NAUKA ADMINISTRACJI mgr Karina Pilarz

Pojęcie administracji publicznej Jak możemy zdefiniować administrację publiczną? Czym się charakteryzuje?

KONTEKSTY WYRÓŻNIANIA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ SOCJOLOGICZNY POLITYCZNY JĘZYKOWY PRAWNY

KONTEKST SOCJOLOGICZNY Zasady definiowania administracji publicznej w ujęciu socjologicznym: Ukazanie jej najistotniejszych cech przedmiotowych, które czynią ja zjawiskiem osobnym, całościowym, swoistym i trwałym, które na przestrzeni czasu podlega niewielkim modyfikacjom; Nienarażanie się na tworzenie definicji piętrowych; Szerokie ujęcie tematu, które nie pozwala na pominięcie w definicji istotnych przedsięwzięć, uznanych za administrację; Dostosowywanie pojęcia do zmieniających się okoliczności (politycznych, ustrojowych i społecznych).

Pytania, na jakie odpowiadają definicje administracji Podmiot działania Cel działania Przedmiot działania Cechy i sposób działania Adresat działania

Przykładowe definicje Całość czynności wszystkich podmiotów ustroju politycznego (Tadeusz Hilarowicz) Planowe zgrupowanie ludzi powołane w służbie określonej misji publicznej (Jerzy Stefan Langrod) Planowa działalność państwa zmierzająca do zaspokojenia potrzeb zbiorowych, lecz niebędąca ani ustawodawstwem, ani sądownictwem (Tadeusz Bigo)

!!! Administracja publiczna jest to przejęte przez państwo i realizowane przez jego zawisłe organy, a także przez organy samorządu terytorialnego, zaspokajanie zbiorowych i indywidualnych potrzeb obywateli, wynikających ze współżycia ludzi w społecznościach.

KONTEKST POLITYCZNY Sfery badania administracji w kontekście analizy politycznej:

KONTEKST JĘZYKOWY ADMINISTRACJA łac. ministrare – działalność służebna, w celu spełnienia cudzej woli Starożytny Rzym: dominare – władza pana domu nad rodziną i niewolnikami; imperare – władza wojskowa wobec żołnierzy; regnare – władza królewska; Monarchie nowożytne: minister – pierwszy sługa królewski; Liturgia kościelna: ministrant – usługuje kapłanowi; Przedrostek „ad” -> podkreśla, że administrowanie to działalność złożona oraz systematyczna i trwała.

KONTEKST PRAWNY -administracja jest powołana do kształtowania zewnętrznych stosunków społecznych (badanie i ocena administracji z punktu widzenia obowiązującego prawa); każde działanie administracji może być zakwestionowane przed niezawisłym sądem, który będzie badał je po względem kryterium legalności (a nie np. skutecznością, sprawnością, itp.);

-administracja jest organizacją formalną, Formalizacja polega na: -administracja jest organizacją formalną, Formalizacja polega na: *wyznaczeniu celów zewnętrznych, *wyznaczeniu relacji między celami wewnętrznymi, *określenie całości oraz poszczególny części struktury organizacyjnej i ich wzajemnych relacji, *określenie wszystkich elementów organizacji i funkcjonowania niezbędnych do osiągniecia stojących przed administracją celów. Cecha formalizacji nadana jest za pomocą aktów normatywnych, pochodzących również od administracji. -administrowanie jest przedmiotem normowania.

ADMINISTRACJA PUBLICZNA W PAŃSTWIE POLICYJNYM Państwo policyjne: Modelowa konstrukcja ustrojowo-prawna (!) Ukształtowana przez naukę administracji i naukę prawa administracyjnego w oparciu o realia ustrojowe państw europejskich XVII/XVIII wiek Poprzedza państwo prawa

POLICJA Całokształt działalności państwa, w tym zarząd sprawami państwa.. Administracja publiczna = administracja państwowa

Cechy administracji państwowej w państwie policyjnym:

Władza stanowienia prawa Władza wykonywania prawa Władza sądownicza WŁADZA PANUJĄCEGO Władza stanowienia prawa Władza wykonywania prawa Władza sądownicza

Prawo policyjne Nie zawsze nosiło przymiot powszechności wypowiedzi Nie było pochodzenia parlamentarnego Nie obowiązywało dwustronnie Jego stosowanie nie podlegało kontroli sądowej Nie zawsze nosiło przymiot powszechności wypowiedzi Prawo stanowione dla poddanych obowiązywało przez wszelkiego rodzaju akty prawa wewnętrznego Prawodawstwo zaliczane do sfery uprawnień dyskrecjonalnych

Struktury organizacyjne w państwie policyjnym: Były strukturami władcy absolutnego Nie były tworzone w celu realizacji konkretnego zadania Miały na celu umocnienie władzy panującego Były scentralizowane Oparte na hierarchii Służbowe podporządkowanie panującemu Zatrudnieni w nich byli zawodowi urzędnicy, zależni od jednostek wyższego szczebla

ADMINISTRACJA PUBLICZNA W PAŃSTWIE PRAWA Państwo prawa: Modelowa konstrukcja ustrojowo prawna (!) Ukształtowana przez doktrynę prawa w oparciu o realia ustrojowe państw europejskich XIX/XX wiek

Administracja publiczna pojmowana jest jako ustrojowa funkcja organów władzy publicznej (państwa i samorządu terytorialnego) polegająca na wykonywaniu zadań publicznych określonych w przepisach prawa.

