POMOC PUBLICZNA w projektach dofinansowanych z RPO WP 2014-2020 Kamil Ciupak Departament Programów Regionalnych Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego

Pojęcie pomocy publicznej: Art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE): „Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w Traktatach, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna z rynkiem wewnętrznym w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi”.

Orzecznictwo i praktyka decyzyjna Komisji Europejskiej. Pomoc publiczna (pomoc państwa) to wsparcie udzielane przedsię- biorstwu (w rozumieniu prawa UE) w jakiejkolwiek formie, które: udzielane jest przedsiębiorstwu przez państwo lub ze źródeł państwowych, powoduje uzyskanie przez przedsiębiorstwo przysporzenia na warun- kach korzystniejszych od rynkowych, ma charakter selektywny (uprzywilejowuje określone przedsię- biorstwa albo produkcję określonych towarów), grozi zakłóceniem lub zakłóca konkurencję oraz wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi UE. Pojęcie pomocy publicznej jest pojęciem obiektywnym (definiowanym ze względu na skutek rynkowy, a nie ze względu na cele wsparcia)!!! Orzecznictwo i praktyka decyzyjna Komisji Europejskiej.

19 maja 2016 r.: publikacja Zawiadomienia Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE Dz. Urz. UE C 262 z 19.07.2016 r., s. 1 http://ec.europa.eu/competition/state_aid/modernisation/notice_of_aid_pl.pdf

Przedsiębiorstwo – każdy podmiot wykonujący działalność gospodarczą, bez względu na status prawny i sposób finansowania. Działalność gospodarcza – oferowanie towarów lub usług na rynku. Nie ma znaczenia klasyfikacja danego podmiotu ani danego rodzaju działalności w prawie krajowym. Także podmioty non-profit oraz non-for-profit mogą być uznawane za prowadzące działalność gospodarczą – nie ma znaczenia, czy podmiot jest nastawiony na zysk. Por. wyrok TSUE w połączonych sprawach 209/78 i 215/78 Van Landewyck; wyrok w sprawie C-244/94 FFSA; wyrok w sprawie C-49/07 MOTOE. Także działalność wykonywana nieodpłatnie może być działalnością gospodarczą, jeżeli istnieje przedsiębiorca, który byłby zainteresowany wykonywaniem jej odpłatnie. Por. wyrok Sądu UE w sprawie T-461/13 Hiszpania v. Komisja.

Kto może być przedsiębiorstwem - przykłady: Podmioty nienastawione na zysk (w tym podmioty non-for-profit oraz non-profit) mogą także oferować na rynku towary i usługi (np. wyrok TSUE w sprawie C-244/94 FFSA i in.). Podmiot, który jest częścią administracji państwowej i nie ma wyodrębnionej od niej osobowości prawnej (wyrok TSUE w sprawie 118/85 Komisja vs. Włochy). Jednostka samorządu terytorialnego. Fundacja. Prosument. Wspólnota mieszkaniowa. Publiczne i niepubliczne uczelnie wyższe. Stowarzyszenie. Kościoły (parafie), związki wyznaniowe.

Prosument jako przedsiębiorstwo? Nie ma znaczenia kwalifikacja podmiotu na gruncie prawa krajowego. Za przedsiębiorstwo uznawany jest podmiot, wytwarzający energię na własne potrzeby, który jednak jej nadwyżki wprowadza do sieci dystrybucyjnej i sprzedaje. Dotyczy to nawet także tzw. prosumentów, a więc osób fizycznych wykonujących taką działalność i to mimo tego, że art. 4 ust. 8 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. poz. 478, z późn. zm.) wprost stanowi, że wytwarzanie i sprzedaż energii przez prosumenta nie jest działalnością gospodarczą w rozumieniu ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 584, z późn. zm.). Dla kwalifikacji jako działalności gospodarczej nie ma znaczenia także to, że rozliczanie energii wprowadzanej do sieci przez konsumenta i z niej odbieranej odbywa się za pomocą tzw. mechanizmu bilansowania, a zużycie energii na potrzeby własne jest znacznie większe od ilości wprowadzanej do sieci – por. wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z dnia 20 czerwca 2013 r. w sprawie C-219/12 Thomas Fuchs.

