PRAWO KONSTYTUCYJNE Ćwiczenia 3

Funkcje parlamentu Funkcja ustawodawcza - proces ustawodawczy Funkcja kontrolna Funkcja kreacyjna Funkcje wynikające z członkostwa w Unii Europejskiej

WŁADZA USTAWODAWCZA Parlament - naczelny organ państwowy złożony z demokratycznie wybranych przedstawicieli narodu, realizujący władzę ustawodawczą i sprawujący kontrolę nad funkcjonowaniem władzy wykonawczej.

WŁADZA USTAWODAWCZA Art. 10. „1. Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej. 2. Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.”

FUNKCJE PARLAMENTU Tradycyjne funkcje zostały zidentyfikowane przez samego ustrojodawcę w art. 95 Konstytucji. Art. 95 „1. Władzę ustawodawczą w Rzeczypospolitej Polskiej sprawują Sejm i Senat. 2. Sejm sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów w zakresie określonym przepisami Konstytucji i ustaw.”

FUNKCJA USTAWODAWCZA Podstawowa funkcja Parlamentu wynikająca z jego pozycji w krajowym porządku prawnym. Zwykle sprawowana przez parlament na zasadzie wyłączności , co oznacza że: żaden inny organ nie ma kompetencji do stanowienia przepisów prawa o randze ustawowej kompetencji innych organów mają charakter podporządkowany

FUNKCJA USTAWODAWCZA Ad. a) Art. 234 „1. Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów wydaje rozporządzenia z mocą ustawy w zakresie i w granicach określonych w art. 228 ust. 3-5. Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu. 2. Rozporządzenia, o których mowa w ust. 1, mają charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa.” Ad. b) Art. 92. „1. Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Upoważnienie powinno określać organ właściwy do wydania rozporządzenia i zakres spraw przekazanych do uregulowania oraz wytyczne dotyczące treści aktu. 2. Organ upoważniony do wydania rozporządzenia nie może przekazać swoich kompetencji, o których mowa w ust. 1, innemu organowi.”

FUNKCJA USTAWODAWCZA Funkcję ustawodawczą należało by podzielić na: funkcję ustawodawczą sensu stricto funkcję ustrojodawczą

Dominacja projektów rządowych PROCES USTAWODAWCZY Inicjatywa ustawodawcza posłowie – komisje sejmowe, grupa co najmniej 15 posłów Senat Prezydent Rada Ministrów grupa co najmniej 100 000 obywateli inicjatywa ludowa Ograniczenia! Dominacja projektów rządowych

PROCES USTAWODAWCZY Projekt ustawy Marszałek Sejmu

PROCES USTAWODAWCZY I czytanie posiedzenie plenarne Sejmu in pleno posiedzenie komisji sejmowej art. 37 ust. 2 Regulaminu Sejmu Uchwała o odrzuceniu projektu w całości Uchwała o skierowaniu projektu do komisji

PROCES USTAWODAWCZY II czytanie posiedzenie plenarne Sejmu in pleno Wniesienie poprawek i wniosków Brak poprawek i wniosków Ponowne skierowanie do komisji Skierowanie do III czytania

posiedzenie plenarne Sejmu PROCES USTAWODAWCZY III czytanie posiedzenie plenarne Sejmu in pleno Kolejność głosowania: wniosek o odrzucenie projektu w całości (jeżeli został zgłoszony) poprawki wniosek o przyjęcie projektu w całości w brzmieniu zaproponowanym przez komisję Odrzucenie projektu Przyjęcie projektu

PROCES USTAWODAWCZY III czytanie Przyjęcie projektu Projekt ustawy Ustawa Marszałek Sejmu Senat

PROCES USTAWODAWCZY Senat Przyjęcie ustawy bez poprawek w ciągu 30 dni Odrzucenie ustawy w ciągu 30 dni lub przyjęcie jej z poprawkami Niezajęcie stanowiska w ciągu 30 dni Prezydent Sejm Prezydent

PROCES USTAWODAWCZY Sejm ponownie* Uchwalenie proponowanych zmian w całości Uchwalenie proponowanych zmian w części Odrzucenie poprawek Senatu Prezydent Prezydent Prezydent Brak terminu!

PROCES USTAWODAWCZY Prezydent Wniosek do TK o zbadanie zgodności ustawy z Konstytucją Promulgacja ustawy Weto Prezes Rady Ministrów Trybunał Konstytucyjny Sejm

PROCES USTAWODAWCZY Trybunał Konstytucyjny Ustawa jest niezgodna z Konstytucją Niezgodność części przepisów ustawy z Konstytucją Zgodność ustawy z Konstytucją Podpisanie części ustawy przez Prezydenta Zakończenie postępowania ustawodawczego zwrócenie ustawy Sejmowi Podpisanie ustawy przez Prezydenta

FUNKCJA USTAWODAWCZA Szczególne tryby ustawodawcze tryb pilny ustawa budżetowa zmiana Konstytucji projekty kodeksów

FUNKCJA KONTROLNA Zaliczana do podstawowych funkcji parlamentu, jakie wynikają z zasady trójpodziału władzy (równoważenie władzy wykonawczej) oraz pełnienia funkcji ustawodawczej. Rozpatrywana jest zwykle w relacji pomiędzy Sejmem a Radą Ministrów i administracją rządową.

FUNKCJA KONTROLNA Funkcja kontrolna parlamentu – działania parlamentu, które służą uzyskiwaniu informacji o działalności podmiotów kontrolowanych oraz przekazywaniu tym podmiotom poglądów, opinii i sugestii parlamentu. ~L. Garlicki

FUNKCJA KONTROLNA Pod pojęciem funkcji kontrolnej możemy odnaleźć: prawo żądania informacji prawo żądania obecności na posiedzeniach Sejmu lub komisji prawo żądania wysłuchania

FUNKCJA KONTROLNA Procedury kontrolne sejmu: komisje śledcze procedury interpelacyjne kontrola wykonania budżetu procedury związane z odpowiedzialnością kontrolowanych podmiotów

FUNKCJA KONTROLNA komisje śledcze Powoływana dla zbadania określonej sprawy, na podstawie ustawy z dnia 21 stycznia 1999 r. o sejmowej komisji śledczej. Przedmiot dochodzeń musi mieścić się w zakresie objętym kontrolną funkcją Sejmu. Skład – maksymalnie 11 członków. Obowiązek odzwierciedlenia reprezentacji kół i klubów parlamentarnych mających przedstawicieli w Konwencie Seniorów.

FUNKCJA KONTROLNA komisje śledcze Dotychczas powołane komisje śledcze: do zbadania „afery Rywina” do zbadania „afery Orlenu” do zbadania przekształceń kapitałowych w sektorze bankowym do zbadania okoliczności śmierci byłej posłanki Barbary Blidy do zbadania nielegalnego wpływu na funkcjonariuszy służb specjalnych i wymiaru sprawiedliwości do zbadania okoliczności porwania i zabójstwa Krzysztofa Olewnika do zbadania „afery hazardowej” do zbadania sprawy „Amber Gold”

FUNKCJA KONTROLNA procedury interpelacyjne Indywidualne wystąpienia poselskie, zawierające pytania na tle określonego stanu faktycznego, które mogą być kierowane do Prezesa Rady Ministrów lub poszczególnych członków Rady Ministrów, z których wynika obowiązek udzielenia odpowiedzi w przewidzianym prawe terminie Art. 115. 1. Prezes Rady Ministrów i pozostali członkowie Rady Ministrów mają obowiązek udzielenia odpowiedzi na interpelacje i zapytania poselskie w ciągu 21 dni. 2. Prezes Rady Ministrów i pozostali członkowie Rady Ministrów mają obowiązek udzielenia odpowiedzi w sprawach bieżących na każdym posiedzeniu Sejmu.

