KSIĘSTWO WARSZAWSKIE

LRGIONY POLSKIE Po III rozbiorze Polski wielu patriotów udało się na emigrację do Francji, gdyż wiązali oni swoje nadzieje na odzyskanie niepodległości właśnie z tym krajem. W 1796 roku generał Jan Henryk Dąbrowski skierował prośbę o utworzenie Legionów do rządu francuskiego, który następnie odesłał go do walczącego we Włoszech Napoleona Bonapartego. Ten z kolei, potrzebując nowych żołnierzy, wyraził zgodę na powitanie Legionów Polskich we Włoszech (koło Reggio).

LEGIONY POLSKIE Na początku 1797 roku Dąbrowski wydał odezwę do rodaków, by przybywali do Włoch i tam służyli u boku Napoleona, który pomoże im odzyskać utraconą ojczyznę. W szeregach Legionów stanęło około 7 tysięcy żołnierzy, głownie osób przebywających na emigracji oraz wojskowych, którzy dostali się do niewoli francuskiej, a wcześniej zmuszeni byli do walczenia w armii austriackiej.

LEGIONY POLSKIE Po kolejnym pokoju z Austrią w 1801 roku Legiony nie miały już sensu istnienia. Napoleon ogłosił ich rozpad. Około 6 tysięcy walczących w nich żołnierzy zostało skierowanych na wyspę San Domingo (obecnie Haiti), gdzie walczyli przeciwko powstaniu niewolników murzyńskich. Do Europy powróciło zaledwie kilkuset Legionistów. Pozostali zmarli zabici przez tubylców albo w skutek chorób tropikalnych.

Na wyspie San Domingo do pracy na plantacjach sprowadzano mieszkańców Afryki. Po Rewolucji Francuskiej, czarnoskóry komendant wyspy gen. Franciszek Toussaint-Louverture ogłosił autonomię kolonii zamorskiej. Napoleon odrzucił propozycję ustanowienia partnerskich stosunków między Francją, a San Domingo i postanowił zorganizować ekspedycję karną. Na scenę wkroczyli Polacy. Wybuchło krwawe powstanie ludności kolonii (Czarnych i Mulatów) przeciw Francji. W latach 1802-1803 zostały wysłane na Haiti dwie polskie półbrygady legionowe w celu jego stłumienia. Pod koniec 1803 roku żyła już tylko 1/5 legionistów. Większość z nich nie zginęła wskutek walk, lecz z powodu epidemii żółtej febry.

GENARAŁ DĄBROWSKI Jan Henryk Dąbrowski, – polski generał, uczestnik insurekcji kościuszkowskiej, twórca Legionów Polskich we Włoszech, dowódca naczelny wojsk polskich w 1813, senator-wojewoda Królestwa Polskiego w 1815, generał jazdy armii Królestwa Polskiego w 1815.

MAZUREK DĄBROWSKIEGO Mazurek Dąbrowskiego, polski hymn narodowy. Tekst Pieśni Legionów Polskich we Włoszech napisał J. Wybicki w 1797 we Włoszech w czasie formowania się Polskich Legionów dowodzonych przez H. Dąbrowskiego. Pierwotnie rozpoczynał się słowami "Jeszcze Polska nie umarła". Autorstwo melodii, utrzymanej w rytmie mazurka, jest sporne. Od 1831 hymn narodowy, od 1927 hymn państwowy.

MAZUREK DĄBROWSKIEGO Jeszcze Polska nie umarła, kiedy my żyjemy. Co nam obca moc wydarła, szablą odbijemy. Marsz, marsz, Dąbrowski do Polski z ziemi włoski za Twoim przewodem złączem się z narodem. Jak Czarnecki do Poznania wracał się przez morze dla ojczyzny ratowania po szwedzkim rozbiorze. Przejdziem Wisłę przejdziem Wartę będziem Polakami dał nam przykład Bonaparte jak zwyciężać mamy. Niemiec, Moskal nie osiędzie, gdy jąwszy pałasza, hasłem wszystkich zgoda będzie i ojczyzna nasza.

LEGIA NADDUNAJSKA Legia Naddunajska, polska formacja wojskowa utworzona w 1799 w Republice Batawskiej (Holandia) z jeńców polskich, byłych żołnierzy armii austriackiej, którzy dostali się do niewoli francuskiej. Początkowo oddziałami Legii Naddunajskiej dowodził generał K. Kniaziewicz. Legioniści wzięli udział w kampanii zimowej 1800-1801 przeciwko Austriakom, walcząc m.in. pod Hohenlinden.