Powoduje to, że jeżeli dany podmiot wytwarza energię (nawet głównie na własne potrzeby), a jej nadwyżki sprzedaje, jest przedsiębiorstwem i dotyczą go regulacje o pomocy publicznej. UOKiK: także po 1 lipca 2016 r. wsparcie inwestycyjne udzielone prosumentowi na zakup i montaż mikroinstalacji odnawialnego źródła energii będzie stanowiło pomoc publiczną, jeśli energia wytwarzana w tej instalacji będzie wprowadzana do sieci. Por. też decyzja KE z 14.4.2010 r. w sprawie N 94/2010 – Wielka Brytania – Feed-in tariffs wspierające wytwarzanie energii odnawialnej ze źródeł niskowęglowych oraz decyzja KE z 28.10.2014 r. w sprawie SA.37122 – Dania – Pomoc dla turbin wiatrowych w gospodarstwach domowych oraz elektrowni wiatrowych na morzu o znaczeniu doświadczalnym. Przedsiębiorstwem nie będą natomiast podmioty posiadające tzw. instalacje wyspowe (off-grid), które uniemożliwiają wprowadzanie energii do sieci.

Sektor mieszkaniowy W przypadku przedsięwzięć skierowanych na budynki mieszkalne należy zbadać, czy w całości służą one zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych mieszkańców, czy też częściowo służą do prowadzenia działalności gospodarczej, a za taką może być uznawane wynajmowanie powierzchni na cele mieszkalne, biurowe czy handlowe. Przykład: udzielenie wspólnocie mieszkaniowej dofinansowania w celu renowacji części wspólnych budynku wielorodzinnego nie będzie stanowiło pomocy publicznej, jeżeli wspólnota mieszkaniowa nie prowadzi działalności polegającej na oferowaniu lokali mieszkalnych na wynajem lub działalności komercyjnej o innym charakterze, np. wynajmowania powierzchni budynków na cele reklamowe itp. Innymi słowy oznacza to, że jeżeli wspólnota mieszkaniowa prowadzi działalność polegającą wyłącznie na zarządzaniu wspólną nieruchomością, a wszelkie nabywane prawa i zaciągane zobowiązania mieszczą się w tym zakresie, to przyznawane jej dofinansowanie nie będzie stanowiło pomocy publicznej. Jednak jeśli wspólnota mieszkaniowa prowadzi działalność polegającą np. na najmie komercyjnym, wówczas w świetle prawa pomocy publicznej będzie uznawana za przedsiębiorstwo. Za przedsiębiorstwo będzie uznawana także spółdzielnia mieszkaniowa. Por. decyzja KE z 19.11.2009 r. w sprawie N 470/2008 – Pomoc na działania rewitalizacyjne w obszarach zdegradowanych w Polsce.

Co nie jest działalnością gospodarczą: Sprawowanie władzy publicznej – działalność: wojska lub policji; bezpieczeństwa i kontroli żeglugi powietrznej; kontroli i bezpieczeństwa ruchu morskiego; nadzoru nad zanieczyszczeniami; organizacji, finansowania i wykonywania wyroków pozbawienia wolności; zbierania danych, które mają być wykorzystane do celów publicznych, na podstawie ustawowego obowiązku informacyjnego nałożonego na te przedsiębiorstwa. Działalność opieki zdrowotnej; Kształcenie i działalność badawcza; Ubezpieczania społeczne oparte na zasadzie solidarności.

Mieszane, gospodarczo-niegospodarcze wykorzystanie obiektu: Jeżeli infrastruktura jest użytkowana zarówno do działalności gospodarczej, jak i niegospodarczej, finansowanie publiczne będzie podlegało zasadom pomocy publicznej wyłącznie w zakresie, w jakim będzie obejmowało koszty związane z działalnością gospodarczą. Jeżeli możliwe jest oddzielenie kosztów i przychodów związanych z działalnością gospodarczą i niegospodarczą, zasady pomocy publicznej mają zastosowanie wyłącznie w odniesieniu do przyznanego wsparcia ze strony państwa w kwocie przewyższającej koszty prowadzenia działalności niegospodarczej. Koszty i dochody z każdego rodzaju działalności należy rozliczać osobno, konsekwentnie stosując obiektywnie uzasadnione zasady rachunku kosztów.

