WOLNE OPROGRAMOWANIE

SPIS TREŚCI WOLNE OPROGAMOWANIE WOLNE OPROGRAMOWANIE DEFINICJA WOLNE OPROGRAMOWANIE HISTORIA OTWARTE OPROGRAMOWANIE TWÓRCY RICHARD STALLMAN LINUS TORVALDS LINUX CO TO JEST LINUX? NAJPOPULARNIEJSZE DYSTRYBUCJE LINUKSA UBUNTU DEBIAN FEDORA OPENSUSE NAJPOPULANIEJSZE PROGRAMY MOZILLA FIREFOX OPENOFFICE GIMP INKSCAPE ZAKOŃCZENIE DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

WOLNE OPOGRAMOWANIE DEFINICJA Wolne Oprogramowanie (ang. Free software) - ruch programistów i użytkowników komputerów zaangażowanych w działania na rzecz wolnego dostępu do oprogramowania przez ogół użytkowników.

WOLNE OPROGAMOWANIE HISTOIA Nazwa free software pochodzi z lat 80., gdy dostępny wcześniej wraz z otwartymi źródłami system Unix został skomercjalizowany przez AT&T, co spowodowało odcięcie dostępu do kodu oraz jego swobodnego rozwoju (zobacz BSD). Przeciwstawił się temu haker z MIT (Massachusetts Institute of Technology), Richard M. Stallman (RMS), który zapoczątkował ruch na rzecz tworzenia „wolnego” oprogramowania (nie chodzi tu o kwestie finansowe – oprogramowanie „wolne” może być płatne – choć zazwyczaj nie jest) pod nazwą GNU (GNU's Not UNIX). Był on także założycielem organizacji Free Software Foundation (FSF). Zasadniczą cechą wolnego oprogramowania jest możliwość jego dalszego rozpowszechniania i modyfikacji oraz pełna dostępność jego kodu źródłowego.

OTWARTE OPOGRAMOWANIE Otwarte oprogramowanie - ang. open source movement, czyli otwarte źródła, to odłam ruchu wolnego oprogramowania, ang. free software, który proponuje nazwę open source software jako alternatywną dla free software, głównie z przyczyn praktycznych, a nie filozoficznych. W przeciwieństwie do ruchu na rzecz wolnego oprogramowania (free software movement), który zawsze był zasadniczo kierowany przez jedną osobę (Richard Stallman), ruch na rzecz otwartego oprogramowania jest "sterowany" przez luźną radę starszych, w skład której wchodzi Raymond, pozostali współzałożyciele oraz takie osobistości jak Linus Torvalds, Larry Wall i Guido van Rossum.

TWÓRCY WOLNEGO OPROGRAMOWANIA

RICHARD STALLMAN Richard Matthew Stallman (znany szerzej jako rms, ur. 16 marca 1953) – znany haker i jeden z twórców ruchu wolnego oprogramowania, założyciel projektu GNU oraz Free Software Foundation, współtwórca licencji GNU GPL, jeden z twórców wielu kluczowych programów takich jak edytor Emacs, kompilator GCC czy debuger GDB. Ustalił ramy moralne, polityczne i prawne dla ruchu wolnego oprogramowania, jako alternatywy dla programów o zamkniętym kodzie. Urodził się 16 marca 1953 na Manhattanie. Studiował matematykę na Harvard University (1971), a następnie został hakerem w laboratorium sztucznej inteligencji MIT.

LINUS TORVALDS Linus Benedict Torvalds (ur. 28 grudnia 1969 w Helsinkach) – fiński programista, twórca jądra Linux. Jest członkiem Finlandssvensk, szwedzkojęzycznej społeczności reprezentującej około sześciu procent mieszkańców Finlandii. Uczęszczał na Uniwersytet Helsiński. Stworzył jądro systemu operacyjnego – Linux, przez co nadał impuls do gwałtownego rozwoju Wolnego Oprogramowania. Sam należy do zwolenników powstałego później ruchu Otwartego Oprogramowania.

LINUX

CO TO JEST LINUX? Linux jest systemem operacyjnym. System operacyjny najprościej jest to zestaw programów, które pozwalają pracować na Twoim komputerze. Istnieje szereg różnych rodzin systemów operacyjnych: Unix (i ich warianty - BSD, AIX, Solaris, HPUX i inne), DOS, Windows, Amiga, MacOS. Linux w zasadzie opiera się na rodzinie Unix, będąc w założeniach jego wolną alternatywą.