Jej działalność ma charakter wykonawczy PODSTAWOWE ZASADY Cała jej działalność jest związana prawem powszechnie obowiązującym Jej działalność ma charakter wykonawczy Cała jej działalność poddana jest kontroli niezawisłego sądu Organy i osoby wykonujące administrację ponoszą prawną odpowiedzialność za podejmowane działania

Związanie prawem Art. 7 Konstytucji RP Wszystkie działania organów władzy publicznej muszą mieć podstawę prawną Celem działania organów administracyjnych jest wykonywanie prawnie określonych zadań publicznych Prawo określa formy i procedury działania Ma na celu uniemożliwienie swobody działania, dowolności, dyskrecjonalności

Wykonawczy charakter Art. 10 konstytucji RP Wywodzi się z konstytucyjnego trójpodziału władzy, opierającego się na zasadzie równowagi władz publicznych, z jednoczesnym prymatem władzy ustawodawczej (tworzy ona prawo powszechnie obowiązujące, na podstawie którego działa władza wykonawcza i sądownicza) Organy administracji publicznej usytuowane są w strukturach władzy wykonawczej Organy administracji publicznej mają za zadanie konkretyzowanie (wykonywanie) prawa powszechnie obowiązującego, ale go nie tworzą

Poddanie kontroli sądowej Art. 184 Konstytucji RP Środek ochrony praw i wolności obywatela Ma na celu przeciwdziałanie nakładaniu na obywateli niekonstytucyjnych obowiązków Chroni przed niekonstytucyjną ingerencją administracji w prawa i wolności obywateli

Odpowiedzialność prawna Za działania niezgodne z prawem i szkody wyrządzone takimi działaniami osoby piastujące funkcje organów, a także osoby sprawujące urzędy ponoszą odpowiedzialność prawna – karną, cywilną, dyscyplinarną)

POZOSTAŁE ZASADY: Zadania publiczne wykonywane przez organy administracji są określone normami prawa powszechnie obowiązującego; Struktura organizacyjna organów administracji publicznej jest pochodną zadań publicznych; Administracja publiczna nie tworzy prawa powszechnie obowiązującego; Nie ma takiej sfery wewnętrznej administracji, która nie podlega kontroli zewnętrznej; Wykonywanie zadań publicznych wiąże się z realizacją podstawowych publicznych praw podmiotowych obywateli; Zadania publiczne interpretowane są jako obowiązki organów; Związanie przepisami prawa procedury wykonywania zadań publicznych; Administracja publiczna wykonując zadania publiczne musi respektować zasady materialne określone konstytucyjnie – przykładowo zasada poszanowania i ochrony godności człowieka, zakaz dyskryminacji itp.; Jawność działania administracji publicznej – art. 61 K2onstytucji RP.

Zadania administracji publicznej W państwie przedkonstytucyjnym: Nie były określone przez parlament; Nie były wyczerpująco określone w prawie stanowionym przez władzę; Władza administracyjna miała wiele uprawnień dyskrecjonalnych przy ich określaniu i wykonywaniu; Ich wykonywanie stanowiło uprawnienie (prerogatywy) władz administracyjnych; Władza administracyjna mogła dowolnie przyznawać kompetencje innym organom; Władza administracyjna miała swobodę wyboru systemu organizacyjnego: centralizacja, decentralizacja; Z zadań publicznych nie wywodzono żadnych uprawnień dla obywateli; Niewykonanie zadań nie powodowało pociągnięcia do odpowiedzialności; Wykonywanie zadań publicznych nie podlegało kontroli sądowej.

W sferze życia fizycznego narodu Zakresy przedmiotowe zadań administracji publicznej w państwie policyjnym W sferze życia fizycznego narodu W sferze życia duchowego narodu W sferze życia ekonomicznego narodu

W państwie prawa: Określone są w konstytucji i ustawach stanowionych przez parlament, czyli w normach prawa powszechnie obowiązującego; Wykonywane są w systemie trójpodziału władzy; Władza administracyjna czerpie swoje zadania z norm prawa, których sama nie stanowi; W wykonywaniu zadań władza adm. nie może ograniczać praw i wolności przyznanych obywatelowi w Konstytucji art. 31 ust. 3; Niewykonanie lub nieprawidłowe wykonywanie zadań rodzi odpowiedzialność polityczną, prawną, karną, cywilnoprawną.