Mieszane, gospodarczo-niegospodarcze wykorzystanie infrastruktury wytworzonej z dofinansowaniem publicznym. Zawiadomienie Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa: „W przypadkach wykorzystywania infrastruktury do celów tak komercyjnych, jak i niekomercyjnych, gdy jest ona wykorzystywana prawie wyłącznie do celów prowadzenia działalności niegospodarczej, finansowanie infrastruktury może w całości wychodzić poza zakres zasad pomocy państwa, pod warunkiem że użytkowanie infrastruktury do celów gospodarczych zachowa charakter czysto pomocniczy, tj. działalności, która jest bezpośrednio powiązana z eksploatacją infrastruktury, konieczna do eksploatacji infrastruktury lub nieodłącznie związana z podstawowym wykorzystaniem o charakterze niegospodarczym. Zasadniczo nakłady na taką działalność pomocniczą (np. materiał, sprzęt, praca, kapitał) są takie same, jak na podstawową działalność o charakterze niegospodarczym. Jeżeli chodzi o potencjał infrastruktury, zakres działalności gospodarczej o charakterze pomocniczym musi pozostać ograniczony (do 20% całkowitych rocznych zasobów infrastruktury)”.

Pomocnicza działalność gospodarcza: brak jednej metodologii obliczania parametru „20% całkowitych rocznych zasobów danego podmiotu” – czas pracy? powierzchnia? zdolności produkcyjne? Ale nie podejście dochodowe. Należy więc przyjąć, że wnioskodawca może dobrać metodologię najbardziej dostosowaną do jego działalności, natomiast IZ RPO WP sprawdzi, czy wnioskodawca nie popełnił w tym zakresie znaczącego błędu. działalność pomocnicza to działalność nie tylko ograniczona do 20% rocznych zasobów, ale też musi ona być bezpośrednio związana z funkcjonowaniem danej instytucji i konieczna do jej funkcjonowania lub nieodłącznie związana z jej główną działalnością niegospodarczą. Przykład: prowadzenie w laboratorium badań na zlecenie przedsiębiorcy.

Przykład 1: Budynek publicznej szkoły wyższej ma powierzchnię 1 000 m2. Z tego sala wykładowa o powierzchni 100 m2 jest wynajmowana prywatnej szkole językowej w całym zakresie czasu. 100 m2/1000 m2 x 100% = 10%. Wniosek: działalność gospodarcza ma jedynie pomocniczy charakter.

Przykład 2: Laboratorium uczelni publicznej jest wykorzystywane przez 1 000 godzin rocznie. Przez 600 godzin jest wykorzystywane na potrzeby studentów studiów nieodpłatnych (stacjonarnych). Przez 250 godzin jest wykorzystywane przez studentów studiów w pełni odpłatnych. Przez 150 godzin jest wykorzystywane na potrzeby badań kontraktowych na rzecz przedsiębiorców. Działalność gospodarcza w sumie: 250 h + 150 h = 400 h. 400 h/1000 h x 100% = 40%. Wniosek: działalność gospodarcza wykracza poza pomocniczy charakter.

Przykład 3: W budynku publicznej szkoły wyższej o łącznej powierzchni 1000 m2 wszystkie sale oprócz laboratorium wykorzystywane są wyłącznie przez studentów studiów nieodpłatnych. Laboratorium ma powierzchnię 300 m2. Jest wykorzystywane przez 500 godzin rocznie, z czego: 300 h przez studentów studiów nieodpłatnych; 200 h na kontraktowe badania na rzecz przedsiębiorstw: Etap 1: działalność gospodarcza laboratorium to 40% czasu (200 h/500 h x 100% = 40%). Można uznać, że do działalności gospodarczej wykorzystywane jest 120 m2 laboratorium (300 m2 x 40% = 120 m2). Etap 2: powierzchnia łączna budynku do działalności gospodarczej: 120 m2/1000 m2 x 100% = 12%. Wniosek: działalność gospodarcza ma charakter pomocniczy.

Przesłanka pochodzenia z zasobów państwowych Dwa elementy (często rozpatrywane łącznie): Pochodzenie bezpośrednio lub pośrednio z zasobów państwowych; Możliwość przypisania środka wsparcia państwu.

Zasoby państwowe: zasoby państwowe obejmują wszystkie zasoby sektora publicznego, w tym zasoby jednostek samorządu terytorialnego; zasoby przedsiębiorców publicznych także stanowią zasoby państwowe (definicja przedsiębiorców publicznych w ustawie z dnia 22 września 2006 r. o przejrzystości stosunków finansowych pomiędzy organami publicznymi a przedsiębiorcami publicznymi oraz o przejrzystości finansowej niektórych przedsiębiorców (Dz. U. Nr 191, poz. 1411, z późn. zm.); Fakt, że środek przyznający korzyść nie jest bezpośrednio finansowany przez państwo, lecz przez podmiot publiczny lub prywatny ustanowiony lub wyznaczony przez państwo do zarządzania pomocą, nie wyklucza możliwości finansowania tego środka przy użyciu zasobów państwowych; Pochodzenie zasobów nie ma znaczenia, pod warunkiem że zanim zostaną bezpośrednio lub pośrednio przekazane beneficjentom, znajdą się pod kontrolą publiczną i będą w związku z tym dostępne dla organów krajowych, nawet jeżeli zasoby te nie staną się własnością danego organu publicznego.

