RATOWNICTWO CHEMICZNO – EKOLOGICZNE poziom podstawowy

CZĘŚĆ WSTĘPNA Niniejsze wytyczne określają podstawowe pojęcia oraz zakres zadań realizowanych w ratownictwie chemiczno - ekologicznym przez podmioty krajowego systemu ratowniczo -gaśniczego, zwanego dalej „KSRG", a także obejmują elementarne zasady bezpieczeństwa ratowników, minimalne standardy sprzętowe i dokumentacji.

W przypadku braku na wyposażeniu sprzętu ochronnego Wymagane minimum wyposażenia w sprzęt do realizacji powyższych zadań obejmuje: 4 szt. lekkich ubrań ochrony przeciwchemicznej, 4 kpl. aparatów izolujących drogi oddechowe, kurtynę wodną oraz inny standardowy sprzęt i pojazdy ratownicze do realizowania podstawowych czynności ratowniczych, eksplozymetr, przyrząd pomiarowy umożliwiający pomiar stężenia tlenu oraz dwóch gazów toksycznych wg potrzeb wynikających z analizy zabezpieczenia operacyjnego i obszaru chronionego. W przypadku braku na wyposażeniu sprzętu ochronnego /aparatów i ubrań/, pierwsza jednostka ochrony przeciwpożarowej przybyła na miejsce zdarzenia może realizować tylko: zabezpieczenie miejsca zdarzenia, prewencyjną ewakuację ludzi, zwierząt, i mienia poza strefę obszaru objętego ryzykiem emisji substancji chemicznych, kwalifikowaną pierwszą pomoc medyczną poza strefą zagrożenia, ostrzeganie ludności o zagrożeniu, spłukiwanie osób poszkodowanych wodą.

Ratownictwo chemiczne na poziomie podstawowym – przyrządy pomiarowe. Karta charakterystyki Jest bardzo ważnym źródłem informacji dotyczącym miedzy innymi: Identyfikacja zagrożenia- podstawowe dane, Numer CAS, Ciężar cząsteczkowy (masa cząsteczkowa), Wzór chemiczny, Pierwsza pomoc, Postępowanie na wypadek pożaru, Kontrola narażenia i środki ochrony indywidualnej Właściwości fizyczne, … Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Bielsku-Białej Jednostka Ratowniczo Gaśnicza nr 1

Przyrządy pomiarowe STĘŻENIE TLENU W POWIETRZU – 21% TLEN – O2 Niedobór tlenu w atmosferze może powodować utratę przytomności oraz śmierć, wpływa niekorzystnie na wynik pomiaru stężenia wybuchowego. Występowanie: studnie, zamknięte zbiorniki, osadniki, silosy zbożowe, piwnice. Piwnica bez okien. Pod wpływem procesów biologicznych stężenie tlenu „spadło” do kilku procent. Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Bielsku-Białej Jednostka Ratowniczo Gaśnicza nr 1

POMIAR STREFY WYBUCHOWEJ -DGW (LEL) Przykład dla Propanu:DGW (LEL)- 2,4 % GGW – 9,5 % Za mało gazu żeby mogło dojść do wybuchu WYBUCH - ZAPŁON Za mało powietrza aby mogło dojść do wybuchu 0 [%obj] 2 [%obj] 0 [%DGW] 100 [%DGW] Zakres pomiarowy eksplozymetrów 0 – 100 [%DGW]

Sposoby pomiaru gazów wybuchowych określić rodzaj mierzonego gazu (gęstość względem powietrza) cięższy gaz mierzymy jak najniżej, zagłębienia, rowy, kanalizacja (LPG), lżejszy gaz mierzymy w strefie podsufitowej (gaz ziemny), podobny gęstością do powietrza na wysokości klatki piersiowej (CO), w razie, gdy nie wiemy z jakim gazem mamy do czynienia, pomiaru dokonujemy na wszystkich wysokościach. PAMIĘTAJMY Pomiar dokonywany jest w danym miejscu i chwili !!! Stężenia mogą ulegać szybkim zmianom ze względu na ruchy powietrza, ogrzane powierzchnie lub inne czynniki i NIE będą się utrzymywać zgodnie z wcześniejszymi założeniami.