Określnie zadań władz administracyjnych: W konstytucji bezpośrednio - art. 146 ust. 4 pkt 7 W konstytucji pośrednio - art. 72 ust. 2 W ustawach – ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, ustawa o ochronie przyrody .

Administracja publiczna w dobie globalizacji GLOBALIZACJA UMIĘDZYNARODOWIENIE

Jakich sfer może dotyczyć globalizacja?

GLOBALIZACJA LIBERALIZACJA PRYWATYZACJA DEREGULACJA

LIBERALIZACJA Osłabienie interwencjonizmu administracji państwa w sferze gospodarczej, ograniczenie funkcji regulacyjnych organów administracyjnych. Koncepcja państwa jako „nocnego stróża”

PRYWATYZACJA Zadania publiczne usługi publiczne Organ administracji publicznej podmiot prywatny Obywatel konsument, świadczeniobiorca Prawo publiczne prawo prywatne Bezpłatność odpłatność Równość, powszechność nierówność, zróżnicowanie, elitarność Stabilna sytuacja niepewność sytuacji prawnej, możliwość zaprzestania świadczenia usług

Praca w grupach (podręcznik s. 47-52) Skutki prywatyzacji zadań publicznych dla obywatela Jakie kategorie zadań publicznych nie mogą zostać sprywatyzowane? Jakie są skutki globalizacji? Aspekty pozytywne Aspekty negatywne

DEREGULACJA wycofywanie się państwa z regulowania jakichś dziedzin życia społecznego lub gospodarczego, unieważnienie uznanych za zbędne przepisów prawnych, regulujących jakiś rodzaj aktywności (SJP).

ADMINISTRACJA PUBLICZNA W POLSCE ADMINISTRACJA PAŃSTWOWA: 1. Naczelne organy administracji rządowej (państwowej): -zazwyczaj są powoływane przez Prezydenta RP bezpośrednio lub po uprzednim wyborze przez Sejm; -są zwierzchnie w stosunku do pozostałych organów w strukturze administracji rządowej; -ich właściwość terytorialna obejmuje obszar całego państwa.

Organy naczelne PREZYDENT RP RADA MINISTRÓW PREZES RADY MINISTRÓW MINISTROWIE NIK RPO KRRiT

2. Centralne organy administracji państwowej: -co do zasady nie wchodzą w skład Rządu; -ich właściwość miejscowa rozciąga się na obszar całego kraju; -tworzone zazwyczaj w drodze ustawy, lista nie jest stała; -zazwyczaj są to organy monokratyczne (jeśli w nazwie mamy Urząd – organem jednoosobowym jest szef tego urzędu); -podlegają organom naczelnym; -są organami zwierzchnimi w stosunku do terytorialnych organów administracji.

PRZYKŁADY: Generalny Konserwator Zabytków Państwowa Komisja Akredytacyjna Komendant Główny Policji Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska

Organy podległe poszczególnym ministrom określa Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów w sprawie szczegółowego zakresu działania danego ministra, np.: ROZPORZĄDZENIE PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 11 stycznia 2018 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Infrastruktury WYKAZ ORGANÓW PODLEGŁYCH MINISTROWI INFRASTRUKTURY LUB PRZEZ NIEGO NADZOROWANYCH 1) Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad; 2) Główny Geodeta Kraju; 3) Główny Inspektor Nadzoru Budowlanego; 4) Główny Inspektor Transportu Drogowego; 5) Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego

3. Rządowa administracja zespolona w województwie -Wojewoda -kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży Zgodnie z Ustawą o wojewodzie i administracji rządowej w województwie z 23 stycznia 2009 roku - Wojewoda jako zwierzchnik rządowej administracji zespolonej w województwie: kieruje nią, koordynuje i kontroluje jej działalność; zapewnia warunki skutecznego jej działania i ponosi odpowiedzialność za rezultaty jej działania. Kierownicy zespolonych służb, inspekcji i straży, wykonują określone w ustawach zadania i kompetencje w imieniu wojewody lub w imieniu własnym.

WOJEWODA PRZEDSTAWICIEL RADY MINISTRÓW W WOJEWÓDZTWIE ZWIERZCHNIK RZĄDOWEJ ADMINISTRACJI ZESPOLONEJ ORGAN RZĄDOWEJ ADMINISTRACJI ZESPOLONEJ ORGAN NADZORU WERYFIKACYJNEGO NAD JST ORGAN ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ W WOJEWÓDZTWIE

Przykłady organów rządowej administracji zespolonej w województwie: komendant wojewódzki policji komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej kurator oświaty wojewódzki konserwator zabytków

