Uwarunkowania prawne procesów rewitalizacji

Rewitalizacja w Polsce – próby legislacji [1993.03] Ustawa o rehabilitacji istniejących zasobów mieszkaniowych w ramach programowanych operacji rewitalizacji enklaw śródmiejskich (projekt, nie doczekał się uchwalenia) [1997.04] projekt ustawy o renowacji i modernizacji obszarów zabudowanych [2000.09] projekt ustawy o rewitalizacji [2002.03] projekt ustawy o programach rewitalizacji [2006.09] Projekt ustawy o rewitalizacji oraz wspieraniu remontów i niektórych inwestycji budowlanych [2015.10] Przyjęcie ustawy o rewitalizacji

Uwarunkowania prawne w zakresie: opracowania polityki rozwoju, w tym planowania przedsięwzięć rewitalizacyjnych instrumentów wdrażania, działań w zakresie rewitalizacji

Planowanie działań - kompetencje gmina – zagadnienia materialno – przestrzenne powiat – sprawy socjalno-społeczne, zagadnienia rynku pracy, zarządzanie nieruchomościami SP województwo – finansowanie rozwoju, pobudzanie aktywności gospodarczej, integracja społeczna i przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu

Ramy prawne rewitalizacji Ustawa o rewitalizacji Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym Ustawa Prawo Budowlane Ustawa o ochronie środowiska Ustawa o gospodarce nieruchomościami Ustawa Prawo zamówień publicznych Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju Ustawa o finansach publicznych Ustawa o partnerstwie publiczno – prywatnym Ustawa o samorządzie gminnym Ustawa o gospodarce komunalnej Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami Ustawa Kodeks Cywilny Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy oraz o zmianie Kodeksu Cywilnego Ustawa o pomocy społecznej Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy Prawo lokalne: MPZP, Uchwały o podatkach i opłatach lokalnych, inne przepisy lokalne (np. tworzenie funduszy na remonty budynków)

Ustawa o rewitalizacji Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2015 poz. 1777) Określa zasady, tryb przygotowania, prowadzanie i oceny rewitalizacji Definiuje proces rewitalizacji Określa interesariuszy procesu Rewitalizacja wpisana do katalogu zadań własnych gminy, w tym przygotowanie, koordynowanie i tworzenie warunków do prowadzenia rewitalizacji, a także jej prowadzenie Warunki prowadzenia przez gminę: jawność, przejrzystość, zapobieganie wykluczeniu, projektowanie uwzgl. Potrzeby osób niepełnosprawnych Konieczność prowadzenia analiz w celu zidentyfikowania obszarów zdegradowanych i obszaru rewitalizacji

Partycypacja społeczna Przygotowanie, prowadzenie i ocenę rewitalizacji w sposób zapewniający aktywny udział interesariuszy, w tym poprzez uczestnictwo w konsultacjach społecznych oraz w pracach Komitetu Rewitalizacji, poznanie potrzeb i oczekiwań interesariuszy spójność planowanych działań z potrzebami i oczekiwaniami; działania edukacyjne i informacyjne o procesie rewitalizacji, w tym o istocie, celach, zasadach prowadzenia rewitalizacji, inicjowaniu, umożliwianiu i wspieraniu dialogu między interesariuszami oraz ich integracji wokół rewitalizacji; udział interesariuszy w przygotowaniu dokumentów dotyczących rewitalizacji (gminnego programu rewitalizacji); zwiększanie udziału interesariuszy w przygotowaniu i realizacji programu rewitalizacji; możliwość wypowiedzenia się przez interesariuszy.

Konsultacje społeczne Odpowiedzialny: wójt, burmistrz albo prezydent miasta. zbieranie uwag w postaci papierowej lub elektronicznej, w tym za pomocą środków komunikacji elektronicznej (poczty elektronicznej lub formularzy zamieszczonych na stronie podmiotowej gminy w Biuletynie Informacji Publicznej); spotkania, debaty, warsztaty, spacery studyjne, ankiety, wywiady, wykorzystanie grup przedstawicielskich lub zbieranie uwag ustnych. Komitet Rewitalizacji jako forum współpracy i dialogu interesariuszy z organami gminy w sprawach dotyczących przygotowania, prowadzenia i oceny rewitalizacji oraz pełni funkcję opiniodawczo-doradczą wójta, burmistrza albo prezydenta miasta Powoływany przez wójta/burmistrza/prezydenta zarządzeniem