Zasady pomiaru gazów wybuchowych Urządzenie włączamy i wyłączamy w „strefie czystej”, Używamy co najmniej dwóch przyrządów (jeśli posiadamy) ze względu na małą dokładność pomiaru, Po uruchomieniu sprawdzamy poprawność odczytu urządzenia, Sensory katalitycznego spalania kalibrowane są zazwyczaj na metan lub pentan, podczas pomiarów innego gazu wynik pomiarów może odbiegać od rzeczywistego stężenia (tabela przeliczeniowa), co nie dyskwalifikuje jednoznacznie wyniku !!!, Stężenie O2 poniżej 19% zaniża wynik pomiarów !!!

Zasady organizacji działań ratowniczych na miejscu zdarzenia. Dojazd - przestrzeganie zasad bezpiecznego dojazdu i ustawienia pojazdów z uwzględnieniem odległości od miejsca zdarzenia, siły i kierunku wiatru oraz topografii terenu. Pierwszy zastęp przybyły na miejsce zdarzenia nie będący w KSRG, nie posiadający na wyposażeniu sprzętu określonego dla stopnia podstawowego realizuje poniższe zadania: weryfikuje warunki zewnętrzne zdarzenia, ustala liczbę ofiar, osób poszkodowanych i zagrożonych, określa zjawiska towarzyszące zdarzeniu, np.: pożar, wybuch, opary, efekty dźwiękowe, podejmuje próby identyfikacji substancji chemicznej - źródło informacji: np.: kierowca, konwojent, maszynista, pracownicy zakładu, oznakowanie pojazdów i opakowań, dokumenty przewozowe, dokumentacja techniczno -ruchowa, plany ratownicze, określa stan nasycenia infrastrukturą techniczną, przekazuje informacje do SKKM/PSK, zabezpiecza miejsce zdarzenia, prewencyjnie ewakuuje ludzi, zwierzęta i mienie poza strefę obszaru objętego ryzykiem emisji substancji chemicznych, udziela kwalifikowanej pierwszej pomocy medycznej poza strefą zagrożenia, ostrzega ludność o zagrożeniu.

Pierwszy zastęp ratowniczy z KSRG realizuje poniższe zadania: weryfikuje warunki zewnętrzne zdarzenia, ustala liczbę ofiar, osób poszkodowanych i zagrożonych, określa zjawiska towarzyszące zdarzeniu, np.: pożar, wybuch, opary, efekty dźwiękowe, podejmuje próby identyfikacji substancji chemicznej - źródło informacji: np.: kierowca, konwojent, maszynista, pracownicy zakładu, oznakowanie pojazdów i opakowań, dokumenty przewozowe, dokumentacja techniczno -ruchowa, plany ratownicze, określa stan nasycenia infrastrukturą techniczną, ocenia możliwości prowadzenia samodzielnie działań, udziela kwalifikowanej pierwszej pomocy medycznej poza strefą zagrożenia, podejmuje decyzję o ewentualnym zadysponowaniu SGR CHEM-EKO, realizuje zadania określone dla stopnia podstawowego we współdziałaniu z innymi służbami i podmiotami ratowniczymi.

Kierujący działaniem ratowniczym może odstąpić w trakcie działania ratowniczego od zasad działania uznanych powszechnie za bezpieczne.

Kierujący działaniem ratowniczym może odstąpić w trakcie działania ratowniczego od zasad działania uznanych powszechnie za bezpieczne. odstąpienia od zasad działania uznanych powszechnie za bezpieczne, z zachowaniem wszelkich dostępnych w danych warunkach zabezpieczeń, jeżeli w ocenie kierującego działaniem ratowniczym, dokonanej w miejscu i czasie zdarzenia, istnieje prawdopodobieństwo uratowania życia ludzkiego, w szczególności w przypadkach, gdy: z powodu braku specjalistycznego sprzętu zachodzi konieczność zastosowania sprzętu zastępczego, fizyczne możliwości ratownika mogą zastąpić brak możliwości użycia właściwego sprzętu, jest możliwe wykonanie określonej czynności przez osobę zgłaszającą się dobrowolnie.