4. Terenowe organy rządowej administracji niezespolonej: Art. 56 ustawy o wojewodzie i administracji rządowej w województwie: Organami niezespolonej administracji rządowej są terenowe organy administracji rządowej podporządkowane właściwemu ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej oraz kierownicy państwowych osób prawnych i kierownicy innych państwowych jednostek organizacyjnych wykonujących zadania z zakresu administracji rządowej w województwie: szefowie wojewódzkich sztabów wojskowych i wojskowi komendanci uzupełnień; dyrektorzy izb administracji skarbowej, naczelnicy urzędów skarbowych i naczelnicy urzędów celno- skarbowych; dyrektorzy okręgowych urzędów górniczych i dyrektor Specjalistycznego Urzędu Górniczego; dyrektorzy okręgowych urzędów miar i naczelnicy obwodowych urzędów miar; dyrektorzy okręgowych urzędów probierczych; dyrektorzy regionalnych zarządów gospodarki wodnej; dyrektorzy urzędów morskich; dyrektorzy urzędów statystycznych; dyrektorzy urzędów żeglugi śródlądowej; graniczni i powiatowi lekarze weterynarii; komendanci oddziałów Straży Granicznej, komendanci placówek i dywizjonów Straży Granicznej; okręgowi inspektorzy rybołówstwa morskiego; państwowi graniczni inspektorzy sanitarni; 1 regionalni dyrektorzy ochrony środowiska.

ADMINISTRACJA SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO Konstytucja marcowa – ujednolicony, trójstopniowy system samorządu terytorialnego Ustawa z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej – likwidacja samorządu terytorialnego Przywrócenie samorządu: 1990 – gminy, 1998 – powiat i województwo

PODSTAWY PRAWNE Art. 15. 1. Ustrój terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej zapewnia decentralizację władzy publicznej. 2. Zasadniczy podział terytorialny państwa uwzględniający więzi społeczne, gospodarcze lub kulturowe i zapewniający jednostkom terytorialnym zdolność wykonywania zadań publicznych określa ustawa.

Art. 163. Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych. -> DOMNIEMANIE KOMPETENCJI SAMORZĄDU Art. 164. 1. Podstawową jednostką samorządu terytorialnego jest gmina. 2. Inne jednostki samorządu regionalnego albo lokalnego i regionalnego określa ustawa. 3. Gmina wykonuje wszystkie zadania samorządu terytorialnego nie zastrzeżone dla innych jednostek samorządu terytorialnego. -> DOMNIEMANIE KOMPETECJI GMINY

Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017 r Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1875) Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2017 r., poz. 1868) Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (Dz. U. z 2017 r., poz. 2096)

Cel jst: Wykonywanie zadań publicznych służących zaspokajaniu potrzeb ludzi zamieszkujących obszar danej jednostki (wspólnoty samorządowej). ZADANIA JST WŁASNE ZLECONE

ORGANY JST Art. 169. 1. Jednostki samorządu terytorialnego wykonują swoje zadania za pośrednictwem organów stanowiących i wykonawczych. 2. Wybory do organów stanowiących są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów określa ustawa. 3. Zasady i tryb wyborów oraz odwoływania organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa. 4. Ustrój wewnętrzny jednostek samorządu terytorialnego określają, w granicach ustaw, ich organy stanowiące.

STOPIEŃ ORGAN STANOWIĄCY I KONTROLNY ORGAN WYKONAWCZY GMINA RADA GMINY (MIASTA) WÓJT (BURMISTRZ, PREZYDENT MIASTA) POWIAT RADA POWIATU ZARZĄD POWIATU ZE STAROSTĄ NA CZELE WOJEWÓDZTWO SEJMIK WOJEWÓDZTWA ZARZĄD WOJEWÓDZTWA Z MARSZAŁKIEM NA CZELE

Które jst są wymienione w Konstytucji RP Z 1997r.? Dlaczego?

NADZÓR WERYFIKACYJNY Art. 171. 1 NADZÓR WERYFIKACYJNY Art. 171. 1. Działalność samorządu terytorialnego podlega nadzorowi z punktu widzenia legalności. 2. Organami nadzoru nad działalnością jednostek samorządu terytorialnego są Prezes Rady Ministrów i wojewodowie, a w zakresie spraw finansowych regionalne izby obrachunkowe. 3. Sejm, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może rozwiązać organ stanowiący samorządu terytorialnego, jeżeli organ ten rażąco narusza Konstytucję lub ustawy.

ADMINISTRACJA SAMORZĄDU ZAWODOWEGO Art. 17. 1 ADMINISTRACJA SAMORZĄDU ZAWODOWEGO Art. 17. 1. W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony. 2. W drodze ustawy można tworzyć również inne rodzaje samorządu. Samorządy te nie mogą naruszać wolności wykonywania zawodu ani ograniczać wolności podejmowania działalności gospodarczej.

