II Krajowe Forum Wodne 16 – 17 kwietnia 2008 r. GRUPA TEMATYCZNA 2A MORFOLOGIA WÓD NATURALNYCH I UŻYTKOWANIE ZLEWNI Obszar dorzecza Wisły wraz z mniejszymi dorzeczami sąsiadującymi prof. dr hab. Jan Żelazo

Uczestnicy debaty Grupa ok. 30 osób Różne specjalności zawodowe –inżynieria i gospodarka wodna, –ochrona środowiska, ochrona przyrody, ekologia, –ichtiologia, Instytucje –placówki naukowe –administracja gospodarki wodnej –żegluga śródlądowa –przedsiębiorcy

Przebieg dyskusji Czas - ponad 2 godziny, Wypowiadała się duża grupa uczestników, Dobra znajomość omawianych problemów i zaangażowanie w ich rozwiązanie, Emocje w prezentowaniu poglądów i propozycji, Uzgodnienie stanowisk

1. Korekta sformułowań proponowanych w liście istotnych problemów gr. 2A Nazwa grupy tematycznej : - Morfologia wód naturalnych i użytkowanie zlewni - Zagadnienia morfologiczne na: Zagadnienia hydro-morfologiczne i ekologiczne Nazwy dziedzin: Morfologia wód naturalnych na: Zagospodarowanie wód płynących Morfologia i użytkowanie zlewni na: Zagospodarowanie i użytkowanie zlewni

Problemy oraz Przedmiot analiz – przykłady Wskazane problemy mają zróżnicowany charakter i przedstawiają: - wykaz działań realizowanych w GW, - ekologiczne skutki określonych działań, Propozycja GT 2A: Problemy (istotne) – powinny wskazywać ekologiczne skutki określonych działań – wynikające z tematyki grupy roboczej Przedmiot analiz – przykłady Nazwa nieadekwatna do zawartości, gdyż są to: -czynniki sprawcze, lub -oczekiwane działania

Dziedzina: Zagospodarowanie wód płynących Propozycja: 2 problemy (były 4) Problem: Zaburzenia ciągłości rzek i potoków Czynniki sprawcze/ oczekiwane działania Zabudowa hydrotechniczna, Nie zachowanie przepływu nienaruszalnego, Ocena drożności głównych szlaków migracyjnych ryb wędrownych, Analiza potrzeb i możliwości przywracania ciągłości rzek i potoków

Zagospodarowanie wód płynących Problem: Zmiana naturalnych warunków hydro- morfologicznych w wyniku ich regulacji i zabudowy hydrotechnicznej Czynniki sprawcze/ oczekiwane działania Regulacja rzek i potoków, Zabudowa hydrotechniczna Wykorzystanie energetyczne rzek, Żeglugowe wykorzystanie rzek, Eksploatacja kruszywa z koryt rzek i dolin rzecznych, Techniczne systemy ochrony przed powodzią,

Dziedzina: Zagospodarowanie i użytkowanie zlewni Propozycja: 2 problemy (były 3) Problem: Utrata naturalnej retencji zlewni Czynniki sprawcze/ oczekiwane działania Urbanizacja, Melioracje, Zmiana użytkowania gruntów w dolinach rzecznych Obwałowania i regulacja rzek, Likwidacja zadrzewień i zalesień, Eksploatacja górnicza,

Dziedzina: Zagospodarowanie i użytkowanie zlewni Problem: Zagrożenia Ekosystemów od wód zależnych Czynniki sprawcze/ oczekiwane działania Obniżenie poziomu wód podziemnych, Melioracje, Zmiana użytkowania gruntów w dolinach rzecznych Obwałowania i regulacja rzek, Likwidacja zadrzewień i zalesień

Dziedzina: Aspekty społeczne Problem: Występujące konflikty interesów użytkowników Czynniki sprawcze/ oczekiwane działania Ochrona przed powodzią (środki techniczne), Przeciwdziałanie skutkom suszy – zbiorniki, przerzuty wody, Gospodarka wodna na zbiornikach, Wykorzystanie wody do celów energetycznych, transportowych i turystycznych, Pobory wody dla rolnictwa i obiektów stawowych, Rybackie wykorzystanie wód płynących, Inne problemy

Dziedzina: Aspekty społeczne Problem: Niedostateczna świadomość ekologiczna i znajomość problematyki gospodarki wodnej Czynniki sprawcze/ oczekiwane działania Analiza i ocena metod propagowania działań proekologicznych, Angażowanie spoleczeństwa w identyfikowanie i likwidowanie problemów, Przegląd, dostosowanie i wspieranie programów edukacyjnych i informacyjnych Uspołecznienie problematyki gospodarki wodnej,

Dziedzina: Aspekty ekonomiczne i finansowe Problem: Brak efektywnego systemu finansowania gospodarki Wodnej (ograniczenie liczby problemów) Czynniki sprawcze/ oczekiwane działania Analiza potrzeb w zakresie środków finansowych niezbędnych na inwestycje i utrzymywanie, Finansowanie inwestycji, Analiza ekonomiczna korzystania z wód, Brak efektywnego systemu finansowego wsparcia działań w rolnictwie, Udoskonalenie systemu opłat i dopłat za korzystanie z wód,

Dziedzina: Aspekty prawne Problem: Niezadowalająca jakość przepisów prawnych (ograniczenie liczby problemów) Czynniki sprawcze/ oczekiwane działania Niespójność i niejednoznaczność przepisów prawnych, Brak legislacyjnych powiązań pomiędzy planowaniem przestrzennym a ochrona zasobów wodnych, Usprawnienie systemu konsultacji przy tworzeniu przepisów prawnych, Powiązanie planowania przestrzennego z ryzykiem powodziowym,

Podsumowanie Podnoszono inne ważne problemy – ogólne: etykę zawodową, potrzebę podnoszenia kwalifikacji oraz branżowe: jakość projektów, stan jezior i zbiorników, drogi wodne i in, Główny cel – wynikający z wdrożenia RDW – poprawa (zachowanie) dobrego stanu ekologicznego wód Identyfikacja stanu istniejącego – potrzeby wodno- gospodarcze i ochrona przyrody (diagnoza) Działania prewencyjne – wdrożenie rozwiązań proekologiczne w zagospodarowaniu zasobów wodnych Działania naprawcze w celu poprawy stanu zasobów wodnych (rekultywacja renaturyzacja, rewitalizacja)

Przy planowaniu inwestycji wodnych na: - Kompleksowe rozpoznania stanu rzek i jej walorów ekologicznych oraz potrzeb planowanych robót i możliwości rozwiązań wariantowych, - Stosowanie zasad analizy wielokryterialnej przy wyborze wariantu koncepcji rozwiązań, uwzględniającej wielofunkcyjność rzeki, - Potrzeba poszukiwania rozwiązań kompromisowych z uwagi na sprzeczność interesów różnych użytkowników, - Aktywny i konstruktywny udział przyrodników i innych zainteresowanych stron, w tworzeniu koncepcji zagospodarowania rzek, robót zabezpieczeniowych, ochrony przed powodzią,

Wnikliwych rozpoznań wymagają działania naprawcze. Renaturyzacja – przywrócenie wodom (uprzednio uregulowanym, zdegradowanym) stany zbliżonego do występującego w naturze, - to działania mogące naruszyć aktualne wykorzystanie wód. Niezbędne jest określenie: celu, potrzeb, możliwości, skutków gospodarczych renaturyzacji oraz wiarygodna prognoza skutków przyrodniczych,

Dziękuję za uwagę