Polityka wobec rynku pracy Zajęcia 5 Polityka wobec rynku pracy

Kolejne zajęcia: Polityka państwa wobec rynku pracy W. Wojciechowski, Skąd się bierze bezrobocie?, Zeszyty FOR (+słowniczek); (internet) Prasa – linkownia – część o rynku pracy

Rynek pracy Popyt na pracę: Podaż pracy:

Stany na rynku pracy oraz konstrukcja wskaźników (!) (materiały) (1) Pracujący   (2) Bezrobotni (3) Bierni zawodowo współczynnik (stopa) zatrudnienia – współczynnik aktywności zawodowej - stopa bezrobocia -

(materiały) II kwartał 2016: Zatrudnieni: 16 182 tys. Źródlo: Kwartalna informacja o aktywności ekonomicznej ludności, GUS. II kwartał 2016: Zatrudnieni: 16 182 tys. Bezrobotni: 1 066 tys. Stopa bezrobocia: 6,2 % Bierni zawodowo: 13 462 tys.

Rodzaje bezrobocia (materiały) Bezrobocie frykcyjne – wynika z naturalnej dynamiki rynku pracy w gospodarce rynkowej (zmiana jednej pracy na drugą, wchodzenie na rynek absolwentów, opuszczanie rynku przez emerytów, tworzenie i likwidacja przedsiębiorstw). Ma miejsce gdy wymagania pracodawców i kwalifikacje siły roboczej są zgodne, ale pewna grupa osób pozostaje bez pracy z powodu niedoskonałego przepływu informacji. Bezrobocie strukturalne – powstaje w wyniku niedopasowania struktury podaży do struktury popytu na siłę roboczą, zwł. w aspektach: kwalifikacyjnym, zawodowym i geograficznym. Likwidacja tego bezrobocia wiąże się ze zmianą kwalifikacji, zawodu czy miejsca zamieszkania. 6

Rodzaje bezrobocia (c.d.) (materiały) 3) Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne) – powstaje gdy w wyniku osłabienia aktywności gospodarczej (związanej ze spadkiem zagregowanego popytu na dobra), gdy zgłaszany przez pracodawców popyt na pracę jest niższy od podaży. 4) Bezrobocie klasyczne (płacowe): pojawia się wtedy, kiedy na wskutek presji płacowej związków zawodowych płaca jest utrzymywana powyżej poziomu równowagi. 5) Bezrobocie sezonowe – jest spowodowane okresową zmiennością warunków klimatycznych i wynikającą z tego cykliczności produkcji w niektórych dziedzinach, np. w budownictwie, w rolnictwie czy w  usługach turystycznych. 7

Teorie rynku pracy (materiały) Ekonomia neoklasyczna (przyczyny bezrobocia, jego charakter i sposoby jego ograniczania) Ekonomia keynesistowska (przyczyny bezrobocia, jego charakter i sposoby jego ograniczania) Inne wybrane teorie: Krzywa Philipsa Naturalna stopa bezrobocia Nowa ekonomia klasyczna NAIRU Nowa ekonomia keynesistowska

Mierzenie bezrobocia w Polsce Bezrobocie rejestrowane: Bezrobotni zarejestrowani w PUP, spełniający ustawowe warunki. Stopa bezrobocia rejestrowanego: 8,3% (wrzesień 2016, GUS) Bezrobocie według BAEL: Osoby w wieku 15-74 lat, które spełniają jednocześnie trzy warunki: … Stopa bezrobocia BAEL: 6,2 % (II kwartał 2015, GUS) Z czego wynika różnica w stopie bezrobocia rejestrowanego i BAEL?

