Budżet Polaków

Spis treści Wprowadzenie Charakterystyka respondentów Planowanie, cz. 1 Planowanie, cz. 2 Spłacanie Zadłużenie Świadomość Wnioski

Wprowadzenie Badanie zrealizowano w maju 2017 r. na 1000 dorosłych Polakach. Próba była reprezentatywna ze względu na wiek i płeć. Maksymalny błąd pomiaru wynosi 3% (z 95% prawdopodobieństwem odsetek wskazań próby nie będzie różnił się od odsetka wskazań populacji o więcej niż 3%). Respondentom zadano 16 pytań: cztery dotyczące planowania wydatków, dwa z zakresu spłacania zobowiązań finansowych, sześć w temacie zadłużenia i cztery na temat świadomości dotyczącej zaciąganych zobowiązań. Ponadto w kwestionariuszu ankiety zawarto 6 pytań metrycznych.

Charakterystyka respondentów

Płeć i wiek respondentów Największą grupę stanowiły osoby w wieku 50 lat i więcej (44,2%), a najmniejszą – od 18 do 24 lat (10,8%). Ponad połowa uczestników badania to kobiety (52,3%).

Miejsce zamieszkania i wykształcenie Niemal połowa uczestników badania to absolwenci szkół wyższych (49,1%), a ponad 1/3 – średnich (35,1%). Najmniej zakończyło edukację na etapie podstawowym (2,0%). Częściej niż co czwarty ankietowany zamieszkiwał duże miasto (pow. 100 tys. mieszkańców) – 43,9%, najmniejszy udział miały natomiast osoby z miast małych (do 20 tys. mieszkańców) – 11,9%.

Miejsce zamieszkania i dochód respondentów Trzech z dziesięciu badanych zadeklarowało, że mieszka w gospodarstwach domowych z dwiema innymi osobami (30,2%), ok. 1/4 - z jedną (24,4%) lub trzema (23,2%). Średnia wyniosła 3,1 osoby. Częściej niż co trzeci ankietowany deklarował dochód w gospodarstwie domowym w przeliczeniu na osobę w wysokości od 1 tys. do 2 tys. zł netto (36,0%). Mniej niż 3/10 – pow. 2 tys. do 3 tys. zł netto (29,3%). Najmniejszą grupę charakteryzował dochód pow. 4 tys. do 5 tys. zł netto (4,9%).

Planowanie, cz. 1

Z chwilówek w celu sfinansowania wydatków takich jak wakacje, korzysta 1,7% Polaków. Niemal wszyscy ankietowani finansują wydatki takie jak wakacje z oszczędności (94,1%). Z przeznaczonych specjalnie na ten cel, gromadzonych od jakiegoś czasu: 49,8%, a z bieżących, które nie były przeznaczone na konkretny cel: 44,3%. Pozostałe opcje są wykorzystywane przez zdecydowaną mniejszość osób. Najmniejszą liczbę wskazań uzyskały tzw. chwilówki (1,7%). Ponad 1/10 badanych zadeklarowała, że nie jeździ na wakacje, ponieważ ma inne, ważniejsze wydatki (12,0%). Zaobserwowano, że z bieżących oszczędności istotnie częściej korzystają mężczyźni (48,6%; kobiety: 40,3%; test chi-kwadrat, p<0,05).

Do korzystania z chwilówek w celu sfinansowania wydatków takich jak wakacje dwa razy częściej od kobiet przyznają się mężczyźni. Po oszczędności specjalnie gromadzone na dany cel, częściej sięgają kobiety (51,8%; mężczyźni: 47,6%), natomiast po bieżące – mężczyźni (48,6%; kobiety: 40,3%). Należy podkreślić, że o tzw. chwilówkach wspominał dwa razy wyższy odsetek mężczyzn niż kobiet (odpowiednio: 2,3% i 1,1%). Zaobserwowano ponadto, że z bieżących oszczędności istotnie częściej korzystają mężczyźni (48,6%; kobiety: 40,3%; zależność potwierdzona testem chi-kwadrat, p<0,05).

Chwilówki są wykorzystywane w celu sfinansowania wydatków takich jak wakacje najczęściej przez osoby w wieku 35-49 lat. Specjalnie gromadzone na dany cel oszczędności są preferowane przez najmłodszą oraz najstarszą wiekiem grupę (18-24 lata: 53,7%; 50 lat i więcej: 51,8%), natomiast bieżące – przez średnich wiekiem (25-34 lata: 47,4%; 35-49 lat: 46,9%). O tzw. chwilówkach wspominała najczęściej grupa 35-49 lat (2,4%), a najrzadziej – 18-24 lata (0,9%). Opłacanie bezzwrotnie przez rodzinę jest istotnie częściej wykorzystywane przez najmłodszych (18-24 lata: 25,9%) – zależność została potwierdzona testem chi-kwadrat, p<0,001). Pożyczkę/kredyt w banku biorą najczęściej badani w wieku 35-49 lat (7,1%). Takiej odpowiedzi nie udzielił żaden przedstawiciel najmłodszej grupy. Zależność istotna statystycznie, potwierdzona testem chi-kwadrat, p<0,05).

Specjalne wydatki, takie jak wakacje, dotyczą niemal wszystkich badanych mieszkańców miast. Odsetek deklarujących korzystanie z oszczędności przeznaczonych specjalnie na ten cel, gromadzonych od jakiegoś czasu, rośnie wraz ze wzrostem wielkości miejscowości, w jakich mieszkają respondenci (z 40,6% w przypadku wsi do 56,3% w miastach pow. 100 tys. mieszkańców). Zależność ta jest istotna statystycznie, co potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,01). Z powodu innych, ważniejszych wydatków, żadnego z podanych sposobów finansowania nie wykorzystuje niemal 1/4 mieszkańców wsi (24,0%), co stanowi zdecydowanie najwyższy odsetek w przypadku tej opcji (test chi-kwadrat, p<0,001). O braniu chwilówek mówi 3,6% osób z miast pow. 20 tys. do 50 tys. mieszkańców, 2,1% z miast pow. 100 tys. mieszkańców, 1,7% z małych miast, 0,6% mieszkańców wsi i żaden przedstawiciel miasta pow. 50 tys. do 100 tys. mieszkańców.

Wyjątkowe wydatki dotyczą zdecydowanej większości osób z wykształceniem innym niż zawodowe. Bieżące oszczędności są preferowane przez ponad połowę Polaków z wykształceniem podstawowym (60,0%). Rzadziej wykorzystują je osoby z wykształceniem policealnym (47,4%) i wyższym (48,9%), a najrzadziej – średnim (37,6%) i zawodowym (37,1%). Zależność jest istotna statystycznie, co potwierdzono testem chi-kwadrat, p<0,01). Również opłacanie bezzwrotne przez rodzinę dominuje wśród osób, które zakończyły edukację na szkole podstawowej (25,0%), jedna w tym przypadku najniższy odsetek odnotowano wśród absolwentów szkół wyższych (5,9%), co sprawdzono testem chi-kwadrat (p<0,01). Na wakacje nie jeździ, a więc tzw. ekstra wydatków nie ponoszą najczęściej osoby z wykształceniem zawodowym (24,2%), a najrzadziej – z wyższym (8,6%). Zależność istotna statystycznie, potwierdzona testem chi-kwadrat (p<0,01). Chwilówki dotyczą 5,3% osób z wykształceniem policealnym, 1,7% - średnim, 1,4% - wyższym i żadnego absolwenta ZSZ oraz osoby z wykształceniem podstawowym.

