Obowiązki szkoły artystycznej w zakresie działalności wychowawczo-profilaktycznej w świetle nowych przepisów prawa oświatowego dr Urszula Bissinger-Ćwierz Warszawa , dn. 14-15 lutego 2018 r.

Działalność wychowawczo-profilaktyczna Obecna reforma edukacji zakłada wzmocnienie wychowawczej i profilaktycznej funkcji szkół i placówek. Wzmocnienie sfery wychowawczo-profilaktycznej obowiązuje również szkolnictwo artystyczne, w tym zarówno szkoły artystyczne z pionem ogólnokształcącym, jak i szkoły realizujące wyłącznie kształcenie artystyczne. M. Konopczyński, J. Borowik i in., Program wychowawczo-profilaktyczny szkoły i placówki oświatowej. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2017, s. 7. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Podstawy prawne Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 września 2017 r. w sprawie ramowych planów nauczania w publicznych szkołach i placówkach artystycznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1763). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 9 sierpnia 2017 r. w sprawie zasad organizacji i udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. 2017 r., poz. 1591). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz. U. 2017, poz. 1578). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 5 września 2017 r. w sprawie szczegółowych zadań wiodących ośrodków koordynacyjno-rehabilitacyjno-opiekuńczych (Dz. U. 2017, poz. 1712). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 września 2017 r. w sprawie orzeczeń i opinii wydawanych przez zespoły orzekające działające w publicznych poradniach psychologiczno-pedagogicznych (Dz. U. 2017, poz. 1743). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Podstawy prawne Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo Oświatowe (Dz. U. z 2017 r., poz. 59 z późn. zm.). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r., poz. 1249). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 22 stycznia 2018 r. r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2018 r., poz. 214). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 lutego 2017 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz podstawy programowej kształcenia ogólnego dla szkoły podstawowej, w tym dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym lub znacznym, kształcenia ogólnego dla branżowej szkoły I stopnia, kształcenia ogólnego dla szkoły specjalnej, przysposabiającej do pracy oraz kształcenia ogólnego dla szkoły policealnej (Dz. U. z 2017 r., poz. 356). Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 6 września 2017 r. w sprawie podstaw programowych kształcenia w zawodach szkolnictwa artystycznego w publicznych szkołach artystycznych (Dz. U. z 2017 r., poz. 1793). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

1) szkolny zestaw programów nauczania; Od roku szkolnego 2017/2018 działalność edukacyjna szkoły realizowana jest poprzez: 1) szkolny zestaw programów nauczania; 2) program wychowawczo-profilaktyczny szkoły. Obydwa programy mają tworzyć spójną całość i muszą uwzględniać wszystkie wymagania opisane w podstawie programowej. Przygotowanie i realizacja programu nauczania i programu wychowawczo-profilaktycznego stanowi zadanie zarówno całej szkoły, jak i każdego nauczyciela z osobna. Zadania programu w systemowy sposób angażują wszystkich uczniów, ich rodziców oraz całe środowisko szkolne - kadrę pedagogiczną, pracowników administracji i obsługę szkoły. Działania wychowawczo-profilaktyczne powinny być kierowane do uczniów równolegle z ich kształceniem – przekazywaniem wiedzy. M. Konopczyński, J. Borowik i in., Program wychowawczo-profilaktyczny szkoły i placówki oświatowej. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2017, s. 7. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Od 1 września 2017 r. nastąpiło połączenie programu wychowawczego i szkolnego programu profilaktyki w jeden dokument - program wychowawczo-profilaktyczny, który powinien być tworzony przez wszystkich nauczycieli (art. 26 Ustawy Prawo oświatowe). Ważne jest uświadomienie nauczycielom, że zakres ich obowiązków obejmuje nie tylko treści nauczanego przedmiotu, lecz również zadania związane z szeroko pojętym wychowaniem i ochroną ucznia przed zachowaniami ryzykownymi. W szczególności dotyczy to nauczycieli przedmiotów artystycznych – muzyków, plastyków i tancerzy – którzy w zakres swoich powinności pedagogicznych winni włączyć, oprócz metodyki przedmiotu artystycznego, ustawiczną pracę wspierającą rozwój osobowy uczniów uzdolnionych artystycznie. