Polska – cały czas czeka na boom fotowoltaiki? Stanisław M. Pietruszko Politechnika Warszawska Polskie Towarzystwo Fotowoltaiki

Nadchodzi era Słońca Prof. Maciej Nowicki Od kilku lat na całym świecie mamy do czynienia z niezwykle dynamicznym rozwojem technik solarnych. Państwa, które już teraz zrozumieją doniosłość i przyszłościowy charakter tego sektora energetyki, skorzystają najwięcej. Czy wśród nich będzie także Polska?

Trzecia Rewolucja Przemysłowa „Energetyczny Internet” Obecna era przemysłowa, oparta na ropie i innych paliwach kopalnych, na naszych oczach zbliża się ku końcowi. Ceny benzyny i żywności nieubłaganie idą w górę, bezrobocie sięga rekordowych rozmiarów,  a odbudowa nadszarpniętej przez recesję gospodarki zamiast przyspieszać – zwalnia. W obliczu drugiej fali globalnego kryzysu, ludzkości desperacko potrzeba ekonomicznego planu gry, który wyprowadzi nas z powrotem na prostą i pozwoli z nadzieją spojrzeć w przyszłość. Jeremy Rifkin roztacza przed nami wizję wielkiej fuzji technologii internetowych i odnawialnych źródeł energii, która stanie się zaczynem Trzeciej Rewolucji Przemysłowej. Maluje obraz setek milionów ludzi produkujących energię elektryczną w swoich własnych domach, biurach i fabrykach, a następnie dzielących się nią za pośrednictwem „energetycznego Internetu”, dokładnie tak samo, jak dziś tworzymy i wymieniamy w sieci informacje Wizja fuzji technologii internetowych i odnawialnych źródeł energii, która stanie się zaczynem Trzeciej Rewolucji Przemysłowej

CONNECTING THE SUN

Do roku 2060, prawie 40% energii elektrycznej będzie pochodziło z fotowoltaiki, czyniąc ją największym źródłem energii New Lens Scenario, Shell, March 2013 Shell szacuje, że światowa moc zainstalowana PV będzie mogła osiągnąć: 500 GW - 2020, 1 800 GW – 2030 20,000 GW - 2050 http://www.shell.com/global/future-energy/scenarios/new-lens-scenarios.html

Wielka Brytania 2,706 GW 1 GW w 2013, 0,78 GW w 2012 502,796 systemów PV do 4 kW - 1 1340 MW (50%) do 50 kW - 460 MW (17%) 1800 MW = 425 218 systemów ponad 50 kW - 900 MW (33%) The UK aims to cover 15% of its domestic electricity demand with renewables by 2020. As part of this goal, the DECC aims to have 22 GW of installed PV capacity by the end of the decade.

Kategorie systemów PV dołączonych do sieci w Niemczech Wstępne szacunki; dokładne wartości mogą się różnić Źródło: Statystyki Federalnej Agencji Sieci, szacunki BSW-Solar <1% Trudność montażu Image: Schüco Image: Grammer Domy mieszkalne 1-10 kWp Domy wielorodzinne, budynki użyteczności publicznej, gospodarstwa rolne, elektrownie komercyjne 10-100 kWp Duże i bardzo duże Systemy komercyjne > 100 kWp 12% Montaż Na dachu BIPV naziemny 18% 53% Image: Solarwatt Image: Solarwatt Image: BP Udział w rynku w 2011 17% 18/05/2010 © BSW-Solar 12/03/2010 © BSW-Solar Rozmiar systemu Image: Geosol

Niemcy 2013 (plan 2,5 - 3,5 GW) - 3,3 GW; 35,6 GW – moc całkowita W grudniu 2013 łączna moc 166,0 MW 18 systemów 1 - 10 MW, 182 systemów 100 kW - 1 MW 6.740 systemów poniżej 100 kW

Instalacje fotowoltaiczne w Polsce Koncesja na wytwarzanie i sprzedaż energii elektrycznej z systemów fotowoltaicznych otrzymanych do 31.12.2013 17 systemów - 1,9 MW http://www.ure.gov.pl/uremapoze/mapa.html. Urząd Regulacji Energetyki

