Tradycje bożonarodzeniowe w krajach niemieckojęzycznych

Wieniec adwentowy Czas przedświąteczny w Niemczech, czas adwentu „die Vorweihnachtszeit” jest czasem bardzo radosnego oczekiwania na Boże Narodzenie. Adwent dla Niemców jest tak samo ważny jak same Święta. Już cztery niedziele przed Wigilią w każdym domu wystawiany jest wieniec adwentowy z czterema świeczkami symbolizującymi cztery niedziele adwentu; w pierwszą niedzielę adwentu zapala się jedną świeczkę, w drugą niedzielę dwie, w trzecią trzy i w czwartą niedzielę palą się cztery świeczki.

Kalendarz adwentowy Dzieci już od pierwszego dnia grudnia mają kalendarze adwentowe w kształcie domku z dwudziestoma czterema okienkami. Każdego dnia adwentu mogą otworzyć jedno okienko i wyciągnąć z niego niespodziankę. Najczęściej są to słodycze, czekoladki, ale niektórzy rodzice przygotowują samodzielnie dla swoich pociech kalendarze, w których okienkach można znaleźć ciasteczka, krótkie wierszyki albo małe obrazki – krajobrazy zimowe. Drzwi do domku zrobionego przez rodziców otwierane są w Wigilię i ukazują szopkę z dzieciątkiem Jezus i świętą rodziną.

Kiermasz bożonarodzeniowy -Weihnachtsmärkt W wielu niemieckich miastach odbywają się w czasie adwentu kiermasze bożonarodzeniowe –Weihnachtsmärkt o specyficznej atmosferze, najsłynniejszym kiermaszem jest Christkindlmarkt w Norymberdze. Na kiermaszu można kupić ozdoby choinkowe, lampki, prezenty, przyprawy, posłuchać kolęd, a także napić się grzanego wina z przyprawami korzennymi, zjeść potrawy i ciasta bożonarodzeniowe. Na każdym kiermaszu przygotowane są atrakcje dla najmłodszych, zabawy i gry, spotkania i rozmowy z Mikołajem.

Drezno, Striezelmarkt – jeden z najstarszych jarmarków bożonarodzeniowych w Niemczech. Odbywa się corocznie od 1434 r.

Weihnachtsmann W Niemczech 6 grudnia dzieci wystawiają but przed drzwi lub przy łóżku, bo przychodzi do nich Mikołaj zwany przez nich świątecznym gościem - Weihnachtsmann. Przychodzi do nich dwa razy w roku: 6 grudnia wkłada upominki do ustawionych przy łóżku bucików oraz w Wigilię (Heilige Nicolaus) układając prezenty pod choinką . We wszystkich piekarniach i cukierniach można zobaczyć specjalne wypieki ze słodkiego ciasta z wizerunkiem Mikołaja. W Niemczech Mikołaja uważa się także za patrona uczniów, bo według legendy troje z nich zabił okrutny drwal. Mikołaj przywrócił ich do życia i obdarował prezentami.

Knecht Ruprecht Gdy Mikołaj przychodzi osobiście, dzieci powinny powiedzieć wierszyk lub zaśpiewać piosenkę. Jeśli nie były grzeczne przez cały rok, Mikołaj może zamiast prezentów przynieść im rózgę. Jednak jest pewna różnica tradycją polską a niemiecką. W Niemczech towarzyszy św. Mikołajowi pomocnik - Knecht Ruprecht (Pachołek Ruprecht), w Szwajcarii Schmutzli, a w Austrii Krampus. Knecht Ruprecht ubrany jest z reguły w czarny lub brązowy habit, ma brodę, przy pasku nosi rózgę a na plecach niesie kosz z prezentami. Dzieci bały się Knechta Ruprechta. Czasami miał on rogi i był podobny do diabła.

„Stille Nacht” Cicha noc to jedna z najbardziej znanych na świecie. Po raz pierwszy wykonana została podczas pasterki w 1818 roku, w austriackim Oberndorf koło Salzburga. Autorem oryginalnych słów niemeickich „Stille Nacht” był Joseph Mohr. Melodię ułożył Franz Xaver Gruber. Słowa jednej z wersji w języku polskim ułożył w ok. 1930 roku Piotr Maszyński. Przetłumaczono ją na ponad 300 różnych języków i dialektów.

Świąteczne drzewko Z Niemiec właśnie wywodzi się zwyczaj strojenia choinki. Drzewko bożonarodzeniowe pojawiło się najpierw na przełomie XV i XVI w. w Nadrenii. Świerk (którego igły nie opadają) miał symbolizować drzewko życia, które stało się dostępne dla ludzi w momencie narodzin Chrystusa. Wieszano na nim jabłka, jako przypomnienie, iż grzech pierworodny został odkupiony – zerwany przez Ewę owoc – symbol powrócił na swoje miejsce. Wieszano także świeczki symbolizujące światło Chrystusa. Czubek drzewka wieńczyła betlejemska gwiazda – symboliczny zwiastun narodzin Chrystusa. Zwyczaj strojenia choinki został przeniesiony na inne kraje i obowiązuje do dnia dzisiejszego.

