Prawo finansów publicznych Finanse samorządowe Prawo finansów publicznych Finanse JST (6)

Decentralizacja / niezależność JST Ustrojowa Osobowość prawna Własne organy władzy Administracyjna Zadania publiczne do samodzielnej realizacji Majątkowa Uwłaszczenie (komunalizacja) majątku Finansowa Własne budżety Własne dochody ROK 1990 : reaktywacja gmin ROK 1999: reaktywacja powiatów, wprowadzenie województw samorządowych ROK 2019: 16 województw, 380 powiatów, 2477 gmin Finanse JST (6)

Europejska Karta Samorządu Terytorialnego (rok 1985; wyciąg z art. 8) Wspólnoty lokalne mają prawo, w ramach krajowej polityki ekonomicznej, do wystarczających własnych zasobów, którymi mogą swobodnie dysponować w wykonywaniu swoich kompetencji. Zasoby finansowe wspólnot lokalnych powinny być proporcjonalne do kompetencji przewidzianych przez Konstytucję lub prawo. Co najmniej część zasobów finansowych wspólnot lokalnych powinna pochodzić z opłat i podatków lokalnych, których poziom mają prawo, w granicach prawa, ustalać same wspólnoty. Finansowe systemy, na których opierają się zasoby, jakimi dysponują wspólnoty lokalne powinny mieć charakter wystarczająco urozmaicony i ewolucyjny, tak by pozwalały im trzymać się, o ile to możliwe w praktyce, realnej ewolucji kosztów wykonywania ich kompetencji. 5. Ochrona wspólnot lokalnych słabszych finansowo wymaga wprowadzenia procedur ujednolicenia finansowego lub środków równoważących, mających na celu skorygowanie efektów nierównego podziału potencjalnych źródeł finansowania, jak również obciążeń, które na nie przypadają. Takie procedury czy środki nie powinny ograniczać wolności wyboru wspólnot lokalnych w ich własnej dziedzinie odpowiedzialności. 6. Wspólnoty lokalne powinny być konsultowane we właściwy sposób, co do sposobów przydzielania im redystrybuowanych zasobów. 7. W miarę możliwości, subwencje przyznane wspólnotom lokalnym, nie powinny być przeznaczane na finansowanie projektów specyficznych. Przyznanie subwencji nie powinno przynosić uszczerbku fundamentalnej wolności polityki wspólnot lokalnych we właściwej im dziedzinie kompetencji. Finanse JST (6)

Finanse samorządowe w Konstytucji RP Jednostkom samorządu terytorialnego zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań (zasada adekwatności) Dochodami JST są ich dochody własne oraz subwencje i dotacje z budżetu państwa (zasada autonomii i zasilania finansowego) Źródła dochodów JST są określone w ustawie Zmiany w zakresie zadań i kompetencji JST następują wraz z odpowiednimi zmianami w podziale dochodów publicznych (zasada elastyczności) KONST 168. Jednostki samorządu terytorialnego mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat w zakresie określonym w ustawie KONST 217. Nakładanie podatków, innych danin publicznych, określanie podmiotów, przedmiotów opodatkowania i stawek podatkowych, a także zasad przyznawania ulg i umorzeń oraz kategorii podmiotów zwolnionych od podatków następuje w drodze ustawy. Finanse JST (6)

System dochodów samorządowych w Polsce DOCHODY JST DOCHODY ZASILAJĄCE (TRANSFEROWE) DOTACJE CELOWE SUBWENCJA OGÓLNA POŻYCZKA Z BP DOCHODY WŁASNE DANINY SAMORZĄDOWE PODATKI SAMORZĄDOWE PARAPODATKI POZOSTAŁE DOCHODY Z MIENIA KOMUNALNEGO WPŁATY SAMORZĄDOWYCH JSFP SPADKI, DAROWIZNY 5% DOCHODÓW UZYSKIWANYCH NA RZECZ BP W ZWIĄZKU Z REALIZACJĄ ZADAŃ ZLECONYCH / Z ZAKRESU ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ Finanse JST (6)

