Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie Podsumowanie pięciu cykli kontrolnych przestrzegania przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przeprowadzonych w latach 2013 – 2017. Delegatura w Ciechanowie Luty 2018 r.

Plan prezentacji Zakres kontroli Schemat kontroli Gminy objęte kontrolą Poziomy recyklingu i kary pieniężne Poziomy redukcji masy OUB i kary pieniężne Gminy wg masy odebranych odpadów komunalnych Ustalenia na podstawie sprawozdań gmin Ustalenia z kontroli gmin Działania pokontrolne Kontrole PSZOK-ów Wnioski

Kontrolami objęto następujące zagadnienia: Zakres kontroli Od 2013 roku na podstawie planów kontroli w oparciu o wytyczne Głównego Inspektora Ochrony Środowiska prowadzony jest przez WIOŚ ogólnokrajowy cykl kontrolny przestrzegania przepisów ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Kontrolami objęto następujące zagadnienia: regulamin utrzymania czystości i porządku na terenie gminy i uchwały dotyczące gospodarki odpadami podjęte przez gminę; zorganizowanie przetargu na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości albo na odbieranie i zagospodarowanie tych odpadów; zapewnienie osiągnięcia odpowiednich poziomów recyklingu przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami frakcji odpadów komunalnych oraz poziomów ograniczenia masy OUB przekazywanych do składowania; obowiązek przeprowadzenia przez gminę kontroli podmiotów odbierających odpady komunalne;

Zakres kontroli – c.d. sprawozdawczość (terminowość, rzetelność, działalność gminy w zakresie weryfikacji sprawozdań przekazywanych przez podmioty odbierające odpady komunalne); udostępnianie na stronie internetowej informacji wymienionych w ustawie; działalność informacyjna i edukacyjna; prowadzenie rejestru działalności regulowanej; dokonanie corocznej analizy gospodarki odpadami komunalnymi. Kontrole punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK).

Kontrola a postępowanie z odpadami komunalnymi WIOŚ MARSZAŁEK PRZEDSIĘBIORCA ODBIERAJĄCY ODPADY GMINNA JEDNOSTKA ORGANIZACYJNA GMINA RIPOK kontrola kontrola ODPADY ODPADY kontrola ODPADY ODPADY

Kontrola gmin przez WIOŚ weryfikacja sprawozdań wszczynanie postępowań administracyjnych kontrola dokumentacyjna sprawozdań kontrola w gminie Schemat kontroli

Gminy objęte I, II , III, IV i V cyklem kontrolnym Kryteria wyboru gmin do kontroli: nie uchwalono w terminie regulaminu utrzymania czystości i porządku; przyjęto najniższe stawki opłat za odbiór odpadów komunalnych, w tym 5 byłych miast wojewódzkich (po 1 w cyklu: Siedlce, Płock, Ostrołęka, Ciechanów, Radom); osiągnięto niski poziom recyklingu; nie osiągnięto poziomu redukcji składowanych OUB; bardzo wysokie poziomy recyklingu i redukcji składowanych OUB; stwierdzono najwyższy % spadek masy odebranych odpadów; zinwentaryzowano dużą liczbę „dzikich wysypisk”; pozostałe gminy wybór losowy. Wyboru gmin do kontroli dokonano biorąc pod uwagę następujące czynniki: 1) równomierne rozmieszczenie geograficzne gmin w województwie, 2) charakter funkcjonowania gmin (miejskie, miejsko-wiejskie i wiejskie). W 5 cyklach skontrolowano 19 (z 35) gmin miejskich, 27 (z 51) gmin miejsko-wiejskich i 113 (z 228) gmin wiejskich oraz w 2015 r. dwa celowe związki gmin – ZGRP i Natura.

