W ŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA W SZKOLNICTWIE WYŻSZYM posiedzenie Konferencji Rektorów Polskich Uczelni Technicznych Łódź, 1 marca 2012 r. dr Alicja Adamczak Prezes Urzędu Patentowego RP

Z NACZENIE WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ W INNOWACYJNEJ GOSPODARCE Własność intelektualna stała się równie ważna, jak własność materialna. Czasy, gdy (nie aż tak dawno) uczeni z Berkeley, odkrywcy technologii nuklearnego rezonansu magnetycznego, zadowolili się uznaniem, pozostawiając całe profity General Electric Corporation – należą do przeszłości. H. Etzkowitz, A. Webster, Science as Intellectual Property. 2

N IEKTÓRE KORZYŚCI ZWIĄZANE Z OCHRONĄ WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ budowa silnej pozycji konkurencyjnej na rynku; wsparcie dla tworzenia prestiżu i reputacji uczelni/przedsiębiorstwa; zwiększenie wpływów z eksploatacji dóbr intelektualnych; zwiększenie szans na zawieranie korzystnych umów handlowych; lepsze rozeznanie w zakresie posiadanych aktywów, w tym niematerialnych; eliminacja z rynku nieuczciwych wytwórców, pośredników i dostawców usług; 3

S TATYSTYKA 4

5

6

7

8

9

W ŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA W JEDNOSTKACH NAUKOWYCH ( UCZELNIACH ) W NOWYCH PRZEPISACH Transfer technologii i zarządzanie własnością intelektualną Ocena jednostek naukowych i nauczycieli akademickich Zagadnienia ochrony własności intelektualnej w procesie kształcenia w uczelni 10

T RANSFER TECHNOLOGII I ZARZĄDZANIE WŁASNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ uczelnie współpracują z otoczeniem społeczno- gospodarczym, w szczególności w zakresie prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych na rzecz podmiotów gospodarczych, w wyodrębnionych formach działalności, w tym w drodze utworzenia spółki celowej …, a także przez udział przedstawicieli pracodawców w opracowywaniu programów kształcenia i w procesie dydaktycznym. (art. 4 ust. 4 ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym – dalej PSW) uczelnia ma w szczególności prawo do współpracy z innymi jednostkami akademickimi i naukowymi, w tym zagranicznymi, w realizacji badań naukowych i prac rozwojowych, na podstawie porozumień w celu pozyskiwania funduszy z realizacji badań, w tym z komercjalizacji … (art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy PSW) 11

T RANSFER TECHNOLOGII I ZARZĄDZANIE WŁASNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ uczelnia może na podstawie umowy utworzyć centrum naukowe z innymi placówkami naukowymi, w tym także zagranicznymi; umowa o utworzeniu centrum określa m.in.: własność praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej, a także podział środków uzyskanych w wyniku komercjalizacji badań (art. 31 ust. 1 i 3 pkt 1 ustawy PSW) Uczelnia … tworzy spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółkę akcyjną, zwaną spółką celową (art. 86a ustawy PSW) 12

S PÓŁKA CELOWA ( ART. 86 A -86 B USTAWY PSW ) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółka akcyjna Tworzy ją rektor za zgodą senatu lub innego organu kolegialnego uczelni Cel: komercjalizacja wyników badań naukowych i prac rozwojowych Do zadań spółki należy w szczególności: obejmowanie udziałów w spółkach kapitałowych, które powstają w celu wdrożenia wyników badań naukowych lub prac rozwojowych prowadzonych w uczelni na podstawie odrębnej umowy – zarządzanie prawami własności przemysłowej w zakresie jej komercjalizacji 13

S PÓŁKA CELOWA ( ART. 86 A -86 B USTAWY PSW) Uczelnia przekazuje spółce w formie aportu wyniki badań naukowych i prac rozwojowych, w szczególności prawa własności przemysłowej Spółkę celową może utworzyć kilka uczelni publicznych albo kilka uczelni niepublicznych Dywidenda wypłacana przez spółkę ma być przeznaczona na działalność statutową uczelni 14

U CZELNIANY R EGULAMIN ZARZĄDZANIA ( ART. 86 C USTAWY PSW) Przyjmowany uchwałą senatu (w przypadku uczelni niepublicznych przez organ wskazany w statucie) Dotyczy: zarządzania prawami własności intelektualnej (prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz prawami własności przemysłowej) zasad komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych 15