959 1045 1171 1279 Szacowana produkcja energii przy 1-kW systemie Miasto Roczna produkcja energii [kWh/kW] Roczne natęż. promieniowania (na 30°) Różnica [kWh/kW] Min. Średnia Max. Białystok 913 1033 1132 1272 -12 Bydgoszcz 950 998 1096 1237 -47 Gdańsk 1031 1263 -14 Katowice 1169 1269 Kielce 986 1059 1299 14 Koszalin 1019 1255 -26 Kraków 1055 1302 10 Lublin 1023 1084 1205 1337 39 Olsztyn 1010 1246 -35 Poznań 1025 1267 -20 Rzeszów 1242 1351 51 Szczecin 1230 -59 Warszawa 1035 1275 -10 Wrocław 1049 1304 4 Zielona Góra 1247 Średnia z 60 lokalizacji 959 1045 1171 1279

rynku fotowoltaiki przy najniższym Rola nowych modeli biznesowych CEL Stabilny rozwój rynku fotowoltaiki przy najniższym wsparciu finansowym Zapewnienie stabilnego rozwoju rynku PV z ograniczonym finansowym wsparciem Rola nowych modeli biznesowych

Zielone Certyfikaty

Jakie „inwestycje” wymusił system zielonych certyfikatów? Kierowanie wsparcia do źródeł, które nie mają nic wspólnego ze zrównoważonym rozwojem. Złe projektowanie obowiązków dla zakupu zielonych certyfikatów. Szacunkowe przychody wytwórców ze sprzedaży zielonych certyfikatów wyniosły w latach 2005-2012 ok. 15-16 mld zł. Głównymi beneficjentami były grupy skonsolidowane (spółki oligopolu energetycznego zarządzane przez Skarb Państwa), do których trafiło ok. 80% całego wolumenu wydanych certyfikatów! Te 11 mld zł z całkowitego wsparcia nie przełożyło się na nowe moce, gdyż wzrost produkcji energii z OZE nie odzwierciedla wzrostu mocy zainstalowanej.

Różne wersje ustawy – różne filozofie rozwoju OZE zielone certyfikaty 22.12.2011 27.07.2012 04.10.2012 09.10.2012 13.11.2013 31.12.2013 29.01.2012 04.02.2014 ... zróżnicowanie poziomów wsparcia feed-in-tariff / współczynniki korekcyjne duży / mały trójpak aukcje aukcje / zielone certyfikaty feed-in-tariff / quasi-feed-in-premium / kontrakty różnicowe

Aktualne moce produkcyjne OZE w Polsce 13 TWh - 2013 w tym dużych elektrowni wodnych i pośredniego współspalania, ale bez bezpośredniego współspalania. 32 TWh - 2020 cel dla Krajowego Planu Działań Około 20 TWh energii OZE musi być rozwinięta w ciągu najbliższych siedmiu lat, co jest dość ambitnym celem Dlatego też perspektywy dla polskiego rynku OZE są obiecujące

Inne czynniki Skąd pozyskać energię?? 5 000 MW (16%) elektrownie, które muszą być wycofane po 2015 Nowe elektrownie węglowe nie będą budowane Elektrownie atomowe (5,4 GW) w 2025 (na początku) Konieczność zakupu uprawnień do emisji CO2 Kary UE za nie wdrożenie Dyrektywy 2009/28/EC 32 TWh - 2020 cel dla NREAP (13 TWh w 2013) Skąd pozyskać energię??

Stanowisko Polskiego Towarzystwa Fotowoltaiki 2020 - 1,8 GW = 1% zużytej energii elektrycznej Światowy rynek fotowoltaiki Taryfa stała – optymalny mechanizm wsparcia

Mechanizmy wsparcia są fundamentalnym czynnikiem wzrostu rozwoju OZE wielu krajach. Ważnym elementem jest wybór najkorzystniejszego wariantu, aby rozwój odnawialnych źródeł energii był stabilny i przewidywalny. 127 krajów posiadających systemy wsparcia dla energii odnawialnej w 2013 99 programów FIT na szczeblu krajowym i lokalnym. Mechanizmy wsparcia są fundamentalnym czynnikiem wzrostu rozwoju OZE wielu krajach. Ważnym elementem jest wybór najkorzystniejszego wariantu dofinansowania, aby rozwój odnawialnych źródeł energii był stabilny i przewidywalny. Liczba krajów posiadających systemy wsparcia dla energii odnawialnej wynosiła127 na początku 2013 roku. Z czego obecnie na świecie działa 99 programów FIT na szczeblu krajowym i lokalnym.