Gminy objęte I, II, III, IV i V cyklem kontrolnym RGOK (liczba gmin w regionie) I cykl 2013r. II cykl 2014r. III cykl 2015r. IV cykl 2016r. V cykl 2017r. ciechanowski (41) 4 5 ostrołęcko-siedlecki (92) 9 10 11 7 płocki (60) 6 radomski (63) warszawski (51) 3 pozostałe gminy* (7) - 1 Razem (314) 32 33 31 % 10,2 10,5 9,9 (Andrzejewo, Boguty Pianki, Nowa Sucha, Nur, Sanniki, Szulborze Wielkie, Zaręby Kościelne) * poza gminami IV cyklem objęte były 2 związki gmin – ZGRP(13 gmin) i NATURA (8 gmin).

Masa odebranych odpadów komunalnych na mieszkańca [kg] w 2016 r.

Gminy o najniższym jednostkowym wskaźniku masy odebranych odpadów komunalnych Lp. Nazwa gminy RGOK Rodzaj gminy [kg/M x rok] 2016 r. 2015 r.* 1. Garwolin ostrołęcko-siedlecki wiejska 36,62 39,0 2. Pilawa warszawski miejsko-wiejska 40,25 62,5 3. Sobolew 50,75 50,2 4. Maciejowice 53,38 59,8 5. Trojanów 54,15 57,9 * w 2015 r. niższy od 39 kg/M x rok poziom stwierdzono w gminie Przyłęk – 34,9 kg/M x rok

Gminy o najwyższym jednostkowym wskaźniku masy odebranych odpadów komunalnych Lp. Nazwa gminy RGOK Rodzaj gminy [kg/M x rok] 2016 r. 2015 r. 1. Nadarzyn warszawski wiejska 552,16 504,5 2. Grodzisk Mazowiecki miejsko-wiejska 450,53 399,3 3. Raszyn 434,36 426,9 4. Płońsk płocki miejska 399,56 420,2 5. Warszawa 390,91 379,3

Masa odebranych odpadów komunalnych w gminach Gminy W tonach [Mg] w roku Liczba gmin, w których w 2016 r. odnotowano zmianę masy odebranych odpadów w stosunku do 2015 r. 2013 2014 2015 2016 spadek wzrost miejskie (35) 913 145,5 915 635,7 999 880,4 1 028 351,5 12 23 miejsko-wiejskie (51) 178 860,5 184 281,8 191 682,9 202 592,4 16 35 wiejskie (228) 190 835,8 239 830,7 237 155,7 264 258,8 57 171 Razem (314) 1 282 841,8 1 339 748,2 1 428 719,0* 1 495 202,8* 85 229 * w 2015 r. ponadto odebrano 88 309 Mg odpadów komunalnych ulegających biodegradacji i 46 649,5 Mg odpadów budowlanych i rozbiórkowych, a w 2016 r. odpowiednio 111 409,2 Mg i 46 931,5 Mg.

Osiągnięty poziom recyklingu surowców wtórnych Rok 2016 Region gospodarki odpadami komunalnymi (liczba gmin w regionie) Liczba gmin, które osiągnęły wymagany poziom recyklingu 4 frakcji 12% 2013 r. 14% 2014 r. 16% 2015 r. 18% 2016 r. ciechanowski (41) 26 30 33 ostrołęcko-siedlecki (92) 72 92 83 91 płocki (60) 46 51 53 radomski (63) 57 63 62 59 warszawski (51) 50 49 pozostałe gminy* (7) 4 7 6 suma 254 293 288 286 *gminy spoza regionów województwa mazowieckiego Ze 159 (jedna dwukrotnie kontrolowana) gmin objętych kontrolami wymagane poziomy recyklingu 4 frakcji w kolejnych latach uzyskało: 12% - 124; 14% - 147; 16% - 152; 18% - 145.