Zawody zaufania publicznego ADWOKAT RADCA PRAWNY RZECZNIK PATENTOWY ARCHITEKT INŻYNIER BUDOWNICTWA LEKARZ, LEKARZ DENTYSTA PIELĘGNIARKA, POŁOŻNA PSYCHOLOG BIEGŁY REWIDENT DORADCA PODATKOWY

ADMINISTRACJA PRYWATNA ADMINISTARCJA PUBLICZNA

UWARUNKOWANIA ROZWOJU ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ HISTORYCZNE ROZWÓJ CYWILIZACYJNY DOKTRYNY REWOLUCJE WOJNY WSPÓŁCZESNE EKONOMICZNE INTERES PUBLICZNY/INTERES SPOŁECZNY POLITYCZNE TECHNICZNE ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE ZARZĄDZANIE PUBLICZNE

UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE ROZWÓJ CYWILIZACYJNY DOKTRYNY REWOLUCJE WOJNY UWARUNKOWANIA HISTORYCZNE

ROZWÓJ CYWILIZACYJNY: Pismo Maszyna parowa Samochód Nowe zjawiska, wymagające regulacji prawnej (np. postępująca urbanizacja – planowanie i zagospodarowanie przestrzenne)

DOKTRYNY: 1. Doktryna trójpodziału władzy: Arystoteles – ogólny zarys teorii W każdym państwie, niezależnie od jego formy, wyróżnia się 3 czynniki podstawowe: -obradujący, -rządzący, -sądzący. Czynnik obradujący na znaczenie najbardziej doniosłe- rozstrzyga o wojnie i pokoju, o zawieraniu i rozwiązywaniu przymierzy, stosowaniu kary śmierci, wygnaniu, konfiskacie majątku, wyborze urzędników i kontroli nad nimi, o dochodach i wydatkach publicznych.

Monteskiusz: „O duchu praw” „W każdym państwie istnieją trzy rodzaje władzy: władza ustawodawcza, władza wykonawcza rzeczy należących do prawa narodów i władza wykonawcza rzeczy należących do prawa cywilnego”. „Tę ostatnią władzę można nazwać władzą sądzenia, drugą zaś po prostu władzą wykonawczą państwa”. w. u. -> dwuizbowy parlament w. w. -> monarcha w. s. -> niezawisłe sądy

Konstytucja 3 Maja, 1791 V. RZĄD CZYLI OZNACZENIE WŁADZ PUBLICZNYCH Wszelka władza społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu. Aby więc całość państw, wolność obywatelska i porządek społeczności w równej wadze na zawsze zostały, trzy władze rząd narodu polskiego składać powinny i z woli prawa niniejszego na zawsze składać będą, to jest: władza prawodawcza w stanach zgromadzonych, władza najwyższa wykonawcza w królu i Straży i władza sądownicza w jurysdykcyjach na ten koniec ustanowionych lub ustanowić się mających.

Konstytucja RP z 1997 roku: Art. 10. 1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. 2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.

2. Doktryna państwa prawa „Rechtsstaat” -> pojęcie użyte w 1798 roku, pierwszy raz najprawdopodobniej przez niemieckiego prawnika Placidusa Przeciwstawienie się despotyzmowi władcy absolutnego, idee rozwijane w epoce oświecenia, reprezentacja całego narodu realizująca wolę ogółu.

Konstytucja RP Art. 2. Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.

3. Doktryna papieża Leona XIII Lata pontyfikatu 1878-1903 Polityka zwana aggiornamento – uwspółcześnienie 1891 rok – encyklika Rerum novarum (konieczność zwalczania nierówności klasowych oraz szczególna opieka nad najuboższymi, prawo robotników do grupowania się, poparcie dla zmian demokratycznych, nawoływanie do zwalczania ruchu socjalistycznego); Zwolennik idei samorządności – namawiał do udziału w życiu politycznym na szczeblu lokalnym; zobowiązywał również katolików do aktywności na forum ogólnokrajowym.

REWOLUCJE: Rewolucja francuska – od 1789 r., obalenie monarchii Burbonów, proklamowanie republiki; Rewolucja belgijska – 1830 r., odłączenie Belgii od Holandii; Rewolucja październikowa – 1917 r., ustrój socjalistyczny, odrzucenie idei trójpodziału władzy, centralizacja, administracja wyłącznie państwowa, zniesienie własności prywatnej

WOJNY: Stan wojenny: jeden z konstytucyjnych stanów nadzwyczajnych (obok stanu wyjątkowego i stanu klęski żywiołowej), polegający na przejęciu administracji przez wojsko. Art. 229. W razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.

UWARUNKOWANIA WSPÓŁCZESNE EKONOMICZNE INTERES PUBLICZNY I INTERES SPOŁECZNY POLITYCZNE TECHNICZNE ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE ZARZĄDZANIE PUBLICZNE

-EKONOMICZNE materialne możliwości państwa i samorządu terytorialnego oddziaływanie możliwości materialnych UE

-INTERES PUBLICZNY/INTERES SPOŁECZNY Wynika z faktu, że administracja ma pełnić rolę służebną w stosunku do obywatela; Wartości zawsze zewnętrzne w stosunku do administracji; administracja ma zadania i kompetencje, ale nie ma własnych interesów, realizuje ona określone interesy, ale cudze; Dobro człowieka jest podstawowym celem działania administracji, wszystkie przedsięwzięcia państwa i samorządu są zorientowane na ludzi; 3 podstawowe kategorie interesów: interes publiczny (społeczny), państwowy i indywidualny; Interes społeczny – dający się potencjalnie odnieść do wielu niezindywidualizowanych adresatów traktowanych jako wspólny podmiot; ma sprzyjać realizacji interesu indywidualnego, nigdy odwrotnie; Wynika z faktu życia w grupie społecznej.