Mechanizmy wspierania rozwoju OZE 127 krajów w 2013 (48 w 2005) Źródło:Worldwatch Institute, Aug. 2013 Taryfa stała (FIT) 99 programów FIT na szczeblu krajowym oraz lokalnym. Taryfa FiT to cena za jednostkę energii ze źródeł odnawialnych (kWh), którą zakład energetyczny jest zobowiązany zapłacić jej producentom na obszarze, który obsługuje. Wysokość FiT określana jest przez władze publiczne, które gwarantują producentom zbyt energii przez ustalony czas (zazwyczaj 20 lat). Wysokość taryfy zależy od rodzaju technologii (wiatrowa, słoneczna, biomasa etc.) oraz specyfiki zasobów danego kraju (np. wielkości nasłonecznienia). Ponadto, taryfa ta jest co roku obniżana dla nowych instalacji celem wymuszenia redukcji kosztów produkcji. 2. System kwotowy i zielone certyfikaty W 76 krajach, stanach lub prowincjach –producenci i detaliczni dostawcy energii elektrycznej są zobowiązani do uzyskania określonego minimum udziału OZE w ich bilansach rocznych. Stosuje się zazwyczaj w połączeniu z systemem Zielonych Certyfikatów bazującym na konkurencji rynkowej, a przez to niestabilnym cenowo.

3. Wsparcie na etapie instalacji w 66 krajach przyznawanie dotacji, ulg podatkowych i udzielaniu preferencyjnych niskooprocentowanych pożyczek Instrumenty te są istotne z tego względu, że umożliwiają zainicjowanie rozwoju rynku i obecnie stosuje się je w wielu krajach europejskich. Jednakże, bez podstawowego wsparcia w postaci taryfy FiT dla energii elektrycznej pozyskiwanej z fotowoltaiki są one mało skuteczne w zapewnieniu odpowiedniego rozwoju branży. Potwierdził to przykład Japonii, w której dotacja początkowo wynosiła 50% kosztów systemu, gdzie zrezygnowano z tej formy wsparcia przechodząc na taryfę stałą. Bez innych zachęt finansowych, net metering jest niewystarczający, aby zwiększyć udział (OZE) w rynku.

Aukcje - rząd przyznaje w drodze przetargu kontrakty na zakup określonej ilości odnawialnej energii elektrycznej podmiotom oferującym najniższą cenę za 1 kWh. Od zwycięzców wymaga się gwarancji ceny przez określony okres czasu, a z drugiej strony dostawcy energii są zobowiązani do zakupu energii po preferencyjnej cenie. System przetargowy jest rzadko stosowanym systemem wsparcia. Przyczyniły się do tego czynniki takie, jak: nieregularność przetargów (powodując niepewność na rynku), skomplikowane procedury, nierealistyczne niskie oferty, powodując przyznaniu funduszy projektom, które nie mogą zostać zrealizowane, podatność na korupcję. W tej chwili tylko Francja i Holandia stosują ten system ale w ograniczonym zakresie i tylko dla dużych instalacji.