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści wychowawczo-profilaktyczne powinny stanowić część planu pracy każdego nauczyciela przedmiotów artystycznych. A zatem nauczyciele przedmiotów artystycznych realizujący nauczanie w wymiarze indywidualnym i grupowym, na przykład nauczyciele instrumentu, rytmiki, nauczyciele malarstwa, rzeźby, nauczyciele tańca klasycznego, nowoczesnego i in. tworzą autorskie programy wychowawczo-profilaktyczne dla każdego ucznia z osobna lub dla grupy uczniów. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Trzeba bowiem pamiętać, że najpierw pracujemy z człowiekiem, z całym bagażem jego doświadczeń psychicznych i emocjonalnych, z jego wrażliwością, dążeniami, potrzebami i problemami, a dopiero potem z uczniem, który przygotowuje się do pełnienia roli muzyka, plastyka, tancerza. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Główny cel programu wychowawczo-profilaktycznego w szkole artystycznej: Wspieranie osoby ucznia we wszechstronnym rozwoju, ukierunkowanym na osiągnięcie dojrzałości artystycznej, duchowej, intelektualnej, emocjonalnej, społecznej i fizycznej, rozszerzone i wzmocnione przez działania z zakresu zapobiegania zagrożeniom współczesnej cywilizacji, w tym: narkomanii, alkoholizmowi, cyberprzemocy, przemocy rówieśniczej i rodzinnej (art.1 pkt 3 Ustawy Prawo oświatowe). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania wychowawcze skierowane do uczniów, Program wychowawczo-profilaktyczny obejmuje: Treści i działania wychowawcze skierowane do uczniów, 2) Treści i działania profilaktyczne skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców w oparciu o diagnozę potrzeb i problemów występujących w danej społeczności szkolnej, (art. 26 Ustawy Prawo oświatowe). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania wychowawcze – najważniejsze zmiany Nauczanie i wychowanie – respektując chrześcijański system wartości – za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Służy ono rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości Ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego, europejskiego i światowego dziedzictwa kulturowego (Ustawa Prawo oświatowe). W szkole artystycznej budowanie tożsamości narodowej, kulturowej oraz więzi ze szkołą dokonuje się poprzez recepcję dzieł sztuki muzycznej, plastycznej i baletowej, aktywne poznawanie twórczości wielkich kompozytorów, malarzy, rzeźbiarzy, tancerzy, ze szczególnym uwzględnieniem artysty-patrona szkoły. Rodzaj sztuki stanowiącej przedmiot kształcenia oraz postać patrona szkoły stanowią o specyfice danej szkoły artystycznej, która winna być odzwierciedlona w programie wychowawczo-profilaktycznym. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania wychowawcze – najważniejsze zmiany Kształtowanie postaw prospołecznych, w tym poprzez możliwość udziału uczniów w działaniach z zakresu wolontariatu, sprzyjających aktywnemu uczestnictwu uczniów w życiu społecznym (art.1 pkt 12 Rozporządzenia MEN) Przykładowe formy wolontariatu w szkole artystycznej: a) pomoc emerytowanym nauczycielom szkół artystycznych i emerytowanym artystom; b) wsparcie kolegów i koleżanek chorych, niepełnosprawnych, znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej oraz podejmujących zachowania ryzykowne. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania wychowawcze – najważniejsze zmiany Podkreślono wagę relacji nauczyciela z uczniami – „Nauczyciel w swoich działaniach dydaktycznych, wychowawczych i opiekuńczych ma obowiązek kierowania się dobrem uczniów, troską o ich zdrowie, postawę moralną i obywatelską, z poszanowaniem godności osobistej ucznia” (art. 5 Ustawy Prawo oświatowe) Nauczyciel przedmiotu głównego w szkole muzycznej realizującej kształcenie wyłącznie artystyczne, pełni rolę wychowawcy, który szczególnie odpowiedzialny jest za podmiotowe relacje z uczniem i jakość oddziaływań wychowawczych. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania wychowawcze – najważniejsze zmiany Dlatego tak ważne są tworzone przez nauczyciela indywidualne programy wychowawcze dla każdego ucznia, które stanowią mikrosystem wychowawczy szkoły, mający swoje odzwierciedlenie w ogólnoszkolnym programie wychowawczo-profilaktycznym. Koniecznością wydają się być szkolenia nauczycieli przedmiotów artystycznych w zakresie wspierania kompetencji wychowawczych (świadomość postaw wychowawczych, praca nad komunikacją interpersonalną, wzmacnianie więzi z uczniem, dbałość o kondycję psychofizyczną). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania wychowawcze – najważniejsze zmiany Zadaniem szkoły jest kształtowanie postaw prozdrowotnych uczniów, w tym wyrabianie nawyków higienicznych, uczenie zachowań bezpiecznych dla zdrowia własnego i innych osób, ponadto ugruntowanie wiedzy z zakresu prawidłowego odżywiania się oraz uświadomienia korzyści płynących z aktywności fizycznej i wdrażania profilaktyki (§ 2 ust.1 Rozporządzenia MEN) Dla uczniów i nauczycieli szkół artystycznych, a szczególnie muzycznych i baletowych niezwykle ważną potrzebą jest zapewnienie specjalistycznej wiedzy i działań z zakresu rehabilitacji ruchowej, bowiem zwyrodnienia kręgosłupa wynikające z wymuszonej pozycji w trakcie gry na instrumencie oraz z przeciążeń fizycznych powstających podczas tańca wymagają stałej rehabilitacji. Wiąże się to z koniecznością organizacji szkoleń dla nauczycieli i uczniów w zakresie ćwiczeń przeciwdziałających przeciążeniom powstającym w trakcie aktywności artystycznej. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania wychowawcze – najważniejsze zmiany W ramach wzmacniania bezpieczeństwa uczniów wprowadzono upowszechnianie wśród dzieci i młodzieży wiedzy o bezpieczeństwie oraz kształtowanie właściwych postaw wobec zagrożeń i sytuacji nadzwyczajnych, w tym związanych z korzystaniem z technologii informacyjno-komunikacyjnych (art. 1 pkt 21 Ustawy Prawo oświatowe) Badania CEA z 2014 r. wykazały, że uczniowie szkół artystycznych są w takim samym zakresie zagrożeni cyberprzemocą, jak uczniowie szkół nieartystycznych. Z badań wynika, że prawie 12% gimnazjalistów i 10,5% licealistów szkół artystycznych jest obrażanych i zaczepianych w sieci. A zatem organizacja systematycznych działań profilaktycznych (szkolenia, warsztaty, debaty, filmy) z tego zakresu stanowi nieustającą konieczność. U. Bissinger-Ćwierz, Diagnoza poziomu zagrożenia uzależnieniami i przemocą w szkolnictwie artystycznym. Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2014 r. Centrum Edukacji Artystycznej, Warszawa 2014, s. 7. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Szkoły i placówki prowadzą systematyczną działalność wychowawczą, edukacyjną, informacyjną i profilaktyczną wśród uczniów i wychowanków, ich rodziców opiekunów oraz nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły i placówki w celu przeciwdziałania narkomanii (§ 1 ust.1 Rozporządzenia MEN) dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działalność wychowawcza Polega na prowadzeniu działań z zakresu promocji zdrowia i wspomaganiu rozwoju: fizycznego (zdrowy styl życia i podejmowanie zachowań prozdrowotnych); b) psychicznego (równowaga psychiczna, samoświadomość, witalność, postawa życiowa); c) społecznego (otwartość, przestrzegani norm społecznych, wypełnianie ról społecznych); d) aksjologicznego (stabilny system wartości, poczucie sensu istnienia, wartości transcendentne) (§ 2 ust.1). Działalność wychowawcza obejmuje kształtowanie i wzmacnianie: więzi uczniów ze szkołą, ich hierarchii wartości, działalności wolontarystycznej i edukacji rówieśniczej, przyjaznego klimatu szkoły, współpracy nauczycieli z rodzicami, kompetencji wychowawczych, w tym w zakresie budowania podmiotowych relacji i warsztatowej pracy z uczniami (§ 2 ust.2). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działalność wychowawcza Nową jakością w edukacji jest sfera aksjologiczna, której kształtowanie – respektujące chrześcijański system wartości (Ustawa Prawo oświatowe) – winno być powierzone kompetentnym edukatorom. Szkoleniami z tego zakresu powinni być objęci wszyscy nauczyciele szkół artystycznych, nie wyłączając nauczycieli przedmiotów artystycznych. Wartości to standardy naszych myśli, postaw i zachowań, które określają, kim jesteśmy, jak żyjemy i jak traktujemy innych ludzi. Uniwersalne wartości, nieodłącznie związane z czynieniem dobra, kształtują lepszych ludzi, lepsze życie i lepsze stosunki międzyludzkie. Do szczególnych zadań w zakresie wzmacniania kompetencji psychologicznych i wychowawczych nauczycieli szkół artystycznych należy zapewnienie im szkoleń z zakresu psychopedagogicznej metodyki aktywizującej. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działalność edukacyjna Polega na poszerzaniu i ugruntowaniu wiedzy i umiejętności z zakresu promocji zdrowia i zdrowego stylu życia (§ 3 ust.1). Działalność edukacyjna obejmuje poszerzanie i rozwijanie: wiedzy nauczycieli na temat prawidłowości rozwoju, norm rozwojowych i zaburzeń zdrowia psychicznego w wieku dorastania; umiejętności psychologicznych i społecznych uczniów, tj. samokontroli, radzenia sobie ze stresem, rozpoznawania i wyrażania własnych emocji, kształtowanie krytycznego myślenia, podejmowania decyzji w sytuacjach zagrażających prawidłowemu rozwojowi i życiu; doskonalenia kompetencji nauczycieli i wychowawców w zakresie rozpoznawania wczesnych objawów używania środków i substancji psychoaktywnych, podejmowania szkolnej interwencji profilaktycznej i profilaktyki uzależnień (§ 3 ust 2). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działalność edukacyjna Działalność edukacyjna wiąże się koniecznością organizacji szkoleń dla nauczycieli szkół artystycznych z zakresu psychologii rozwojowej, psychopatologii i szeroko pojętej profilaktyki zachowań problemowych. Rozporządzenie obliguje również szkoły artystyczne do zapewnienia uczniom stałych i systematycznych psychologicznych warsztatów i treningów rozwijających ich umiejętności psychologiczne i społeczne. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działalność informacyjna Polega na dostarczaniu informacji na temat zagrożeń związanych z używaniem środków i substancji psychoaktywnych (§ 4 ust.1). Działalność informacyjna obejmuje przekazywanie informacji nauczycielom i wychowawcom na temat: skutecznych sposobów prowadzenie działań wychowawczych i profilaktycznych, oferty pomocy specjalistycznej; konsekwencji prawnych związanych z naruszeniem przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 o przeciwdziałaniu narkomani; obowiązujących procedurach postępowania nauczycieli i wychowawców w sytuacjach zagrożenia narkomanią; metodach współpracy z Policją (§ 4 ust. 2). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działalność informacyjna W szkołach artystycznych ważne jest informowanie uczniów, nauczycieli i rodziców o możliwości uzyskania wsparcia psychologicznego w Specjalistycznych Poradniach Psychologiczno-Pedagogicznych CEA. Procedury postępowania w sytuacji zagrożenia winny być opracowane i zamieszczone w każdym statucie szkoły artystycznej.   dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działalność profilaktyczna Polega na realizowaniu działań z zakresu : profilaktyki uniwersalnej (wspieranie wszystkich uczniów niezależnie od poziomu ryzyka); profilaktyki selektywnej (wspieranie uczniów narażonych na zachowania ryzykowne; c) profilaktyki wskazującej (wspieranie uczniów z wczesnymi objawami używania substancji psychoaktywnych lub innych zachowań ryzykownych) (§ 5 ust. 2). Działalność profilaktyczna obejmuje w szczególności: - realizowanie rekomendowanych programów profilaktycznych i promocji zdrowia psychicznego; - realizowanie zajęć rozwoju osobistego jako alternatywnej pozytywnej formy działalności; - doskonalenie zawodowe nauczycieli/wychowawców w zakresie interwencji profilaktycznej (§ 5 ust. 3). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działalność profilaktyczna Rozporządzenie obliguje szkoły artystyczne do zapewnienia uczniom psychologicznych warsztatów i treningów z zakresu alternatywnej profilaktyki pozytywnej, rozwijających zainteresowania, uzdolnienia, w tym ważne potrzeby osobiste, taki jak: podniesienie samooceny, odniesienie sukcesu, poczucie przynależności i satysfakcji życiowej (§ 5 ust. 3 pkt 2). Nauczyciele przedmiotów artystycznych powinni być przeszkoleni w zakresie interwencji profilaktycznej w takim samym stopniu, jak nauczyciele przedmiotów ogólnokształcących w szkole artystycznej (§ 5 ust. 3 pkt 4).   dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działania profilaktyczne powinny być dostosowane do potrzeb rozwojowych uczniów, przygotowane w oparciu o diagnozę potrzeb i zagrożeń występujących w danej społeczności szkolnej, skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców (art. 26 Ustawy Prawo oświatowe; § 6 ust.2 Rozporządzenia MEN). Czynniki chroniące wzmacniają ogólny potencjał zdrowotny i odporność na działanie czynników ryzyka (§ 6 ust.3). Czynniki ryzyka wiążą się z wysokim prawdopodobieństwem wystąpienia zachowań ryzykownych, zagrażających ich prawidłowemu rozwojowi i funkcjonowaniu (§ 6 ust.4).   dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Diagnoza potrzeb i problemów występujących w danej społeczności szkolnej Podstawę do podejmowania działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii stanowi diagnoza w zakresie występujących w środowisku szkolnym czynników chroniących i czynników ryzyka (…), ze szczególnym uwzględnieniem zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych, dotycząca uczniów lub wychowanków, rodziców lub opiekunów, nauczycieli, wychowawców i innych pracowników szkoły (§ 6 ust. 2 Rozporządzenia MEN z 22.01.2018)   dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Przygotowanie do diagnozy CO chcemy zdiagnozować? KOGO chcemy zdiagnozować i jakimi narzędziami badawczymi? JAKIE WNIOSKI wynikają z diagnozy?   Co chcemy zdiagnozować Diagnoza potrzeb to ocena: a) zasobów ludzkich i materialnych, mocnych i słabych stron, szans i zagrożeń (SWOT); b)sytuacji wychowawczej szkoły i zagrożeń wynikających z zażywania środków psychoaktywnych. Diagnoza zagrożeń może być prowadzona na różnych poziomach: a) całego środowiska szkolnego/ wychowawczego; b) klasy/grupy/sekcji; c) indywidualnym ucznia/ wychowanka. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Kogo chcemy zdiagnozować i jakimi narzędziami badawczymi? Zoperacjonalizowanie diagnozy to ustalenie: kogo objąć badaniami (uczniów, rodziców, nauczycieli) i jak liczna powinna być to grupa; jakich użyć technik i metod (obserwacja, wywiad ustrukturyzowany lub fokusowy, analiza wytworów ucznia, kwestionariusz/ankieta, techniki socjometryczne, analiza dokumentacji szkolnej); jak ma wyglądać metodologia przeprowadzenia badań? jak ma wyglądać analiza wyników?   Jakie wnioski wynikają z diagnozy? 1. Podsumowanie uzyskanych wyników. 2. Wyciągnięcie wniosków. 3. Zaplanowanie działań wychowawczo-profilaktycznych. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Diagnoza Diagnoza może być opracowana we współpracy z: poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, podmiotami realizującymi świadczenia z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej, opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień, Policją i in. (§ 6 ust. 1 Rozporządzenia MEN z 22.01.2018)   Diagnoza powinna być opracowana w każdym roku szkolnym, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego (§ 6 ust. 2 Rozporządzenia MEN z 22.01.2018). W terminie 30 dni od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia szkoły i placówki uzupełnią diagnozę (…) w zakresie zagrożeń związanych z używaniem substancji psychotropowych, środków zastępczych oraz nowych substancji psychoaktywnych (§ 2 ust. 1 Rozporządzenia MEN z 22.01.2018). W terminie 30 dni od dnia upływu terminu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, szkoły i placówki uzupełnią program wychowawczo-profilaktyczny (…) uwzględniając diagnozę w zakresie ww. zagrożeń (§ 2 ust. 2 Rozporządzenia MEN z 22.01.2018) dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Szkolni diagności powinni korzystać z pomocy psychologów SPPP CEA i/lub poradni psychologiczno-pedagogicznych przy konstruowaniu narzędzi badawczych. Warto znać i odwoływać się do diagnoz CEA (Diagnoza poczucia bezpieczeństwa uczniów ogólnokształcących szkół u burs artystycznych (2013); Diagnoza poziomu zagrożenia uzależnieniami i przemocą w szkolnictwie artystycznym. Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2014 roku) oraz diagnoz ogólnopolskich i europejskich (Europejski Program Badań Ankietowych w szkołach na temat używania alkoholu i innych substancji psychoaktywnych (ESPAD); Międzynarodowe badania nad zachowaniami zdrowotnymi młodzieży szkolnej (HBSC).   dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działalność wychowawcza, edukacyjna, informacyjna i profilaktyczna może być realizowana w ramach: a) obowiązkowych zajęć edukacyjnych w zakresie kształcenia ogólnego i kształcenia w zawodzie, w tym w przypadku szkół artystycznych – zajęć edukacyjnych artystycznych (art. 109 ust.1 pkt 1 Ustawy Prawo oświatowe); b) zajęć rozwijających zainteresowania i uzdolnienia uczniów w celu kształtowania aktywności i kreatywności (art. 109 ust.1 pkt 6); c) pomocy psychologiczno-pedagogicznej (art.47 ust.1 pkt 5); d) zajęć z wychowawcą (§ 7 ust.1 pkt 5). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Działalność profilaktyczna realizowana w ramach zajęć może odbywać się w szczególności w formie: interaktywnych wykładów, warsztatów, treningów umiejętności, projektów, debat, szkoleń, spektakli teatralnych, spotów, kampanii społecznych, happeningów, pikników edukacyjnych lub w innych formach uwzględniających wykorzystanie aktywnych metod pracy (§ 7 ust.4). W oparciu o diagnozę, nauczyciel lub wychowawca w uzgodnieniu z dyrektorem szkoły wybiera formę, w której realizuje działalność, uwzględniając wykorzystanie aktywnych metod pracy (§ 7 ust.8). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Treści i działania profilaktyczne Nauczyciele przedmiotów artystycznych, w tym nauczyciel przedmiotu głównego w szkole muzycznej realizującej wyłącznie kształcenie artystyczne, mają obowiązek, w uzgodnieniu z dyrektorem i w porozumieniu z kierownikiem sekcji, włączać w ramy swoich zajęć edukacyjnych ww. działalność, mogącą mieć formę: musicali profilaktycznych, koncertów instrumentalno-wokalnych poświęconych owej problematyce, tematycznych popisów w ramach klasy/sekcji, instalacji plastycznych, happeningów, spektakli teatrów profilaktycznych, tematycznych konkursów, wystaw, publikacji (np. komiksy, kalendarze, plakaty), wydarzeń na Facebooku i info na stronie szkoły i in. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Ramowy schemat programu wychowawczo-profilaktycznego Strona edytorska 1. Strona tytułowa (pieczęcią szkoły, logo, nazwa i adres szkoły, tytuł programu, rok). 2. Formuła uchwalenia programu przez (odpowiednio): radę rodziców (data, podpisy), radę pedagogiczną (data, podpis osoby upoważnionej), lub dyrektora szkoły (pieczątka, data, podpis). 3. Formuła zatwierdzenia programu przez dyrektora szkoły (pieczątka, data, podpis). 4. Podpisy autorów programu. 5. Spis treści z numerami stron. 6. Numery stron. 7. Nagłówek z nazwą szkoły i adresem na każdej stronie. 8. Parafowanie każdej strony przez osobę upoważnioną. Na podstawie: Raport CEA. Jakość programów wychowawczych oraz szkolnych programów profilaktyki realizowanych w szkolnictwie artystycznym w roku szkolnym 2012/2013, s. 30. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Ramowy schemat programu wychowawczo-profilaktycznego Strona merytoryczna 1 Uzasadnienie teoretyczne Opis specyfiki szkoły (patron, misja i wizja), podstawa prawna, krótkie odniesienie do programu realizowanego w roku ubiegłym. 2 Diagnoza potrzeb Analiza zasobów i zagrożeń danej szkoły. Opis wykonanej diagnozy: a) określenie badanego problemu (co jest przedmiotem badań), b) grupy badawczej (kto był badany, liczebność grupy), c) metod badawczych (konkretne narzędzia diagnostyczne), d) metodologii badań (procedury wykonania badań), e) analizy wyników. Na tej podstawie zaplanowanie konkretnych działań wychowawczo-profilaktycznych na dany rok szkolny. 3 Cele Mierzalny cel ogólny uwzględniający wyniki diagnozy oraz cele szczegółowe. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Ramowy schemat programu wychowawczo-profilaktycznego Strona merytoryczna 4 Zadania Konkretne zadania i działania np. programy profilaktyczne (ogólnopolskie, lokalne, szkolne), projekty edukacyjne, warsztaty, treningi umiejętności, szkolenia, koncerty instrumentalno-wokalne poświęcone problematyce profilaktycznej, instalacje plastyczne, happeningi, spektakle teatrów profilaktycznych, konkursy, wystawy i in. 5 Harmonogram Sposób realizacji zadań (adresaci zadania, miejsce, forma realizacji, realizatorzy, termin). 6 Ewaluacja 1. Zaplanowanie rodzaju ewaluacji (wewnętrzna, zewnętrzna). 2. Określenie metod ewaluacji oraz wyszczególnienie ocenianych elementów. 3. Wyciągnięcie wniosków końcowych i porównanie ich do diagnozy stanu wyjściowego. 4. Zaprezentowanie ewaluacji społeczności szkolnej. Na podstawie: M. Konopczyński, J. Borowik i in., Program wychowawczo-profilaktyczny szkoły i placówki oświatowej. Ośrodek Rozwoju Edukacji, Warszawa 2017, s. 41. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Propozycja schematu harmonogramu zadań szczegółowych Zadania wychowawczo-profilaktyczne programu mogą przybrać formę tabelaryczną, z uwzględnieniem kategorii odpowiadających aktualnie obowiązującym przepisom prawa oświatowego: OBSZAR DZIAŁAŃ Strategia wychowawczo-profilaktyczna   Forma planowanego zadania Tytuł/ temat zadania Cel zadania Odbiorcy Planowany termin wykonania Osoby prowadzące/ odpowiedzialne U N R P dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Zasady konstruowania programu wychowawczo-profilaktycznego w szkole artystycznej 1. W planie pracy każdego nauczyciela obowiązkowych edukacyjnych zajęć artystycznych (muzycznych, plastycznych, baletowych) obok treści dydaktycznych winny być zamieszczone treści wychowawczo-profilaktyczne, dla każdego ucznia indywidualnie i/lub dla grupy uczniów. 2. Na zebraniu sekcji nauczyciele przekazują kierownikowi sekcji indywidualne i/lub grupowe autorskie programy wychowawczo-profilaktyczne, z wyszczególnieniem konkretnych zadań. 3. Na tej podstawie kierownicy sekcji (instrumentalnych, plastycznych, tanecznych) opracowują zadania wychowawczo-profilaktyczne sekcji, które przekazują dyrektorowi szkoły, a dyrektor przekazuje zespołowi ds. opracowania programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły. 4. Zespół opracowuje program wychowawczo-profilaktyczny, który przekazany jest do konsultacji Rady Rodziców i Rady Pedagogicznej. 5. Po wprowadzeniu poprawek i akceptacji program uchwalany jest zgodnie z przepisami prawa oświatowego. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Zasady konstruowania programu wychowawczo-profilaktycznego w szkole artystycznej Uwagi ogólne: W szkołach muzycznych powinny być dwa osobne programy wychowawczo- profilaktyczne: dla szkoły I stopnia i dla szkoły II stopnia. Uzasadnione jest to odmiennymi problemami uczniów będących w różnych okresach rozwoju psychofizycznego W szkołach artystycznych z pionem ogólnokształcącym działają zespoły wychowawcze, do zadań których powinna należeć ogólnoszkolna diagnoza wychowawczo-profilaktyczna. W szkołach muzycznych, plastycznych i baletowych z pionem ogólnokształcącym koniecznością jest rozszerzenie składu owych zespołów o nauczycieli przedmiotów stricte artystycznych. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Szkolenie dla nauczycieli i uczniów szkół artystycznych wynikające z aktualnie obowiązujących przepisów prawa oświatowego Nauczyciele L. p. Treść szkolenia Podstawa prawna 1. Podstawa aksjologiczna działalności wychowawczej szkoły artystycznej § 2 ust. 1 pkt 4 Rozporządzenia MEN* 2. Wzmacnianie osobistych kompetencji wychowawczych – postawa aksjologiczna (hierarchia wartości), postawa wobec siebie samego /wobec ucznia / nauczanego przedmiotu („ukryty program”), higiena życia psychicznego nauczyciela Art. 5 Ustawy Prawo oświatowe** 3. Wzmacnianie kompetencji wychowawczych w zakresie pracy z rodzicami i uczniami – współpraca z rodzicami, budowanie hierarchii wartości i więzi z uczniami, podmiotowych relacji z uczniem i dobrego klimatu na zajęciach, umiejętność pracy metodami warsztatowymi (aktywnymi) na zajęciach artystycznych § 2 ust. 2 Rozporządzenia MEN *Rozporządzenie MEN z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r., poz. 1249) **Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z 2016 r., poz. 56). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Szkolenie dla nauczycieli i uczniów szkół artystycznych wynikające z aktualnie obowiązujących przepisów prawa oświatowego L. p. Treść szkolenia Podstawa prawna 4. Rehabilitacja ruchowa przeciwdziałająca przeciążeniom powstającym w trakcie aktywności artystycznej § 2 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia MEN 5. Szkolenia z zakresu psychologii rozwojowej, psychopatologii i szeroko pojętej problematyki zachowań problemowych (używanie środków i substancji psychoaktywnych) § 3 ust. 2 Rozporządzenia MEN 6. Szkolenia doskonalenia zawodowego w zakresie interwencji profilaktycznej w przypadku zachowań ryzykownych § 5 ust. 3 pkt 4 Rozporządzenia MEN 7. Zagrożenia związane z korzystaniem z technologii informacyjno-komunikacyjnej Art. 1 pkt 21 Ustawy Prawo oświatowe 8. Szkolenia prowadzone przez psychologów CEA nt. skutecznych sposobów prowadzenia działań wychowawczo-profilaktycznych w sytuacji zagrożenia i oferty specjalistycznej pomocy SPPP CEA § 4 ust. 2 pkt Rozporządzenia MEN dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Szkolenie dla nauczycieli i uczniów szkół artystycznych wynikające z aktualnie obowiązujących przepisów prawa oświatowego Uczniowie L. p. Treść szkolenia Podstawa prawna 1. Warsztaty i treningi rozwijające umiejętności psychologiczne i społeczne uczniów – samokontrola, radzenie sobie ze stresem, rozpoznawanie i wyrażanie własnych emocji, kształtowanie krytycznego myślenia, podejmowanie decyzji w sytuacjach trudnych § 3 ust. 2 pkt 2,3,4 Rozporządzenia MEN 2. Psychologiczne warsztaty i treningi z zakresu alternatywnej profilaktyki pozytywnej – rozwój zainteresowań, uzdolnień, podnoszenie samooceny, sukcesu, przynależności i satysfakcji życiowej § 5 ust. 3 pkt 2 Rozporządzenia MEN 3. Zagrożenia związane z korzystaniem z technologii informacyjno-komunikacyjnej Art. 1 pkt 21 Ustawy Prawo oświatowe 4. Szkolenia informacyjne nt. oferty pomocy specjalistycznej, konsekwencji prawnych i procedurach postępowania w sytuacji zagrożenia narkomanią § 4 ust. 2 pkt 2, 3, 4 Rozporządzenia MEN 5. Rehabilitacja ruchowa przeciwdziałająca przeciążeniom powstającym w trakcie aktywności artystycznej § 2 ust. 1 pkt 1 Rozporządzenia MEN dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Wymogi formalno-prawne uchwalania programów wychowawczo-profilaktycznych 1. Uchwalenie programu wychowawczo-profilaktycznego szkoły należy do rady rodziców, która powinna działać w porozumieniu z radą pedagogiczną (art.84 ust. 2 pkt 1 Ustawy Prawo oświatowe). 2. Jeżeli rada rodziców w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia roku szkolnego (do 30 września każdego roku szkolnego) nie osiągnie porozumienia z radą pedagogiczną, program wychowawczo- profilaktyczny ustala dyrektor szkoły w uzgodnieniu z organem sprawującym nadzór pedagogiczny (art.84 ust. 3 Ustawy Prawo oświatowe). 3. W szkołach i placówkach w których nie tworzy się rad rodziców, program wychowawczo- profilaktyczny uchwala rada pedagogiczna (art.84 ust. 4 Ustawy Prawo oświatowe). dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Wymogi formalno-prawne uchwalania programów wychowawczo-profilaktycznych 4. W szkołach publicznych prowadzonych przez osoby prawne inne niż jednostki samorządu terytorialnego lub osoby fizyczne oraz w szkołach niepublicznych program wychowawczo- profilaktyczny ustala organ wskazany w statucie szkoły lub placówki (art.84 ust. 5 Ustawy Prawo oświatowe). 5. W podstawie programowej kształcenia ogólnego określono zadania wychowawczo-profilaktyczne szkoły, w tym zagadnienia omawiane na zajęciach z wychowawcą oraz zadania wychowawcze realizowane na zajęciach przedmiotowych na każdym etapie edukacyjnym w poszczególnych typach szkół (art. 4 pkt 24 Ustawy Prawo oświatowe) dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl

Dziękuję za uwagę. dr Urszula Bissinger - Ćwierz Starszy Wizytator ds. Poradnictwa Psychologiczno – Pedagogicznego e-mail: bissinger@cea.art.pl