Organizacja procesu Uchwała rady gminy o wyznaczeniu obszaru zdegradowanego i obszaru rewitalizacji (część obszaru zdegradowanego o wyjątkowym nasileniu negatywnych zjawisk) Obszar rewitalizacji: nie większy niż 20% powierzchni gminy oraz zamieszkały przez nie więcej niż 30% liczby mieszkańców gminy. Niezamieszkałe tereny poprzemysłowe, w tym poportowe i powydobywcze, tereny powojskowe albo pokolejowe, mogą wejść w skład obszaru rewitalizacji wyłącznie w przypadku, gdy działania możliwe do przeprowadzenia na tych terenach przyczynią się do przeciwdziałania negatywnym zjawiskom społecznym. Wniosek o przyjęcie uchwały poprzedzony konsultacjami społecznymi Obszar wyznacza się w oparciu o mapę zasadniczą Stanowi akt prawa miejscowego Może przewidywać prawo pierwokupu nieruchomości i zakaz wydawania decyzji WZ

Organizacja procesu, cd. Na podst. Uchwały o wyznaczeniu obszaru rewitalizacji, przyjmuje się uchwałę o gminnym programie rewitalizacji, zawierającym: diagnozę obszaru rewitalizacji (analizę negatywnych zjawisk, i lokalnych potencjałów) opis powiązań gminnego programu rewitalizacji z dokumentami strategicznymi gminy (strategią rozwoju gminy, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz strategią rozwiązywania problemów społecznych); opis wizji stanu obszaru po przeprowadzeniu rewitalizacji; cele rewitalizacji oraz kierunki działań służących eliminacji lub ograniczeniu negatywnych zjawisk, opis przedsięwzięć rewitalizacyjnych, w szczególności o charakterze społecznym oraz gospodarczym, środowiskowym, przestrzenno-funkcjonalnym lub technicznym

Organizacja procesu, cd. Gminny program rewitalizacji mechanizmy integrowania działań (służących celom rewitalizacji) oraz przedsięwzięć rewitalizacyjnych; ramy finansowe programu z szacunkowym wskazaniem środków finansowych ze źródeł publicznych i prywatnych; opis struktury zarządzania realizacją programu, koszty zarządzania i ramowy harmonogram realizacji programu; system monitorowania i oceny programu; wskazanie, czy na obszarze rewitalizacji ma zostać ustanowiona Specjalna Strefa Rewitalizacji, sposob realizacji programu rewitalizacji w zakresie planowania i zagospodarowania przestrzennego, załącznik graficzny przedstawiający podstawowe kierunki zmian funkcjonalno-przestrzennych obszaru rewitalizacji

Organizacja procesu Gminny program rewitalizacji podlega zaopiniowaniu przez: Powiaty, wojewodę, straż pożarną, komisje urbanistyczne, konserwatora zabytków, zarząd gospodarki wodnej, Komitet Rewitalizacji, organy ochrony środowiska, administrację geologiczną, nadzór górniczy, itd. Uwzględnia rekomendacje z konsultacji społecznych Nie jest aktem prawa miejscowego przedsięwzięcia rewitalizacyjne zostają uwzględnione w załączniku do uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej gminy Jest aktualizowany co najmniej raz na 3 lata

Specjalna Strefa Rewitalizacji Ustanawiana uchwałą rady gminy na obszarze rewitalizacji w celu sprawnej realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych, na okres nie dłuższy niż 10 lat, bez możliwości przedłużenia Celem publicznym na obszarze strefy jest m.in. Budowa mieszkań czynszowych Możliwość pozyskania dotacji (do 50% nakładów) na remonty i prace konserwatorskie dot. nieruchomości prywatnych jeśli te pracę przyczynią się do realizacji przedsięwzięć rewitalizacyjnych

Program rewitalizacji (na podst. MRPO 2007-2013) opracowany i przyjęty przez jednostkę samorządu terytorialnego (uchwałą rady) i koordynowany przez tą jednostkę (lub instytucję zewnętrzna na zlecenie j.s.t.) wieloletni program w sferze przestrzeni, urządzeń technicznych, społeczeństwa i gospodarki, a także środowiska naturalnego, opisujący stan i stopień degradacji terenu za pomocą wskaźników społecznych i ekonomicznych oraz planowane do realizacji działania oraz system ich wdrażania, których celem jest wyprowadzenie tego obszaru z sytuacji kryzysowej poprzez nadanie mu nowych funkcji lub przywróceniu funkcji jakie pełnić powinien zgodnie ze swoją specyfiką. Celem takiego programu jest także stworzenie korzystnych warunków do jego dalszego trwałego rozwoju