Podatkowe Niepodatkowe Daniny samorządowe Podatki gminne ROLNY LEŚNY OD NIERUCHOMOŚCI PCC OD SPADKÓW I DAROWIZN OD ŚRODKÓW TRANSPORTOWYCH KARTA PODATKOWA Udziały w podatkach państwowych PIT: DLA GMIN 39,34%, DLA POWIATÓW 10,25%, DLA WOJEWÓDZTW 1,6% CIT: DLA GMIN 6,71%, DLA POWIATÓW 1,4%, DLA WOJEWÓDZTW 14,75% Samoopodatkowanie mieszkańców gmin Frekwencja: + 30% Głosów za: +2/3 Niepodatkowe Finansowe Opłata skarbowa Opłaty lokalne Targowa Miejscowa Od posiadania psów Drogowe za wjazd do strefy śródmiejskiej za przeprawy promowe na drogach publicznych, za przejazdy po drogach publicznych pojazdów o masie, naciskach osi lub wymiarach przekraczających określone wielkości za zajęcie pasa drogowego i za umieszczenie w nim urządzeń niezwiązanych z funkcjonowaniem dróg Inne Opłata adiacencka ( za podział / scalenie nieruchomości i wzrost jej wartości) „Korkowe” (opłata za zezwolenie na sprzedaż alkoholu – przeznaczenie: profilaktyka antyalkoholowa) Finanse JST (6)

Dochody zasilające JST Dotacje celowe Przyznawane najczęściej uznaniowo przez ministra / wojewodę Alokowane na zadania określone przez donatora Mogą podlegać zwrotowi do budżetu (UFP 168 – 169) Subwencja ogólna Przyznawana obowiązkowo na podstawie ustawy o dochodach JST Alokowana zgodnie z uchwałą organu stanowiącego JST, z zastrzeżeniem specyfiki subwencji Zgodnie z zasadą niefunduszowania, miesza się z innymi dochodami JST Art. 224. 1. Jednostce samorządu terytorialnego może być udzielona pożyczka z budżetu państwa, jeżeli: 1) jednostka samorządu terytorialnego realizuje postępowanie naprawcze lub przystępuje do jego realizacji oraz 2) z analizy programu postępowania naprawczego wynika, że w stopniu wysoce prawdopodobnym: a) nastąpi poprawa sytuacji finansowej tej jednostki oraz skuteczności w wykonywaniu jej ustawowych zadań, b) zachowane zostaną zasady określone w art. 242-244, na koniec roku, w którym upływa termin spłaty pożyczki, c) zapewniona zostanie spłata pożyczki wraz z odsetkami. 2. Pożyczka i odsetki nie podlegają umorzeniu. 4. W przypadku niedokonania spłaty pożyczki w terminie określonym w umowie pożyczki Minister Finansów może potrącić niespłaconą kwotę pożyczki wraz z odsetkami z należnej subwencji ogólnej ustalonej dla tej jednostki samorządu terytorialnego. Finanse JST (6)

Struktura subwencji ogólnej dla JST GMINA Oświatowa + Wyrównawcza Równoważąca POWIAT WOJEWÓDZTWO Regionalna Część podstawowa Część uzupełniająca Dochód podatkowy per capita = A (:) B Wzór dla gmin: A = zebrane przez gminę wpływy z: podatek od NR + podatek od środków transportowych + podatek rolny + podatek leśny + karta podatkowa + PCC + udział w PIT + udział w CIT + opłata skarbowa + opłata eksploatacyjna B = liczba mieszkańców danej gminy < 92% średniej krajowej Gęstość zaludnienia < średnia krajowa < średnia krajowa Stopa bezrobocia > 1,1 średniej krajowej Liczba mieszkańców < 3 mln Finanse JST (6)

Pionowy i poziomy system zasilania finansowego JST Budżet państwa Subwencja oświatowa Subwencja wyrównawcza JST Subwencja regionalna Subwencja równoważąca Najbogatsze JST Finanse JST (6)

Subwencja równoważąca / regionalna Kryterium „janosikowe” Przeznaczenie „janosikowego” Dochód podatkowy per capita (obliczony tak jak dla subwencji wyrównawczej) > 1,5 średniej krajowej GMINA G, które notują: Największe wydatki na pomoc społeczną Najmniejsze wpływy podatkowe > 1,1 średniej krajowej POWIAT P, które notują: Największe wydatki na pomoc społeczną i na utrzymanie dróg Największy spadek dochodów budżetowych > 1,25 średniej krajowej WOJEWÓDZTWO W, które notują: Największe wydatki na utrzymanie dróg i regionalnych PKP Najniższy poziom PKB Finanse JST (6)