(liczba gmin w regionie) Kary za nieosiągnięty poziom recyklingu papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła RGOK (liczba gmin w regionie) 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. liczba decyzji kwota [zł] ciechanowski (41) 15 65 287 11 43 727 8 26 827 9 22 110 ostrołęcko-siedlecki (92) 20 81 713 - 15 682 1 4 112 płocki (60) 14 45 638 33 066 7 14 140 3 7 268 radomski (63) 9 086 1 117 5 002 warszawski (51) 1 096 540 5 659 pozostałe gminy*(7) 8 447 1 499 suma [zł] 60 211 267 21 77 333 26 63 425 17** 39 991 * gminy spoza regionów województwa mazowieckiego ** w przypadku 11 gmin trwa postępowanie administracyjne

Poziom ograniczenia masy OUB przekazywanych do składowania Rok 2016 Region gospodarki odpadami komunalnymi (liczba gmin w regionie) Liczba gmin, które osiągnęły wymagany poziomy ograniczenia OUB 63,42% 2013 r. 50% 2014 r. 2015 r. 45% 2016 r. ciechanowski (41) 34 33 35 40 ostrołęcko-siedlecki (92) 88 91 92 płocki (60) 56 55 57 radomski (63) 49 47 63 62 warszawski (51) 50 51 pozostałe gminy* (7) 7 suma 283 281 302 309 * gminy spoza regionów województwa mazowieckiego Ze 159 (jedna dwukrotnie kontrolowana) gmin objętych kontrolami wymagane poziomy ograniczenia masy OUB przekazywanych do składowania uzyskało: 63,42% - 146; 50% - 143; 50% - 153; 45% - 156.

Kary za nieosiągnięty poziom ograniczenia składowania OUB RGOK (liczba gmin w regionie) 2013 r. 2014 r. 2015 r. 2016 r. liczba decyzji kwota [zł] ciechanowski (41) 7 191 511 8 455 191 6 76 369 - ostrołęcko-siedlecki (92) 4 157 476 141 707 1 7 451 płocki (60) 125 726 5 118 663 55 213 radomski (63) 15 171 068 9** 110 199 warszawski (51) 7 103 pozostałe gminy*(7) suma [zł] 31 652 884 26** 825 760 12 139 033 (*) * gminy spoza regionów województwa mazowieckiego ** w tym związek gmin NATURA (w skład, którego wchodzi 8 gmin) (*) w 2016 r. wymaganego 45% poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania nie osiągnęło 5 gmin (1,6% ogółu gmin w województwie). Przyjmując w przypadku obliczania poziomu dla ww. gmin, zgodnie z pismem Dyrektora Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Środowiska z dnia 07.07.2017 r. znak:DGO-I.024.32.2017.ER, że MBR = 0 – poziom został osiągnięty – WIOŚ w Warszawie nie podejmował działań

USTALENIA na podstawie sprawozdań gmin – c.d.   Poziomy recyklingu papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła w 2013 r. wymagany poziom 12% osiągnęły 254 gminy (80,89%), w 2014 r. wymagany poziom 14% osiągnęły 293 gminy (93,31%), w 2015 r. wymagany poziom 16% osiągnęło 288 gmin (92,03%), w 2016 r. wymagany poziom 18% osiągnęło 286 gmin (91,08%), wymagany poziom recyklingu 50% dla roku 2020 wykazało 18 gmin. Na gminy, które nie osiągnęły poziomów recyklingu 4 frakcji nałożono kary pieniężne: za 2013 r. - 60 gmin , za 2014 r. - 21 gmin, za 2015 r. - 26 gmin oraz za 2016 r. – 17 gmin (w przypadku kar za 2016 r. trwa postępowanie administracyjne dla 11 gmin). Na gminy, które nie osiągnęły poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych nałożono kary pieniężne: za 2013 r. - 2 gminy, za 2014 r. - 2 gminy, za 2015 r. – 2 gminy oraz za 2016 r. – 8 gmin (w przypadku kar za 2016 r. trwa postępowanie administracyjne dla 6 gmin).