Elementy procedury przygotowania programu rewitalizacji dokument planistyczny, musi zawierać co najmniej: a. część raportową (opis stanu istniejącego na terenie, którego dotyczy planowanie), lub odsyłać do innego dokumentu zawierającego raport; b. opis celów, do osiągnięcia w ramach programu rewitalizacji; c. opis środków, jakimi będą osiągnięte cele. Czyli opisanie obszaru rewitalizacji wraz z dogłębną diagnozą problemów wynikających z tej analizy oraz ich społeczno- gospodarczo-środowiskowych konsekwencji. Określenie wizji rozwoju miasta na okres 15-20 lat Wyznaczenie obszaru lub obszarów dla działań rewitalizacyjnych, Określenie przyszłych funkcji i ich lokalizacji, a następnie kierunków rozwoju ekonomicznego na obszarze objętym rewitalizacją (przede wszystkim aspekty ekonomiczne, społeczne, urbanistyczne).

Struktura programu rewitalizacji Wstęp - geneza Streszczenie Charakterystyka obecnej sytuacji na obszarze Nawiązanie do strategicznych dokumentów dotyczących rozwoju przestrzenno –społeczno – gospodarczego miasta i regionu Założenia programu rewitalizacji Planowane zadania na obszarze rewitalizowanym, w podziale na lata i zakres przedmiotowy Wskaźniki realizacji programu rewitalizacji Plan finansowy programu rewitalizacji Instrumenty wdrażania programu i komunikacji społecznej

Charakterystyka obecnej sytuacji na obszarze rewitalizacji 1) Sfera mieszkaniowa i społeczne aspekty mieszkalnictwa na obszarze: stan zasobów mieszkaniowych: typologia budynków mieszkalnych, patologie stanu technicznego budynków mieszkalnych, definicja komfortu mieszkań i jego braków, stan użytkowania mieszkań: wielkość mieszkań, zagęszczenie mieszkań, typ użytkowania i własności, problemy w zakresie mieszkalnictwa na obszarze rewitalizacji. 2) Stan infrastruktury technicznej na obszarze przewidzianym do rewitalizacji: diagnoza sta nu infrastruktury, określenie stopnia jej degradacji oraz skutki takiego stanu, główne kierunki robót technicznych potrzebnych na obszarze infrastruktura techniczna – media, sieci elektryczne, kanalizacyjne, woda itp. problemy w zakresie stanu infrastruktury technicznej na obszarze rewitalizacji.

Charakterystyka obecnej sytuacji na obszarze rewitalizacji 3) Sfera społeczna: struktura demograficzna i społeczna – trendy, określenie grup społecznych wymagających wsparcia w ramach programu rewitalizacji, stan i zróżnicowanie dochodowości gospodarstw domowych, struktura organizacji pozarządowych, instytucje i organizacje działające (jak i te, których brak) w sferze społecznej (m.in. przedszkola, świetlice, kluby sportowe, itp.), identyfikacja problemów: poziom zatrudnienia i poziom bezrobocia, w zestawieniu z wykształceniem mieszkańców, jakość życia mieszkańców – dostęp do infrastruktury społecznej, aktywność mieszkańców.

Charakterystyka obecnej sytuacji na obszarze rewitalizacji 4) Gospodarka: pracodawcy / struktura i trendy rozwoju gospodarki w mieście i na obszarach rewitalizowanych struktura gospodarki na terenie miasta – trendy, branże, wielkość, własność ilość podmiotów gospodarczych i osób zatrudnionych w sektorach – trendy, problemy w zakresie gospodarki na obszarze rewitalizacji. 5) Zagospodarowanie przestrzenne: granice stref ochrony konserwatorskiej, uwarunkowania ochrony środowiska, własność gruntów i budynków, przekształcenia własnościowe, komunikacja: struktura ruchu kołowego, problemy parkingów, przestrzenie publiczne - stan, potrzeby, projekty w sferze przestrzeni publicznej, określenie funkcji poszczególnych stref na rewitalizowanym obszarze problemy w zakresie zagospodarowania przestrzennego na obszarze rewitalizacji

Charakterystyka obecnej sytuacji na obszarze rewitalizacji 6) Analiza SWOT wg każdego z ww. obszarów problemowych. 7) Podsumowanie – określenie kluczowych problemów i ich skutków dla obszarów przewidzianych do rewitalizacji (wg sektorów – gospodarka, środowisko, społeczeństwo itp.)