Polityka zatrudnienia i rynku pracy (Kryńska, Kwiatkowski) to świadome i celowe oddziaływanie władz państwowych na rynek pracy w celu wzrostu zatrudnienia i ograniczenia bezrobocia. Polityka rynku pracy – to świadome i celowe oddziaływanie władz państwowych na rynek pracy w celu rozwiązywania problemów strukturalnych rynku i poprawianie skuteczności jego funkcjonowania. Różnice: instrumenty, orientacja na podażową/popytową stronę rynku pracy, rodzaj ograniczonego bezrobocia…

Polityka zatrudnienia (Kryńska, Kwiatkowski) Funkcje zatrudnienia:

Underemployment Underemployment …

Wykorzystanie zasobów pracy Przyczyny bezrobocia – czynniki związane z instytucjami rynku pracy: Nadmierna prawna ochrona zatrudnienia Wysokie pozapłacowe koszty pracy Zbyt wysoka płaca minimalna Zbyt duża siła negocjacyjna związków zawodowych Syndrom welfare dependance – nadmiernie rozbudowany system transferów socjalnych Znaczne trudności w prowadzeniu działalności gospodarczej Inne przyczyny bezrobocia…?

Nadmierna prawna ochrona zatrudnienia (materiały) Definicja: … Przykładowe formy prawnej ochrony zatrudnienia:… Skutki: Dla bezrobocia ogółem:… Dla bezrobocia długookresowego:…

Sumaryczny indeks EPL (OECD, 2013 r.) (materiały) Sumaryczny indeks EPL (OECD, 2013 r.) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OECD

(materiały) Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OECD

EPL w Polsce (materiały) Ogólny poziom EPL w Polsce jest zbliżony do średniej OECD (2,39 wobec 2,27). Relatywnie ponadprzeciętne restrykcje dotyczą zwolnień grupowych, a mniejsze niż w OECD – umów stałych.

Klin podatkowy …

Klin podatkowy (materiały) Źródło: K. Polarczyk, Klin podatkowy w Polsce…

Źródło: obliczenia własne

Annual change 2011/10 (in percentage points) Country2 Total Tax wedge 2011 Annual change 2011/10 (in percentage points) Tax wedge Income tax Employee SSC Employer SSC Belgium 55,5 0,16 0,04 -0,01 0,13 Germany 49,8 0,59 0,28 Hungary 49,4 2,77 2,39 0,39 0,00 France 0,03 Austria 48,4 0,24 Italy 47,6 0,44 Sweden 42,8 0,05 Finland 42,7 0,08 Slovenia 42,6 0,11 Czech Republic 42,5 0,38 Estonia 40,1 0,09 Spain 39,9 0,14 Portugal 39,0 1,38 Slovak Republic 38,9 0,95 Denmark 38,4 Netherlands 37,8 -0,34 -0,14 0,01 -0,21 Poland 34,3 0,12 United Kingdom 32,5 -0,08 -0,56 0,25 0,23 Canada 30,8 0,33 0,19 Japan 0,58 -0,09 0,34 United States 29,5 -0,93 0,93 -1,82 -0,04 Ireland 26,8 3,82 -2,87 Switzerland 21,0 0,27 0,10

Klin podatkowy – porównanie międzynarodowe (materiały) Klin podatkowy w Polsce jest niższy od średniej OECD i UE W 2011 r: PL – 34,3%, OECD - 35,3%; W 2014 r. – PL – 35,6%; UE 28 – 41%. Klin podatkowy w Polsce jest płaski: Wskaźniki klina w Polsce dla najniżej i najwyżej zarabiających są prawie tak samo wysokie. Wyższe obciążenia dotyczą też rodzin z dziećmi. Dla osoby otrzymującej 50% średniej płacy w 2014 r.: PL – 34%, UE28 – 33,7% Całkowite koszty pracy (płaca netto + pozapłacowe koszty pracy) w Polsce są niskie na tle UE.

Związki zawodowe (materiały) Według danych CBOS, jeszcze na początku lat 1990’ do związków zawodowych należał prawie co trzeci pracujący (ok. 28 proc.), w 2000 roku był to już co piąty, a teraz jest to tylko ok. 15 – 16 proc. pracujących. W większości krajów UE poziom uzwiązkowienia jest wyższy niż w Polsce, w krajach skandynawskich przekracza nawet 60%. Związki zawodowe dominują w sektorze publicznym, w spółkach prywatnych są rzadkością.

Płaca minimalna … 26

Transfery socjalne - pasywna PRP

Zasiłek dla bezrobotnych w Polsce Źródło: opracowanie własne.

Aktywna polityka rynku pracy Główny cel APRP:… Instrumenty: … Efektywność: …