Zmiany w Prawie Energetycznym tzw. mały trójpak Definicja odnawialnego źródła energii (Art.1. pkt. 20) Odnawialne źródło energii – źródło wykorzystujące w procesie przetwarzania m.in. energię wiatru lub promieniowania słonecznego Definicja mikroinstalacji i małej instalacji (Art.1. pkt. 20 b i c) mikroinstalacja – odnawialne źródło energii, o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 40 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nie większej niż 120 kW; mała instalacja – odnawialne źródło energii, o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej większej niż 40 kW i nie większej niż 200 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej większej niż 120 kW i nie większej niż 600 kW;

Pozwolenie na budowę (Art. 2.) Nowelizacja prawa energetycznego wprowadza obowiązek uzyskania pozwolenia na budowę dla instalacji fotowoltaicznych o mocy powyżej 40 kW. Mikroinstalacje nie wymagają uzyskania pozwolenia na budowę, nieistotny jest także cel, dla jakiego urządzenia te będą montowane, tj. czy ich zadaniem będzie zapewnienie możliwości użytkowania obiektu zgodnie z jego przeznaczeniem, czy też będą produkowały energię elektryczną w celu jej dalszej odsprzedaży. Wyjątek stanowią przedsięwzięcie wymagające przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko lub na obszar Natura 2000. W przypadku tych przedsięwzięć konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Dokonanie zgłoszenia wymagane jest w przypadku, gdy zainstalowany system o moc elektrycznej do 40 kW został zamontowany powyżej 3m od poziomu dachu. Mikroinstalacja - zasady przyłączenia do sieci (Art.7 ust. 8d4 – 8d9) moc zainstalowana mikroinstalacji nie jest większa niż określona w wydanych warunkach przyłączenia, przyłączenie do sieci odbywa się na podstawie zgłoszenia przyłączenia mikroinstalacji, złożonego w przedsiębiorstwie energetycznym, do sieci którego ma być ona przyłączona. koszt instalacji układu zabezpieczającego i układu pomiarowo-rozliczeniowego ponosi operator systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego

Opłaty za przyłączenie OZE do sieci (art. 7 ust. 8 pkt. 3) Instalacje fotowoltaiczne o mocy elektrycznej zainstalowanej nie wyższej niż 5 MW, za przyłączenie pobiera się połowę opłaty ustalonej na podstawie rzeczywistych nakładów, Przyłączenie mikroinstalacji do sieci dystrybucyjnej elektroenergetycznej nie pobiera się opłaty. Mikroinstalacja – wytwarzanie i sprzedaż energii (art. 7 ust. 9u-9x) Osoby fizyczne wytwarzające i sprzedające energię elektryczną wytworzoną z mikroinstalacji nie prowadzą działalności gospodarczej, a zatem nie muszą posiadać koncesji na jej wytwarzanie. Osoby fizyczne niebędące przedsiębiorcami sprzedające energię wytworzoną z mikroinstalacji odbywa się w cenie równej 80% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym, ogłaszanej co roku do dnia 31 marca przez Prezesa URE. Pozostałe podmioty, w tym osoby fizyczne, którym już udzielono koncesji lub promesy koncesji sprzedają energię elektryczną na dotychczas obowiązujących zasadach. Sprzedaż odbywa się w cenie równej średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym, ogłaszanej co roku do dnia 31 marca przez Prezesa URE. Dodatkowo podmioty te mogą się ubiegać o tzw. „zielone certyfikaty”, będące przedmiotem obrotu na Towarowej Giełdzie Energii.

Mikroinstalacja – obowiązki właściciela ( Art. 7 ust. 9w) Właściciel informuje OSD, na którego obszarze działania jest przyłączona mikroinstalacja, o zmianie rodzaju mikroinstalacji oraz zainstalowanej mocy elektrycznej w mikroinstalacji, w terminie 14 dni od dnia zaistnienia tej zmiany. Przeprowadzanie kontroli przez OSD (Art. 6) Przedsiębiorstwo energetyczne przeprowadza kontrolę legalności pobierania energii, kontrolę układów pomiarowo-rozliczeniowych, dotrzymania zawartych umów oraz prawidłowości rozliczeń. Wymagania dotyczące zawartości dokumentów do wniosku o określenie warunków przyłączenia (Art. 7. ust. 8d) Szczegółową listę załączników należy znaleźć we wniosku o wydanie warunków przyłączenia, na stronie internetowej odpowiedniego operatora. Wymagane jest aby w mpzp i warunkach zabudowy, wprost nazwana była technologia realizowanej inwestycji, np. fotowoltaika. Nie może znajdować się ogólne sformułowanie dot. możliwości instalowania „odnawialnych źródeł energii”.