Wyjątkowe wydatki nie dotyczą niemal 1/3 osób deklarujących dochód na poziomie od 1 tys. do 2 tys. zł netto na członka gospodarstwa domowego. Z oszczędności przeznaczonych specjalnie na dany cel, gromadzonych od jakiegoś czasu, najczęściej korzystają osoby z dochodem pow. 4 tys. do 5 tys. zł netto (57,1%) oraz pow. 2 tys. do 3 tys. zł netto (54,6%), a najrzadziej – grupa o najniższych dochodach (34,6%). Zależność potwierdzona testem chi-kwadrat (p<0,01). Odsetek deklarujących finansowanie ekstra wydatków z bieżących oszczędności, rośnie wraz ze wzrostem dochodów (test chi-kwadrat, p<0,001). Odwrotną zależność zaobserwowano w przypadku nie ponoszenia tego typu wydatków (test chi-kwadrat, p<0,001). Chwilówki są wykorzystywane przez 3,2% osób z dochodem pow. 5 tys. zł netto, 2,0% - z dochodem pow. 4 tys. do 5 tys. zł netto, po 1,9% - z dochodem pow. 3 tys. do 4 tys. zł netto i od 1 tys. do 2 tys. zł netto, 1,4% - pow. 2 tys. do 3 tys. zł netto, 0,8% - poniżej 1 tys. zł netto.

Z chwilówek w celu sfinansowania wydatków związanych z doposażeniem domu/mieszkania, np. w nowy telewizor, komputer, korzysta 1,4% Polaków. Oszczędności są najpopularniejszym źródłem finansowania wydatków związanych z doposażeniem domu/mieszkania, np. w nowy telewizor, komputer (89,5%). Z oszczędności bieżących, nieprzeznaczonych na ten cel, korzysta 47,3% respondentów, natomiast po gromadzone od jakiegoś czasu, właśnie w celu doposażenia domu/mieszkania, sięga 42,2%. Ponad 1/5 Polaków deklaruje zakupywanie tego typu sprzętu na raty (22,3%). Na ostatnim miejscu ponownie znalazły się tzw. chwilówki (2,4%). Niekupowanie tego typu sprzętów z powodu innych, ważniejszych wydatków, dotyczy 3,6% badanych. Najniższy odsetek wykorzystujących bieżące oszczędności zaobserwowano wśród mieszkańców wsi (38,9%), następnie miast pow. 20 tys. do 50 tys. mieszkańców (41,7%), miast pow. 50 tys. do 100 tys. mieszkańców (48,4%), a najwyższy – miast do 20 tys. mieszkańców (50,4%) i pow. 100 tys. mieszkańców (51,2%). Zależność istotna statystycznie, test chi-kwadrat (p<0,05). Z chwilówek najczęściej korzystają osoby z miast największych (2,1%), następnie małych (1,7%), pow. 50 tys. do 100 tys. mieszkańców (1,6%), wsi (0,6%). Odpowiedź ta nie została wskazana przez żadnego badanego z miasta pow. 20 tys. do 50 tys. mieszkańców. Odsetek deklarujących nie kupowanie tego typu sprzętów w związku z innymi, ważniejszymi wydatkami, spadał wraz z rosnącym poziomem wykształcenia respondentów (podstawowe: 10,0%; zawodowe: 9,7%; średnie: 3,7%; policealne i wyższe: po 2,6%). Zależność potwierdzona testem chi-kwadrat (p<0,05). Chwilówki bierze 1,8% badanych z wykształceniem wyższym, 1,4% - ze średnim i żaden z pozostałych grup wyodrębnionych ze względu na poziom wykształcenia.

Z chwilówek w celu sfinansowania wydatków związanych z doposażeniem domu/mieszkania, np. w nowy telewizor, komputer, korzystają częściej mężczyźni niż kobiety. Po oszczędności częściej sięgają mężczyźni, przy czym większa różnica pomiędzy odpowiedziami ich i kobiet występuje w przypadku bieżących (mężczyźni: 50,5%; kobiety: 44,4%). Chwilówki bierze dwa razy wyższy odsetek mężczyzn niż kobiet (odpowiednio: 1,9% i 1,0%). Zaobserwowano, że kupno tego typu sprzętu na raty deklarowały istotnie częściej kobiety niż mężczyźni (25,2%; 19,1%). Zależność potwierdzona testem chi-kwadrat (p<0,05).

Odsetek korzystających z pożyczek/kredytów w banku w celu sfinansowania wydatków związanych z doposażeniem domu/mieszkania rośnie wraz z rosnącym wiekiem. Z bieżących oszczędności korzysta ponad połowa osób w wieku 25-34 lata (54,1%) oraz 35-49 lat (53,1%) i tylko nieco częściej niż 4 na 10 przedstawicieli najstarszej grupy (41,2%). Test chi-kwadrat (p<0,01). Odsetek posiłkujących się oszczędnościami specjalnie gromadzonymi na ten cel od jakiegoś czasu spada wraz z rosnącym wiekiem (z wyjątkiem grupy 50 lat i więcej), podobnie jak pożyczających od rodziny (z wyjątkiem grupy 35-49 lat). Obie zależności – test chi-kwadrat (p<0,05). W przypadku zakupywania na raty i pożyczki/kredytu w banku, odsetek wskazujących takie rozwiązanie rośnie wraz z rosnącym wiekiem. Pierwsza zależność – test chi-kwadrat (p<0,001), druga – test chi-kwadrat (p<0,05). Chwilówki bierze: 2,6% osób w wieku 25-34 lata, 2,0% - od 35 do 49 lat, 0,9% - 50 lat i więcej i żaden przedstawiciel najmłodszej grupy.

Wydatki związane z doposażeniem domu/mieszkania, np Wydatki związane z doposażeniem domu/mieszkania, np. w nowy telewizor, komputer, ponoszą niemal wszyscy badani spoza grupy osób o dochodzie do 1 tys. zł netto na członka gospodarstwa domowego. Odsetek korzystających z bieżących oszczędności rośnie wraz ze wzrostem dochodu w gospodarstwach domowych ankietowanych (test chi-kwadrat, p<0,001). Po oszczędności specjalnie przeznaczone na dany cel najczęściej sięgają osoby o dochodzie pow. 2 tys. do 3 tys. zł netto (48,1%), a najrzadziej – od 1 tys. do 2 tys. zł netto (33,1%; test chi-kwadrat, p<0,05). Raty wykorzystują najczęściej charakteryzujący się dochodem na członka gospodarstwa domowego od 1 tys. do 2 tys. zł (28,3%), a najrzadziej – pow. 4 tys. do 5 tys. zł netto (16,3%; test chi-kwadrat, p<0,05). Tego typu wydatków nie ponosi więcej niż co 10 badany z grupy o dochodzie poniżej 1 tys. zł netto (12,8%) i żaden z zarabiających najwięcej (test chi-kwadrat, p<0,001).

Chwilówki w celu sfinansowania wydatków związanych z nagłą awarią niezbędnego sprzętu, np. pralki lub samochodu, bierze 1,8% Polaków. Finansowanie wydatków związanych z nagłą awarią niezbędnego sprzętu, np. pralki lub samochodu, u niemal wszystkich ankietowanych odbywa się z wykorzystaniem oszczędności (90,1%). Bieżące uszczupla w tym celu 64,2%, a przeznaczone na inny cel – 25,9%. Zdecydowanie mniej Polaków pożycza pieniądze od rodziny, znajomych (15,8%). Zakupuje ten sprzęt na raty 13,5%. Tzw. chwilówki bierze 1,8%. Zaobserwowano, że z tych ostatnich korzystają najczęściej osoby z miast pow. 50 tys. do 100 tys. mieszkańców (4,7%), następnie małych (do 20 tys.: 2,5%), bardzo dużych (pow. 100 tys.: 1,8%), a najrzadziej – pow. 20 tys. do 50 tys. (0,7%). Odpowiedzi takiej nie udzielił żaden mieszkaniec wsi. Opisana zależność jest istotna statystycznie, co sprawdzono przy pomocy testu chi-kwadrat (p<0,05).

Większość Polaków z wykształceniem innym niż zawodowe korzysta z bieżących oszczędności w celu sfinansowania wydatków związanych z nagłą awarią niezbędnego sprzętu, np. pralki lub samochodu. Bieżące oszczędności wykorzystują najczęściej osoby z wykształceniem wyższym (71,7%), następnie policealnym (68,4%), podstawowym (65,0%), a najrzadziej – ze średnim (55,6%) i zawodowym (48,4%). Zależność istotna statystycznie, test chi-kwadrat (p<0,001). Pożyczka od rodziny, znajomych jest instrumentem najczęściej dla absolwentów szkół średnich (21,1%), następnie zawodowych (17,7%), policealnych (13,2%), wyższych (12,4%), a najrzadziej – osób, które zakończyły edukację na szkole podstawowej (10,0%). Zależność ta jest istotna statystycznie, co potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,05). Chwilówki są źródłem finansowania dla 2,6% absolwentów szkół średnich, po 1,6% - zawodowych i wyższych. Opcja ta nie została zaznaczona przez żadnego absolwenta szkoły podstawowej i policealnej.