-POLITYCZNE Polityka – aprobowany przez organy państwowe i samorządowe system pozaprawnych i postulatywnych wypowiedzi o tym, jak, gdzie i kiedy korzystać z materialnych i organizacyjnych możliwości państwa i samorządów terytorialnych. Podział na politykę w administracji i politykę wobec administracji.

Polityka może stanowić o wyborze kierunku rozwoju społecznego lub gospodarczego państwa, ustalaniu priorytetów w sytuacji braku materialnych lub organizacyjnych możliwości państwa; Wpływa na stan ingerencji w obrębie prawa, decyduje o jego treści.

-TECHNICZNE Postęp techniczny oznacza zastępowanie przez urządzenia elektroniczne dotychczasowych czynności (lub ich wydzielonych elementów składowych) pracownika administracji; (zapewnienie dostępu do informacji, postęp techniczny, urządzenia elektroniczne, e-administracja, smart administration, komputeryzacja, fotoradary); Łączą się w uwarunkowaniami finansowymi https://www.youtube.com/watch?v=acdw5zxWkIw

-ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE (Nauka organizacji i zarządzania) -ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE (Nauka organizacji i zarządzania) *naukowe zarządzanie Taylora *biurokracja Webera *eksperymenty w Hawthorne – znaczenie stosunków społecznych, grupa nieformalna *podejście sytuacyjne

-ZARZĄDZANIE PUBLICZNE – odrzucenie tradycyjnego (biurokratycznego) modelu administracji publicznej, kształtowanie jej według logiki biznesu prywatnego, który jest bardziej efektywny

Zarządzanie publiczne: Organ administracyjny pełni funkcje menedżerskie Rynek usług publicznych Organ troszczy się o zysk ekonomiczny Relacje organ-obywatel zastąpione grą rynkową Obywatel jako klient/konsument Produkty i usługi wysokiej jakości, raczej odpłatne Zadania publiczne jako usługi publiczne Orientacja na wyniki Mechanizmy konkurencyjne – outsourcing Prywatyzacja Zachęcanie do inicjatywy, kreatywności urzędników

STRUKTURY ORGANIZACYJNE KATEGORIE PODMIOTÓW Organy Urzędnicy

ORGAN ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ Człowiek (grupa ludzi w wypadku organu kolegialnego): znajdujący się w strukturze organizacyjnej państwa lub samorządu terytorialnego, powołany w celu realizacji norm prawa administracyjnego, w sposób i ze skutkami właściwymi temu prawu, działający w granicach przyznanych mu przez prawo kompetencji.

Rodzaje organów Podział podstawowy Organy administracji państwowej Organy administracji rządowej Organy administracji samorządu terytorialnego Organy administracji samorządu zawodowego

Podział ze względu na skład osobowy Organy jednoosobowe Organy kolegialne Jakie są różnice w podejmowaniu decyzji w zależności od składu osobowego organu?

Podział ze względu na miejsce w systemie organizacyjnym państwa: Organy naczelne Organy centralne Organy terenowe

Inne podziały: Organy decydujące i podmioty doradcze Organy I instancji i organy II instancji Centralny konstytucyjny organ państwa i centralny organ państwa

Sposoby kreacji organów: Z wyboru Prezydent RP; rada gminy, wójt itd. Z powołania Prezes NIK, RPO, PRM, RM, wojewoda Z nominacji Nauczyciele, służba cywilna Z umowy Pracownicy samorządowi Z mocy prawa Minister=członek RM starosta=przewodniczący zarządu powiatu Prezydent RP=kieruje Radą Gabinetową Z urodzenia Obecnie w Polsce brak; monarchie dziedziczne Z losowania Z rewolucji Z zamachu stanu

Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks wyborczy Art. 473 § 7. W przypadku gdy obaj kandydaci w ponownym głosowaniu otrzymają tę samą liczbę głosów, za wybranego uważa się tego kandydata, który w większej liczbie obwodów głosowania otrzymał więcej głosów niż drugi kandydat. Jeżeli liczby obwodów, o których mowa w zdaniu poprzednim, byłyby równe, o wyborze wójta rozstrzyga losowanie przeprowadzone przez gminną komisję wyborczą. W losowaniu mają prawo uczestniczenia obaj kandydaci lub pełnomocnicy wyborczy ich komitetów wyborczych.