Skala zamożności JST (gminy) według dochodów podatkowych per capita w zł ( baza dla subwencji ogólnej 2019) Finanse JST (6)

Skala zamożności JST (powiaty) według dochodów podatkowych per capita w zł ( baza dla subwencji ogólnej 2019) Finanse JST (6)

Skala zamożności JST (województwa) według dochodów podatkowych per capita w zł (baza dla subwencji ogólnej 2019) Finanse JST (6)

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego Spór o Janosikowe Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 4 marca 2014 r. ( K 13/11) Art. 31 oraz art. 25 ustawy z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu terytorialnego w zakresie, w jakim nie gwarantują województwom zachowania istotnej części dochodów własnych dla realizacji zadań własnych, są niezgodne z art. 167 ust. 1 i 2 w związku z art. 166 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz nie są niezgodne z art. 9 ust. 5 Europejskiej Karty Samorządu Lokalnego Przepisy wymienione w części I, w zakresie tam wskazanym, tracą moc obowiązującą z upływem 18 (osiemnastu) miesięcy od dnia ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej. Art. 31. 1. Województwa, w których wskaźnik W jest większy od 110 % wskaźnika Ww, dokonują wpłat do budżetu państwa, z przeznaczeniem na część regionalną subwencji ogólnej dla województw. Art. 25. 1. Część regionalną subwencji ogólnej dla województw ustala się w wysokości łącznej kwoty wpłat województw określonych w art. 31. 2. Kwotę stanowiącą 20 % części regionalnej, o której mowa w ust. 1, dzieli się między województwa, w których stopa bezrobocia jest wyższa niż 110 % średniej stopy bezrobocia w kraju. 4. Kwotę stanowiącą 40 % części regionalnej, o której mowa w ust. 1, dzieli się między województwa, w których powierzchnia dróg wojewódzkich, w przeliczeniu na jednego mieszkańca województwa, jest wyższa od powierzchni dróg wojewódzkich w kraju, w przeliczeniu na jednego mieszkańca kraju. 6. Kwotę stanowiącą 10 % części regionalnej, o której mowa w ust. 1, dzieli się między województwa, w których PKB w województwie, w przeliczeniu na jednego mieszkańca województwa, jest niższy od 75 % PKB w kraju, w przeliczeniu na jednego mieszkańca kraju. 10. Kwotę stanowiącą 15 % części regionalnej, o której mowa w ust. 1, dzieli się między województwa z uwzględnieniem wydatków bieżących na regionalne kolejowe przewozy pasażerskie, wykonanych w roku poprzedzającym rok bazowy. 12. Kwotę stanowiącą 15 % części regionalnej, o której mowa w ust. 1, dzieli się między województwa, w których kwota planowanych dochodów na rok budżetowy z tytułu części wyrównawczej i kwot wchodzących w skład części regionalnej subwencji ogólnej, o których mowa w ust. 2, 4, 6 i 10, pomniejszona o planowaną wpłatę do budżetu państwa, jest niższa od kwoty planowanych na rok bazowy dochodów z tytułu części wyrównawczej i regionalnej subwencji ogólnej, pomniejszonych o planowaną wpłatę do budżetu państwa. Finanse JST (6)

Nowe przepisy o Janosikowym 2015-2019 Jeśli dochód podatkowy per capita województwa > 125% średniej krajowej, pobrane od niego Janosikowe nie może być > 35% dochodów podatkowych tego województwa z poprzedniego roku bazowego, pod warunkiem że sumaryczne dochody z tytułu PIT i CIT nie spadły ( wtedy – Janosikowe obniżone o 10%) Wpłatę powyższą dzieli się na województwa o największym bezrobociu oraz na te, które mają najniższe dochody podatkowe Ponadto z rezerwy celowej budżetu państwa na drogi wojewódzkie (> 200 mln zł) finansuje się województwa o najgęstszej sieci dróg Finanse JST (6)