Odsetek wykorzystujących bieżące oszczędności w celu sfinansowania wydatków związanych z nagłą awarią niezbędnego sprzętu, np. pralki lub samochodu, rośnie wraz ze wzrostem dochodu (z wyjątkiem grupy 4001-5000 zł netto). Odsetek wykorzystujących bieżące oszczędności rośnie wraz ze wzrostem dochodu na osobę w gospodarstwie domowym (z wyjątkiem grupy pow. 4 tys. do 5 tys. zł). Zależność ta jest istotna statystycznie – test chi-kwadrat (p<0,001). Z oszczędności przeznaczonych na inny cel najczęściej korzystają przedstawiciele grupy zarabiającej pow. 4 tys. do 5 tys. zł (na członka gospodarstwa domowego) – 36,7%, a najrzadziej – poniżej 1 tys. netto (18,8%). Do potwierdzenia zależności użyto testu chi-kwadrat (p<0,05). Zakupywanie sprzętu na raty jest najpopularniejsze w grupach o najniższych dochodach (test chi-kwadrat, p<0,05). Chwilówki są wykorzystywane najczęściej przez zarabiających najwięcej (pow. 5 tys. zł netto: 4,8%; pow. 4 tys. do 5 tys. zł netto: 4,1%), następnie pow. 2 tys. do 3 tys. zł netto (2,0%), od 1 tys. do 2 tys. zł netto (1,7%), pow. 3 tys. do 4 tys. zł netto (1,0%). Opcji tej nie wskazała żadna osoba o dochodzie poniżej 1 tys. zł na członka gospodarstwa domowego.

Planowanie, cz. 2

Ponad połowa Polaków byłaby skłonna wziąć kredyt/pożyczkę na zakup mieszkania/domu lub budowę nowego domu, a niemal 4/10 – na zakup samochodu. Ponad połowa respondentów wzięłaby kredyt/pożyczkę na zakup mieszkania/domu lub budowę nowego domu (54,9%), a niemal 4/10 – na zakup samochodu (39,5%). Ok. 1/5 wskazała remont mieszkania/domu (22,5%) bądź odpłatne operacje/zabiegi (19,4%). Najrzadziej byłyby to wakacje (7,8%). Na żaden z zaproponowanych wydatków nie byłoby skłonnych wziąć kredytu/pożyczki 15,6%. W przypadku kredytu/pożyczki na mieszkanie/dom, najwyższy odsetek badanych zaobserwowano w młodszych grupach (25-34 lata: 65,8%; 18-24 lata: 59,3%). W grupie 50 lat i więcej było to 51,8%, a 35-49 lat – 50,0%. Zależność istotna statystycznie, potwierdzona testem chi-kwadrat, p<0,01). Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania, skłonność do wzięcia kredytu/pożyczki na dom/mieszkanie, rośnie wraz ze wzrostem wielkości miejscowości respondentów (z wyjątkiem małych miast): wieś (49,1%), miasto do 20 tys. mieszkańców (42,0%), 20001-50000 (54,7%), pow. 50 tys. do 100 tys. (56,3%), pow. 100 tys. (60,4%). Zależność potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,01). Wysokość dochodu badanych (na osobę w gospodarstwie domowym) wpływa na skłonność do wzięcia kredytu/pożyczki na zakup samochodu. Najczęściej taką chęć deklarują osoby o z dwóch grup o najwyższym dochodzie (pow. 5 tys. zł netto: 54,8%; pow. 4 tys. do 5 tys. zł netto: 51,0%), następnie pow. 2 tys. do 3 tys. zł (42,0%), od 1 tys. do 2 tys. zł (37,8%), a najrzadziej – pow. 3 tys. do 4 tys. zł (33,0%), poniżej 1 tys. zł (32,3%). Zależność została potwierdzona testem chi-kwadrat (p<0,05).

Zakup samochodu skłoniłby do wzięcia kredytu/pożyczki nieliczne osoby z wykształceniem podstawowym. Zakup mieszkania/domu zachęca do takiego rozwiązania większość Polaków z wykształceniem policealnym i wyższym. Skłonność do wzięcia kredytu/pożyczki na zakup samochodu w przypadku osób, które zakończyły edukację na szkole podstawowej wynosi jedynie 5,0%. W pozostałych grupach wyodrębnionych ze względu na poziom wykształcenia kształtuje się na poziomie ok. 40% (test chi-kwadrat, p<0,05). Zakup mieszkania/domu zachęciłby do skorzystania z kredytu/pożyczki częściej absolwentów szkół policealnych (69,7%) i wyższych (60,9%) niż średnich (50,7%) i podstawowych (40,0%). Najrzadziej preferowaliby to rozwiązanie badani z wykształceniem zawodowym (17,7%). To istotna statystycznie zależność, którą potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,001). Odsetek deklarujących, że żaden z zaproponowanych typów wydatków nie skłoniłby ich do wzięcia kredytu/pożyczki spada wraz ze wzrostem wykształcenia (z wyjątkiem policealnego). Test chi-kwadrat, p<0,05.

Kredyt/pożyczka na samochód, najczęściej dotyczyłaby pojazdów w przedziale cen od 10 001 do 30 000 zł. Najwyższy odsetek chętnych na kredyt/pożyczkę, by zakupić samochód w przedziale do 3 tys. zł (19,1%) oraz od 3 001 do 10 000 zł (40,4%) odnotowano w najmłodszej grupie wieku. Średni wiekiem i starsi Polacy są natomiast bardziej skłonni do takiego rozwiązania, kiedy cena samochodu wzrasta (pow. 10 tys. do 70 tys. zł). Zależności te są istotne statystycznie, co potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,001). Kredyt/pożyczka na samochód (39,5% ogółu) najczęściej dotyczyłaby pojazdów w przedziale cen od 10 001 do 30 000 zł (41,5%), następnie od 3 001 do 10 000 zł (23,3%) i od 30 001 do 70 000 zł (21,5%), a najrzadziej – najtańszego i najdroższego przedziału (odpowiednio: 6,3% i 7,3%).

Kredyt/pożyczka na samochód, najczęściej dotyczyłaby pojazdów w niższych przedziałach cen w przypadku osób o niższych dochodach. Zarabiający więcej chętniej skorzystaliby z takiego rozwiązania, by zakupić pojazd o wartości wyższej niż 30 tys. zł. Osoby deklarujące dochód na poziomie poniżej 1 tys. zł netto na członka gospodarstwa domowego, najczęściej byłyby skłonne do wzięcia kredytu/pożyczki na samochód w przedziale cen do 3 tys. zł (23,3%) oraz od 3 001 do 10 000 zł (30,2%), natomiast w ogóle nie wskazywali pojazdów z najwyższego przedziału. Skłonność do kupna na kredyt samochodu od 30 001 do 70 000 zł oraz pow. 70 tys. zł rośnie wraz ze wzrostem dochodu (z wyjątkiem grupy pow. 4 tys. do 5 tys. zł). Zależności są istotne statystycznie, co potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,001).

Na najdroższy sprzęt chętniej wzięliby pożyczkę więcej zarabiający. Kredyt/pożyczka na sprzęt elektroniczny, najczęściej dotyczyłaby elektroniki w cenie od 501 do 2 000 zł. Na najdroższy sprzęt chętniej wzięliby pożyczkę więcej zarabiający. Osoby, które wzięłyby kredyt/pożyczkę w celu zakupu sprzętu elektronicznego (14,8% ogółu) najczęściej postąpiłyby tak w przypadku przedziału cenowego od 501 do 2 tys. zł (50,7%). Biorąc pod uwagę dochód badanych, chęć takiego rozwiązania dla sprzętu o wartości do 500 zł występuje tylko wśród najmniej zarabiających (do 2 tys. zł netto). Odsetek deklarujących wzięcie kredytu/pożyczki na sprzęt o wartości 501-2000 zł maleje wraz ze wzrostem zarobków, natomiast odwrotna zależność dotyczy elektroniki pow. 5 tys. zł (z wyjątkiem grupy o dochodach poniżej 1 tys. zł netto). Istotność statystyczną zależności potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,01).