NAJPOPULANIEJSZE DYSTYBUCJE LINUKSA

UBUNTU Ubuntu to kompletna dystrybucja systemu operacyjnego GNU/Linux, przeznaczona przede wszystkim do zastosowań biurowych i domowych (ang. desktop). Bazuje na dystrybucji Debian (wersja Sid). Projekt sponsorowany jest przez firmę Marka Shuttlewortha Canonical Ltd. Słowo ubuntu pochodzi z języków plemion Zulu i Xhosa zamieszkujących południową Afrykę i oznacza "człowieczeństwo wobec innych" (ang. humanity towards others). Głównym celem dystrybucji jest dostarczenie zwykłym użytkownikom kompletnego, otwartego systemu, który będzie łatwy w obsłudze oraz jednocześnie stabilny, niezawodny i nowoczesny.

DEBIAN Debian - projekt wolnej dystrybucji systemu operacyjnego GNU/Linux realizowany przez ochotników na całym świecie. Wewnątrz Debiana istnieją również projekty, mające na celu stworzenie dystrybucji systemu GNU/Hurd, BSD a nawet dystrybucji wolnego oprogramowania na platformę Windows. Debian cieszy się opinią stabilnego systemu o wysokiej jakości i łatwego do aktualizacji. Jest jednak często krytykowany za zbyt rzadkie wydania wersji stabilnych. Debian korzysta z pakietów DEB. Podstawowym instalatorem pakietów jest dpkg - instalator niskiego poziomu obsługiwany z linii poleceń, lub jego bardziej zaawansowany odpowiednik - APT, w którym wiele czynności jest zautomatyzowanych (pobieranie pakietów, rozwiązywanie zależności między pakietami). Do wygodniejszego zarządzania pakietami, Debian dysponuje nakładkami na powyższe narzędzia - dselect oraz nowszy - aptitude.

FEDORA Fedora (do wersji 6 Fedora Core, niekiedy nieprawidłowo określana jako Fedora Linux) - nazwa następcy wolnej dystrybucji Red Hat Linux rozwijanej przez Projekt Fedora i finansowanej głównie przez Red Hat. W czerwcu 2005[1] utworzono Fundację Fedora, mającą w zamierzeniu koordynować prace nad Fedorą w większym stopniu niezależnie od Red Hata. Na Fedorze pracuje wiele serwerów, np. kernel.org czy Wikipedia. Nazwa dystrybucji pochodzi od rodzaju kapelusza. Celem projektu Fedora jest budowa w pełni użytecznego systemu operacyjnego w oparciu o wolne oprogramowanie, wydawanego cyklicznie 2-3 razy w roku. Jednak w związku z licznymi zmianami w instalatorze - Anacondzie przy wydaniu piątej wersji wydłużono ten czas do 9 miesięcy.

OPENSUSE SUSE Linux to prosta w obsłudze dystrybucja Linuksa, stworzona z myślą o użytkownikach korzystających na co dzień z interfejsu graficznego, i przeznaczona zarówno dla użytkowników domowych (openSUSE), jak i do zastosowań komercyjnych (SUSE Linux Enterprise). Rozwijana w Niemczech, początkowo przez SuSE GmbH, w styczniu 2004 dystrybucja została przejęta przez firmę Novell. Pierwsza wersja systemu nosiła nazwę S.u.S.E. (skrót od niem. Software- und System-Entwicklung, od października 1998 zmieniona na SuSE) i ujrzała światło dzienne w marcu 1994. W grudniu 2006 Novell oddzielił otwartą, ogólnodostępną wersję systemu, nazwaną openSUSE i rozwijaną przez społeczność z całego świata, od wydania komercyjnego, oferowanego wraz z pomocą techniczną i skierowanego do zastosowań profesjonalnych.

NAJPOPULANIEJSZE PROGAMY OPEN SOUCE I FREE SOWTWARE

MOZILLA FIREFOX Firefox – przeglądarka internetowa oparta na silniku Gecko, tworzona przez Fundację Mozilla/Korporację Mozilla oraz wolontariuszy. Początkowo nazywała się Phoenix, potem Mozilla Firebird i Firebird; obecną nazwę nosi od 9 lutego 2004. Oficjalnym skrótem nazwy jest "Fx" lub "fx"[2], jednak w Polsce często używany jest też skrót FF. Firefox jest jedną z najczęściej używanych aplikacji na licencji Open Source, o jego popularności świadczy 100 milionów pobrań w ciągu niecałego roku od daty premiery wersji 1.0. Najnowsze stabilne wydanie Firefoksa to 2.0.0.7 (z 18 września 2007). Dostępne jest ono również w polskiej wersji językowej.