Wyniki finansowe JST 2018 (w mld zł) ( za rio.gov.pl) GMINY POWIATY POWIATY GRODZKIE M.ST. WWA WOJEWÓDZTWA DOCHODY OGÓŁEM 121 28 68 17 WYDATKI OGÓŁEM 127 29 70 16,6 16,5 DŁUG 31.12.2018 30 6,5 4,5 6 DOCHODY WŁASNE 52 10 39 12 9 W tym: udział w PIT 20 5 1,6 oraz udział w CIT 1 0,2 1,3 oraz inne podatki i opłaty 23 (NR 16) 1,5 13 (NR 7,5) 3,4 (NR 1,2) 0,3 DOTACJE CELOWE 40 7 15 2 5,7 W tym: Rodzina 500 + 0,1 0,8 0,036 SUBWENCJA OGÓLNA 13 2,1 W tym: subwencja oświatowa 7,4 12,4 1,8 0,6 Finanse JST (6)

Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia Ustrój Zrzeszenie 41 gmin (2,5 mln mieszkańców) w ramach wspólnej przestrzeni, silnie powiązanych funkcjonalnie i urbanizacyjnie Osobowość prawna Finanse Odrębna uchwała budżetowa Adekwatność dochodów do zadań Jawność gospodarki pod kontrolą RIO Dochody Udział w PIT (5%) Składka od gmin tworzących GZM Dotacje z budżetu państwa / budżetów JST Finanse JST (6)

Prawo finansów publicznych Budżet JST Prawo finansów publicznych Finanse JST (6)

Budżet samorządowy Podstawa prawna Ustawa o finansach publicznych Forma prawna Uchwała organu stanowiącego JST Materia budżetowa (UFP 222) prognoza dochodów bieżących i majątkowych JST limity wydatków JST planowane przychody i rozchody JST planowane dotacje z budżetu JST limit przyrostu długu oraz limit kosztów obsługi długu dochody i wydatki samorządowych JSFP (np. zakładów budżetowych i jednostek budżetowych) zadania finansowane w ramach: wieloletnich programów inwestycyjnych funduszy unijnych kontraktów wojewódzkich Finanse JST (6)

Procedura budżetowa w JST ORGAN WYKONAWCZY JST Do 15 listopada R-1 A: projekt uchwały budżetowej dla – ORGANU STANOWIĄCEGO oraz RIO Brak absolutorium w powiecie / województwie = wniosek o odwołanie zarządu powiatu / zarządu województwa 1 stycznia R Początek roku budżetowego Brak absolutorium w gminie = wniosek o referendum w sprawie odwołania wójta / burmistrza / prezydenta miasta ORGAN STANOWIĄCY JST Do 31 stycznia R B: prace nad uchwałą budżetową. Za zgodą zarządu JST organ stanowiący może zmniejszyć planowane dochody lub zwiększyć planowane wydatki Do 30 czerwca R+1 G: Podjęcie uchwały o udzieleniu lub odmowie udzielenia absolutorium z wykonania budżetu JST RIO Od 1 lutego do 28 lutego R C: gdy w terminie B nie podjęto uchwały budżetowej – ustalenie budżetu zastępczego F: Opinia w/s rocznego sprawozdania z wykonania budżetu Do 31 sierpnia R D: Półroczne sprawozdanie z wykonania budżetu dla ORGANU STANOWIĄCEGO + RIO Do 31 marca R+1 E: Roczne sprawozdanie z wykonania budżetu dla – ORGANU STANOWIĄCEGO + RIO 31 grudnia R Koniec roku budżetowego Finanse JST (6)

Inne plany finansowe w JST Budżet zastępczy Art. 240/3. W przypadku niepodjęcia uchwały budżetowej do 31 stycznia, RIO w terminie do końca lutego roku budżetowego, ustala budżet jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych oraz zadań zleconych. Art. 240a / 8 W przypadku nieopracowania przez jednostkę samorządu terytorialnego programu postępowania naprawczego lub braku pozytywnej opinii regionalnej izby obrachunkowej do tego programu budżet jednostki ustala regionalna izba obrachunkowa. Budżet może być ustalony bez zachowania relacji określonej w art. 242-244 (wskaźnik zadłużenia) Prowizorium budżetowe Art. 241. W przypadku gdy Rada Ministrów uchwali projekt ustawy o prowizorium budżetowym, organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego, na wniosek zarządu, może podjąć uchwałę o prowizorium budżetowym jednostki samorządu terytorialnego na okres objęty prowizorium budżetowym. Wieloletnia Prognoza Finansowa Finanse JST (6)