Kredyt/pożyczka na wakacje, najczęściej dotyczyłaby wypoczynku w przedziale cen 2001-5000 zł. Skłonni do wzięcia kredytu/pożyczki na wakacje (7,8% ogółu), najczęściej postąpiliby tak w przypadku wypoczynku wartego 2001-5000 zł (48,7%). Rzadziej dotyczyłoby to wyjazdu za 501-2000 zł (30,8%), dużo rzadziej – pow. 8 tys. zł (10,3%), a incydentalnie – do 500 zł i od 5 001 do 8 000 zł (po 5,1%).

Kredyt/pożyczka na remont mieszkania/domu, najczęściej dotyczyłaby przedziału cenowego 5001-10000 zł. Im Polacy starsi, tym bardziej skłonni do zaciągnięcia zobowiązania na remont za 50001-10000 zł, a mniej skłonni – pow. 40 tys. zł. Chętni do wzięcia kredytu/pożyczki na remont mieszkania/domu (22,5% ogółu), w 4 na 10 przypadków postąpiliby tak, jeśli cena remontu wynosiłaby 5001-10000 zł (39,1%). Im wyższy wiek ankietowanych, tym większa skłonność do wzięcia kredytu na remont w cenie 5001-10000 zł, natomiast mniejsza – na remont pow. 40 tys. zł. Zależności potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,001).

Odwrotna zależność dotyczy przedziału pow. 40 tys. zł. Skłonność do wzięcia kredytu/pożyczki na remont mieszkania/domu w przedziale cenowym do 5 tys. spada wraz ze wzrostem dochodu. Odwrotna zależność dotyczy przedziału pow. 40 tys. zł. Odsetek chętnych do wzięcia kredytu/pożyczki na remont mieszkania/domu w przedziale do 5 tys. zł spada wraz ze wzrostem deklarowanego dochodu (z wyjątkiem grupy zarabiających najwięcej), natomiast odwrotną zależność zaobserwowano w przypadku remontu pow. 40 tys. zł. Zależność tę potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,05).

Połowa Polaków, którzy byliby skłonni wziąć kredyt/pożyczkę na operacje/zabiegi, zrobiłaby tak w przypadku procedury wartej od 1 001 do 10 000 zł. Z kredytu/pożyczki zabieg powyżej 10 001 zł najchętniej finansowałyby osoby w wieku 25-34 lata. Połowa respondentów, którzy zadeklarowali skłonność do wzięcia kredytu/pożyczki na odpłatne zabiegi/operacje (19,4% ogółu), postąpiłaby tak w przypadku procedury w cenie od 1 001 do 10 000 zł. Najwyższy odsetek osób, które wzięłyby kredyt/pożyczkę na operację/zabieg w cenie do 1 tys. zł zaobserwowano wśród najmłodszych (20,0%), od 1 001 do 10 000 w grupie 35-49 lat (65,8%), a powyżej 10 001 – w grupie 25-34 lata (61,2%). Zależności potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,05).

Skłonność do wzięcia kredytu/pożyczki na operacje/zabiegi w cenie do 1000 zł spada wraz ze wzrostem wykształcenia. Odwrotną zależność zaobserwowano w przypadku procedur od 10 001 do 50 000 zł. Osoby z wykształceniem podstawowym w połowie przypadków zadeklarowały, że skorzystałyby z kredytu/pożyczki na zabieg/operację do 1 000 zł, druga połowa wybrałaby to rozwiązanie, gdyby procedura kosztowała od 1 001 do 10 000 zł. Odsetek badanych skłonnych do zaciągnięcia kredytu/pożyczki na zabieg do 1000 zł spada wraz ze wzrostem wykształcenia, odwrotną zależność zaobserwowano natomiast dla operacji/zabiegów od 10 001 do 50 000 zł (test chi-kwadrat, p<0,05).

Procedura od 1 001 do 10 000 zł jako powód do zaciągnięcia zobowiązania finansowego jest zdecydowanie mniej popularna wśród zarabiających pow. 4 tys. zł. Odwrotną zależność można zaobserwować w przypadku operacji/zabiegów wartych więcej niż 50 tys. zł. Najwyższy odsetek osób gotowych do wzięcia kredytu/pożyczki na operację/zabieg w cenie do 1 tys. zł występuje w grupie o najniższym dochodzie (21,1%). Takiej opcji w ogóle nie zaznaczyły osoby zarabiające powyżej 3 tys. zł netto na członka gospodarstwa domowego. Procedura od 1 001 do 10 000 zł jako powód do zaciągnięcia zobowiązania finansowego jest zdecydowanie mniej popularna wśród zarabiających pow. 4 tys. zł niż w pozostałych grupach wyodrębnionych ze względu na wysokość dochodu. Odwrotnie jest natomiast w przypadku operacji/zabiegów wartych więcej niż 50 tys. zł. Zaobserwowane zależności są istotne statystycznie, co potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,01).

Spłacanie

Niemal wszystkich Polaków dotyczą opłaty/rachunki za telefon, Internet, telewizję oraz media (woda, prąd, gaz). Raty hapipożyczki zostały zadeklarowane przez niewielki odsetek badanych. Rachunki za telefon, Internet, telewizję oraz opłaty za media (woda, prąd, gaz) dotyczą niemal wszystkich ankietowanych (odpowiednio: 90,8% i 86,0%). Zdecydowana większość ponosi opłaty w postaci kosztów ogrzewania domu/mieszkania (67,1%). Ponad połowy dotyczy czynsz (55,6%). Zdecydowanie rzadziej deklarowano raty kredytu gotówkowego lub pożyczki (26,1%), raty za zakupione sprzęty, np. AGD/RTV (20,5%), raty za kredyt mieszkaniowy lub za dom (16,2%), opłaty za przedszkole (11,2%). Najrzadziej były to: rata pożyczki pozabankowej (4,6%), inne niż wymienione w kafeterii opcje (4,5%), rata hapipożyczki (2,3%). Wśród innych wymieniano najczęściej: ubezpieczenie (9 wskazań), opłaty za dodatkowe zajęcia (7), opłaty za szkołę, za sport i rekreację (po 5), podatek od nieruchomości (4). Zaobserwowano, że rachunki za telefon, Internet, telewizję, istotnie częściej wskazywały kobiety (93,9%; mężczyźni: 87,4%) – test chi-kwadrat (p<0,001).

Typy opłat (istotne statystycznie zależności ze względu na wiek) Zdecydowana większość opłat najrzadziej dotyczy najmłodszych Polaków. Rata hapipożyczki najczęściej ponoszona jest przez osoby w wieku od 25 do 34 lat, a najrzadziej – w grupie 50 lat i więcej. Najniższy odsetek ponoszących wszystkie wymienione niżej opłaty zaobserwowano wśród respondentów w wieku 18-24 lata, z jednym wyjątkiem – raty hapipożyczki. Rata hapipożyczki najczęściej była wskazywana przez osoby z grupy 25-34 lata (5,1%), natomiast najrzadziej ta odpowiedź pojawiała się wśród przedstawicieli najstarszej grupy (50 i więcej lat: 1,4%). Typy opłat (istotne statystycznie zależności ze względu na wiek) Ogółem 18-24 lata 25-34 lat 35-49 lat 50 i więcej lat chi-kwadrat; p-value Rachunki za telefon, Internet, telewizję 90,8% 81,5% 90,3% 92,1% 92,5% <0,01 Opłaty za media (woda, prąd, gaz) 86,0% 68,5% 91,0% <0,001 Koszty ogrzewania domu/mieszkania 67,1% 42,6% 69,4% 67,7% 71,7% Czynsz 55,6% 38,0% 59,7% 52,8% Raty kredytu gotówkowego lub pożyczki 26,1% 11,1% 23,0% 29,9% 29,0% Raty za zakupione sprzęty np. AGD/RTV 20,5% 12,0% 17,3% 20,9% 23,8% <0,05 Rata za kredyt mieszkaniowy lub za dom 16,2% 1,9% 21,4% 16,9% 17,0% Opłaty za przedszkole 11,2% 14,8% 13,8% 10,4% Rata hapipożyczki 2,3% 5,1% 2,0% 1,4%