IV KOALICJA Czwartą koalicję w roku 1806 zorganizowało Zjednoczone Królestwo, a uczestniczyły w niej nakłonione przez Anglików Imperium Rosyjskie i Prusy. Po zwycięskich bitwach pod Jeną i Auerstädt, Napoleon zajął Berlin, a w kolejnych starciach pod Iławą Pruską i Frydlandem wojska napoleońskie pokonały armię rosyjską, spychając ją za Niemen.

POKÓJ W TYLŻY Traktaty tylżyckie, pokój w Tylży – dwa porozumienia zawarte przez I Cesarstwo Francuskie z Imperium Rosyjskim i królestwem Prus w 1807. Pierwszy traktat podpisany został 7 lipca 1807 roku przez cesarza Napoleona Bonaparte z carem Aleksandrem I. Do jego postanowień należało między innymi uznanie przez Rosję Księstwa Warszawskiego oraz uznanie francuskich zdobyczy w Prusach. Mocą tego traktatu imperium rosyjskie przystąpiło do blokady kontynentalnej skierowanej przeciwko Wielkiej Brytanii. W zamian Napoleon zgadzał się na aneksję przez Rosję departamentu białostockiego, który miał być jej przekazany przez Prusy jako obwód białostocki. Rozmowy między Napoleonem a Aleksandrem prowadzono na tratwie zacumowanej pośrodku nurtu Niemna, tak by żaden z władców nie musiał przybywać do drugiego.

POKÓJ W TYLŻY Drugi traktat został zawarty przez Napoleona dwa dni później, 9 lipca, z Królestwem Prus. Prusy zrzekały się ziem drugiego, trzeciego i części ziem pierwszego rozbioru Polski, czego skutkiem było utworzenie Księstwa Warszawskiego na mocy artykułu XV tego traktatu. Traktat pozwalał na swobodne poruszanie wojsk Napoleona Bonaparte po terenie Prus. Postanowienia pokoju ukształtowały porządek polityczny i terytorialny, który przetrwał w ogólnym zarysie do roku 1813.

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE Księstwo Warszawskie (– istniejące w latach 1807–1815, formalnie wolne, jednak w rzeczywistości podporządkowane napoleońskiej Francji państwo, było namiastką państwa polskiego. Władcą suwerennym Księstwa był król Królestwa Saksonii, które wchodziło w skład Związku Reńskiego, będącego protektoratem pierwszego Cesarstwa Francuskiego.

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE Księstwo Warszawskie było kompromisem pomiędzy Napoleonem i Aleksandrem. Aleksander nie chciał, by nowe, zależne od Francji państwo mogło stanowić zagrożenie dla Rosji, z kolei w interesie Napoleona nie leżało, by zamieszkałe przez Polaków państwo mogło dążyć do samodzielności. Dla Księstwa oznaczało to zmniejszenie obszaru, na jakim mógł dokonywać się pobór, a więc i siły militarnej. W kwestiach gospodarczych oznaczało to ograniczenie dostępu do Bałtyku, a co za tym idzie, możliwości eksportu, w głównej mierze zboża (nawet przy blokadzie kontynentalnej). Słabe państwo miało więc już na starcie znacznie ograniczony potencjał gospodarczo-militarny.

KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO Konstytucja Księstwa Warszawskiego – najwyższy akt prawny regulujący podstawy funkcjonowania Księstwa Warszawskiego. Nadana została w Dreźnie 22 lipca 1807 przez Napoleona Bonaparte. Wraz z wprowadzonym równocześnie Kodeksem Cywilnym Napoleona obaliła dawną nierówność stanową. Głosząc zasadę równości wobec prawa (art. 4), likwidowała odrębne sądy na rzecz jednolitego sądownictwa dla wszystkich obywateli kraju.

KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO Zasady Konstytucji Księstwa Warszawskiego wzorowane były w dużej mierze na ustroju Cesarstwa Francuskiego. Rząd mianowany był i odwoływany przez króla i tylko przed nim odpowiedzialny. Do króla należała inicjatywa ustawodawcza (art. 6), zatwierdzanie ustaw (art. 34) oraz uzupełnianie Konstytucji dekretami (art. 86) i prawo łaski (art. 78). Księstwo Warszawskie nie miało odrębnej dyplomacji, polityka zagraniczna należała do uprawnień Ministra Spraw Zagranicznych Saksonii. W Warszawie przebywał stały rezydent (przedstawiciel) Francji, faktycznie kontrolujący polskie władze. Armia Księstwa podlegała zwierzchnictwu francuskiemu.

KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO Znosiła poddaństwo chłopów, zapewniając im wolność osobistą; nie podjęto jednak decyzji o ich uwłaszczeniu ani nie zniesiono pańszczyzny. Późniejszy dekret z 21 grudnia 1807 przyznawał dziedzicom pełne prawo własności chłopskich gospodarstw i pozwalał na usuwanie chłopa z ziemi.

KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO Tytuł II. O rządzie. Art. 5. Korona książęca warszawska jest dziedziczną w osobie króla saskiego, jego potomków, dziedziców i następców, podług porządku następstwa ustanowionego w domu saskim. Art. 6. Rząd jest w osobie króla. On sprawuje w całej swojej zupełności urzędowania władzy wykonawczej. Przy nim jest praw początkowanie. Art. 7. Król może zlać na wicekróla część swojej władzy, której jemu samemu przez siebie sprawować nie będzie się podobało. Art. 8. Jeżeli królowi nie podoba się mianować wicekróla, mianuje prezesa rady ministrów. W tym przypadku interesy rozmaitych ministrów będą roztrząsane w tej radzie dla przedstawienia ich królowi do potwierdzenia. Art. 9. Król zwołuje, odracza i wyznacza dzień na zgromadzenie głównego sejmu. Zwołuje także sejmiki, czyli zgromadzenia powiatowe, i zgromadzenia gminne. Prezyduje w senacie, gdy to przyzwoitym osądzi. Art. 10. Dobra korony książęcej składają się naprzód: z rocznego dochodu, wynoszącego siedem milionów zł polskich, przez połowę w dobrach królewskich, a przez połowę w gotowiźnie ze skarbu publicznego, po wtóre: z pałacu królewskiego w Warszawie i Pałacu Saskiego.

KONSTYTUCJA KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO Tytuł IV. O sejmie głównym. Art. 19. Sejm składa się z dwóch izb, to jest z izby pierwszej, czyli izby senatorskiej, i z drugiej izby, czyli poselskiej. Art. 20. Sejm główny zgromadza się co dwa lata w Warszawie, a to w czasie oznaczonym aktem zwołującym, wydanym od króla. Sejm nie trwa dłużej jak dni 15. Art. 21. Do niego należy właściwie naradzanie się względem prawa podatkowego, czyli prawa przychodów skarbowych, względem praw tyczących się odmian, które uczynić wypada bądź w prawodawstwie cywilnym, bądź w prawodawstwie kryminalnym, bądź też w systemacie menniczym. Art. 22. Projekty do praw ułożone w radzie stanu będą przesyłane głównemu sejmowi za rozkazem króla, uchwalone od izby poselskiej sekretnym kreskowaniem i większością kresek, a potem podane pod sankcję senatu.

Ustrój polityczny Księstwa Warszawskiego władza wykonawcza Rada Stanu Rada Ministrów • Minister Policji • Minister Skarbu • Minister Spraw Wewnętrznych • Minister Sprawiedliwości • Minister Wojny władza ustawodawcza Sejm władza sądownicza

V KOALICJA Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii i Cesarstwo Austriackie wykorzystały powstanie hiszpańskie do utworzenia kolejnej koalicji. W 1809 roku Austriacy zaatakowali z trzech stron: we Włoszech, w Niemczech i w Polsce. Napoleon jednak zajął Wiedeń, a pod Wagram zadał decydującą klęskę wojskom austriackim, zmuszając Franciszka I do podpisania pokoju w Schönbrunn. Francja uzyskała kolejne terytoria nad Adriatykiem. Rosja zaś, jako sojusznik Francji, otrzymała przejściowo okręg tarnopolski.

POKÓJ W SCHONBRUN Pokój w Schönbrunn – podpisany 14 października 1809 pomiędzy Cesarstwem Francuskim a Cesarstwem Austrii w pałacu Schönbrunn w Wiedniu. Kończył wojnę Francji z V koalicją i będącą jej częścią wojnę polsko-austriacką. Do jego postanowień należało uznanie przez Austrię wszystkich poprzednich podbojów Napoleona. Austria zrzekała się Nowej Galicji, uzyskanej w wyniku III rozbioru Polski na rzecz Księstwa Warszawskiego. Austria zmuszona została ponadto do przekazania Rosji okręgu tarnopolskiego.