Zasoby pochodzące z Unii (np Zasoby pochodzące z Unii (np. z funduszy strukturalnych) lub z międzynarodowych instytucji finansowych, takich jak MFW lub EBOR, należy również uznawać za zasoby państwowe, jeżeli organy krajowe dysponują swobodą w zakresie ich wykorzystania (w szczególności w zakresie wyboru beneficjentów). Dlatego środki RPO WP są środkami pochodzącymi z zasobów państwowych w rozumieniu art. 107 ust. 1 TFUE! Jeżeli natomiast zasoby takie są przyznawane bezpośrednio przez Unię lub międzynarodowe instytucje finansowe, a organy krajowe nie dysponują żadną swobodą w zakresie ich wykorzystania, zasoby nie stanowią zasobów państwowych (np. finansowanie przyznane w zarządzaniu bezpośrednim w ramach programu ramowego „Horyzont 2020” lub programu COSME).

Przypisywalność państwu: W przypadkach, w których organ publiczny przyznaje pomoc beneficjentowi lub wyznacza podmiot prywatny lub publiczny do zarządzania danym środkiem, takie przekazanie można przypisać państwu, nawet jeżeli organ publiczny jest niezależny. Dlatego wsparcie w ramach RPO WP jest przypisywalne państwu! Możliwość przypisania środka państwu jest jednak mniej oczywista, jeżeli korzyści przyznaje się za pośrednictwem co najmniej jednego podmiotu pośredniczącego, publicznego lub prywatnego, oraz w szczególności za pośrednictwem przedsiębiorstw publicznych. W takich przypadkach koniecznie jest określenie, czy organy publiczne można uznać za zaangażowane, w taki czy inny sposób, w przyjęcie danego środka. Sam fakt, że środek jest podejmowany przez przedsiębiorstwo publiczne, nie jest wystarczający, aby móc przypisać ten środek państwu.

Przykładowe przesłanki świadczące o przypisywalności: (i) dany podmiot nie mógł podjąć kwestionowanej decyzji bez uwzględnienia wymogów organów publicznych; (ii) fakt, że poza czynnikami natury organicznej, które łączą przedsiębiorstwo publiczne z państwem, przedsiębiorstwo, za pośrednictwem którego przyznano pomoc, musiało uwzględnić wytyczne organów rządowych; (iii) zintegrowanie przedsiębiorstwa publicznego ze strukturami administracji publicznej; (iv) charakter działalności przedsiębiorstwa i prowadzenie jej na rynku w warunkach normalnej konkurencji z podmiotami prywatnymi; (v) status prawny przedsiębiorstwa (określenie, czy podlega ono prawu publicznemu, czy też prawu ogólnemu spółek). Sam fakt, że przedsiębiorstwo publiczne zostało utworzone w formie spółki kapitałowej na mocy prawa ogólnego spółek, nie może jednak zostać uznany za wystarczający, aby wykluczyć możliwość przypisania środka państwu65, zważywszy na niezależność, jaka wiąże się z taką formą prawną; (vi) stopień, w jakim organy publiczne nadzorują zarządzanie przedsiębiorstwem; (vii) dowolny inny element wskazujący na uczestnictwo organów publicznych w przyjęciu danego środka lub na nieprawdopodobieństwo braku zaangażowania, biorąc pod uwagę zakres tego środka, jego treść lub określające go warunki.

Korzyść ekonomiczna: centralny punkt pojęcia pomocy publicznej! znaczenie ma wyłącznie wpływ środka na przedsiębiorstwo, a nie przyczyna ani cel interwencji państwa – pojęcie pomocy publicznej jest pojęciem obiektywnym. korzyść ekonomiczna to każda korzyść gospodarcza, której dane przedsiębiorstwo nie uzyskałoby w normalnych warunkach rynkowych, tj. bez interwencji państwa. aby to ocenić, należy porównać sytuację finansową przedsiębiorstwa po zastosowaniu środka z jego sytuacja finansową w przypadku braku środka. A zatem zasadniczo wsparcie z RPO WP będzie przynosiło beneficjentowi korzyść ekonomiczną!