Rachunki za telefon, Internet, telewizję, opłaty za media, koszty ogrzewania, opłaty za przedszkole rzadziej były deklarowane przez osoby z wykształceniem podstawowym i zawodowym, niż średnim, policealnym i wyższym. Rachunki za telefon, Internet, telewizję, opłaty za media, koszty ogrzewania, opłaty za przedszkole rzadziej były deklarowane przez osoby z wykształceniem podstawowym i zawodowym, niż średnim, policealnym i wyższym. Ratę za kredyt mieszkaniowy lub za dom najrzadziej wskazywali badani z wykształceniem podstawowym i średnim. Typy opłat (istotne statystycznie zależności ze względu na wykształcenie) Ogółem Wykształcenie podstawowe Wykształcenie zawodowe Wykształcenie średnie Wykształcenie policealne Wykształcenie wyższe chi-kwadrat; p-value Rachunki za telefon, Internet, telewizję 90,8% 85,0% 80,6% 88,3% 97,4% 93,1% <0,01 Opłaty za media (woda, prąd, gaz) 86,0% 70,0% 79,0% 82,3% 84,2% 90,4% <0,001 Koszty ogrzewania domu/mieszkania 67,1% 55,0% 58,1% 61,8% 73,7% 71,5% Rata za kredyt mieszkaniowy lub za dom 16,2% 5,0% 9,7% 8,0% 17,1% 23,2% Opłaty za przedszkole 11,2% 4,8% 8,3% 7,9% 14,9%

Typy opłat (istotne statystycznie zależności ze względu na dochód) Najwyższy odsetek Polaków deklarujących ponoszenie opłat związanych z kosztami ogrzewania występuje w grupie o dochodzie pow. 4 tys. do 5 tys. zł netto na członka gospodarstwa domowego. W przypadku czynszu są to osoby o dochodzie pow. 2 tys. do 3 tys. zł netto. Rata za kredyt mieszkaniowy i opłaty za przedszkole – pow. 5 tys. zł netto. Odsetek ponoszących opłaty w postaci kosztów ogrzewania, czynszu, raty kredytu mieszkaniowego, opłat za przedszkole, był najniższy w grupie osób o dochodzie poniżej 1 tys. zł netto. Najczęściej opłaty te ponoszą, odpowiednio: Polacy o dochodzie pow. 4 tys. do 5 tys. zł netto (81,6%), pow. 3 tys. do 4 tys. zł netto (61,8%), pow. 5 tys. zł netto (25,8%), pow. 5 tys. zł (21,0%). Typy opłat (istotne statystycznie zależności ze względu na dochód) Ogółem Poniżej 1 000 zł netto Od 1 000 zł do 2 000 zł netto Powyżej 2 000 zł do 3 000 zł netto Powyżej 3 000 zł do 4 000 zł netto Powyżej 4 000 zł do 5 000 zł netto Powyżej 5 000 zł netto chi-kwadrat; p-value Koszty ogrzewania domu/mieszkania 67,1% 55,6% 67,2% 69,3% 68,0% 81,6% 67,7% <0,05 Czynsz 39,1% 57,2% 61,8% 54,4% 53,1% 56,5% <0,01 Rata za kredyt mieszkaniowy lub za dom 16,2% 6,8% 13,1% 18,1% 24,3% 24,5% 25,8% <0,001 Opłaty za przedszkole 11,2% 5,3% 13,6% 10,2% 8,7% 8,2% 21,0%

Proszę uszeregować opłaty, które Pan(i) wskazał(a) przed chwilą, wg kolejności spłacania, czyli zaczynając od tych, które spłaca Pan(i) w pierwszej kolejności, aż do tych, które są najmniej ważne. Pytanie rankingowe: „Proszę uszeregować opłaty, które Pan(i) wskazał(a) przed chwilą, wg kolejności spłacania, czyli zaczynając od tych, które spłaca Pan(i) w pierwszej kolejności, aż do tych, które są najmniej ważne”, wymagało uszeregowania wcześniej wskazanych odpowiedzi według hierarchii ważności. W tej hierarchii 1 oznaczało najwyższy priorytet, kolejne wartości – aż do 11 (ponieważ maksymalna liczba opcji wynosiła 11) – niższe priorytety, natomiast wartość 0, że dany czynnik nie został wskazany. W celu analizy odpowiedzi poddano je przekształceniu według następującego algorytmu: najważniejszy czynnik (oznaczony wcześniej najniższą liczbą) otrzymał wartość równą liczbie możliwych opcji w pytaniu (11), a kolejne według hierarchii czynniki otrzymały niższe wartości (od 10 do 1). W przypadku, gdy ankietowany nie wskazał danej opcji we wcześniejszym pytaniu (nie ponosi zatem danej opłaty i nie mógł przyporządkować jej rangi), jej ocena wyniosła 0. W pierwszym z zaprezentowanych na kolejnym slajdzie słupków pokazano odpowiedzi ogółu uczestników badania (N=1000 dla każdej opcji, wzięto też zatem pod uwagę odpowiedzi osób, które nie wskazały danej opłaty z poprzednim pytaniu), natomiast w drugim – jedynie tych, którzy ponoszą dane opłaty. Przykład: Odpowiadając na pytanie wskazano cztery pierwsze opcje, nadając im, odpowiednio, rangę: 1, 4, 2 i 3. Po przekodowaniu wg opisanego powyżej algorytmu uzyskano wartości, odpowiednio: 11, 8, 10, 9 i 7 zer). Pierwszą opcję zaznaczyło 100 z 1000 respondentów. Zatem średnią ocen dla ogółu obliczono na podstawie 1000 wskazań (suma uzyskanych punktów/1000), zaś średnią ocen dla respondentów, którzy zaznaczyli tę opcję uzyskano dzieląc sumę uzyskanych punktów przez 100.

Najważniejsze dla ogółu Polaków jest płacenie rachunków za media oraz za telefon, Internet, telewizję. Raty hapipożyczki uzyskały wśród ogółu Polaków najniższą średnią ocen, jeśli chodzi o kolejność spłacania. Biorąc pod uwagę odpowiedzi ogółu respondentów, zdecydowanie najwyżej oceniane na skali od 1 do 11 (gdzie 1 było oceną najniższą, a 11 – najwyższą), a więc najważniejsze jeśli chodzi o kolejność spłacania, są dla Polaków: opłaty za media (średnia ocen: 8,46) oraz rachunki za telefon, Internet, telewizję (średnia ocen: 8,06). Mniej ważne są koszty ogrzewania (5,95) i czynsz (5,60). Rata hapipożyczki znalazła się na ostatnim miejscu. Widoczne jest, że oceny respondentów, którzy ponoszą dane opłaty znacznie odbiegają od średnich dla ogółu. Należy jednak pamiętać o liczności tych grup.

Spośród osób, których dotyczą rachunki za telefon, Internet, telewizję, istotnie wyższą średnią ocen, jeśli chodzi o priorytet spłacania, nadają im mężczyźni. Spośród osób, których dotyczą rachunki za telefon, Internet, telewizję, istotnie wyższą średnią ocen, jeśli chodzi o priorytet spłacania, nadają im mężczyźni (średnia ocen: 8,91; kobiety: 8,85). Zależność potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,01).

Wśród Polaków, którzy ponoszą opłaty za media (woda, prąd, gaz), koszty ogrzewania oraz rachunki za telefon, Internet, telewizję, wyższe oceny (wyższa ranga w kolejności spłaty zobowiązań) dają im osoby w wieku 18-24 lata. Zaobserwowano, że wśród osób, które ponoszą następujące opłaty: media, koszty ogrzewania domu/mieszkania, rachunki za telefon, Internet, telewizję, istotnie wyżej w hierarchii spłacania niż inne grupy, umieszczali je najmłodsi uczestnicy badania (test chi-kwadrat, p<0,001).