Planowane zadania na obszarze rewitalizowanym Zadania przestrzenne (techniczno-materialne), dotyczące: rozwoju infrastruktury technicznej, rozwoju transportu, restrukturyzacji przemysłu, remontów i renowacji istniejących zasobów mieszkaniowych, budowy nowych mieszkań, rozwoju infrastruktury społecznej, kulturalnej, turystycznej, Zadania gospodarcze, dotyczące: wspierania przedsiębiorczości, rozwoju turystyki bądź innych sektorów gospodarki lokalnej, uruchamiania finansowych mechanizmów wsparcia (np. lokalny fundusz poręczeń), Zadania społeczne, dotyczące: rozwoju zasobów ludzkich, przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu, walki z patologiami społecznymi, tworzenia równych szans, zapobieganiu zjawisku bezrobocia, bezdomności, aktywizacji środowisk dziecięcych i młodzieżowych, przekwaterowywania mieszkańców rewitalizowanych terenów, uruchamiania systemów wsparcia organizacji pozarządowych, kształcenia ustawicznego.

Instrumenty stymulowania rozwoju gospodarczego plany i programy zadań publicznych instrumenty reglamentacyjne (decyzje, nakazy, zakazy, pozwolenia) zarządzanie mieniem komunalnym instrumenty ekonomiczne (podatki, ulgi, opłaty, ceny) instrumenty instytucjonalne działania bezpośrednie (np. budowanie infrastruktury przez gminy) instrumenty informacyjne i promocyjne

Ustawa o finansach publicznych określa m.in. zasady planowania wydatków z budżetu gminy zasady gospodarki finansowej zasady i kontrolę gromadzenia i dysponowania środkami publicznymi

Ustawa o samorządzie gminy zakres działania gminy - wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. określa m.in. zakres zadań własnych gminy oraz sposób zarządzania sprawami gminy Ustawa o gospodarce komunalnej zasady i formy gospodarki komunalnej j.s.t., polegające na wykonywaniu przez te jednostki zadań własnych, w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Gospodarka komunalna obejmuje zadania o charakterze użyteczności publicznej, których celem jest bieżące i nieprzerwane zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych.

Zadania własne gminy zadania służące zaspokojeniu zbiorowych potrzeb wspólnoty, dotyczące m.in.: 1) ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, 2) gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, ………… 7) gminnego budownictwa mieszkaniowego, 8) edukacji publicznej, 9) kultury, w tym bibliotek gminnych i innych instytucji kultury oraz ochrony zabytków i opieki nad zabytkami, 10) kultury fizycznej i turystyki, w tym terenów rekreacyjnych i urządzeń sportowych …………. 12) zieleni gminnej i zadrzewień, 14) porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli oraz ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, 15) utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej oraz obiektów administracyjnych, 17) wspierania i upowszechniania idei samorządowej, w tym tworzenia warunków do działania i rozwoju jednostek pomocniczych i wdrażania programów pobudzania aktywności obywatelskiej

Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym art. 15 ust 3 pkt. 2: w planie miejscowym umieszcza się obszary rehabilitacji istniejącej zabudowy i infrastruktury technicznej instrumenty gospodarki przestrzennej, budownictwa kubaturowego, infrastrukturalnego, gospodarowania terenami inwestycyjnymi i nie podlegającymi zainwestowaniu: plan miejscowy, decyzja WZiZT decyzja (administracyjna) o lokalizacji inwestycji celu publicznego

Ustawa o gospodarce nieruchomościami daje instrumenty do wdrażania działań inwestycyjnych objętych programem rewitalizacji prawo pierwokupu wywłaszczanie nieruchomości scalanie i podział nieruchomości scalanie i wymiana gruntów

Prawo pierwokupu art. 109 GospNierU wójt, burmistrz, prezydent miasta „nieruchomości wpisanej do rejestru zabytków lub prawa użytkowania wieczystego takiej nieruchomości”