USTALENIA na podstawie sprawozdań gmin – c.d. Poziomy ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w 2013 r. wymaganego poziomu ograniczenia do 63,42% nie uzyskało 31 gmin, w 2014 r. wymaganego poziomu ograniczenia do 50% nie uzyskały 33 gminy, w 2015 r. wymaganego poziomu ograniczenia do 50% nie uzyskało 12 gmin, w 2016 r. wymaganego poziomu ograniczenia do 45% nie uzyskało 5 gmin. Kary za nieosiągnięty 50% poziom ograniczenia masy OUB przekazywanych do składowania, obowiązujący od 16 lipca w 2013 r., nałożono na 31 gmin. Kary za nieosiągnięty 50% poziom ograniczenia masy OUB przekazywanych do składowania w 2014 r. nałożono na 25 gmin i związek gmin NATURA. Kary za nieosiągnięty 50% poziom ograniczenia masy OUB przekazywanych do składowania w 2015 r. nałożono na 12 gmin. W 2016 r. wymaganego 45% poziomu ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania nie osiągnęło 5 gmin. Przyjmując w przypadku obliczania poziomu dla ww. gmin, zgodnie z pismem Dyrektora Departamentu Gospodarki Odpadami w Ministerstwie Środowiska z dnia 07.07.2017 r. znak:DGO-I.024.32.2017.ER, że MBR = 0 – poziom został osiągnięty – WIOŚ w Warszawie nie podejmował działań.

USTALENIA z kontroli gmin za 2016 r. spośród kontrolowanych 31 gmin, 2 zorganizowały przetarg na odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości a 29 przetarg na odbieranie od właścicieli nieruchomości i zagospodarowanie odpadów komunalnych; we wszystkich 31 kontrolowanych gminach prowadzone są rejestry działalności regulowanej w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości; 22 kontrolowane gminy w 2016 r. nie prowadziły kontroli podmiotów odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości udokumentowanych protokołem kontroli; 27 kontrolowanych gmin w 2016 r. prowadziło kontrole wypełniania warunków umowy zawartej z podmiotem odbierającym odpady od właścicieli nieruchomości; 25 kontrolowanych gmin prowadziło w 2016 r. weryfikację przekazywanych przez podmioty odbierające odpady komunalne sprawozdań półrocznych; 2 gminy nałożyły w 2016 r. kary na podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości z ich terenu za nieprzekazywanie odpadów komunalnych do regionalnej instalacji przetwarzania odpadów komunalnych; 30 kontrolowanych gmin przekazało w terminie sprawozdanie w 2016 r.; 29 gmin osiągnęło wymagany w 2016 r. 18% poziom recyklingu i przygotowania do ponownego użycia następujących frakcji odpadów komunalnych: papieru, metali, tworzyw sztucznych i szkła;

USTALENIA z kontroli gmin – c.d. 30 kontrolowanych gmin osiągnęło wymagany w 2016 r. poziom recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami innych niż niebezpieczne odpadów budowlanych i rozbiórkowych – 42%; poziomu ograniczenia odpadów komunalnych ulegających biodegradacji przekazywanych do składowania w wysokości 45% za 2016 r. nie osiągnęła 1 gmina; 28 gmin uchwaliło stawkę za gospodarowanie odpadami komunalnymi w zależności od liczby mieszkańców zamieszkujących daną nieruchomość, natomiast pozostałe 3 gminy uchwaliły stawkę od gospodarstwa domowego; średnia stawka za odbieranie odpadów komunalnych w kontrolowanych gminach na jednego mieszkańca za zmieszane odpady wynosiła 13,91 zł, natomiast za selektywnie zebrane 7,24 zł; 9 kontrolowanych gmin nie określiło sposobu zgłaszania przez właścicieli nieruchomości przypadków niewłaściwego świadczenia usług przez przedsiębiorcę odbierającego odpady komunalne; 24 kontrolowane gminy udostępniły na stronie internetowej urzędu gminy wszystkie wymagane informacje wynikające z art. 3 ust. 2 pkt 9 u.c.p.g., 7 gmin udostępniło na stronie urzędu gminy częściowe informacje; 31 gmin regularnie prowadzi działalność informacyjną i edukacyjną w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi.

DZIAŁANIA POKONTROLNE Na podstawie wyników przeprowadzonych kontroli 31 gmin Mazowiecki Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska: nałożył 9 kar pieniężnych (decyzje ostateczne), w tym: 5 za nieosiągnięcie wymaganych poziomów recyklingu, przygotowania do ponownego użycia i odzysku innymi metodami, 2 za przekazanie sprawozdania z realizacji zadań z zakresu gospodarowania odpadami komunalnymi za 2016 r. po ustawowym terminie, jedną za niezastosowanie się do wezwania, o którym mowa w art. 9r ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach i jedną za nieterminowe przekazanie Marszałkowi Województwa Mazowieckiego zbiorczego zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów, o sposobach gospodarowania nimi oraz o instalacjach i urządzeniach służących do odzysku i unieszkodliwiania tych odpadów; wydał 26 zarządzeń pokontrolnych; skierował 6 wystąpień pokontrolnych.