Opłaty za media i rachunki za telefon, Internet, telewizję są najwyżej oceniane przez osoby z terenów wiejskich. Czynsz jest najwyżej oceniany, jeśli chodzi o ważność spłacania, przez osoby z miast małych i największych, natomiast najniżej – przez mieszkańców wsi i średniej wielkości miejscowości. Opłaty za media (woda, prąd, gaz) oraz rachunki za telefon, Internet, telewizję, uzyskały wyższe niż w innych grupach średnie ocen wśród mieszkańców wsi. Czynszowi istotnie wyższe oceny nadają osoby z małych miast oraz miejscowości pow. 100 tys. mieszkańców, niż z terenów wiejskich i miast 20-50 tys. mieszkańców. Zależności potwierdzono testem chi-kwadrat (p<0,001).

Średnie ocen dla rachunków za telefon, Internet, telewizję, w rankingu kolejności spłaty zobowiązań, maleją wraz ze wzrostem wykształcenia Polaków (z wyjątkiem absolwentów szkół średnich). Najwyższą średnią ocen w rankingu kolejności spłacania zobowiązań, rachunki za telefon, Internet, telewizję, uzyskały wśród osób z wykształceniem podstawowym (9,35) ponoszących te opłaty. Widoczne jest, że średnie ocen spadają wraz ze wzrostem wykształcenia (z wyjątkiem grupy absolwentów szkół średnich) – chi-kwadrat (p<0,05).

Średnie ocen kosztów ogrzewania, raty za kredyt mieszkaniowy lub za dom, raty za zakupione sprzęty AGD/RTV oraz czynszu są najwyższe wśród osób o najniższym dochodzie, a najniższe – wśród najbogatszych Polaków. Koszty ogrzewania, rata za kredyt mieszkaniowy lub za dom, raty za zakupione sprzęty AGD/RTV oraz czynsz, uzyskały najwyższe średnie ocen wśród osób z dochodem poniżej 1 tys. zł netto (na członka gospodarstwa domowego), natomiast najniższe – wśród osób o najwyższych dochodach. W przypadku rat za sprzęt i czynszu można dodatkowo zaobserwować, że średnie ocen maleją wraz z rosnącym dochodem. Wszystkie zależności potwierdzono przy pomocy testu chi-kwadrat (koszty ogrzewania domu/mieszkania, p<0,05; rata za kredyt mieszkaniowy lub za dom, p<0,01; raty za zakupione sprzęty np. AGD/RTV, p<0,001; czynsz, p<0,05). Typy opłat Ogółem (koszty ogrzewania, N=671; rata za kredyt, N=162; raty za zakup, N=205; czynsz, N=556) Poniżej 1 000 zł netto (koszty ogrzewania, N=74; rata za kredyt, N=9; raty za zakup, N=21; czynsz, N=52) Od 1 000 zł do 2 000 zł netto (koszty ogrzewania, N=242; rata za kredyt, N=47; raty za zakup, N=66; czynsz, N=206) Powyżej 2 000 zł do 3 000 zł netto (koszty ogrzewania, N=203; rata za kredyt, N=53; raty za zakup, N=68; czynsz, N=181) Powyżej 3 000 zł do 4 000 zł netto (koszty ogrzewania, N=70; rata za kredyt, N=25; raty za zakup, N=20; czynsz, N=56) Powyżej 4 000 zł do 5 000 zł netto (koszty ogrzewania, N=40; rata za kredyt, N=12; raty za zakup, N=12; czynsz, N=26) Powyżej 5 000 zł netto (koszty ogrzewania, N=42; rata za kredyt, N=16; raty za zakup, N=18; czynsz, N=35) Koszty ogrzewania domu/mieszkania 8,87 9,18 8,79 8,85 8,89 8,90 8,76 Rata za kredyt mieszkaniowy lub za dom 10,06 10,56 10,15 10,09 10,16 9,92 9,31 Raty za zakupione sprzęty np. AGD/RTV 8,35 8,65 8,31 7,83 7,28 Czynsz 10,08 10,27 9,95 9,81 9,80

Zadłużenie

Więcej niż co trzeciemu z respondentów zdarzyło się spóźnić ze spłatą zobowiązań. Spóźnienie w spłacie zobowiązań zdarzyło się 37,7% respondentów. Nie zaobserwowano żadnych istotnie statystycznych zależności ze względu na wiek, płeć, wykształcenie czy miejsce zamieszkania. Opóźnienia w spłacie najczęściej dotyczyły rachunków za telefon, Internet lub telewizję – 58,6% ogółu badanych oraz opłat za media (wodę, prąd, gaz) – 49,1% badanych. Na trzecim miejscu pod względem częstości wskazań znalazł się czynsz – 26,0% respondentów.

Opóźnienia w spłacie najczęściej zdarzają się raz na kilka miesięcy. Prawie połowa respondentów, którym zdarzyło się kiedyś spóźnić ze spłatą zobowiązań, wskazała, że tego typu sytuacje w ich przypadku mają miejsce raz na kilka miesięcy – 49,3% wskazań. Co ponad piąty z tej grupy respondentów spóźnia się ze spłatą raz w roku – 22,3% badanych odpowiadających na to pytanie. Raz na kilka lat spóźnia się ze spłatą zobowiązań 14,3% respondentów, którym zdarza się taka sytuacja. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na wykresie obok.

Opóźnienie w spłacie najczęściej nie przekracza tygodnia. Respondenci, którym zdarzyło się spóźnić ze spłatą zobowiązań zostali zapytani, ile wynosiło to opóźnienie. Najczęstsze odpowiedzi to: mniej niż tydzień – 47,7% wskazań oraz powyżej tygodnia, ale nie dłużej niż miesiąc – 44,6% wskazań. Opóźnienie powyżej połowy roku zdarzyło się tylko w 1% przypadków. Szczegółowy rozkład odpowiedzi przedstawiono na wykresie obok.

Ponaglenie do zapłaty w większości przypadków skutecznie przypomina o konieczności uregulowania zobowiązań. Ponad połowa respondentów, którym zdarzyło się spóźnić ze spłatą, przyznała, że ponaglenie do zapłaty przypomina im o uregulowaniu zobowiązań – 59,9% wskazań. Nie zwraca uwagi na tego typu ponaglenia co czwarty spośród badanej grupy – 25,2% wskazań, zaś 14,9% respondentów reguluje zobowiązania dopiero po otrzymaniu ponaglenia.

Połowa badanych zna bardzo dobrze konsekwencje opóźnień lub braku płatności za zobowiązania. Wszyscy respondenci zostali poproszeni określenie poziomu znajomości konsekwencji opóźnień lub braku płatności za zobowiązania. Nieco ponad połowa badanych twierdziła, że zna je bardzo dobrze – 53,6% ogółu. Respondenci w przedziale wiekowym 18-24 lat to grupa, w której częściej powtarzały się wypowiedzi, że wiedza w tym zakresie ogranicza się tylko do domysłów dotyczących konsekwencji. Nie są one jednak podparte zapisami umów lub regulaminów, ponieważ ta grupa respondentów się z nimi nie zapoznaje. Zależność potwierdzona testem Chi kwadrat, p<0,01. Dokładny rozkład przedstawia wykres obok.

Świadomość

Większość badanych wnikliwie czyta umowę kredytu lub pożyczki przed jej podpisaniem. Większość respondentów zadeklarowała, że wnikliwie czyta umowę podczas zaciągania kredytu lub pożyczki – 62,8% ogółu. Najwyższy odsetek wskazań tej odpowiedzi odnotowano u respondentów z wykształceniem wyższym – 67,6% przypadków. Zauważalny jest trend – im wyższe wykształcenie, tym odsetek wskazań tej odpowiedzi jest wyższy. Zależność potwierdzona testem Chi kwadrat, p<0,05. Odstępstwem od tej reguły jest przypadek osób z wykształceniem podstawowym. Odsetek wskazań tej odpowiedzi jest tu wysoki, natomiast biorąc pod uwagę specyfikę tej grupy, można domniemać, że poziom odsetka wskazań tej odpowiedzi jest wynikiem deklaracji respondentów, służącej pokazaniu się w dobrym świetle przed ankieterem. Średnio co piąty z respondentów czyta umowę, ale tylko powierzchownie – 22,9%.