U CZELNIANY R EGULAMIN ZARZĄDZANIA ( ART. 86 C USTAWY PSW) Określa: Prawa i obowiązki uczelni, pracowników oraz studentów i doktorantów w zakresie ochrony i korzystania z praw autorskich i praw pokrewnych oraz praw własności przemysłowej; Zasady wynagradzania twórców; Zasady i procedury komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych; Zasady korzystania z majątku uczelni wykorzystywanego do komercjalizacji wyników badań naukowych i prac rozwojowych oraz świadczenia usług naukowo-badawczych; 16

R ZECZNIK PATENTOWY ( ART. 4 UST. 4 USTAWY O RZECZNIKACH PATENTOWYCH ) Zatrudniony w uczelni rzecznik patentowy ma zajmować samodzielne stanowisko podległe bezpośrednio kierownikowi jednostki organizacyjnej. Jeżeli jednostka organizacyjna zatrudnia dwóch lub więcej rzeczników patentowych, jednemu z nich należy powierzyć koordynację świadczonej przez nich pracy w tej jednostce. Obecnie: rzecznicy patentowi 34 w uczelniach 43 w instytutach naukowych 17

P RAWA WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ W WYNIKU B+R Uprawnienie do uzyskania praw własności przemysłowej dotyczące wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego dokonanego w ramach prac lub zadań finansowanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego (zgodnie z ustawą o zasadach finansowania nauki) przysługuje podmiotowi, któremu przyznano środki finansowe na naukę. Umowa między Ministrem a tym podmiotem albo decyzja o przyznaniu środków finansowych może inaczej określić kwestię tych uprawnień. 18

O CENA JEDNOSTEK NAUKOWYCH Kompleksowa ocena jakości działalności naukowej lub badawczo-rozwojowej jednostek naukowych przeprowadzana jest, nie rzadziej niż co 4 lata, przez powołany przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych. projekt z dn rozporządzenia MNiSW w sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym 19

P ARAMETRY DOT. OCHRONY WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ Patent na wynalazek udzielony przez Urząd Patentowy RP lub udzielony za granicą na rzecz ocenianej jednostki naukowej, której pracownikiem jest twórca patentu - 25 pkt oraz w przypadku wdrożenia wynalazku do stosowania dodatkowe 25 pkt, przy czym punktowane jest tylko jedno wdrożenie wynalazku. Patent na wynalazek udzielony za granicą lub udzielony przez UP na rzecz podmiotu innego niż oceniana jednostka naukowa, której pracownikiem jest twórca patentu - 15 pkt Prawo ochronne na wzór użytkowy lub prawo z rejestracji wzoru przemysłowego udzielone przez UP lub udzielone za granicą - 10 pkt oraz w przypadku zastosowania wzoru dodatkowe 10 pkt, przy czym punktowane jest tylko jedno wdrożenie wynalazku. Przysługujące prawo autorskie do utworu z zakresu architektury, urbanistyki lub wzornictwa przemysłowego - przy czym punktowane jest tylko jedno skorzystanie z prawa autorskiego - 10 pkt 20

O CENA NAUCZYCIELI AKADEMICKICH wszyscy nauczyciele akademiccy podlegają okresowej ocenie, w szczególności w zakresie … przestrzegania prawa autorskiego i praw pokrewnych, a także prawa własności przemysłowej (art. 132 ust. 1 ustawy PSW) 21

Z AGADNIENIA OCHRONY WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ W PROCESIE KSZTAŁCENIA W UCZELNI Dotychczas standardy kształcenia dla poszczególnych kierunków studiów - obecnie Krajowe Ramy Kwalifikacji Studia podyplomowe dla przyszłych wykładowców zagadnień ochrony własności intelektualnej Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej Ranking szkół wyższych dziennika Rzeczpospolita i fundacji Perspektywy - parametr INNOWACYJNOŚĆ 22

P ROGRAMY Patent Plus Kreator innowacyjności w Narodowym Centrum Badań i Rozwoju 23

Konferencja z okazji Światowego Dnia Własności Intelektualnej O innowacyjności twórczo. Jak być kreatywnym i skutecznie dbać o ochronę własności intelektualnej. 25 kwietnia 2012 r., Mała Aula, Politechnika Warszawska 24

D ZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