Wieloletnia Prognoza Finansowa JST 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 Układ kroczący WPF: Prognoza musi być REALISTYCZNA i rokrocznie aktualizowana, tak by za każdym razem objąć okres roku budżetowego i 3 kolejnych lat Organ stanowiący powinien uchwalić co roku nową prognozę w terminie nie późniejszym niż bieżącą uchwałę budżetową Prognoza musi być zgodna z uchwałą budżetową JST co do: Rocznego wyniku budżetu Sumy długu JST Kwoty przychodów i rozchodów JST Strategiczny dokument budżetowy zawierający postanowienia i zobowiązania finansowe JST o okresie > 1 rok budżetowy. Minimalna treść: Lista programów wieloletnich ( źródła ich finansowania) Prognoza długu JST Prognoza dochodów i wydatków JST (bieżących i majątkowych) Finanse JST (6)

Wykonanie budżetu JST Kompetencje zarządu JST: przenoszenie wydatków blokowanie wydatków dysponowanie rezerwami (ogólna – od 0,1% do 1% wydatków budżetu, celowe – do 5% wydatków budżetu, nie dot. środków europejskich) UFP 262/1   Czynności prawnych polegających na zaciąganiu kredytów i pożyczek, innych zobowiązań zaliczanych do tytułu dłużnego(…) oraz udzielaniu pożyczek, poręczeń i gwarancji, a także emisji papierów wartościowych dokonuje dwóch członków zarządu wskazanych w uchwale przez zarząd, (….) Dla ważności tych czynności konieczna jest kontrasygnata skarbnika jednostki samorządu terytorialnego. 2.  Czynności prawnych, o których mowa w ust. 1, w gminie dokonuje wójt, burmistrz, prezydent miasta. 3.  Skarbnik, który odmówi kontrasygnaty, dokonuje jej na pisemne polecenie przewodniczącego zarządu jednostki samorządu terytorialnego, z wyjątkiem przypadku, gdy wykonanie polecenia stanowiłoby przestępstwo albo wykroczenie. W takim przypadku skarbnik powiadamia o tym organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego i regionalną izbę obrachunkową. UFP 264. 1. Bankową obsługę budżetu jednostki samorządu terytorialnego wykonuje bank wybrany na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych. 3. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może upoważnić zarząd jednostki samorządu terytorialnego do lokowania wolnych środków budżetowych na rachunkach w innych bankach lub w formie depozytu u Ministra Finansów. 4. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego może, w granicach upoważnień zawartych w uchwale budżetowej, zaciągać kredyty w wybranych przez siebie bankach, w trybie określonym w przepisach o zamówieniach publicznych. Finanse JST (6)

Kontrola i nadzór RIO nad JST ORGAN STANOWIĄCY JST (RADA GMINY, RADA POWIATU, SEJMIK WOJEWÓDZKI) Uchwała: Budżetowa Podatkowa WPF w/s absolutorium 1. Wójt / Zarząd – przekazanie uchwały RIO 2. RIO wskazuje nieprawidłowości uchwały + wyznacza termin i sposób ich usunięcia 3. Gdy JST nie zareaguje na (2) – RIO wydaje orzeczenie o nieważności uchwały i wstrzymuje jej wykonanie 4. JST może wnieść skargę na (3) do WSA, który w ciągu 30 dni musi rozpatrzeć sprawę Kontrole kompleksowe każdej JST ( 1 x 4 lata) Orzekanie ws. deliktów finansowych związanych z finansami JST. Opiniowanie: możliwości sfinansowania deficytu, prawidłowości wyliczonej przez JST kwoty długu Ustalanie budżetów zastępczych: Gdy JST do 31 stycznia nie zdołała podjąć uchwały budżetowej na rok bieżący (UFP 240) Gdy JST nie przedstawiła programu naprawczego, a wcześniej - nie udało się jej uchwalić budżetu z zachowaniem indywidualnego wskaźnika zadłużenia (UFP 240a) Finanse JST (6)

