AUTOMOTYWACJA

Badacze zajmujący się tematyką motywacji próbują odpowiedzieć na pytania: Co sprawia, że ludzie wybierają określoną formę aktywności? Co daje człowiekowi energię do działania? Co każe wytrwale dążyć do celu? Motywacja – jak podają źródła - to wszelkie mechanizmy odpowiedzialne za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymywanie i zakończenie działania.

Motywacja- „Aktywizujące ukierunkowanie aktualnego aktu życiowego na pozytywnie oceniony stan docelowy” Falko Rheinberg

Motywacja- Proces psychicznej regulacji, dzięki któremu formułują się dążenia do podejmowania czynności ukierunkowanych na określony cel Janusz Reykowski

„Łagodna forma obsesji” DeCharms ( 1979) Motywacja- „Łagodna forma obsesji” DeCharms ( 1979) Fascynacja, pożądanie, pragnienie, uparte dążenie, napięcie , wewnętrzny niepokój i aktywacja.

Potrzeby wyższego rzędu Samo- realizacja Uznanie Potrzeby wyższego rzędu Przynależność Potrzeby niższego rzędu Bezpieczeństwo Potrzeby fizjologiczne PIRAMIDA POTRZEB MASLOVA

Pomiędzy pragnieniem a działaniem Intencja Cel Działanie

Od pragnienia do intencji Model OTIUM: Możliwości Czas Ważność Pilność Środki

Prawidłowo sformułowany cel Model: SMART Specyficzny, Sprecyzowany Mierzalny Osiągalny Realny Określony w czasie Implementacja intencji: napisanie i zagnieżdżenie w czasie

Samokontrola: Cechy samokontroli: zdolność kontrolowania zachowań impulsywnych poprzez hamowanie (tłumienie) nagłych, przelotnych pragnień zdolność do pełnej realizacji powziętego zamiaru Cechy samokontroli: standard działania (cel osobisty, oczekiwania otoczenia, zamiar, intencja), zdolność realizacji celu rozumiana jako wypadkowa kilku czynników: energii koniecznej do wykonania działania (siły), wiedzy o sposobach realizacji celu i nadziei na możliwość jego urzeczywistnienia, świadomość zgodności działań z zamierzeniami

Doskonalenie samokontroli Poziom trudności stawianego celu Nagradzanie samego siebie Monitorowanie zewnętrzne „Odcięcie odwrotu”

Twoja motywacja może mieć dwojaki charakter: Wewnętrzny – wtedy będzie tendencją do podejmowania i kontynuowania działania ze względu na samą treść tej aktywności. Zewnętrzny – w takim przypadku Twoje zaangażowanie w podejmowanie aktywności będzie wyznaczone przez czynniki zewnętrzne. Zachowanie będzie instrumentem do otrzymania pewnej nagrody.

Potencjalne sprzeczności motywacji danej osoby to: Przyciąganie z przyciąganiem – to sytuacja, w której człowiek jest zmuszony wybierać pomiędzy dwoma równie atrakcyjnymi możliwościami. 2. Unikanie z unikaniem – wtedy człowiek musi wybrać pomiędzy dwoma równie negatywnymi możliwościami (mniejsze zło). 3. Przyciąganie z unikaniem – sytuacja, w której ten sam cel ma pozytywne i negatywne cechy. W konflikcie tego typu cel jest atrakcyjniejszy, gdy jest odległy, natomiast gdy zbliżamy się do jego osiągnięcia, przestaje być on atrakcyjny.

JAKA JESTEM? CZEGO PRAGNĘ? } faza samookreślenia W JAKI SPOSÓB TO ZROBIĘ? } faza działania KIEDY TO ZROBIĘ? CO SIĘ STANIE, GDY JUŻ TO OSIĄGNĘ? } faza oceny i/ lub weryfikacji JAK BĘDZIE WYGLĄDAŁO WTEDY MOJE ŻYCIE? CZY WŁAŚNIE TEGO CHCIAŁAM?

Samoocena Samoocena zawyżona- najczęściej jest niezgodna ze stanem faktycznym samooceny. Człowiek nie jest w stanie realnie oceniać swoich możliwości w realizacji zamierzeń. Jest on równocześnie „ślepy i głuchy” na cenne informacje z otoczenia, nie może więc oceniać swoich braków i „pracować” nad nimi Samoocena adekwatna - pozytywna samoocena polega na reagowaniu pozytywnymi emocjami na to co robimy, mówimy i jacy jesteśmy Samoocena zaniżona niska samoocena to „nie lubieniu siebie” – czyli negatywne reagowanie na siebie samych

Krytyk wewnętrzny Najczęściej nie czyjaś krytyka nas rani staje się przeszkodą skutecznym działaniu. To nasz Wewnętrzny Krytyk jest sprawcą całego zamieszania. Gdy ktoś mówi, że zrobiłeś coś źle, wewnętrzny krytyk podchwytuje temat Wewnętrzny Krytyk jest dość niezależną autonomiczną postacią, wcale nie potrzebuje słów innych ludzi, by zmieszać nas błotem.