Elementarne zasady bezpieczeństwa ratowników ZASADA I - bezpieczny dojazd do miejsca zdarzenia z uwzględnieniem siły i kierunku wiatru. Należy: a) przestrzegać minimalnej odległości od miejsca awarii: b) w przypadku określenia wielkości strefy przyrządami pomiarowymi, minimalna odległość określona w ppkt a) może ulec zmianie, c) zapewnić możliwość wycofania sił i środków, d) uwzględniać warunki meteorologiczne (temperaturę, opady atmosferyczne i inne), e) uwzględniać infrastrukturę i ukształtowanie terenu.   ZASADA II - zabezpieczyć ratowników w odpowiedni sprzęt ochrony osobistej. ZASADA III - rozpoznać substancję chemiczną i miejsce zdarzenia oraz wyznaczyć strefę zagrożenia (stosować dostępne przyrządy wykrywcze i pomiarowe). ZASADA IV - stosować absolutne pierwszeństwo działań dla ratowania zagrożonych ludzi wraz z możliwością podjęcia decyzji o stanie wyższej konieczności.

Elementarne zasady bezpieczeństwa ratowników ZASADA V - bezpieczeństwo ratowników: a) działania w strefie zagrożenia muszą być prowadzone przez minimum 2 ratowników, b) ratownicy pracujący w strefie zagrożenia muszą być asekurowani minimum przez dwóch ratowników wyposażonych w sprzęt ochronny o takim samym stopniu zabezpieczenia, jak ratownicy pracujący w strefie, c) należy utrzymywać łączność z ratownikami pozostającymi w strefie I i pozostającymi w asekuracji, d) należy kontrolować czas przebywania ratowników w strefie zagrożenia.   ZASADA VI - bezpośrednie działania ratownicze w strefie zagrożenia mogą prowadzić odpowiednio przeszkoleni ratownicy. ZASADA VII - zdarzenie chemiczne może nagle zmienić swój charakter (pożar, wybuch, niebezpieczna reakcja), należy bezwzględnie przestrzegać „reguły 10 minut", tj. w procesie decyzyjnym należy przewidywać rozwój sytuacji z wyprzedzeniem 10 minut. ZASADA VIII - należy zwracać uwagę na niewielkie wycieki lub rozlewiska substancji chemicznych, ponieważ mogą one powodować dodatkowe zagrożenia. ZASADA IX - na miejscu akcji ratowniczej zorganizować wg potrzeb dekontaminację ludzi i sprzętu. ZASADA X - bezwzględnie przestrzegać zabezpieczenia medycznego działań ratownictwa chemiczno - ekologicznego w oparciu o zestaw PSP R-2 lub zespół ratownictwa medycznego.

Podział terenu akcji chemicznej

Poziomy zabezpieczenia ratowników w akcjach ratownictwa chemicznego 1 poziom- ubranie specjalne 2 poziom- ubranie specjlane + ODO 3 poziom- ubranie typ 3 + ODO 4 poziom- ciężkie ubranie gazoszczelne + ODO

ZAGROŻENIA W TRANSPORCIE Klasa Nazwa 1 Materiały i przedmioty wybuchowe 2 Gazy 3 Materiały ciekłe, zapalne 4.1 Materiały stałe zapalne, materiały samoreaktywne oraz materiały wybuchowe stałe odczulone 4.2 Materiały samozapalne 4.3 Materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą gazy palne 5.1 Materiały utleniające 5.2 Nadtlenki organiczne 6.1 Materiały trujące 6.2 Materiały zakaźne 7 Materiały promieniotwórcze 8 Materiały żrące 9 Różne materiały i przedmioty niebezpieczne Kontrola przewozów drogowych