Wzór „złotej reguły” (UFP 242): Reguły fiskalne w JST Wzór „złotej reguły” (UFP 242): Wydatki bieżące < Dochody bieżące + Nadwyżka budżetowa + Spłaty udzielonych wcześniej pożyczek - Wolne środki Dochody bieżące – wszystkie, które nie są dochodami majątkowymi (UFP 235/3 – dochody majątkowe pochodzą z dotacji i środków przeznaczonych na inwestycje oraz ze sprzedaży majątku) Wydatki bieżące – wszystkie, które nie są wydatkami majątkowymi (UFP 236/4 – wydatki majątkowe przeznacza się na inwestycje JST, zakup i objęcie akcji lub wniesienie wkładów do spółek) Przychody, jakie może uzyskiwać JST na pokrycie deficytu (UFP 217): Kredyty Pożyczki Obligacje komunalne Prywatyzacja mienia komunalnego Nadwyżka z roku ubiegłego Przejściowo wolne środki Alokacja przychodów (UFP 89) 1. Finansowanie deficytu rocznego lub przejściowego 2. Rolowanie długu ( przedłużanie spłaty na dalsze okresy) 3. Finansowanie wyprzedzające podlegające późniejszej refundacji z UE Finanse JST (6)

Dług JST – limity 2014 - 2018 (art. 243 - Indywidualny Wskaźnik Zadłużenia) Wydatki na obsługę długu JST A = PODZIELONE PRZEZ Dochody budżetowe JST Dochody bieżące (+ ) dochody ze sprzedaży majątku (-) wydatki bieżące B 1 A 2018 B 2017 + B 2016 + B 2015 3 IWZ odzwierciedla ekonomiczną zdolność jednostek samorządu terytorialnego do spłaty zobowiązań. Jest on uzależniony od zdolności jednostki do generowania odpowiednich nadwyżek w bieżącej części budżetu oraz wysokości dochodów ze sprzedaży majątku. Wskaźnik zadłużenia, liczony na podstawie wielkości z trzech poprzednich lat, z jednej strony znosi ograniczenia wiążące jednostki samorządu terytorialnego, dla których zaciąganie nawet dość znacznych zobowiązań finansowych może być instrumentem bezpiecznej polityki rozwojowej, z drugiej zaś dyscyplinuje te jednostki, którym wysokie obciążenie dochodów spłatami zobowiązań nakazuje dużą ostrożność przy zaciąganiu nowych kredytów i pożyczek czy też emisji papierów wartościowych. Wskaźnik zadłużenia ma za zadanie zabezpieczyć jednostki samorządu terytorialnego przed nadmierną kumulacją płatności z tytułu obsługi zadłużenia w stosunku do ich zdolności ekonomicznych. ( na podstawie: „Program Konwergencji, Aktualizacja 2014” Rada Ministrów, Warszawa 2014) Uwaga! IWZ nie dotyczy zobowiązań na przedsięwzięcia dofinansowane ze środków europejskich Finanse JST (6)

IWZ – wzór obowiązujący od 2019 roku R + 0 1 D bei – W bei ------------- < -------- Σ7 i=1 ----------------------- Db 7 D bi R Raty zobowiązań do spłacenia przez JST Odsetki i inne wydatki na obsługę długu Db Dochody bieżące Dbi Dochody bieżące w roku poprzedzającym o i-lat rok, na który ustalany jest IWZ, pomniejszone o dotacje bieżące Dbei Dochody bieżące w roku poprzedzającym o i-lat rok, na który ustalany jest IWZ, pomniejszone o dotacje i inne bieżące środki na realizację projektu, programu, zadania finansowanego z udziałem środków europejskich Wbei Wydatki bieżące w roku poprzedzającym o i-lat rok, na który ustalany jest IWZ, pomniejszone o wydatki bieżące z tytułu spłaty rat kredytów i pożyczek, wydatki na obsługę długu i wydatki bieżące na realizację programu, projektu, zadania finansowanego z udziałem środków europejskich Dodatkowe uwagi ( UFP 243) Nie mają wpływu na IWZ spłaty zobowiązań wraz z odsetkami i dyskontem, w części odpowiadającej wydatkom, które są następnie refundowane ze środków UE bądź w ramach EFTA, jednak nie dłużej niż 90 dni od dnia zakończenia realizacji zadania i otrzymania tych środków Do IWZ nie wlicza się również dotacji i dochodów ze sprzedaży majątku (ale wykonane dochody ze sprzedaży majątku mogą być źródłem spłaty do wcześniejszych zobowiązań dłużnych) Finanse JST (6)

