PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE EDUKACJA To ogół działań, procesów i warunków, które mają sprzyjać rozwojowi człowieka, a rozwój jest określany poprzez lepsze rozumienie siebie i relacji ze światem, skuteczniejszą kontrolę własnych zachowań i większe sprawstwo wobec procesów zewnętrznych . (Kwieciński 1996) PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE EDUKACJA to ogół oddziaływań międzygeneracyjnych służących formowaniu całokształtu zdolności życiowych człowieka (fizycznych, poznawczych, estetycznych, moralnych i religijnych), czyniącym z niego istotę dojrzałą, świadomie realizującą się, „zadomowioną” w danej kulturze, zdolną do konstruktywnej krytyki i refleksyjnej afirmacji… (Leksykon 2000) PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE WYCHOWANIE Świadomie organizowana działalność społeczna, oparta na stosunku wychowawczym między wychowankiem a wychowawcą, której celem jest wywoływanie zamierzonych zmian w osobowości wychowanka (Okoń 1998). Byt społeczny, będący wytworem przynajmniej dwóch osób, pomiędzy którymi zachodzi relacja wyrażająca się w przekraczaniu przestrzeni międzypodmiotowej za pomocą obranej formy kontaktu, w ramach którego podmiot wychowujący (działający) kierując się powszechnie uznanym dobrem umożliwia podmiotowi wychowywanemu (doznającemu) osiągnąć wzrost własnej tożsamości (Tchorzewski). Wspólna wędrówka wychowanka i wychowawcy ku horyzontowi prawdy, dobra, piękna (Gadacz). PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE WYCHOWANIE jest formowaniem, kształtowaniem, zmienianiem czyjejś osobowości, spowodowaniem czy wyzwalaniem w niej pożądanych zmian (Konarzewski 1987). jest profesjonalnym, świadomym, celowym utrzymaniem, doskonaleniem i rozwijaniem pozytywnych oraz funkcyjnych możliwości człowieka, jego funkcji psychicznych, procesów i cech osobowości (Zelina 2004). jest przygotowywaniem do zadań i ról życiowych, czyli zamierzoną pomocą w socjalizacji osoby (Muszyński 1974) jest czynnością gwarantującą w społeczeństwie przekaz „kapitału duchowego” z pokolenia na pokolenie. Jej istotą jest przekaz w rodzinie już od najwcześniejszego wieku dzieci wzorców i norm postępowania, rytuałów komunikacyjnych, nawyków higienicznych i tym podobnych (Prucha 2000). PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE WYCHOWANIE jest zamierzonym i świadomym oddziaływaniem na człowieka, współtworzącym „jego osobową indywidualność” (Cichoń 1981). jest wprowadzaniem drugiej osoby w wartościowy sposób życia, które liczy się z nią jako wartością, umożliwia jej pełną samorealizację oraz odwołuje się do wszystkich jej społecznie i biologicznie uformowanych sił dla jej wyrażenia się w świecie, a może i dla spełnienia w nim jej powołania (Ruciński 1988). jest to praca z człowiekiem i nad człowiekiem przy jego aktywnym współudziale, jako osobą, która znajduje się w stanie dojrzewania i rozwoju (Tischner 1981). jest szczególną relacją międzyludzką, w której podmiotem i zarazem przedmiotem czynów wychowujących jest osoba (Nowak 1999). PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE WYCHOWANIE Trzy znaczenia: wszelkie nieintencjonalne działanie społeczne jakoś formujące człowieka (znaczna część naukowców zamiast o wychowaniu w tym znaczeniu mówi o socjalizacji) wszelkie działanie podejmowane intencjonalnie w celu formowania człowieka działania podejmowane intencjonalnie w celu formowania tych aspektów osobowości człowieka, które związane są z wartościami i emocjami, a więc na przykład kształtowanie postaw w stosunku do innych ludzi, różnych obiektów, idei abstrakcyjnych i samego siebie PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE WYCHOWANIE TO DZIAŁANIE ŚWIADOME I CELOWE Wszelkie nieintencjonalne wpływy otoczenia nazywamy raczej socjalizacją, albo „spontaniczną socjalizacją”. SOCJALIZACJA: proces kształtowania mentalności, postaw i działań ludzi przez społeczeństwo. SOCJALIZACJA WYPRZEDZAJĄCA: naśladowanie reguł i wzorów, a zwłaszcza sposobu i stylu życia środowisk, do których aspirujemy i w których chcielibyśmy zostać zaakceptowani. PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE KSZTAŁCENIE To ogół czynności i procesów umożliwiających ludziom poznanie przyrody, społeczeństwa i kultury, a zarazem uczestnictwo w ich przekształcaniu, jak również możliwie wszechstronny rozwój sprawności fizycznych i umysłowych, zainteresowań i zdolności... PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE NAUCZANIE Planowa i systematyczna praca nauczyciela z uczniami mająca na celu wywołanie pożądanych, trwałych zmian w ich postępowaniu, dyspozycjach i całej osobowości - pod wpływem uczenia się i opanowywania wiedzy, przekazywania wartości i działań praktycznych (W. Okoń). UCZENIE SIĘ Proces, w którego toku na podstawie doświadczenia, poznania i ćwiczenia powstają nowe formy zachowania się i działania lub ulegają zmianie formy wcześniej nabyte (W. Okoń). PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PEDAGOGIKA To nauka o wychowaniu, której przedmiotem jest działalność wychowawcza, mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa - a przede wszystkim młodego pokolenia - w wiedzę, sprawności ogólne i zawodowe, zainteresowania, system wartości, postawy i przekonania oraz przysposobienie do oddziaływania na własny rozwój (Okoń). PEDAGOGIKA=DYDAKTYKA+TEORIA WYCHOWANIA Pedagogika to dyscyplina naukowa (lub dziedzina wiedzy) o procesach edukacyjnych i dyskursach edukacyjnych, czyli zadaniem jej jest wytwarzanie wiedzy o całokształcie praktyki edukacyjnej – minionej i aktualnej. Obiektem badań tak rozumianej pedagogiki są więc pedagogie we wszystkich swoich znaczeniach (Hejnicka-Bezwińska) PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE PEDAGOGIA sztuka skutecznego wywierania wpływu na dzieci i młodzież dla zrealizowania określonych celów edukacyjnych („uprawa ludzkiego ducha”) paradygmat edukacyjny, który może występować w postaci 1/ doktryny pedagogicznej, 2/ideologii edukacyjnej, 3/ ukrytego programu wychowania względnie trwały i spójny zbiór praktyk edukacyjnych, poprzez które jednostka przyswaja sobie (lub rozwija dotychczas istniejące) formy postępowania, wiedzy, umiejętności i kryteria ich oceny, przejmując je od kogoś (lub czegoś), kogo uznaje za stosownego ich dostarczyciela (przekaziciela) i ewaluatora PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE PARADYGMAT dostarcza modelowych rozwiązań uprawiającym daną dyscyplinę naukową lub typ nauk (model nauki i naukowości) i obejmuje: 1) zbiór przyjętych założeń, 2) zbiór podstawowych teorii i twierdzeń opisujących i wyjaśniających rzeczywistość lub jej fragment (np. edukację), 3) instrumentarium badawcze, 4) zastosowania osiągniętych wyników badań (T. S. Kuhn). Współczesna pedagogika dopuszcza współistnienie wielu paradygmatów naukowych. przyjęty sposób widzenia rzeczywistości w danej dziedzinie, doktrynie itp. PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