Skąd bierze się Krytyk? Rodzice Nauczyciele Rówieśnicy WPŁYW WPŁYW Lata doświadczeń z innymi ludźmi tworzą naszego Krytyka

Krytyk jest jednym z głosów w Twojej głowie Jak rozpoznać Krytyka? Krytyk jest jednym z głosów w Twojej głowie

W skład systemu „Ja” wchodzi: Ja realne ( Jaki, jaka jestem?) Ja idealne ( Jaki chciałbym być? Jaka chciałabym być?) Ja powinnościowe (Jaki powinienem być? Jaka powinnam być?)

Pojęcie Ja Ja realne – zbiór atrybutów (umiejętności, cech, wiedzy, marzeń itp..) o których jednostka sądzi, że jest obdarzona lub sądzi, że ktoś inny uważa je za ją charakteryzujące. Ja idealne – zbiór atrybutów, które jednostka chciałaby mieć lub sądzi, że ktoś inny chciałby, aby je miała. Ja powinnościowe – zbiór atrybutów, które jej zdaniem lub innych, powinny charakteryzować jednostkę.

Teoria autoregulacji (rozbieżności „Ja”) E.Tory Higginsa Rozbieżność między ja realnym a ja idealnym łączy się z uczuciami smutku, niezadowolenia, zawodu, straty, z poczuciem niespełnienia ideałów – stanami emocjonalnymi z kręgu uczuć charakterystycznych dla depresji.

Rozbieżność między ja powinnościowym a ja realnym łączy się z uczuciami strachu, obawy przed karą, napięciem lub poczuciem winy w związku z niespełnieniem wymagań stawianych samemu sobie lub określonych przez zewnętrzny autorytet – a więc uczuciami z kręgu lęku.

Rozbieżności w systemie Ja a stany emocjonalne wg. Higginsa Ja powinnościowe Ja idealne Depresja Lęk Ja realne

Człowiek stara się minimalizować negatywne uczucia i dąży do wywołania uczuć pozytywnych, dlatego też jej działania zmierzają do redukowania rozbieżności w systemie „Ja”. Zmniejszenie rozbieżności w systemie „Ja” wywołuje szereg pozytywnych uczuć: radość, satysfakcję, poczucie spełnienia, zapał – w przypadku zgodności ja realnego z ja idealnym; spokój, ulgę, poczucie swobody i wewnętrznej wolności – w przypadku zgodności ja realnego z ja powinnościowym.

Rozbieżności w systemie „Ja” Mniejsze wiążą się z większą odpornością na stres. Większe łączą się z osłabieniem funkcji systemu immunologicznego. Tak więc między organizacją systemu „Ja” a funkcjonowaniem organizmu istnieje pewien związek.

Rozbieżności między Ja realne a ja idealne wiążą się z procesami dążenia do pozytywnych celów. Ja realne a ja powinnościowe łączą się z procesami unikania – ludzie których system „Ja” jest zdominowany tym typem rozbieżności skupiają się na unikaniu negatywnych skutków działań.

Rozbieżności w systemie Ja a procesy dążenia i unikania wg. Higginsa Ja powinnościowe Ja idealne dążenie Unikanie Ja realne

Unikanie i dążenie są ze sobą logicznie i przyczynowo powiązane Istnieje pętla od unikania do dążenia – kiedy jeden cel staje się awersyjny i wywołuje reakcję unikania, inny cel skupia i przyciąga dążenia. Jednakże znaczna odległość między ja powinnościowym a ja realnym sprawia, że ja powinnościowe zatraca swą motywacyjną rolę (pojawia się bierność i przykre uczucia)

Za organizację systemu „Ja” odpowiadają dwa motywy: Motyw autowaloryzacji (umacniania siebie) Motyw autoweryfikacji (dążenie do spójności przekonań o sobie).

Motyw autowaloryzacji Skłania do koncentracji a mocnych stronach stronach, do poszukiwania sukcesów, doświadczeń i kontaktów potwierdzających naszą wartość.Odnosi się więc do prób podnoszenia lub przynajmniej podtrzymywania samooceny i ma bezpośredni wpływ na samopoczucie. Motyw ten ma charakter emocjonalny.

Przejawy autowaloryzacji: Poszukiwanie pozytywnych informacji o sobie Łatwiejsze przypominanie sobie sukcesów niż porażek Przypisywanie sobie przyczyn sukcesów i szukanie przyczyn porażek na zewnątrz Łatwiejsze dostrzeganie dobra w sobie niż w innych Podkreślanie kontaktów i koneksji z wielkimi tego świata (pławienie się w cudzej chwale)

Motyw autoweryfikacji spełnia podwójną rolę: Stoi na straży zgodności koncepcji siebie z doświadczeniem i zachowaniem – czyli realizmu koncepcji siebie. Zapewnia spójność koncepcji siebie, co wymaga nieustannego uzgadniania dopływających informacji z istniejącymi przekonaniami o sobie.Pozwala to utrzymać pewne utrwalone przekonania o sobie i dopasować do nich interpretację bieżących doświadczeń. Zapobiega to zmianie koncepcji siebie.Brak wewnętrznej spójności koncepcji siebie, podobnie jak niezgodność tej koncepcji z zachowaniem lub doświadczeniem, łączy się z konfliktem i napięciem.