KONTROLE PUNKTÓW SELEKTYWNEGO ZBIERANIA ODPADÓW KOMUNALNYCH (PSZOK) w 2016 r. Spośród skontrolowanych w cyklu kontrolnym 31 gmin, 28 utworzyło punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych; Punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych nie zostały utworzone przez nw. skontrolowane gminy: Gmina Mszczonów, Gmina Nowa Sucha, Gmina Przesmyki; Spośród skontrolowanych łącznie w cyklu kontrolnym 28 punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych: 14 prowadzonych jest przez przedsiębiorców zbierających odpady, 12 prowadzonych jest przez gminy, 2 prowadzone są przez gminne jednostki organizacyjne; W trakcie realizacji cyklu kontrolnego przeprowadzono 16 kontroli PSZOK-ów prowadzonych przez podmioty zbierające odpady (14 przez przedsiębiorców i 2 przez gminne jednostki organizacyjne). Kontrole 12 PSZOK-ów prowadzonych przez gminy wykonano w ramach kontroli gmin (jedna kontrola obejmowała swoim zakresem gospodarowanie odpadami komunalnymi w gminie i prowadzenie PSZOK-u).

WNIOSKI Poprawienie obowiązującego prawa – zastąpienie wielu nowelizacji u.c.p.g. projektem kompleksowo regulującym gospodarowanie odpadami komunalnymi. Kontynuacja przez samorządy działań informacyjnych i edukacyjnych w zakresie prawidłowego gospodarowania odpadami komunalnymi w szczególności, w zakresie selektywnego zbierania odpadów komunalnych.

WNIOSKI Wyeliminowanie błędów w sprawozdaniach gmin i dążenie do osiągnięcia ich spójności z danymi GUS i RIPOK-ów. Zintensyfikowanie działań kontrolnych prowadzonych przez gminy wobec przedsiębiorców odbierających odpady komunalne od właścicieli nieruchomości /począwszy od ich sprawozdań/. Sprawozdania operatorów systemu wykazują, nie zawsze zgodny z rzeczywistością, bardzo wysoki poziom recyklingu 4 frakcji i redukcji OUB. Poprzez zwiększenie różnicy w opłatach za odbieranie odpadów, mobilizowanie mieszkańców do selektywnej zbiórki „u źródła” – opłata za odbieranie odpadów zmieszanych powinna być dwukrotnie wyższa. Mniejsza różnica – niższy poziom selektywnej zbiórki. Tylko wzrost selektywnej zbiórki może zagwarantować osiągnięcie określonych w prawie poziomów.

WNIOSKI Uszczelnienie systemu. W wielu gminach, zwłaszcza ostrołęcko-siedleckiego (część siedlecka) i radomskiego RGOK, masa odebranych odpadów na mieszkańca w roku jest niepokojąco niska. Zwiększenie skuteczności kontroli przepływu strumienia odpadów od miejsc ich powstania do instalacji profesjonalnego zagospodarowania. Optymalizacja technologiczna i ekonomiczna funkcjonujących RIPOK-ów MBP (dostosowanie instalacji do przetwarzania strumienia odpadów zbieranych selektywnie). Zwiększenie efektywności funkcjonujących sortowni odpadów zmieszanych. Przyspieszenie procesu organizowania PSZOK-ów.

POZYTYWNE PRZYKŁADY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW GOSPODARKI ODPADAMI MBP w POŚWIĘTNEM – część mechaniczna

POZYTYWNE PRZYKŁADY ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW GOSPODARKI ODPADAMI MBP w POŚWIĘTNEM – część biologiczna

Dziękuję za uwagę