Odmowa wydania warunków przyłączenia ze względów technicznych (Art Odmowa wydania warunków przyłączenia ze względów technicznych (Art. 7 ust 8d2) Nowe zapisy dopuszczają odmowę przyłączenia OZE do sieci w terminie proponowanym przez inwestora, z powodu warunków technicznych. Dotychczas, w przypadku odmowy, inwestor nie mógł uzyskać informacji kiedy realizacja inwestycji będzie możliwa. Zmiana mocy we wniosku o określenie warunków przyłączenia ze względów technicznych lub ekonomicznych (Art. 7 ust 8d3) Nowością jest wynikający ze względów technicznych lub ekonomicznych zapis pozwalający na zmianę (zmniejszenie) przez operatora wnioskowanej mocy przyłączeniowej OZE i zaproponowanie jej inwestorowi. Inwestor może tę propozycję przyjąć lub odrzucić. Instalator mikroinstalacji (Art. 20h) W nowelizacji prawa energetycznego pojawił się Rozdział 3b „Warunki i tryb wydawania certyfikatów instalatorom mikroinstalacji i małych instalacji oraz akredytowania organizatorów szkoleń”. Z zapisów nowelizacji wynika, ze posiadanie certyfikatu nie jest obligatoryjne

Opłacalność dotacji 1000 kWh/kW/rok PLN/kWh PLN/rok   PLN/kWh PLN/rok zużycie własne [kWh] 400 0,7 280 600 420 sprzedaż [kWh] 0,16 96 64 376 484 7000 18,6 8000 16,5 PLN koszt 1 kW lat zwrotu 66% dotacji 6,3 5,6

Propozycja zmian w Prawie Energetycznym w 2014 r. Porzucono prace nad tzw. trójpakiem energetycznym, który miał istotnie uporządkować przepisy dotyczące sektorów elektroenergetycznego, gazowniczego i ciepłowniczego. W roku 2013 wybrano nowy model wsparcia dla energii odnawialnej w postaci tzw. aukcji. Rząd zamierza kontynuować prace nad tym projektem, który zakłada, że wsparcie otrzymywać będą producenci, którym wystarczy najniższa pomoc. Najprawdopodobniej zostanie wprowadzony obowiązek instalacji inteligentnych liczników w domach każdego odbiorcy energii.

Ustawa OZE wersja 6.1 Art. 41 ust. 10 Ilość energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii wytworzonej w mikroinstalacji, którą jest obowiązany zakupić sprzedawca zobowiązany, ustala się na podstawie rzeczywistych wskazań urządzeń pomiarowo-rozliczeniowych i rozlicza się w okresie półrocznym jako ilość energii elektrycznej stanowiącej nadwyżkę energii elektrycznej wytworzonej w mikroinstalacji i wprowadzonej do sieci w stosunku do ilości energii elektrycznej pobranej z sieci w tym półroczu.

VAT dla prosumentów Artykuł 4 ust. 1 i 2 szóstej dyrektywa Rady 77/388/EWG z dnia 17 maja 1977 r. w sprawie harmonizacji ustawodawstw państw członkowskich w odniesieniu do podatków obrotowych – wspólny system podatku od wartości dodanej: ujednolicona podstawa wymiaru podatku, zmienionej dyrektywą Rady 95/7/WE z dnia 10 kwietnia 1995 r., należy interpretować w ten sposób, że eksploatacja zainstalowanego na służącym prywatnym celom domu mieszkalnym lub obok niego modułu fotowoltaicznego, skonstruowanego w ten sposób, że po pierwsze ilość wytworzonej energii elektrycznej jest zawsze niższa od ilości energii elektrycznej ogółem zużytej przez użytkownika modułu do celów prywatnych, a po drugie energia ta jest dostarczana do sieci za wynagrodzeniem o charakterze stałym, stanowi „działalność gospodarczą” w rozumieniu tych przepisów.

