Władza ustawodawcza cz. II SNP (Z) Prezentację przygotowała Iwona Dyś-Branicka iwona.dys@uwr.edu.pl

Autonomia Parlamentu Dwa rozumienia: Wąskie: zgodnie z tradycją sprawy wewnętrznej organizacji i trybu pracy izby określają samodzielnie ( aspekt formalny ) Ograniczeniem dla ich regulaminów są normy konstytucyjne Cel: wyeliminowanie wpływu egzekutywy, zapewnienie niezależności. Zasada autonomii Izb w Konstytucji: przyjmowanie przez Izb własnych Regulaminów ( art. 112 i 124 Konstytucji ). Regulaminy określają: organizację wewnętrzną i porządek prac tryb powoływania i działalności jego organów sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów państwowych wobec Sejmu i Senatu

Przepisy szczególne dodają do tego: tryb udzielania obywatelom informacji o działaniu, dostępność dokumentów parlamentarnych oraz zasady wstępu na posiedzenia izb czy określenie osobnego trybu działania dla tzw. pilnych projektów ustaw (art. 123 ust. 2). Ograniczenia autonomii: ustanowienie już w Konstytucji niektórych organów, np. Marszałka Sejmu (art. 110 ust. 1) ustanowienie już w Konstytucji niektórych procedur, np. trybu ustawodawczego, odesłanie w Konstytucji do ustaw w sprawach regulaminowych lub proceduralnych, np. tryb działania komisji śledczych (art. 110 ust. 3), zasady pociągania posłów do odpowiedzialności karnej oraz tryb (art. 105 ust. 6).

Autonomia to także niezależność pomiędzy samymi izbami Regulaminy mają charakter prawny uchwał, a nie ustaw, co wyklucza ingerencję Prezydenta w ich treść i uchwalanie Regulaminy izb są zatem dokumentami wewnętrznymi i nie mają charakteru powszechnie obowiązującego - nie mogą nakładać obowiązków na podmioty poza parlamentem ani dawać uprawnień, które działałyby poza izbami Nie mniej, podlegają one kontroli zgodności z Konstytucją przez TK

2. Rozumienie szerokie: autonomia personalna (wyłączność w decydowaniu o składzie organów wewnętrznych), autonomia budżetowo-finansowa (wyłączność ustalania budżetu i jego wykonywania), autonomia terytorialna Sejmu i Senatu (samodzielne zarządzanie, własna służba porządkowa: Straż Marszałkowska), autonomia jurysdykcyjna (wyłączność w sprawach immunitetowych i dyscyplinarnych). Jest to aspekt materialny.

Funkcje Parlamentu Funkcja ustawodawcza: podstawowa przesłanka określania Parlamentu jako organu władzy ustawodawczej. Polega na stanowieniu aktów prawnych o charakterze powszechnie obowiązującym. Parlament wykonuje tę funkcję na zasadzie wyłączności co oznacza, że żaden inny organ państwowy nie może stanowić aktów o charakterze ustawy, chyba że sama konstytucja dopuszcza to w sposób wyraźny ( wyjątek – patrz art. 234 Konstytucji) W ramach tej funkcji można wyróżnić: Funkcję ustrojodawczą – stanowienie norm konstytucyjnych Funkcję ustawodawczą sesnu stricto – stanowienie norm ustawowych Obie te funkcje skupione sa w rękach Parlamentu, choć stanowione w nieco innej procedurze.

Tryby uchwalania ustaw PRACA W GRUPACH EKSPERCKICH

Funkcja kontrolna: jej istotą jest wpływ izby na powoływanie Rządu i możliwości spowodowania dymisji Rządu i poszczególnych je członków. Tą funkcję parlament może wypełniać nie tylko in pleno, ale też działając poprzez swoje komisje oraz poszczególnych posłów. Może też działać poprzez kluby oraz grupy posłów Marszałek wprowadza do każdego posiedzenia punkt Informacja bieżąca. Klubowi oraz grupie 15 posłów przysługuje prawo złożenia wniosku o przedstawienie na posiedzeniu Sejmu przez członka RM informacji bieżącej. Prezydium Sejmu, po opinii Konwentu Seniorów ustala które z nich zostaną rozpatrzone na najbliższym posiedzeniu Funkcja kontrolna przysługuje nie tylko Sejmowi, ale też Senatowi. Ma on uprawnienia kontrolne wobec RM, sprowadzają się one głównie do prawa komisji senackich do żądania od członków RM informacji i wyjaśnień.

udzielanie rządowi absolutorium; powoływanie przez parlament specjalnych organów pomocniczych, którym powierza się kontrolę nad finansami publicznymi; ratyfikacja umów międzynarodowych ( niektórych ich kategorii ) lub wyrażanie zgody na ratyfikację rezolucje parlamentu i jego komisji wysłuchiwanie sprawozdań z działalności innych naczelnych organów państwowych, działalność kontrolna komisji parlamentarnych i powoływanie komisji śledczych, interpelacje i pytania deputowanych.

3. Funkcja kreacyjna: polega ona na bezpośrednim powoływaniu i odwoływaniu innych konstytucyjnych organów państwa oraz osób wchodzących w skład tych organów, na egzekwowaniu ich odpowiedzialności bądź na innych formach wpływu na personalny skład tych organów. Rola podstawowa należy tu do Sejmu a kompetencje Senatu mają charakter ograniczony. Parlament wypełnia te funkcję w stosunku do: Prezydenta: ZN może uznać trwałą niezdolność Prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia ( art. 131 ust. 2 pkt. 4 ) lub może postawić Prezydenta w stan oskarżenia przed Trybunałem Stanu ( art. 145) co może być następnie przyczyną pozbawienia go urzędu

Rady Ministrów: powoływana jest ona w specjalnej procedurze wymagającej współdziałania Prezydenta i większości sejmowej ( art. 154 i 155 ); Sejm może wyrazić RM wotum nieufności, co rodzi obowiązek dymisji rządu ( art. 158) Ministrów: w każdym czasie Sejm może wyrazić wotum nieufności, co rodzi obowiązek dymisji; Trybunału Konstytucyjnego: wszyscy jego członkowie są wybierani przez Sejm ( art. 194 ust.1 ) natomiast zasada niezawisłości wyklucza możliwość odwołania Trybunału Stanu: wszyscy jego członkowie są wybierani przez Sejm z wyjątkiem przewodniczącego, którym jest z urzędu Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego 9 art. 199 ust. 1 i 2 ) Najwyższej Izby Kontroli: Prezes wybierany przez Sejm za zgodą Senatu ( art. 205 ust. 1)

Rzecznika Praw Obywatelskich: jest on wybierany przez Sejm za zgoda Senatu ( art. 209 ust. 1 ) Rzecznika Praw Dziecka: jest on wybierany przez Sejm za zgoda Senatu ( art. 4 ustawy RPD) Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji: jej dwóch członków powoływanych jest przez Sejm, jeden przez Senat i dwóch przez Prezydenta Narodowego Banku Polskiego: jego Prezes powoływany jest przez Sejm ( art. 227 ust. 3 ) , ponadto Sejm i Senat powołują po jednej trzeciej składu Rady Polityki Pieniężnej ( art. 227 ust. 5 ) Krajowej Rady Sądownictwa: Sejm powołuje 4 jej członków, a Senat dwóch ( art. 187 ust. 1 ) Podobnie w przypadku Krajowej Rady Prokuratury