Dr hab. Kazimiera Krakowiak, prof Dr hab. Kazimiera Krakowiak, prof. KUL METODYKA SPECJALNA (JAK KOMUNIKOWAĆ SIĘ Z UCZNIAMI Z USZKODZONYM SŁUCHEM?)

JAK ROZMAWIAĆ Z OSOBAMI NIESŁYSZĄCYMI I SŁABO SŁYSZĄCYMI ?

Jeśli mój rozmówca nie słyszy, to ja nie umiem mówić Jeśli mój rozmówca nie słyszy, to ja nie umiem mówić. Aby wyzwolić się z kalectwa, musimy nauczyć się rozmawiać.

W pracy z osobami niesłyszącymi potrzebne są umiejętne usta i ręce, które potrafią wyrażać miłość i przekazywać prawdę.

1. Przede wszystkim nie bój się rozmowy z kimś, kto źle słyszy lub nie słyszy. Nie obawiaj się, że nie potrafisz porozumieć się z nim, że będziesz źle zrozumiany. Twoje przyjazne zachowanie, życzliwość, chęć rozmowy, spokój i wytrwałość mają nieocenioną wartość dla osoby niesłyszącej, która potrzebuje rozmów z innymi ludźmi tak samo jak każdy człowiek.

2. Stań lub usiądź w taki sposób, żeby osoba niesłysząca mogła dokładnie z bliska widzieć Twoją twarz i ręce (twarz powinna być na wysokości twarzy rozmówcy, dobrze oświetlona, nie zasłonięta).

3. Uważnie i cierpliwie słuchaj tego, co mówi Twój rozmówca 3. Uważnie i cierpliwie słuchaj tego, co mówi Twój rozmówca. Nie zrażaj się, jeśli nie od razu wszystko zrozumiesz. Możesz poprosić o powtórzenie. Po pewnym czasie na pewno uda Ci się zrozumieć więcej.

4. Nie zrażaj się napiętym wyrazem twarzy niesłyszącego rozmówcy 4. Nie zrażaj się napiętym wyrazem twarzy niesłyszącego rozmówcy. Zazwyczaj takie napięcie świadczy o niezwykle intensywnej koncentracji uwagi, a nie wrogości lub innych negatywnych emocjach.

5. Mów w sposób naturalny: głośno, ale nie krzycząc; powoli, ale płynnie, nie dzieląc na sylaby, zachowując prawidłowy akcent oraz intonację.

6. Poruszaj ustami wyraźnie, ale bez nadmiernie szerokiego ich otwierania; nie stosuj przesadnie „wyrazistej” artykulacji, ponieważ to utrudnia czytanie z ust.

7. Na początku rozmowy jasno określ jej temat; nie zmieniaj tematu bez zapowiedzi (każdą zmianę tematu wyraźnie i jasno sygnalizuj).

8. Używaj pełnych zdań, ale nie nazbyt skomplikowanych i wyszukanych.

9. Jeśli Twój rozmówca czegoś nie zrozumie, powtórz tę samą myśl innymi słowami, starając się wyjaśnić jej sens (być może niektóre słowa nie są znane osobie niesłyszącej). Nie należy powtarzać wielokrotnie tych samych słów głośniej i wolniej.

11. Nie używaj gestów bez znaczenia 11. Nie używaj gestów bez znaczenia. Staraj się zachowywać wyrazisty i jednoznaczny wyraz twarzy, zgodny z treścią wypowiadanych słów.

12. Nie należy przesadnie „uprzejmie” uśmiechać się w czasie mówienia 12. Nie należy przesadnie „uprzejmie” uśmiechać się w czasie mówienia. „Sztuczny” uśmiech zniekształca artykulację i utrudnia czytanie z ust.

13. W celu ułatwienia wzajemnego rozumienia się możesz używać pisma 13. W celu ułatwienia wzajemnego rozumienia się możesz używać pisma. Pisz starannie, dbając o prawidłowy kształt liter.

12. Używaj zdań pełnych, słów jednoznacznych 12. Używaj zdań pełnych, słów jednoznacznych. Słowa, których Twój rozmówca nie zrozumie, wyjaśnij lub zastąp innymi.

13. Czytając pisemne wypowiedzi osoby niesłyszącej, nie zrażaj się błędami i usterkami językowymi i stylistycznymi. Pamiętaj, że człowiek, który nie słyszy od urodzenia, ma wielkie trudności w opanowaniu języka. Zamiast dezaprobować błędy, należy raczej podziwiać wysoki poziom władania językiem mimo tych trudności.

14. Traktuj każdego człowieka niesłyszącego z należnym mu szacunkiem; nie daj się zwieść popularnym stereotypom, deprecjonującym głuchych i przypisującym im różnorakie ograniczenia intelektualne i wady charakteru.

Warto wiedzieć, że: 1. Osoba niesłysząca ma ogromne trudności, gdy w rozmowie uczestniczą trzy lub więcej osób. Trudno jej zorientować się, kto w danym momencie mówi i skoncentrować uwagę na każdej kolejnej wypowiedzi. W takiej sytuacji należy zadbać o to, aby rozmówcy zabierali głos po kolei i za każdym razem sygnalizowali, gdy zaczynają mówić.

Warto wiedzieć, że: 2. Niektórzy niesłyszący, zwłaszcza ci, którzy wychowali się w rodzinach i w szkołach razem z innymi niesłyszącymi, posługują się językiem migowym (w Polsce: klasycznym polskim językiem migowym, który jest naturalnym językiem tworzonym przez wspólnotę komunikacyjną niesłyszących). Opanowanie tego języka pozwala na swobodne komunikowanie się z tą grupą osób.

Warto wiedzieć, że: 3. W szkołach specjalnych dla niesłyszących oraz w telewizyjnych programach dla niesłyszących stosuje się specjalne sztuczne połączenie mowy ze znakami zapożyczonymi z języka migowego i alfabetem palcowym, czyli tzw. system językowo-migowy.

Warto wiedzieć, że: 4. Najdogodniej jest prowadzić rozmowy z niesłyszącymi korzystając z fonogestów (systemu specjalnych gestów pomocniczych), które służą do wizualizacji mowy; zarówno osoba słysząca, jak i niesłysząca musi biegle opanować ten sposób mówienia.

SYSTEM FONOGESTÓW

1. Samogłoskom towarzyszą ruchy dłoni w kierunku określonego punktu w pobliżu twarzy (lokacji).

2. Spółgłoskom towarzyszą umowne układy palców.

3. W czasie wymawiania sylaby dłoń przyjmuje układ właściwy dla spółgłoski i wykonuje ruch właściwy dla samogłoski.

4. Wystarczy 5 lokacji i 8 układów palców, aby można było odróżnić wszystkie głoski polskie we wszystkich sylabach.

C. UKŁADY PALCÓW DLA SPÓŁGŁOSEK

Jakie korzyści dają fonogesty dziecku z uszkodzeniem słuchu?

1. Fonogesty sprawiają, że strumień mowy odbierany przez dziecko jest kompletny, pełny.