Nie ma znaczenia forma środka wsparcia. Nie tylko (pozytywne) przyznanie korzyści gospodarczych jest istotne w odniesieniu do pojęcia pomocy państwa, ale również zwolnienie z obciążeń gospodarczych może stanowić korzyść. Ten drugi przypadek stanowi szeroką kategorię, która obejmuje wszelkie zmniejszenia kosztów obciążających zwykle budżet przedsiębiorstwa. Obejmuje ona wszystkie sytuacje, w których podmioty gospodarcze są zwolnione z kosztów nieodłącznie związanych z prowadzoną przez nie działalnością gospodarczą, nawet jeżeli nie istnieje obowiązek prawny pokrycia tych kosztów.

Kiedy nie wystąpi korzyść ekonomiczna? W przypadku wynagrodzenia za świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym – łączne spełnienie 4 przesłanek z wyroku TSUE Altmark Trans. Zrealizowanie transakcji gospodarczej zgodnie z normalnymi warunkami rynkowymi, tj. spełnienie testu prywatnego operatora rynkowego: w zależności od sytuacji – test prywatnego inwestora, test prywatnego wierzyciela, test prywatnego sprzedawcy.

Korzyść pośrednia: Korzyść uzyskać może nie tylko bezpośredni odbiorca wsparcia, ale także przedsiębiorstwa, które korzystają z pomocy pośrednio, np. funkcjonują na dalszych poziomach działalności. Nie chodzi jednak o zwykłe, uboczne efekty gospodarcze danego środka wsparcia (takie są bowiem nieodłącznie związane z praktycznie każdym środkiem pomocowym). Natomiast w przypadku, gdy bezpośredni beneficjent wsparcia jest swoistym pośrednikiem, który przekazuje korzyść beneficjentowi końcowemu i nie zachowuje żadnej korzyści dla siebie, nie jest uznawany za beneficjenta pomocy publicznej. Korzyść pośrednia na rzecz beneficjenta końcowego może wystąpić także w sytuacji, gdy bezpośredni beneficjent wsparcia z RPO WP 2014-2020 nie jest przedsiębiorstwem w rozumieniu unijnych przepisów o pomocy publicznej.

Przesłanka selektywności dotyczy tych środków wsparcia, które przynoszą korzyść w sposób selektywny określonym przedsiębiorstwom lub kategoriom przedsiębiorstw lub określonym sektorom gospodarki, nie są selektywne środki ogólne, które są faktycznie dostępne dla wszystkich przedsiębiorstw prowadzących działalność w danym państwie członkowskich na takich samych zasadach.

Selektywność oznacza, że środek wsparcia uprzywilejowuje określone przedsiębiorstwa albo produkcję określonych towarów w porównaniu z innymi przedsiębiorstwami znajdującymi się w sytuacji prawnej i faktycznej porównywalnej w świetle celu, któremu ma służyć dany środek wsparcia. Ani duża liczba kwalifikowalnych przedsiębiorstw (która mogłaby obejmować nawet wszystkie przedsiębiorstwa z danego sektora), ani zróżnicowanie i wielkość sektorów, do których takie przedsiębiorstwa należą, nie dają żadnych podstaw do stwierdzenia, że inicjatywa państwa stanowi ogólny środek polityki gospodarczej, jeżeli nie mogą z niego skorzystać wszystkie sektory gospodarki. Wyrok TSUE w sprawie C-143/99 Adria-Wien Pipeline.

Przesłanka zakłócenia lub groźby zakłócenia konkurencji i wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi: Zazwyczaj analizowane są łącznie; Uznaje się, że środek przyznany przez państwo stwarza groźbę naruszenia konkurencji, jeżeli może powodować poprawę pozycji konkurencyjnej beneficjenta w porównaniu z pozycją innych przedsiębiorstw, z którymi beneficjent konkuruje; Zakłócenie konkurencji w wyniku udzielenia wsparcia nie musi być rzeczywiste. Wystarczy bowiem sama groźba zakłócenia konkurencji. Może być to więc potencjalne zakłócenie konkurencji; Fakt, że kwota pomocy jest niewielka lub że przedsiębiorstwo będące beneficjentem jest małe, nie wykluczy sam w sobie zakłócenia konkurencji lub groźby zakłócenia konkurencji, pod warunkiem jednak, że prawdopodobieństwo takiego zakłócenia nie jest jedynie hipotetyczne (wyrok TSUE ws. Altmark Trans).