OPENOFFICE OpenOffice.org (potocznie: OpenOffice, OOo, OO) jest pakietem oprogramowania biurowego Open Source. Jego kod bazuje na starszym pakiecie StarOffice, napisanym przez niemiecką firmę Star Division. W 1999 firma wraz z prawami do programu została zakupiona przez Sun Microsystems. 13 października 2000 Sun opublikował kod źródłowy pakietu (okrojony jedynie o części nie należące do firmy) powołując jednocześnie do życia projekt OpenOffice.org. OOo stanowi bezpłatną alternatywę dla Microsoft Office, ale można go też kupić: zwykle w cenę wersji pudełkowej jest wliczony koszt usługi wsparcia technicznego, uaktualnień oraz różne dodatki, np. profesjonalne szablony dokumentów, certyfikat czy program do graficznej obsługi baz danych Kexi. Najważniejszą nowością wersji 2.0 pakietu jest własny system obsługi relacyjnych baz danych (OpenOffice.org Base), unowocześniony został interfejs wywodzący się jeszcze z pakietu StarOffice. Arkusz kalkulacyjny został rozszerzony do 65536 wierszy (tyle, ile ma Microsoft Excel), znacznie udoskonalono też program prezentacyjny Impress. Administratorzy otrzymają narzędzia do sieciowej instalacji pakietu. Nowością jest otwarty format plików OpenDocument - zgodny z normą (ISO/IEC 26300).

GIMP GIMP (GNU Image Manipulation Program) – stworzony w ramach projektu GNU program do obróbki grafiki rastrowej. GIMP jest popularnym narzędziem przetwarzania grafiki cyfrowej i zdjęć umieszczanych w Internecie. Można przy jego użyciu tworzyć grafikę i logo, zmieniać rozmiary i wycinać fragmenty zdjęć, dokonywać różnych operacji na kolorach, łączyć obrazy stosując warstwy, oraz dokonywać konwersji różnych formatów plików graficznych. Oprócz stosowania interaktywnego, GIMP-a można oprogramować do automatycznego działania przy użyciu makr zarówno za pomocą wbudowanego języka Scheme, jak też Perla, Pythona, Tcl czy Ruby. GIMP-a można także zastosować do tworzenia grafiki "na żądanie" przy zastosowaniu skryptów CGI. Interfejs GIMP-a opiera się na aktywnym używaniu wszystkich przycisków i rolek (kółek) myszy oraz na otwieraniu dużej liczby okien, co widać na zamieszczonych obok obrazkach. Okna, zawierające palety i narzędzia, można grupować w zakładki, dzięki czemu interfejs zyskuje na przejrzystości, a liczba otwartych okien znacznie się zmniejsza. Dzięki wykorzystaniu biblioteki GTK+ do tworzenia interfejsu programu szybko powstały wersje dla wielu systemów operacyjnych. Dostępne są wersje dla Mac OS, Linuksa oraz Microsoft Windows. GIMP jest wolnym oprogramowaniem, rozprowadzanym na licencji GNU GPL. Jego zwolennicy porównują go do płatnego Paint Shop Pro czy nawet do narzędzia profesjonalistów, Adobe Photoshop. Dzięki filtrom możliwości programu są znacznie rozszerzone.

INKSCAPE Inkscape jest programem do tworzenia grafiki wektorowej. Jest wolnym oprogramowaniem rozpowszechnianym na licencji GNU GPL; wykorzystuje bibliotekę GTK+ oraz gtkmm, która docelowo ma być w programie jedynym sposobem na komunikację z interfejsem graficznym. Program jest odpowiedzią na niezadowolenie części programistów z kierunku i postępu prac nad innym podobnym programem - SodiPodi. Obecnie Inkscape znacznie przewyższa możliwości swojego pierwowzoru, m.in. obsługuje tworzenie napisów wzdłuż linii, poprawiono funkcje eksportu do innych formatów - EPS (Encapsulated PostScript), PS (PostScript), EPSI (Encapsulated PostScript Interchange), AI (Adobe Illustrator), zwykły SVG, POV (POV-Ray, tylko spline'y), SVGZ (skompresowany SVG) - dodano możliwość wektoryzacji (trasowanie) rysunków "płaskich" grafiki rastrowej, za pomocą zintegrowanej wtyczki wykorzystującej program potrace. Zmieniono także interfejs z przypominającego wielookienkowe podejście wzorowane na programie grafiki rastrowej GIMP, na bardziej typowe, integrujące okno narzędzi i pole rysowania.Program ten zawiera również prosty edytor kodu XML, przez co mamy dostęp m.in. do zablokowanych obiektów. Macierzystym formatem zapisu plików w Inkscape jest SVG. Program potrafi wyświetlać grafikę używając wygładzania, korzysta z kanału alfa dla uzyskania przezroczystości, pozwala na tworzenie gradientów wypełniających, ma wbudowany zbiór zakończeń linii (np. strzałki), obsługuje czcionki wektorowe. Jego zaletą jest zbiór przykładowych plansz, dostępnych z menu pomocy, prezentujących efekty, jakie można uzyskać w programie wraz z opisami jak tego dokonać.

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ AUTOR: MICHAŁ BASAK