Motyw autoweryfikacji ma charakter poznawczy Sprawia, że poszukujemy informacji potwierdzających naszą koncepcje siebie, nawet, gdy nie są pozytywne. Przejawia się w: - poszukiwaniu informacji o sobie zgodnych z faktami, - łatwiejszym przypominaniu sobie porażek niż sukcesów, - przypisywaniu sobie przyczyn porażek i sukcesów - gotowości do przyjmowania krytyki i łatwości dostrzegania u siebie mankamentów

Motyw autowaloryzacji i autoweryfkacji zazwyczaj współpracują ze sobą Motyw autoweryfikacji trzyma na wodzy tendencję do umacniania samooceny (autowaloryzacji); motyw autowaloryzacji sprzyja selektywnemu przyjmowaniu informacji, z tendencją do akceptowania korzystnych. Niekiedy jednak motywy te wpadają w konflikt (konflikt kognitywno-afektywny).

Konflikt kognitywno-afektywny Konflikt ten występuje u osób z obniżoną samooceną: z jednej strony pragną doświadczeń i informacji pozwalających podbudować poczucie własnej wartości, z drugiej dążą do utrzymania spójnej samowiedzy, w której przeważają elementy o treści negatywnej.

Dwa kluczowe aspekty siebie Aspekt poznawczy – samowiedza Aspekt emocjonalny - samoocena

Samowiedza a samoocena Początkowo sądzono, że relacje między samowiedzą a samooceną układają się według prostego schematu: z wysoką samooceną idzie w parze pozytywna samowiedza, a z niską samooceną – negatywna.Kiedy jednak zwrócono uwagę na formalne i strukturalne aspekty samowiedzy okazało się, że osoby z wysoko i niską samooceną nie są kontrastowo różne, są po prostu inne.

Samoocena Wysoka jest jednoznacznie pozytywna i wyraźnie określona. Względnie niska samoocena nie jest wyraźnie negatywna, jest raczej ambiwalentna albo neutralna, niepewna, niestabilna i niespójna. Hipoteza o nieliniowej zależności między samooceną a klarownością samowiedzy.

Klarowność koncepcji siebie Czyli stopień, w jakim przekonania o sobie są jasno i przekonywująco określone, stabilne i wewnętrznie spójne.

Mniejszym stopniem pewności posiadanych cech; Osoby o niskiej samoocenie i nieklarownej koncepcji siebie w porównaniu z osobami z wysoką samooceną charakteryzują się : Skłonnością do przypisywania sobie ocen pośrednich i unikania ocen skrajnych, kiedy dokonują samoopisu na skalach; Mniejszym stopniem pewności posiadanych cech; Mniejszą stabilnością przypisywanych sobie cech; Mniejszą spójnością treściową przypisywanych sobie cech (cechy pozytywne i negatywne); Przypadkowymi zmianami samoopisu w czasie.

Osoby o niskiej samoocenie Silniej reagują na pozytywne i negatywne informacje zwrotne niż osoby z wysoką samooceną tj. równie łatwo przyjmują negatywne i pozytywne informacje zwrotne oraz wyciągają z nich wnioski, modyfikując swoje zachowanie. Są większymi realistami w ocenie siebie i są bardziej ostrożne w ocenie innych. Unikają ryzyka, zwracania na siebie uwagi oraz starają się ukrywać potencjalne wady. W ich zachowaniu uwidaczniają się motywy obronne (orientacja defensywna).

Osoby z wysoką samooceną Chętniej przyjmują pozytywne informacje, natomiast ignorują negatywne; Przeszacowują również liczbę ludzi, którzy podzielają ich poglądy; Mają przekonanie o unikalności swych zdolności; Eksponują swoje zalety i wykazują większą pewność siebie.

Relacja między obniżoną samooceną a nieklarowną samowiedzą Polega prawdopodobnie na sprzężeniu zwrotnym: niska samoocena sprzyja przyswajaniu negatywnych i pozytywnych informacji o sobie, co przekłada się na nieklarowną samowiedzę; z kolei, nieklarowna samowiedza zwiększa podatność na oddziaływania z zewnątrz, co może obniżać samoocenę.

Osoby o niskiej samoocenie Spostrzegając sukcesy jako nieosiągalne nie zabiegają o nie z wystarczającym przekonaniem i wytrwałością; Skupiają się raczej na unikaniu porażek; Silniej motywuje je lęk przed klęską niż pragnienie sukcesu (odwrotnie jest u osób z wysoką samooceną); Oczekując porażki łatwiej przyjmują, że do niej doszło.

Osoby z wysoką samooceną są skupione na umacnianiu siebie a osoby z niską samooceną – na ochranianiu siebie. W zależności od samooceny stosowane są również odmienne strategie samoutrudniania. Osoby z wysoką samooceną używają ich, by podnieść wartość sukcesu, osoby z niską samooceną, by usprawiedliwić porażkę.