Pojęcie urzędu może występować w trzech podstawowych znaczeniach: Jako wyodrębniony zespół kompetencji (równoważne z pojęciem stanowiska) Jako szczególna nazwa organu administracyjnego (organem jednoosobowym jest wtedy kierownik urzędu) Jako zorganizowany zespół osób przydanych organowi administracyjnemu do pomocy w wykonywaniu jego funkcji

Dekoncentracja wewnętrzna Organ administracyjny może upoważnić pracowników do realizacji określonych czynności, w ramach kompetencji które sam posiada; Pracownik nie może dalej przekazać tych uprawnień (np. innemu pracownikowi tego urzędu), gdyż nie jest organem; Dekoncentracja wewnętrzna to podział pracy między organ i pracowników urzędu, a nie podział kompetencji, które pozostają w rękach organu; Przekazanie może zostać przez organ cofnięte.

Przykład dekoncentracji wewnętrznej Art. 46. ustawy o samorządzie województwa 1. Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje marszałek województwa, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej. 2. Marszałek województwa może upoważnić wicemarszałków, pozostałych członków zarządu województwa, pracowników urzędu marszałkowskiego oraz kierowników wojewódzkich samorządowych jednostek organizacyjnych do wydawania w jego imieniu decyzji, o których mowa w ust. 1.

Stosunki między organami CENTRALIZACJA DECENTRALIZACJA

CENTRALIZACJA Zwierzchni element scalający pozostałe elementy w całość, który sprawia, że tworzą spójny układ; Jego głównym celem jest zapewnienie sprawnego funkcjonowania całości.

Dwa znaczenia pojęcia centralizacji: 1 Dwa znaczenia pojęcia centralizacji: 1. struktura organizacyjna administracji, składająca się z kilku stopni, ale decyzje podejmuje wyłącznie organ centralny; Pracownicy podporządkowanych jednostek organizacyjnych pełnią jedynie funkcje pomocnicze (np. zbieranie informacji), a jeżeli podejmują decyzje, to według ścisłych dyspozycji; Jest to ujęcie modelowe, nie występuje we współczesnych państwach.

2. Pewien zakres uprawnień decyzyjnych mają również organy niższych stopni, ale nie mają one samodzielności prawnej, nie określają samodzielnie kierunków i zasad swojego działania, pozostaje element podporządkowania poleceniom i decyzjom z góry -> hierarchiczne podporządkowanie !

Najważniejsze elementy prawne współczesnej centralizacji: Ścisłe wyodrębnienie zadań i kompetencji na każdym stopniu organizacyjnym administracji; Możliwość dekoncentrowania zadań i kompetencji na organy niższego stopnia; Zachowanie hierarchicznego podporządkowania w sferze realizacji kompetencji.

DEKONCENTRACJA: W sensie statycznym – rzeczywisty rozkład kompetencji między poszczególnymi organami W sensie dynamicznym – dekoncentracja= proces dekoncentrowania, czyli ruch kompetencji (przeniesienie z jednego organu na inny lub kilka).

Dekoncentrowanie: Przeniesienie kompetencji na organy niższe lub równorzędne; Dokonywane w drodze aktu normatywnego rzędu ustawy lub aktu normatywnego organu przenoszącego kompetencje; Z zachowaniem nadrzędności hierarchicznej organów zwierzchnich w zakresie realizacji przekazanych kompetencji.

Rodzaje dekoncentracji: na organy niższego stopnia w tym samym resorcie Terytorialna (pionowa) kompetencje organów z danego resortu przechodzą na organy tego samego stopnia, w innym resorcie Resortowa (pozioma) kompetencje organów danego resortu przechodzą na kompetencje organów niższego stopnia w innym resorcie Skośna

Hierarchiczne podporządkowanie: Element dekoncentracji; jednostronna zależność organów niższego stopnia od organów wyższego stopnia lub podmiotu podległego od podmiotu zwierzchniego.

Na hierarchiczne podporządkowanie składa się zależność osobowa i służbowa. Zależność osobowa – od momentu nawiązania stosunku pracy; polega na regulowaniu stosunków osobowych w trakcie trwania stosunku pracy (decyzje dotyczące awansu, nagradzania, odpowiedzialności służbowej, dyscyplinarnej itp.) Zależność służbowa – możliwość wydawania poleceń służbowych przez organ wyższego stopnia, za pomocą aktów generalnych (okólniki, wytyczne) lub indywidualnych (polecenie służbowe); obowiązek ich respektowania.

DECENTRALIZACJA Podmioty administrujące mają wyraźnie określone kompetencje; Kompetencje te są ustalone bądź przekazywane z innych organów w drodze ustawowej i realizowane w sposób samodzielny; Podlegają jedynie nadzorowi weryfikacyjnemu ze strony kompetentnych organów.

Jakie jest kryterium nadzoru weryfikacyjnego? Jakie podmioty zdecentralizowane możemy wyróżnić w strukturach państwowych?