NET Metering ??? Stawka 0,16 zł/kWh (80% średniej ceny sprzedaży energii elektrycznej na rynku konkurencyjnym w roku poprzednim ??? Propozycja: tyle samo ile obecnie płaci indywidualny odbiorca końcowy za energię elektryczną, czyli 0,6 - 0,7 zł/ kWh (stawka ta to cena energii czynnej, opłaty handlowej, opłat dystrybucyjnych i sieciowych (stałych i zmiennych), opłat przejściowych i abonamentowych oraz VAT). Prosument powinien być rozliczany z ilości energii pobranej i oddanej do sieci w okresie 12 miesięcy i dopiero po zbilansowaniu otrzymywałby zapłatę za dostarczoną energię lub płacił za nadwyżkę pobranej energii. O ile opłata za energię z sieci byłaby aktualną stawką operatora dystrybucyjnego dla indywidualnego odbiorcy końcowego (0,6 - 0,7 zł/kWh), to stawka płacona prosumentowi za dostarczenie nergii wynosiłaby tyle ile stawka za energię czynną plus opłata handlowa płacona przez operatora dystrybucyjnego i VAT, czyli na poziomie 0,3 – 0,4 zł/kWh.

Proponujemy również: rozszerzenie ww. mechanizmu wsparcia na systemy PV do 200 kW, tak aby mogły na tym skorzystać mali i średni przedsiębiorcy dysponujący halami produkcyjnymi, magazynami, budynki użyteczności publicznej (szkoły, szpitale, urzędy gminne, itp.). wprowadzenie systemu wsparcia dla systemów z magazynowaniem energii.

Proces legislacyjny W dniu 7 lutego 2014 r. projekt Ustawy OZE w wersji 6.2 z dnia 4 lutego 2014 r. został przyjęty przez Komitet Stały Rady Ministrów Dalsze prace legislacyjne: Skierowanie projektu ustawy do Sejmu RP (Sejm uchwala projekt w trzech czytaniach, może też zgłaszać poprawki) Przekazanie projektu ustawy do Senatu (Senat może odrzucić ustawę w całości, przyjąć ją bez zmian lub wnieść poprawki do ustawy). Sejm bezwzględną większością głosów może odrzucić proponowane poprawki lub uchwałę Senatu odrzucającą ustawę w całości. Marszałek Sejmu przekazuje ustawę do podpisu Prezydentowi RP. Prezydent (i) podpisuje ustawę, jeżeli nie budzi ona jego zastrzeżeń i zarządza publikację w "Dzienniku Ustaw„, (ii) odmawia podpisania ustawy i w ciągu 21 dni przekazuje ją Sejmowi z umotywowanym wnioskiem o ponowne rozpatrzenie (prawo weta), (iii) zwraca się do Trybunału Konstytucyjnego z wnioskiem o stwierdzenie zgodności jej postanowień z Konstytucją. Notyfikacja ustawy Komisji Europejskiej.

Art. 189 Projekty Ustawy OZE – utrata mocy obowiązującej przepisów wykonawczych wydanych na podstawie art. 9a ust. 9 i 11 Prawa energetycznego Ustawa o OZE wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, z wyjątkiem rozdziału 4, art. 124 ust. 9, art. 170, art. 171 i art. 177 ustawy o OZE, które wchodzą w życie z pierwszym dniem miesiąca następującego po upływie 12 miesięcy od dnia wydania pozytywnej decyzja Komisji Europejskiej o zgodności pomocy publicznej przewidzianej w ustawie o OZE ze wspólnym rynkiem.

Polish Society for Photovoltaics Enroling new members PV LEGAL - Reduction of legal-administrative barriers for PV system installations PV GRID - Reducing barriers hampering large scale integration of PV electricity into the distribution grid Supporting Development of Photovoltaics in the European Union New Member States Network

POLSKIE TOWARZYSTWO FOTOWOLTAIKI ®2005 Stanisław M. Pietruszko Polskie Towarzystwo Fotowoltaiki Prałatowska 5 lok. 50 03-510 Warszawa tel.: +48-691 910 390, Tel.: +48-22-679 8870 pietruszko@pv-polska.pl www.pv-polska.pl NIP: PL 5242589631, REGON 140395926 KRS 0000235799 Sąd Rejonowy m.st. Warszawy w Warszawie, XX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego