Elastyczność popytu i podaży

Plan wykładu Elastyczność cenowa popytu Elastyczność cenowa podaży Elastyczność mieszana popytu Elastyczność dochodowa popytu

Elastyczność cenowa popytu

Wskaźnik elastyczności cenowej popytu informuje o ile % zmieni się popyt jeżeli cena zmieni się o 1%. Wskaźnik elastyczności cenowej bada wrażliwość popytu na zmiany ceny. Elastyczność cenowa popytu (price elasticity of demand) to stosunek względnej (procentowej) zmiany popytu do względnej (procentowej) zmiany ceny.

elastyczność cenowa popytu zmiana popytu popyt przed zmianą ceny popyt po zmianie ceny zmiana ceny cena przed zmianą cena po zmianie

Wielkość zapotrzebowania na tabliczki czekolady (w szt.) Cena ( w złotych) Wielkość zapotrzebowania na tabliczki czekolady (w szt.) 0,50 120 1 100 1,50 80 2 60 2,50 40 3 20

Cena wzrasta z 0,50 zł do 1 zł, popyt spada ze 120 szt. do 100 szt. q(120; 100) = 100 – 120 = -20 p(0,50; 1) = 1 – 0,50 = 0,50 Ed(p) = (-) -20/120 : 0,50/0,50 = 0,(167)

Cena wzrasta z 1 zł do 1,50 zł, popyt spada ze 100 szt. do 80 szt. Ed(p) = 0,4 Cena wzrasta z 1,50 zł do 2 zł, popyt spada z 80 szt. do 60 szt. Ed(p) = 0,(7575) Cena wzrasta 2 zł do 2,50 zł, popyt spada z 60 szt. do 40 szt. Ed(p) = 1,(32) Cena wzrasta 2,50 zł do 3 zł, popyt spada z 40 szt. do 20 szt. Ed(p) = 2,5

Inne wartości otrzyma się obniżając cenę: Cena spada z 1 zł do 0,50 zł, popyt wzrasta ze 100 szt. do 120 szt. Ed(p) = 0,4 Cena spada z 1,50 zł do 1 zł, popyt wzrasta z 80 szt. do 100 szt. Ed(p) = 0,(7575) Cena spada z 2 zł do 1,50 zł, popyt wzrasta z 60 szt. do 80 szt. Ed(p) = 1,(32) Cena spada z 2,50 zł do 2 zł, popyt wzrasta z 40 szt. do 60 szt. Ed(p) = 2,5 Cena spada z 3 zł do 2,50 zł, popyt wzrasta z 20 szt. do 40 szt. Ed(p) = 6

Zaprezentowane obliczenia dotyczą elastyczności punktowej Zaprezentowane obliczenia dotyczą elastyczności punktowej. Minimalne zmiany popytu i ceny odnosi się do ich poziomu z okresu wyjściowego. Elastyczność popytu łukowa jest miarą elastyczności cenowej popytu na danym odcinku krzywej popytu. Mierząc elastyczność cenową popytu metodą łukową jest ona taka sama niezależnie od punktu wyjścia na krzywej popytu. Wyznacza jej elastyczność pomiędzy badanymi punktami.

Cena spada z 1 zł do 0,50 zł, popyt wzrasta ze 100 szt. do 120 szt.

Przy obliczaniu zmiany w drugim kierunku otrzymuje się:

Rodzaje popytu ze względu na wartość wskaźnika Ed(p) ∞ - popyt doskonale elastyczny, minimalna zmiana ceny wywołuje maksymalną zmianę popytu

Ed(p) > 1 – popyt elastyczny, procentowa zmiana ceny wywołuje większą procentowo zmianę popytu, np. cena rośnie o 5%, a popyt spada o 10%

Ed(p) = 1 – popyt proporcjonalny (popyt o elastyczności jednostkowej), procentowa zmiana popytu jest równa procentowej zmianie ceny, np. cena rośnie o 5%, popyt spada o 5%

0 < Ed(p) < 1 – popyt nieelastyczny, procentowa zmiana popytu jest mniejsza od procentowej zmianie ceny, np. cena rośnie o 5%, popyt spada o 2%

Ed(p) = 0 – popyt doskonale nieelastyczny (sztywny), popyt nie reaguje na zmiany ceny

Ed(p) < 0 – paradoks Giffena, paradoks Veblena, paradoks spekulacyjny – popyt reaguje w tym samym kierunku co cena

Czynniki determinujące wskaźnik elastyczności cenowej popytu cena – im cena wyższa, tym wyższy wskaźnik elastyczności cenowej popytu czas – im dłuższy upływ czasu od zmiany ceny, tym wyższa wartość wskaźnika elastyczności cenowej popytu (popyt ulega uelastycznieniu)

zamożność społeczeństw – im wyższy poziom zamożności społeczeństwa, tym niższa wartość wskaźnika elastyczności cenowej popytu w odniesieniu do tego samego dobra, dostępność substytutów – im więcej substytutów posiada dane dobro, tym wyższa wartość wskaźnika elastyczności cenowej popytu istotność dobra dla konsumenta – im wyższą wartość przedstawia dobro dla konsumenta, tym niższa wartość wskaźnika elastyczności cenowej popytu

Wykorzystanie elastyczności popytu przez sprzedających Sprzedający podejmujący decyzję odnośnie zmiany ceny, dążąc do zwiększenia przychodów ze sprzedaży, podejmie inną decyzję, gdy popyt jest elastyczny i nieelastyczny

Popyt elastyczny TR - przychód ze sprzedaży TR = p * QD Graficznie TR przy cenie p0 jest równe polu prostokąta o wierzchołkach 0p0AQD0. Po obniżeniu ceny do p1 TR jest równe polu prostokąta o wierzchołkach 0p1BQD1. Po obniżeniu ceny pole prostokąta zmniejsza się o obszar zaznaczony na czerwono, a zwiększa o obszar zaznaczony w kolorze morskim. Obszar zaznaczony na czerwono jest mniejszy niż obszar zaznaczony w kolorze morskim. p p0 A p1 B QD0 QD1 Qd

Wniosek: W przypadku popytu elastycznego, sprzedający, które chce zwiększyć przychody ze sprzedaży powinien cenę obniżyć.

Popyt nieelastyczny Graficznie TR przy cenie p0 jest równe polu prostokąta o wierzchołkach 0p0AQD0. Po wzroście ceny do p1 TR jest równe polu prostokąta o wierzchołkach 0p1BQD1. Po wzroście ceny pole prostokąta zmniejsza się o obszar zaznaczony na czerwono, a zwiększa o obszar zaznaczony w kolorze morskim. Obszar zaznaczony na czerwono jest mniejszy niż obszar zaznaczony w kolorze morskim. p P1 B P0 A QD1 QD0 Qd

Wniosek: W przypadku popytu nieelastycznego, sprzedający, które chce zwiększyć przychody ze sprzedaży powinien cenę podwyższyć.

Przykład Cena wejściówki na dyskotekę wynosi 10 zł. Właściciel może liczyć na sprzedaż 100 biletów. Wpływy wynoszą 1.000 złotych. W przypadku popytu elastycznego obniżenie ceny o 10%, spowoduje wzrost popytu o 20%. W związku z tym przy obniżeniu ceny do 9 złotych, właściciel sprzeda 120 biletów, a wpływy wyniosą 1.080 złotych. W przypadku popytu nieelastycznego wzrost ceny o 10%, spowoduje spadek popytu o 5%. W związku z tym przy wzroście ceny do 11 złotych, właściciel sprzeda 95 biletów, a wpływy wyniosą 1.045 złotych.

Elastyczność cenowa podaży

Wskaźnik elastyczności cenowej podaży informuje o wrażliwości podaży na zmiany ceny. Elastyczność cenowa podaży jest to stosunek względnej (procentowej) zmiany podaży do względnej (procentowej) zmiany ceny.

– elastyczność cenowa podaży – zmiana podaży – podaż po zmianie ceny – podaż przed zmianą ceny p – zmiana ceny p1 – cena po zmianie p0 – cena przed zmianą

Rodzaje podaży ze względu na wartość wskaźnika Es(p) ∞ - podaż doskonale elastyczna, minimalna zmiana ceny wywołuje maksymalną zmianę podaży p Ep(s) ∞ Q

Es(p) > 1 – podaż elastyczna, procentowa zmiana ceny wywołuje większą procentowo zmianę podaży, np. cena rośnie o 5%, a podaż rośnie o 10% p S %Qs > %p B 5% A Q 10%

Es(p) = 1 – podaż proporcjonalna (podaż o elastyczności jednostkowej), procentowa zmiana podaży jest równa procentowej zmianie ceny, np. cena rośnie o 5%, podaż rośnie o 5% p S B %Qs = %p 5% A Q 5%

0 < Es(p) < 1 – podaż nieelastyczna, procentowa zmiana podaży jest mniejsza od procentowej zmiany ceny, np. cena rośnie o 5%, podaż rośnie o 2% p S %Qs < %p B 5% A Q 2%

Es(p) = 0 – podaż doskonale nieelastyczna (sztywna), podaż nie reaguje na zmiany ceny 5% Q

Czynniki wpływające na elastyczność cenową podaży możliwość przestawienia produkcji – elastyczność podaży jest tym wyższa, im większe są możliwości stopień wykorzystania mocy wytwórczych – im mniejszy stopień tym szybciej można zwiększyć produkcję oraz podaż, w związku z czym podaż jest bardziej elastyczna

istnienie zapasów wyrobów gotowych – im więcej zapasów istnieje, tym większe możliwości zwiększenia podaży i podaż bardziej elastyczna możliwości szybkiego zwiększenia importu – im większe możliwości, tym podaż bardziej elastyczna czas – im dłuższy okres czasu upływa od zmiany ceny tym podaż bardziej elastyczna

Elastyczność mieszana (krzyżowa) popytu

Wskaźnik elastyczności mieszanej (krzyżowej) popytu informuje o wrażliwości popytu na dobro X na zmiany ceny dobra Y. Elastyczność mieszana (krzyżowa) popytu jest stosunek względnej (procentowej) zmiany popytu na dobro X do względnej (procentowej) zmiany ceny dobra Y, które pozostaje z dobrem X w stosunku substytucyjnym bądź komplementarnym.

QDx = QDx1 – QDx0 py = py1 – py0 – elastyczność mieszana (krzyżowa) popytu QDx – zmiana popytu na dobro X QDx1 – popyt na dobro X po zmianie ceny dobra Y QDx0 – popyt na dobro X przed zmianą ceny dobra Y py – zmiana ceny dobra Y py1 – cena dobra Y po zmianie py0 – cena dobra Y przed zmianą

Dla dóbr pozostających ze sobą w relacji substytucyjnej Edx(py) > 0. Dla dóbr pozostających ze sobą w relacji komplementarnej Edx(py) < 0. Dla dóbr obojętnych względem siebie Edx(py) = 0.

Elastyczność dochodowa popytu

Wskaźnik elastyczności dochodowej popytu informuje o wrażliwości popytu na zmiany dochodu. Elastyczność dochodowa popytu jest to stosunek względnej (procentowej) zmiany popytu do względnej (procentowej) zmiany dochodu.

elastyczność dochodowa popytu zmiana popytu popyt przed zmianą dochodu popyt po zmianie dochodu zmiana dochodu dochód przed zmianą dochód po zmianie

Rodzaj dóbr Ed(i) > 0 – dobra normalne (normal good); popyt zmienia się w tym samym kierunku co dochód Ed(i) < 0 – dobra niższego rzędu (inferior good); popyt zmienia się w kierunku odwrotnym do dochodu Ed(i) > 1 – dobra wyższego rzędu (luksusowe); popyt zmienia się w tym samym kierunku co dochód i szybciej od niego Ed(i) < 1 – dobra podstawowe (pierwszej potrzeby); popyt zmienia się w tym samym kierunku co dochód lecz wolniej od niego lub popyt zmienia się w kierunku odwrotnym do dochodu

Wykorzystanie wskaźnika elastyczności dochodowej popytu Badania nad reakcją popytu na zmiany dochodu stanowią podstawę określenia kolejności wydatków konsumentów na różne rodzaje dóbr i usług. Najpierw zaspokajane są potrzeby egzystencjalne, dopiero później potrzeby wyższego rzędu w miarę jak pojawia się fundusz swobodnej decyzji.

Prawo Engla W miarę wzrostu dochodu: rosną wydatki na żywność, ale ich udział w ogólnych wydatkach jest mniejszy; rosną wydatki na samochody, podróże, biżuterię, meble, ochronę zdrowia, czy wypoczynek i rośnie ich udział w ogólnych wydatkach, wydatki na mieszkanie nie ulegają zmianie

Ernst Christian Lorenz Engel (ur. 26 marca 1821 w Dreźnie, zm Ernst Christian Lorenz Engel (ur. 26 marca 1821 w Dreźnie, zm. 8 grudnia 1896 w Radebeul) – niemiecki statystyk  i ekonomista. Twórca prawa dotyczącego budżetów gospodarstw domowych, nazwanego od jego nazwiska prawem Engla.

Dziękuję za uwagę