INNE PODMIOTY KOŚCIÓŁ KATOLICKI Struktura administracyjna Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 r. (Codex Iuris Canonici) Promulgowany przez papieża Jana Pawła II Zastąpił Kodeks z 1917 r. promulgowany przez papieża Benedykta XV Księga II – LUD BOŻY Część - hierarchiczny ustrój Kościoła

Kan. 331 - Biskup Kościoła Rzymskiego, w którym trwa urząd udzielony przez Pana samemu Piotrowi, pierwszemu z Apostołów, a który ma być przekazywany jego następcom, jest Głową Kolegium Biskupów, Zastępcą Chrystusa i Pasterzem całego Kościoła tutaj na ziemi. Dlatego, z racji swego urzędu, posiada on najwyższą, pełną, bezpośrednią i powszechną władzę zwyczajną w Kościele, którą może wykonywać zawsze w sposób nieskrępowany.     Kan. 332 - § 1. Pełną i najwyższą władzę w Kościele otrzymuje Biskup Rzymski przez zgodny z prawem i zaakceptowany przez niego wybór wraz z konsekracją biskupią. Stąd tę samą władzę otrzymuje od momentu przyjęcia wyboru na Papieża ten elekt, który posiada sakrę biskupią. Gdyby elekt nie miał sakry biskupiej, powinien być zaraz konsekrowany na biskupa.

Kan. 336 - Kolegium Biskupów, którego głową jest Papież a członkami biskupi na mocy sakramentalnej konsekracji oraz hierarchicznej wspólnoty z głową Kolegium i członkami, i w którym trwa nieprzerwanie ciało apostolskie, razem ze swoją głową, a nigdy bez niej, stanowi również podmiot najwyższej i pełnej władzy nad całym Kościołem.

Kuria Rzymska, przy pomocy której Papież załatwia sprawy Kościoła powszechnego i która w jego imieniu oraz jego autorytetem wykonuje zadania dla dobra i służby Kościołom, obejmuje Papieski Sekretariat Stanu, Radę Publicznych Spraw Kościoła, Kongregacje, Trybunały oraz inne instytucje. Ich strukturę i kompetencje określają specjalne przepisy.

Prowincja kościelna -> metropolita Diecezje -> biskup diecezjalny Wikariat rejonowy (dekanat) -> wikariusz rejonowy Parafia -> proboszcz

ORGANIZACJE POZARZĄDOWE Typu non-profit, tworzą tzw ORGANIZACJE POZARZĄDOWE Typu non-profit, tworzą tzw. trzeci sektor; Niezależność od struktur państwowych, gospodarczych, samorządowych; Działają na rzecz dobra społecznego; Motywacje komercyjne nie są podstawą ich działalności; Mogą prowadzić działalność gospodarczą, ale zysk musi być przeznaczony na cele statutowe (nie do podziału pomiędzy członków).

Kategorie podmiotów pozarządowych: Fundacje - Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach; Stowarzyszenia - Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach; Organizacje pożytku publicznego - Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Stowarzyszenie Edukacji Administracji Publicznej Jest pierwszą ogólnopolską organizacją o charakterze niedochodowym, działającą od 1999 r., której głównym celem jest doskonalenie edukacji i praktyki administrowania sprawami publicznymi poprzez działalność na rzecz jakości kształcenia oraz rozwój badań naukowych w tym zakresie. Stowarzyszenie współuczestniczy w inicjowaniu programów badawczych, organizacji seminariów i konferencji, poświęconych najważniejszym zagadnieniom z zakresu administracji publicznej, zarówno w aspekcie teoretycznym, jak i praktycznym, dotyczącym organizacji i funkcjonowania administracji publicznej. Członkami Stowarzyszenia są przede wszystkim profesorowie, doktorzy i magistrowie, reprezentujący szkoły wyższe, ale również praktycy – urzędnicy administracji publicznej różnych szczebli.

CELE STOWARZYSZENIA wspieranie rozwoju programów edukacyjnych w zakresie administrowania sprawami publicznymi, upowszechnianie nowoczesnych metod i technik nauczania, działanie na rzecz jakości kształcenia i ustalania minimów programowych, organizacja i prowadzenie badań naukowych służących rozwojowi jakości administrowania sprawami publicznymi zgodnie ze standardami przyjętymi w krajach demokratycznych, prezentowanie opinii i stanowisk wypracowanych przez Stowarzyszenie i jego członków zainteresowanym jednostkom administrującym sprawami publicznymi, działalność na rzecz upowszechniania standardów etycznego administrowania sprawami publicznymi.

REFORMY W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ: 1 REFORMY W ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ: 1. Definicja – planowany i konieczny dla efektywnej realizacji zmian zasięg przekształceń organizacyjnych i funkcjonalnych, w których nowych struktur nie da się pogodzić z dotychczasowym rozdziałem zadań i funkcjonowaniem a nowego funkcjonowania nie da się powierzyć dotychczasowym strukturom. 2. Cel – ulepszenie sytuacji ludzi i państwa.

Jakie są granice reform administracji publicznej? Na czym polega rozrost administracji i jakie mogą być jego korzyści?