Kontrola przewozów drogowych Tablice ostrzegawcze ZASTOSOWANIE: Tablice barwy pomarańczowej – Sztuki przesyłki Tablice z numerami - Cysterny i przewóz luzem Tablice ostrzegawcze powinny: być dobrze widoczne; być odporne na czynniki atmosferyczne; wytrzymać 15 minut pożaru; Umieszczane z przodu i z tyłu pojazdu Numer rozpoznawczy zagrożenia Numer UN Kontrola przewozów drogowych

Kontrola przewozów drogowych Tablice ostrzegawcze W celu stworzenia numeru zagrożenia stosuje się zasady: powtórzenie cyfry wskazuje na nasilenie opisanego przez nią zagrożenia Jeżeli zagrożenie można opisać wystarczająco jedną cyfrą, należy po niej dodać zero w przypadku gdy numer zagrożenia poprzedzony jest literą „X”, oznacza materiał reagujący niebezpiecznie z wodą Kontrola przewozów drogowych

Kontrola przewozów drogowych Numer zagrożenia 2 emisja gazu spowodowana ciśnieniem lub reakcją chemiczną 3 zapalność materiałów ciekłych (par) i gazów lub materiał ciekły samonagrzewający się 4 zapalność materiałów stałych lub materiał stały samonagrzewający się 5 działanie utleniające (wzmagające palenie) 6 działanie trujące lub zakaźne 7 działanie promieniotwórcze 8 działanie żrące 9 zagrożenie samorzutną i gwałtowną reakcją Kontrola przewozów drogowych

Kontrola przewozów drogowych Przykłady 23 Gaz palny 238 Gaz, palny, żrący 38 Materiał ciekły zapalny, żrący 368 Materiał ciekły zapalny, trujący żrący X462 Materiał stały, reagujący niebezpiecznie z wodą, wydzielający gazy trujące 55 Materiał silnie utleniający 558 Materiał silnie utleniający, żrący 60 Materiał trujący lub słabo trujący 606 Materiał zakaźny – wyjątek X668 Materiał silnie trujący, reagujący niebezpiecznie z wodą 70 Materiał promieniotwórczy 83 Materiał żrący, zapalny 90 Materiał zagrażający środowisku - wyjątek 99 Różne materiały niebezpieczne przewożone w podwyższonej temperaturze - wyjątek Kontrola przewozów drogowych

Ratownictwo chemiczne na poziomie podstawowym – przyrządy pomiarowe. WYKRYWANIE PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO W przypadku braku sprzętu dozymetrycznego (poziom podstawowy): - Przeprowadzenie rozpoznania i zabezpieczenia miejsca oraz wyznaczenie strefy awaryjnej wokół miejsca Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Bielsku-Białej Jednostka Ratowniczo Gaśnicza nr 1

Ratownictwo chemiczne na poziomie podstawowym – przyrządy pomiarowe. WYKRYWANIE PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Bielsku-Białej Jednostka Ratowniczo Gaśnicza nr 1

Ratownictwo chemiczne na poziomie podstawowym – przyrządy pomiarowe. WYKRYWANIE PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO Do zadań jednostek organizacyjnych Krajowego Systemu Ratowniczo – Gaśniczego (KSRG) należy w tym przypadku prowadzenie pomocniczych czynności ratowniczych poza strefą awaryjną. Wejście w strefę awaryjną jest możliwe tylko w przypadku zagrożenia życia lub zdrowia ludzi.

Ratownictwo chemiczne na poziomie podstawowym – przyrządy pomiarowe. WYKRYWANIE PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO Wyznaczenie strefy: a. granice strefy wyznaczyć w miejscu, w którym moc dawki nie przekracza 100 μSv/h (mikro siwertów na godzinę). b. wielkość strefy nie może być mniejsza niż 3 m od źródła (zaleca się 30 m w terenie otwartym), c. w przypadku zdarzeń w obiektach, za granice strefy należy przyjąć ściany pomieszczenia/budynku, o ile pierwszy i drugi warunek jest spełniony.