Wyniki finansowe JST za lata 2012 – 2018 w mld zł 2013 2014 2015 2016 2017 2018 Dochody bieżące 156 163 171 176 200 216 229 Wydatki bieżące 144 148 155 157 180 194 206 SALDO + 12 + 15 +16 +19 +20 +22 +23 Dochody majątkowe 20 22 13 Wydatki majątkowe 35 41 38 25 53 (-)15 (-) 15 (-) 19 (-)16 (-)12 (-)22 (-) 29 Różnica między dochodami bieżącymi a wydatkami bieżącymi określona jest jako wynik bieżący, który w przypadku osiągania wartości dodatnich stanowi nadwyżkę operacyjną (odpowiednio deficyt operacyjny w przypadku ujemnego wyniku bieżącego). Wynik budżetu operacyjnego wskazuje czy jednostka samorządu terytorialnego jest w stanie pokryć wydatki bieżące dochodami bieżącymi. Im wyższa jest wartość nadwyżki operacyjnej, tym większa jest możliwość realizacji przez jednostkę samorządu terytorialnego nowych przedsięwzięć majątkowych, zarówno bezpośrednio, przeznaczając tę kwotę na inwestycje lub pośrednio, spłacając wcześniej zaciągnięte zobowiązania na cele inwestycyjne. Deficyt operacyjny oznacza, że wydatki bieżące realizowane są na poziomie przekraczającym możliwości finansowe jednostki samorządu terytorialnego. Realizowanie zadań bieżących odbywa się kosztem sprzedaży majątku jednostki lub poprzez zaciąganie nowych zobowiązań. Może to być spowodowane na przykład nadmiernym wzrostem zadłużenia wraz z kosztami jego obsługi lub niższym, niż zakładano, wzrostem dochodów jednostki. (źródło: www.finanse.mf.gov.pl) Finanse JST (6)

Inne reguły fiskalne dotyczące JST UFP HIPOTEZA DYSPOZYCJA 91 JST musi się zadłużyć Ograniczenia w pozyskiwaniu przychodów: Cel alokacji – UFP 89 Limit przychodów – w uchwale budżetowej Obligatoryjna opinia RIO o perspektywie wykonania zobowiązań dłużnych przez JST 92 JST wyemitowała obligacje komunalne Zakaz kapitalizacji odsetek Górna granica dyskonta = 5% Koszt obsługi zobowiązań dłużnych ponoszony co najmniej 1 raz w roku 93 JST pragnie udzielić kredytu, pożyczki, gwarancji lub poręczenia Wszystkie umowy muszą być terminowe Wartość nominalna umów musi być określona w PLN i znana w chwili zawierania transakcji UFP 240 A Gdy JST nie ma możliwości uchwalenia budżetu / WPF z zachowaniem wskaźników zadłużenia RIO wzywa JST do przedłożenia programu PODSTĘPOWANIA NAPRAWCZEGO ( analiza przyczyn kryzysu, plan działań sanacyjnych, spodziewane efekty finansowe) W okresie realizacji programu naprawczego nie można: - podejmować nowych inwestycji finansowanych pożyczką, kredytem czy obligacjami komunalnymi - udzielać pomocy finansowej innym JST - Ponosić wydatków na promocję JST - Tworzyć funduszu sołeckiego - Podwyższać diety radnym i zarządowi Brak programu lub brak pozytywnej oceny programu ze strony RIO = RIO ustala budżet zastępczy z możliwością niedochowania wskaźników zadłużenia Finanse JST (6)