Tradycyjne potrawy Najsłynniejszym ciastem jest strucla bożonarodzeniowa „der Weihnachtsstollen” z rodzynkami i bakaliami, pierniczki „Lebkuchen lub Pfefferkuchen”, a także inne ciasteczka. W Niemczech na Wigilię je się mięso - pieczoną gęś. Charakterystycznym przysmakiem, który pojawia się na niemieckich stołach podczas świąt Bożego Narodzenia jest bakaliowe ciasto stollen. Kształtem przypomina nowo narodzone dzieciątko zawinięte w becik.

Na stole wigilijnym Według tradycji na stole musi pojawić się 9 różnych potraw, m.in.: -pieczona kiełbasa z kapustą - karp - pieczona gęś lub kaczka - sałatka kartoflana - grzane wino - pierniki - strucela z bakaliami i rodzynkami

Życzenia świąteczne W Wigilię, bliscy, bez dzielenia się opłatkiem, składają sobie życzenia świąteczne posługując się zwrotami „Frohe Weihnachten” lub „Fröhliche Weihnachten” co oznacza: „Wesołych Świąt”.

Kolejnym charakterystycznym zwyczajem w Niemczech jest umieszczanie w oknach światełek, kolorowych gwiazdek, różnych figurek z papieru, a także piramid świątecznych. Inną wspaniałą tradycją niemieckich świąt jest pieczenie imbirowych ciasteczek, mających kształt ludzików oraz domków. W większości niemieckich domów znajdziemy także drewniany żłóbek – malutki model stajenki, w jakiej urodził się Chrystus.

Wigilia – 24 grudnia W niemieckich kościołach nie ma tradycyjnej pasterki, na nabożeństwa chodzi się po południ. Po przyjściu z kościoła zaczyna się wieczerza. W niemieckich domach czas kolacji i prezentów oznajmia dzwoniący dzwoneczek. Dzieci otrzymują pełen talerz słodyczy i owoców, który kształtem, przypomina nowo narodzone dzieciątko zawinięte w becik. Życzenia składa się bez dzielenia opłatkiem. Nie ma tez miejsca przy stole dla niespodziewanego gościa, za to przy kolacji każdy pod talerzem znajduję jakiś pieniążek, co zapewnić ma rodzinny dostatek przez cały rok. Wiele niemieckich rodzin opowiada w wigilię opowieści bożonarodzeniowe.

Austria W Austrii o piątej po południu rozbrzmiewa w oknach mały dzwoneczek. To znak, że rozpoczyna się świąteczna kolacja. Austria jest ojczyzną jednej z najbardziej znanych kolęd na świecie - Cicha noc... Prezenty przynosi oczywiście Christkind. W zależności od regionu kultywowane są w tym kraju różne tradycje. W Wiedniu na wigilijnym stole króluje karp, w Karyntii zaś pieczona kaczka. Najpopularniejsze jest ciasto z mleka, mąki, soli, masła i miodu. Do świątecznych smakołyków należą ponadto pierniki, wino z przyprawami korzennymi, pieczone migdały i gorące kasztany.

Szwajcaria Pod względem tradycji, Szwajcaria składa się zasadniczo z czterech różnych obszarów. Są to niemiecki, francuski i gdzieniegdzie włoski. Prezenty mogą być podawane zarówno w Wigilię jak i Nowy Rok, przynoszone oczywiście przez Christkind lub Świętego Mikołaja, a nawet Świętego Mikołaja z żoną Lucy. Po nabożeństwie, rodziny zbierają się, by zjeść ogromne domowe pączki zwane ringli i napić się gorącej czekolady.

Lichtenstein W Lichtensteinie, okres świąteczny rozpoczyna się około 6 lub 7 grudnia. Świętego Mikołaja zwykle udaje członek rodziny lub przyjaciel, w przebraniu odwiedza każde gospodarstwo domowe i opowiada historie dzieciom. Potem dzieci mówią mu, co chcą dostać na Wigilię. W Liechtensteinie prezenty rozdaje "Christkind", a nie Święty Mikołaj, który sprawia, że w magiczny sposób pojawiają się one pod choinką. Choinkę ubiera się około dwa tygodnie przed Bożym Narodzeniem. Niektóre rodziny nie otwierają swoich prezentów w Wigilię ale w Boże Narodzenie. Boże Narodzenie to również czas, odwiedzania krewnych w innych wsiach oraz wymiany pozdrowień i prezentów.

Dominika Wątor Kl. IV Lb