Co trzeci z badanych odczuwa obawę, że będzie miał problemy ze spłatą zobowiązań. Zgodnie z wynikami badania, 15,3% respondentów, przed zaciągnięciem kredytu, odczuwa obawy, że będzie miało problemy ze spłatą zobowiązań. Zauważalna jest zależność, że im wyższy poziom zarobków, tym odsetek odpowiedzi twierdzących maleje. Zależność ta potwierdzona jest testem Chi kwadrat, p<0,01. Odstępstwo od tej reguły jest zauważalne w grupie respondentów, u których dochód w gospodarstwie domowym w przeliczeniu na jedną osobę zawiera się w przedziale od 4 0000 do 5 000 zł netto. Może to wynikać m.in. z tego, że ta grupa badanych może pozwolić sobie na zobowiązania o wyższej wartości w stosunku do grup o niższych zarobkach.

Ponad połowa badanych odczuwa obawę przed konsekwencjami braku płatności za zobowiązania. Wyniki badania pokazują, że ponad połowa respondentów odczuwa obawy przed konsekwencjami braku płatności za zobowiązania – 60,5% wskazań odpowiedzi „Tak” lub „Zdecydowanie tak”. Zauważalna jest zależność, że im większe miasto (pod względem ilości mieszkańców), tym obawy te występują częściej. Zależność potwierdzona testem Chi-kwadrat, p<0,05. Wysoki odsetek wskazań odpowiedzi twierdzących odnotowano także na wsi. – 58,3%.

Znacznie częściej obawy przed konsekwencjami braku płatności odczuwają respondenci, którym zdarza się spóźnić ze spłatą zobowiązań. Na poniższym wykresie przedstawiono rozkład odpowiedzi na pytanie dotyczące obaw przed konsekwencjami braku płatności za zobowiązania w podziale na respondentów, którym zdarzyło się oraz nie zdarzyło spóźnić ze spłatą zobowiązań. Jak wynika z poniższego zestawienia, zdecydowanie częściej wskazywano odpowiedzi twierdzące w pierwszej spośród wspomnianych grup – 67,4%.

Znacznie częściej obawy przed konsekwencjami braku płatności odczuwają respondenci, o niskich zarobkach oraz o zarobkach powyżej 4 000 zł./os. Na pytanie dotyczące odczuwania obaw przed konsekwencjami braku płatności za zobowiązania, odpowiedzi „Zdecydowanie tak” udzieliło najwięcej osób w grupie o najniższych zarobkach oraz o zarobkach przekraczających 4 000 zł netto w przeliczeniu na jednego mieszkańca gospodarstwa domowego. Zauważalna jest zależność, że im wyższe dochody, tym odsetek wskazań tej odpowiedzi jest niższy, natomiast trend ten utrzymuje się tylko wśród respondentów o zarobkach nie przekraczających 4 000 zł netto. Zależność potwierdzona testem Chi-kwadrat, p<0,01. W przypadku respondentów z wyższymi zarobkami, odsetek wskazań odpowiedzi „Zdecydowanie tak” jest wysoki, co może wynikać z wyższego w stosunku do pozostałych grup poziomu zdolności finansowej.

Ukryte opłaty i wysokie koszty pożyczki to największe obawy pożyczkobiorców. Respondenci zostali zapytani co mogłoby powstrzymać ich od zaciągnięcia pożyczki w firmie pożyczkowej. Najczęstsze odpowiedzi to: ukryte opłaty, wysokie koszty pożyczki, niezrozumiała umowa oraz obawa przed zostaniem ofiarą oszustwa – odpowiednio 60,4%, 57,9%, 39,0% i 37,1% wskazań ogółem. Strach przed oszustwem odczuwają w większej mierze kobiety. Zależność potwierdzona testem Chi kwadrat, p<0,001.

Mieszkańcy dużych miast mają duże obawy co do ukrytych opłat i niezrozumiałej umowy pożyczkowej. Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania respondentów, zauważalna jest zależność, że im większe miasto, pod względem liczby ludności, tym mniejsze obawy respondentów dotyczące niezrozumiałej umowy pożyczki w firmie pożyczkowej. Ta zależność obowiązuje w miastach do 100 tysięcy mieszkańców. W miastach o większej liczbie ludności, odsetek wskazań tego elementu jest wyższy. Zależność potwierdzona testem Chi kwadrat, p<0,05. Ukrytych opłat obawiają się głównie respondenci zamieszkujący wsie, miasta do 20 tysięcy mieszkańców oraz miasta powyżej 100 tysięcy mieszkańców. Zależność potwierdzona testem Chi kwadrat, p<0,05. Dokładny rozkład odpowiedzi przedstawia wykres obok.

Ukryte opłaty i obawa przed oszustwem to elementy powstrzymujące od zaciągnięcia pożyczki dla osób z wyższym wykształceniem. Prawie połowa respondentów z wykształceniem podstawowym wskazała, że nie zna firm pożyczkowych – 45,0%. Następnie zauważalna jest zależność, że im wyższe wykształcenie, tym mniejsza znajomość firm pożyczkowych. Zależność potwierdzona testem Chi kwadrat, p<0,05. Ukrytych opłat obawiają się respondenci z wyższym wykształceniem. Zauważalna jest zależność, że im wyższe wykształcenie, tym odsetek wskazań tej odpowiedzi jest wyższy. Podobnie kształtują się wskazania dotyczące obawy przed oszustwem. Zależności potwierdzone testem Chi kwadrat, p<0,001. Respondenci z wykształceniem podstawowym to grupa, która odpowiedź „Żadna z powyższych” wskazywała najczęściej – 20,0% respondentów tej grupy. Może to wynikać z braku wiedzy na ten temat. Zauważono zależność, że im wyższe wykształcenie, tym więcej obaw dotyczących wzięcia pożyczki. Odstępstwo od tej reguły występuje wśród respondentów z wykształceniem wyższym. W tej grupie odsetek wskazań odpowiedzi „żadne z powyższych” jest stosunkowo wysoki – 9,0%. Zależność potwierdzona testem Chi kwadrat, p<0,01.

Respondenci o najwyższych oraz najniższych dochodach obawiają się problemów ze spłatą miesięcznych rat oraz posiadaniem zdolności kredytowej. Zgodnie z wynikami badań, osoby z niskimi zarobkami wśród obaw, które mogłyby powstrzymać od zaciągnięcia pożyczki, podawały wątpliwość co do zdolności spłacania miesięcznych rat. Odsetek wskazań tej odpowiedzi maleje wraz ze wzrostem wielkości dochodu ale tylko do momentu osiągnięcia pułapu 3 000 zł/os. Powyżej tego pułapu odsetek ponownie zaczyna wzrastać co może świadczyć o wyższej wartości zaciąganych pożyczek. Zależność potwierdzona testem Chi kwadrat, p<0,01. Podobny trend zauważalny jest we wskazaniach odpowiedzi dotyczącej posiadania zdolności kredytowej. Zależność również potwierdzona jest testem Chi kwadrat, p<0,01. Odwrotnie kształtują się odsetki wskazań odpowiedzi „boję się, że mnie oszukają”. Mniejsze obawy w tym zakresie wykazali respondenci o najniższych oraz o najwyższych zarobkach. Zależność potwierdzona testem Chi kwadrat, p<0,05.

