Najważniejszy czynnik rozwoju dziecka dr Genowefa Janczewska-Korczagin www.wiktor.horyzont.net

Wnioski z badań Wygotskiego L.S. 1. Dziecko nie odkrywa nowych form zachowania i nie wyprowadza ich w sposób logiczny ale tworzy je tak : a) jak chodzenie wypiera raczkowanie, b) jak mowa wypiera gaworzenie i wcale nie wynika to z wyższości tych form działania zastępujących poprzednie. 2.Wyższe funkcje intelektualne nie rozwijają się w procesie doskonalenia złożonych nawyków.

Badacze psychologii popełnili błędy, bo 1. Badali oddzielnie zjawiska symboliczne-inteligencję werbalną u dziecka, 2. Oraz oddzielnie inteligencję praktyczną. Ponieważ rozpatrywano te procesy jako dwie różne kategorie zjawisk a gdy one pojawiały się razem, traktowano to jako zbieg okoliczności.

Wygotski stwierdził w swoich badaniach jednoznacznie Inteligencja werbalna (uznał ją za spirytualizm) i inteligencja praktyczna (zoologizm) nie są niezależnymi liniami rozwoju.

Koncepcja Piageta wg Wygotskiego Jest nieprawidłowa, bo nie przypisał on mowie istotnej roli w organizacji zachowania dziecka, nie docenił jej funkcji komunikatywnej –choć uznał jej znaczenie praktyczne.

Działalność symboliczna MOWA przenika proces operowania narzędziami (w formie działalności praktycznej) i tworzy podstawę do pojawienia się NOWYCH FORM ZACHOWANIA SIĘ. Rozwój umysłowy dziecka polega na połączeniu inteligencji praktycznej i poznawczej.

Dziecko Za pomocą mowy opanowuje własne zachowania, panuje nad sytuacją, powstaje wtedy nowa organizacja zachowania , powstają nowe stosunki ze środowiskiem, nowe ludzkie formy zachowania, zrywając ze zwierzęcymi sposobami zachowań i tworzą podstawy ROZWOJU INTELIGENCJI

Dziecko Rozwiązuje problem praktyczny nie tylko za pomocą oczu i rąk ale i za pomocą mowy. Uwaga: To jedność spostrzegania, mowy i działania (a w rezultacie to przebudowa praw pola wzrokowego-co stwarza rzeczywisty i bardzo ważny przedmiot analizy).

Uwaga Współczynnik mowy egocentrycznej wzrasta w miarę wprowadzenia a aktywność dziecka z powodu trudności i przeszkód. Mowa egocentryczna jest formą przejściową. Etapy: MOWA ZEWNĘTRZNA-SZEPT (m. egocentryczna) - MOWA WEWNĘTRZNA

Za pomocą słów Dziecko stwarza sobie znacznie, większe możliwości i ma wtedy dużą niezależność struktury bezpośrednio danej sytuacji praktycznej czy wzrokowej. Dziecko łatwiej uwalnia się od wektora kierującego uwagę na cel. Dzięki mowie tworzy sobie PLAN i jest zdolne do samodzielnego wprowadzenia w proces rozwiązywania zadania bez przedmiotów znajdujących się w bezpośrednim i peryferyjnym polu widzenia.

Włączenie mowy w działanie powoduje: - że operacje praktyczne są mniej impulsywne - a dziecko rozwiązuje problem najpierw w planie werbalnym –za pomocą planowania werbalnego. - w planie motorycznej realizacji przygotowania rozwiązania. Prosta manipulacja zostaje zastąpiona złożonym procesem psychicznym, w którym plan i powstanie zamierzeń –same stymulują swój rozwój i realizację.

Decydująca wartość mowy Wiąże się z tym, że sferą obiektów dostępnych przekształceń przez dziecko –jest jego WŁASNE ZACHOWANIE.

Dzięki mowie Rzeczy, które znajdowały się poza sferą dla działalności praktycznej, dzięki mowie stają się one osiągalne.

Planująca funkcja mowy - Ukierunkowana jest u dziecka na jego własną aktywność, przy stymulacji bodźców środowiskowych, w wyniku komunikacji z nim.

U człowieka Zjednoczenie, połączenie operacji praktycznych i werbalnych powoduje przejście od niższych form zachowania do wyższych i odwrotnie: rozdzielenie operacji praktycznych i werbalnych - to rozpad jedności mowy i działania i przejście człowieka od wyższych do niższych form działania.

Od czego zależy rozwój wyższych form działania dziecka? Od funkcjonowania złożonej jedności psychologicznej, czyli: działalności symbolicznej czyli mowy i jej skierowania na organizację operacji praktycznych. U człowieka powstaje wtedy złożony związek funkcjonalny miedzy mową, posługiwaniem się narzędziami i bezpośrednim polem wzrokowym (bez analizy tego związku psychologia działalności człowieka jest niezrozumiała).

Zauważalny jest początek procesu rozwoju i jego koniec. Indywidualna historia podmiotu jest ściśle związana z jego historią społeczną. Nauczyciel ma mieć jasność końcowego efektu rozwoju i kierunek rozwoju. Uwaga: unikać należy niebezpieczeństwa bezwzględnych ocen, bo nie ma jednej dla wszystkich drogi rozwoju.

Aktywność dziecka ciągle się zmienia - doskonali się w procesie uczenia się, - ulega głębokim zmianom jakościowym –i to jest rozwój. Nauczyciel bada tylko zmianę przedmiotu badania. Bo nie można badać określonej działalności w jej każdorazowych konkretnych przejawach. Bo kolejne formy działalności są odmienne pod względem struktury. Psychologowie chcą ocalić niezmienność badanej działalności – to bardzo nieprzyjemna komplikacja dla badacza.

Działanie dziecka różni się od małp Organizacją Strukturą I sposobami działania. U niego nie jest to dane od razu w gotowej formie. Działanie wyrasta z kolejnych przemian struktur psychicznych (powiązanych genetycznie) i w taki sposób tworzy jednolity, historyczny proces rozwoju wyższych funkcji psychicznych.To klucz do ROZUMIENIA organizacji, struktury i sposobów działania dziecka.

Wygotski nigdy nie stwierdził w badaniach Konstatywności-niezmienności form (z wyjątkiem dzieci głęboko upośledzonych) MODELU ROZWOJU. Proces transformacji rozwoju dziecka –bardzo niewiele przypomina proces przekształceń logicznych. Dziecko wiąże ze sobą i rozdziela operacje wg innych asocjacji niż w myśleniu logicznym. To nieprawda, że dziecko chwyta zasady i metodę dedukcji - to nie jest rozwój!!!! To mowa, jego działalność symboliczna zaczyna odgrywać rolę organizującą.

Źródłem rozwoju dziecka jest jego otoczenie społeczne. Na wczesnym etapie rozwoju to nie jest ani powtórzenie ani odkrycie. To wejście w stosunki społeczne za pośrednictwem drugiej osoby!!!! Dziecko nie wchodzi w sytuację bezpośrednio, tylko przy pomocy dorosłych.

Czynnikiem determinującym Dalszy rozwój dziecka, czyli przejście od biologicznej do społecznej drogi rozwoju Jest włączenie ludzi i rzeczy. Sytuacją jest włączenie zadania postawionego przez nauczyciela, który jest ciągle obecny bezpośrednio. Wtedy to właśnie działanie dziecka nabiera nowego znaczenia w zachowaniach społecznych, przełamuje się w „pryzmacie społecznych form zachowania.” Przystosowanie dziecka do środowiska osiągane jest za pośrednictwem otaczających je ludzi.