Wywłaszczenie nieruchomości art. 112-127 GospNierU wywłaszczenie nieruchomości przeznaczonych w planach miejscowych na cele publiczne/wydano decyzję o lokalizacji inwestycji celu publicznego, których nie można nabyć w drodze umowy wyłącznie na rzecz SP lub jst

Cele publiczne, m.in. Budowa lub przebudowa budynków służących rozwojowi społecznego budownictwa czynszowego wykonywana na obszarze Strefy (rewitalizacji) oraz przewidziana w gminnym programie rewitalizacji w ramach przedsięwzięć rewitalizacyjnych opieka nad nieruchomościami stanowiącymi zabytki w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, ochrona Pomników Zagłady w rozumieniu przepisów o ochronie terenów byłych hitlerowskich obozów zagłady oraz miejsc i pomników upamiętniających ofiary terroru komunistycznego; budowa i utrzymywanie pomieszczeń dla urzędów organów władzy, administracji, sądów i prokuratur, państwowych szkół wyższych, szkół publicznych, a także publicznych: obiektów ochrony zdrowia, przedszkoli, domów opieki społecznej, placówek opiekuńczo-wychowawczych i obiektów sportowych; inne cele publiczne określone w odrębnych ustawach

Pomoc społeczna gmina – pomoc bieżąca, tj. zasiłki, praca socjalna, placówki i usługi opiekuńcze powiat – powiatowa strategia rozwiązywania problemów społecznych województwo – rozpoznawanie przyczyn ubóstwa, opracowywanie regionalnych programów pomocy społecznej

Promocja zatrudnienia łagodzenie skutków bezrobocia aktywizacja zawodowa Instytucje rynku pracy: publiczne służby zatrudnienia (urzędy pracy) ohp agencje zatrudnienia instytucje szkoleniowe instytucje dialogu społecznego instytucje partnerstwa lokalnego

Dokumenty planistyczne strategia rozwoju gminy (uchwała) – ustawa o samorządzie gminnym studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania gminy program rewitalizacji (uchwała rady gminy)

Program rewitalizacji uchwała rady gminy nie jest obowiązkowy część programu rozwoju ustala cele rewitalizacji w sferze materialno-przestrzennej, gospodarczej, społecznej, określa metody, harmonogram, środki. sposoby wyznaczenia obszarów rewitalizacji brak standardów i procedur przygotowania

Programy rewitalizacji Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006 działanie 3.3 „Zdegradowane obszary miejskie, poprzemysłowe i powojskowe” Regionalne Programy Operacyjne, 2007 – 2013 Oś Priorytetowa VI: Spójność wewnątrzregionalna Działanie 6.1 Rozwój miast Fundusze Europejskie 2014 – 2020 Regionalne Programy Operacyjne Program Infrastruktura i Środowisko (Dziedzictwo Kulturowe)

Projekt Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020 Załącznik nr 1 do Uchwały Nr 344/14 Zarządu Województwa Małopolskiego z dnia 1 kwietnia 2014 r. Osie Priorytetowe OŚ PRIORYTETOWA 6. DZIEDZICTWO REGIONALNE OŚ PRIORYTETOWA 11. REWITALIZACJA PRZESTRZENI REGIONALNEJ

Rewitalizacja w RPO Na obszarach zdegradowanych, zaniedbanych i odizolowanych, z występującym zjawiskiem wykluczenia społecznego - kompleksowa rewitalizacja społeczna, fizyczna, gospodarcza i przestrzenna w oparciu o programy rewitalizacji, wspierane z: Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS)

Przedsięwzięcia wspierane: Działania inwestycyjne, mające na celu poprawę jakości życia mieszkańców oraz ożywienie gospodarcze i społeczne Rewitalizacja fizyczna obszarów miejskich realizacja projektów dot. przestrzeni publicznej, obiektów użyteczności publicznej, zabudowy mieszkaniowej (w zakresie części wspólnych) oraz lokalnej infrastruktury społecznej, a także inwestycje drogowe zapewniające lub polepszające dostępność rewitalizowanego obszaru, jako niezbędny i niedominujący element projektu. Działania inwestycyjne będą służyć rozwiązywaniu zdiagnozowanych problemów społecznych. Odnowa fizyczna obszarów wiejskich