CELE EDUKACJI SZKOLNEJ Poznanie tradycji, historii i kultury społeczeństwa polskiego na tle szerszego dorobku cywilizacyjnego ludzkości. Wyposażenie w wiedzę niezbędną do funkcjonowania w pierwszej połowie XXI wieku wraz z umiejętnością stosowania tej wiedzy w sytuacjach nowych i nieoczekiwanych. Wytworzenie chęci służenia ojczyźnie i poczucia odpowiedzialności za państwo. Przygotowanie do funkcjonowania w demokratycznym społeczeństwie obywatelskim. Wytworzenie trwałej tendencji do zdobywania wiedzy, samokształcenia i samopoznawania wraz z umiejętnością skutecznego podejmowania działań w tej dziedzinie. PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

CELE EDUKACJI SZKOLNEJ (2) Wyrobienie otwartej postawy wobec ludzi należących do innych narodów i społeczeństw. Wyrobienie umiejętności porozumiewania się z innymi. PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE NAUCZYCIEL TRANSFORMATYWNY INTELEKTUALISTA PRZEWODNIK, TŁUMACZ REFLEKSYJNY PRAKTYK RADYKALIZM HUMANISTYCZNY TAKT ODPOWIEDZIALNOŚĆ MĄDROŚĆ PRAKTYCZNA AUTONOMICZNY PODMIOT PROFESJONALIZM+EGZYSTENCJALNA ODPOWIEDZIALNOŚĆ PERMANENTNY ROZWÓJ (TAKŻE MORALNY) PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

ROLE PEŁNIONE PRZEZ NAUCZYCIELA ORGANIZATORSKO-KIEROWNICZA (STRAŻNIK CZASU, PANOWANIE NAD POROZUMIEWANIEM SIĘ, DYSPONOWANIE POMOCAMI DYDAKTYCZNYMI, UTRZYMYWANIE PORZĄDKU I DYSCYPLINY) OSOBA MOBILIZUJĄCA UCZNIÓW DO NAUKI OSOBA UŁATWIAJĄCA UCZNIOM PRACĘ NAUCZYCIEL JAKO DORADCA (WSPARCIE) NAUCZYCIEL JAKO EKSPERT WYCHOWAWCA PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

STYLE KIEROWANIA WYCHOWAWCZEGO TO MINISTRATEGIA PEŁNIENIA ROLI KIEROWNICZEJ STYL AUTOKRATYCZNY STYL LAISSEZ-FAIRE STYL DEMOKRATYCZNY STYLE POŚREDNIE PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

UCZEŃ - NAJWAŻNIEJSZA OSOBA W PROCESIE KSZTAŁCENIA ROZWÓJ DZIECKA A ROLA NAUCZYCIELA NIEPOWODZENIA SZKOLNE ADOLESCENCJA NIESTAŁOŚĆ PSYCHORUCHOWA NIERÓWNOMIERNOŚĆ ROZWOJU INTELIGENCJA PAMIĘTANIE I UCZENIE SIĘ STADIA ROZWOJU POZNAWCZEGO: SENSOMOTORYCZNE, PRZEDOPERACYJNE, OPERACJI KONKRETNYCH, OPERACJI FORMALNYCH ROZWÓJ MORALNY PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE

UCZEŃ - NAJWAŻNIEJSZA OSOBA W PROCESIE KSZTAŁCENIA (2) LĘK ZDOBYWANIE WIEDZY O UCZNIU KLASA SZKOLNA JAKO GRUPA SPOŁECZNA PODSTAWOWE POJĘCIA PEDAGOGICZNE