Wnioski

Wnioski dot. planowania, cz. 1 Najwięcej Polaków finansuje wydatki takie jak wakacje z oszczędności (wyższy odsetek kobiet niż mężczyzn), przy czym częściej są to specjalnie przeznaczone na ten cel niż bieżące. Najmniej - z pożyczek w instytucjach pozabankowych i chwilówek. Dwa razy częściej od kobiet do brania tych ostatnich przyznają się mężczyźni. Najczęściej korzystają z nich osoby w wieku 35- 49 lat, a najrzadziej - od 18 do 24 lat. Specjalne wydatki, jak wakacje, dotyczą niemal wszystkich badanych mieszkańców miast i zdecydowanej większości osób z wykształceniem innym niż zawodowe. Nie są natomiast deklarowane przez niemal 1/3 Polaków o dochodzie od 1 do 2 tys. zł netto na członka gospodarstwa domowego. Wydatki związane z doposażeniem domu/mieszkania, np. w nowy telewizor, komputer, ponoszone są przez niemal wszystkich ankietowanych o dochodach wyższych niż 1 tys. zł netto na osobę. W zdecydowanej większości gospodarstw domowych są one finansowane z oszczędności (częściej bieżące niż specjalnie przeznaczone na ten cel). Najmniej osób korzysta z chwilówek (częściej mężczyźni niż kobiety). Finansowanie wydatków związanych z nagłą awarią niezbędnego sprzętu, np. pralki, samochodu, w niemal wszystkich gospodarstwach domowych odbywa się z oszczędności (w większości z bieżących). Odsetek wykorzystujących bieżące oszczędności rośnie wraz ze wzrostem dochodu. Zakupy na raty są wykorzystywane przez wyższy odsetek mniej zarabiających. Najmniej osób korzysta z chwilówek.

Wnioski dot. planowania, cz. 2 Żaden typ wydatków nie zachęciłby do wzięcia kredytu/pożyczki częściej niż co 10 Polaka (odsetek takich deklaracji spada wraz ze wzrostem wykształcenia). Do wzięcia kredytu/pożyczki większość skłoniłby zakup mieszkania/domu lub budowa nowego domu (skłonność rośnie wraz ze wzrostem wielkości miejscowości respondentów). Rzadziej takim wydatkiem byłoby kupno samochodu (najwyższe odsetki odnotowano w grupach o najwyższych dochodach). Najmniej chętnie finansowano by tak wakacje. Kredyt/pożyczka na samochód najczęściej dotyczy pojazdów w cenie 10-30 tys. zł. W najmłodszej grupie wieku i w grupach o najniższych dochodach występuje największa skłonność do takiego rozwiązania w przypadku tańszego samochodu. Kredyt/pożyczka na sprzęt elektroniczny byłyby brane pod uwagę najczęściej w przypadku przedziału cen 501-2000 zł (jednak odsetki deklarujących to wyjście maleją wraz ze wzrostem zarobków). Prawie połowa skłonnych do wzięcia kredytu/pożyczki na wakacje postąpiłaby tak dla wypoczynku wartego 2001-5000 zł. W przypadku remontu mieszkania najpopularniejszy był przedział 5001-10000 zł (im wyższy wiek uczestników badania, tym wyższy odsetek skłonnych do zaciągnięcia zobowiązania). Im wyższy dochód, tym mniejsza skłonność do wzięcia kredytu/pożyczki na tańszy remont i większa - na droższy. Chęć sfinansowania odpłatnych zabiegów/operacji w połowie przypadków dotyczy przedziału cenowego 1001-10000 zł (najwyższy odsetek w grupie 35-49 lat). Odsetek Polaków skłonnych do zaciągnięcia kredytu/pożyczki na zabieg/operację w cenie do 1000 zł spada wraz ze wzrostem wykształcenia, natomiast rośnie dla przedziału 10001-50000 zł.

Wnioski dot. spłacania Niemal wszyscy Polacy ponoszą opłaty w postaci rachunków za telefon, Internet, telewizję (istotnie częściej wskazywały je kobiety) oraz media (woda, prąd, gaz). Większości dotyczy opłacanie kosztów ogrzewania i czynszu. Ok. 1/4 spłaca raty kredytu gotówkowego lub pożyczki, a 1/5 - raty za zakupiony sprzęt AGD/RTV. Najrzadziej są to raty hapipożyczki (najwyższy odsetek wskazujących zaobserwowano w grupie 25-34 lata, natomiast najniższy - wśród przedstawicieli najstarszej grupy). Najważniejsze dla Polaków, jeśli chodzi o kolejność spłacania zobowiązań, są opłaty za media oraz rachunki za telefon, Internet, telewizję. Mniej istotne jest pokrywanie kosztów ogrzewania i opłacanie czynszu. Rata hapipożyczki znalazła się na ostatnim miejscu. Spośród osób, których dotyczą rachunki za telefon, Internet, telewizję, istotnie wyższą średnią ocen, jeśli chodzi o priorytet spłacania, nadają im mężczyźni. Wśród Polaków, którzy ponoszą opłaty za media (woda, prąd, gaz), koszty ogrzewania oraz rachunki za telefon, Internet, telewizję, wyższe oceny (wyższa ranga w kolejności spłaty zobowiązań) dają im osoby w wieku 18-24 lata. Opłaty za media i rachunki za telefon, Internet, telewizję są najwyżej oceniane przez osoby z terenów wiejskich. Czynsz jest najwyżej oceniany, jeśli chodzi o ważność spłacania, przez osoby z miast małych i największych, natomiast najniżej – przez mieszkańców wsi i średniej wielkości miejscowości. Średnie ocen dla rachunków za telefon, Internet, telewizję, w rankingu kolejności spłaty zobowiązań, maleją wraz ze wzrostem wykształcenia Polaków (z wyjątkiem absolwentów szkół średnich).

Wnioski dot. zadłużenia Więcej niż co trzeciemu z respondentów zdarzyło się spóźnić ze spłatą swoich zobowiązań w terminie. Polacy najczęściej spóźniają się z zapłatą za rachunki za telefon, Internet, telewizję oraz za media (wodę, prąd, gaz). Opóźnienia w spłacie zobowiązań w większości przypadków zdarzają się największej grupie respondentów raz na kilka miesięcy lub raz do roku . Opóźnienia w spłacie zobowiązań najczęściej trwają do tygodnia lub od tygodnia do miesiąca. Ponaglenie do zapłaty zobowiązań najczęściej pełni funkcję skutecznego przypomnienia o konieczności uregulowania płatności, w przypadku wystąpienia opóźnienia w spłacie. Około połowa respondentów twierdzi, że bardzo dobrze zna konsekwencje opóźnień lub braku płatności za zobowiązania.

Wnioski dot. świadomości, cz. 1 Większość badanych czyta wnikliwie zawieraną umowę pożyczki/kredytu, zaś co piąty czyta ją tylko powierzchownie. Osoby z wyższym wykształceniem to grupa, wśród której najwięcej osób czyta umowy w sposób wnikliwy. Najwięcej obaw dotyczących wystąpienia problemów ze spłatą zobowiązań występuje wśród osób o niskich oraz o najwyższych dochodach. Podobna zależność występuje w kwestii odczuwania obaw przed konsekwencjami wynikającymi z braku płatności w terminie. Respondenci, którym zdarzyło się spóźnić ze spłatą zobowiązań w terminie, znacznie częściej odczuwają obawy związane z konsekwencjami braku płatności. Pożyczkobiorcy najczęściej obawiają się ukrytych opłat oraz wysokich kosztów pożyczek oferowanych przez firmy pożyczkowe. Mieszkańcy większych miast w mniejszym stopniu obawiają się niebezpieczeństw wynikających z niezrozumiałej treści umów pożyczkowych.

Wnioski dot. świadomości, cz. 2 Ukrytych opłat, wynikających z zawarcia umowy w firmie pożyczkowej, najbardziej obawiają się mieszkańcy wsi, miast do 20 tysięcy mieszkańców oraz miast powyżej 100 tysięcy mieszkańców. Firmy pożyczkowe są nieznane wśród osób z wykształceniem podstawowym. Ukryte opłaty i obawa przed oszustwem to elementy, które najczęściej powstrzymują od zaciągnięcia pożyczki w firmie pożyczkowej ludzi z wyższym wykształceniem. Wątpliwości co do zdolności spłacania miesięcznych rat oraz posiadania zdolności kredytowej pojawiają się najczęściej u osób z niskimi oraz najwyższymi dochodami.

Badanie realizowane na zlecenie:   Made in PR Wykonawca badania: Biostat sp. z o.o. Termin realizacji:  Maj 2017