POWIĘKSZENIE KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO

UPADEK KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO Po klęsce Napoleona w 1812 w Rosji, na terytorium Księstwa Warszawskiego wkroczyły wojska rosyjskie, kładąc praktycznie kres jego istnieniu. 18 marca 1813 Aleksander I powołał pięcioosobową Radę Najwyższą Tymczasową Księstwa Warszawskiego, której zadaniem było ściągnięcie z księstwa wysokiej kontrybucji na potrzeby armii rosyjskiej. W latach 1813-1814 Rosjanie pozyskali tą drogą 258 milionów zł. Prawnie Księstwo przestało istnieć w 1815 wskutek decyzji kongresu wiedeńskiego. Sprawa utrzymania samodzielnego Królestwa Polskiego stanęła na porządku dziennym kongresu z inicjatywy Anglii, która chciała jego odtworzenia. Odmienne plany, wchłonięcia Księstwa przez Rosję, miały Austria i Prusy.

UPADEK KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO 3 maja 1815 na kongresie wiedeńskim Rosja podpisała z Prusami i z Austrią konwencje bilateralne o podziale Księstwa Warszawskiego i trójstronną konwencję o utworzeniu Wolnego Miasta Krakowa. Zadecydowano, iż Księstwo zostanie podzielone na 4 części: Cesarstwo Austrii zagarnęło okręg Wieliczki Królestwo Prus zachodnią część księstwa: Wielkie Księstwo Poznańskie i ziemię chełmińską Imperium Rosyjskie środkową i wschodnią część księstwa: Królestwo Polskie powstało państwo: Wolne Miasto Kraków. Gdy kongres wiedeński ostatecznie zdecydował o powstaniu Królestwa Polskiego w unii personalnej z carami Rosji, Aleksander I otrzymał uznany przez polski Sejm tytuł króla polskiego

KSIĘSTWO WARSZAWSKIE Artykuł 5 traktatów bilateralnych głosił: Księstwo Warszawskie, z wyłączeniem części, którymi w inny sposób na mocy powyższych artykułów rozporządzono, połączone jest z Cesarstwem Rosyjskim. Połączone zaś z nim będzie nieodzownie przez swoją konstytucję i posiadane przez Najjaśniejszego Cesarza Wszechrosji, jego dziedziców i następców. Jego Cesarska Mość zachowuje sobie prawo nadać temu państwu, mającemu używać oddzielnej administracji, [urządzenie wewnętrzne], jakie uzna za przyzwoite.

UPADEK KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO

ZNACZENIE KSIĘSTWA WARSZAWSKIEGO Utworzone w roku 1807 roku Księstwo Warszawskie było długo oczekiwaną przez Polaków namiastką własnej państwowości. Po raz pierwszy od 1795 roku powstał twór polityczny, w którym językiem urzędowym, szkolnictwa i życia kulturalnego był wyłącznie polski.  Nawiązaniem do tradycji był również saski władca, co prawda nadany, a nie wybrany przez Polaków. Jeszcze bardziej znaczące było powiększenie terenów Księstwa w roku 1809, ponieważ w jego nowy skład weszły ziemie stanowiące niejako „rdzeń” dawnej Polski. Z drugiej strony jednak, nie można powiedzieć, że wszystkie te decyzje zaspokajały ambicje Polaków.  Polskie wojska, żołnierze i oficerowie walczący dla Napoleona, jak również sama ludność cywilna wspierająca go robiła to w konkretnym celu – odbudowy dawanej Rzeczpospolitej, a przynajmniej jak największej jej części. Księstwo Warszawskie było jedynie połowicznym sukcesem. Główną bolączką była sama nazwa nowego państwa – i brak w niej słowa „Polskie”, jak również świadomość, że decyzja o takiej nazwie została podjęta z powodów politycznych, aby nie zadrażniać stosunków z carem. Księstwo Warszawskie stało się czymś w rodzaju romantycznej legendy, nierozerwalnie związanej z Napoleonem; ta część historii dawała nadzieję na odzyskanie chociażby częściowej niepodległości dzięki determinacji i uporowi.

OCENA POSTAWY NAPOLEONA