FUNKCJA KONTROLNA procedury interpelacyjne Regulamin Sejmu przewiduje następujące procedury interpelacyjne: interpelacja informacje bieżące zapytania pytania w sprawach bieżących

FUNKCJA KONTROLNA kontrola wykonania budżetu Art. 226. 1. Rada Ministrów w ciągu 5 miesięcy od zakończenia roku budżetowego przedkłada Sejmowi sprawozdanie z wykonania ustawy budżetowej wraz z informacją o stanie zadłużenia państwa. 2. Sejm rozpatruje przedłożone sprawozdanie i po zapoznaniu się z opinią Najwyższej Izby Kontroli podejmuje, w ciągu 90 dni od dnia przedłożenia Sejmowi sprawozdania, uchwałę o udzieleniu lub o odmowie udzielenia Radzie Ministrów absolutorium.

FUNKCJA KREACYJNA Zdolność parlamentu do kształtowania składu osobowego określonych naczelnych organów państwowych. Niektórzy zaliczają do tej funkcji także możliwość ogólnej regulacji sposobu powoływania, organizacji i funkcjonowania poszczególnych organów państwowych. Zwykle prymat Sejmu przy udziale Senatu

FUNKCJA KREACYJNA Organy powoływane przez Sejm: Prezes Najwyższej Izby Kontroli (za zgodą Senatu) Rzecznik Praw Obywatelskich i Rzecznik Praw Dziecka (za zgodą Senatu) Generalny Inspektor Danych Osobowych Prezes IPN członkowie Trybunału Stanu sędziowie Trybunału Konstytucyjnego część członków KRRiT Prezes Narodowego Banku Polskiego część członków Rady Polityki Pieniężnej przedstawiciele do Krajowej Rady Sądownictwa

FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Źródła prawa w Unii Europejskiej rozporządzenie dyrektywa decyzja Najważniejsze organy Unii Europejskiej Rada Unii Europejskiej Rada Europejska Komisja Europejska Parlament Europejski

FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Sejmowa komisja stała do spraw Unii Europejskiej maksymalnie 46 członków wybór członków przez poszczególne kluby i porozumienia uprawnienia: otrzymywanie informacji od Rady Ministrów rozpatrywanie (wraz z przedstawicielami RM) projektów aktów normatywnych Unii, stanowisk rządu itp. uchwalanie opinii i zaleceń dla Rady Ministrów

FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Ustawa z dnia 8 października 2010 r. o współpracy Rady Ministrów z Sejmem i Senatem w sprawach związanych z członkostwem Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej obowiązki informacyjne obowiązek współdziałania przy stanowieniu prawa Unii Europejskiej możliwość zobowiązania Premiera do wniesienia skargi ws naruszenia przez akt ustawodawczy UE zasady pomocniczości do TSUE obowiązek przedstawienia polskich kandydatur na stanowiska w UE

FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Procedura żółtej kartki Tzw. procedura wczesnego ostrzegania. Każdy z parlamentów narodowych może z niej skorzystać przy obawie naruszenia zasady pomocniczości. Uzasadnioną opinię kieruje się do przewodniczącego Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji. Każdy parlament krajowy - 2 głosy (lub 1 izba – 1 głos) Jeżeli uzasadnione opinie stanowią 1/3 głosów przyznanych parlamentom narodowym, wówczas projekt musi zostać poddany ponownej analizie.

FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Procedura pomarańczowej kartki Jeżeli uzasadnione opinie stanowią połowę głosów przyznanych parlamentom narodowym, wówczas Komisja poddaje projekt dodatkowej analizie. Jeżeli zadecyduje o podtrzymaniu projektu, ostateczna decyzja zostaje podjęta przez Radę Unii Europejskiej i Parlament Europejski.

FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Obowiązki w ramach procedury ustawodawczej Zgodność prawa polskiego z ustawodawstwem Unii Europejskiej Każdy projekt ustawy musi zawierać oświadczeni o zgodności projektu z prawem unijnym oraz braku tożsamej regulacji po stronie prawa unijnego Badanie zgodności projektu z prawem UE na pozostałych etapach procesu legislacyjnego

FUNKCJE WYNIKAJĄCE Z CZŁONKOSTWA W UNII EUROPEJSKIEJ Obowiązki w ramach procedury ustawodawczej Zgodność prawa polskiego z ustawodawstwem Unii Europejskiej - dyrektywy Skrócenie procedury ustawodawczej dla aktów implementujących dyrektywy unijne. Ograniczenie prawa zgłaszania poprawek.