Pomoc wywiera wpływ na wymianę handlową, jeżeli umacnia pozycję przedsiębiorstwa w stosunku do innych przedsiębiorstw konkurujących z nim. Co do wpływu na wymianę handlową, to nie ma znaczenia, że dany beneficjent nie świadczy żadnych usług poza granicami Polski, a świadczy jedynie usługi o charakterze lokalnym czy regionalnym. Pomoc wpływa na wymianę handlową, jeśli może spowodować wzmocnienie pozycji przedsiębiorstwa, które dotychczas nie było zaangażowane w handel pomiędzy państwami członkowskimi, i w efekcie może spowodować, że przedsiębiorstwo to pozyska możliwość wejścia na rynki innych państw członkowskich. Nie jest konieczne przeprowadzanie dokładnych analiz ekonomicznych w celu wyznaczenia rynku właściwego, udziału w rynku danych przedsiębiorstw, pozycji ich konkurentów czy też schematu wymiany handlowej między państwami członkowskimi. Wpływ na wymianę handlową może być potencjalny, a niekoniecznie rzeczywisty. Jednakże wpływ środka pomocowego na wymianę handlową między państwami członkowskimi UE nie może być domniemywany lub tylko hipotetyczny. Musi zostać wykazane, w oparciu o dające się przewidzieć skutki danego środka pomocowego, dlaczego zakłóca on lub grozi zakłóceniem konkurencji i może wpływać na wymianę handlową.

Cechy, które co do zasady powinna mieć dana działalność, by przesłanki groźby zakłócenia konkurencji oraz wpływu na wymianę handlową nie były spełnione: pomoc nie prowadzi do przyciągania popytu ani inwestycji do danego regionu i nie stwarza przeszkód dla zakładania przedsiębiorstw przez podmioty z innych państw członkowskich; towary wytwarzane przez beneficjenta i świadczone przez niego usługi mają charakter lokalny lub budzą zainteresowanie tylko na określonym obszarze geograficznym; wpływ na rynki i konsumentów z sąsiednich państw członkowskich jest co najwyżej marginalny.

Inne czynniki brane pod uwagę przy ocenie lokalnego charakteru infrastruktury: Geograficzny „obszar ciążenia” danej infrastruktury, tzn. z jakiego obszaru przyciąga użytkowników; Preferencje potencjalnych użytkowników: czy są gotowi podróżować dalej, by skorzystać z danej infrastruktury? Czy infrastruktura oferuje zakres usług, który jest więcej niż „nieznaczny” w porównaniu do skali usług oferowanych na rynku? Brana jest pod uwagę także wielkość beneficjenta (jego roczne obroty itp.). Przykład: KE uznała, że fakt, iż dana przystań oferuje jedynie 0,03% miejsc postojowych w danym kraju oraz 0,006% w skali UE oznacza, że oferuje usługi o wyłącznie lokalnym charakterze. Uwaga: wiele zależy od charakteru danego rynku!

Przesłanki groźby zakłócenia konkurencji oraz wpływu na wymianę handlową wymagają zawsze indywidualnej, bardzo wnikliwej analizy!!! Jedyne domniemanie braku wpływu na wymianę handlową: pomoc de minimis.

Mariny a pomoc publiczna W dotychczasowej praktyce Komisja Europejska uznawała, iż prowadzenie przystani jachtowych stanowi działalność gospodarczą. W typowym bowiem przypadku właściciel/zarządzający udostępnia miejsca postojowe za wynagrodzeniem pobieranym od użytkowników (w tym w formie opłat portowych), a zatem oferuje usługi na rynku. Por. decyzja KE z 7.01.2000 r. w sprawie N 582/1999 – Pomoc dla Marina di Stabia SpA; decyzja KE z 29.10.2003 r. w sprawie C 10/2003 – Pomoc dla holenderskich przystani dla łodzi rekreacyjnych, funkcjonujących za zasadzie non-profit; decyzja KE z 29.04.2015 r. w sprawie SA.39403 – Pomoc inwestycyjna dla Portu Lauwersoog.

Działalność marin a groźba zakłócenia konkurencji i wpływ na wymianę handlową W odniesieniu do przystani jachtowych Komisja w swojej praktyce decyzyjnej stwierdzała w przeszłości, że dla zbadania przesłanki groźby zakłócenia konkurencji oraz wpływu na wymianę handlową należy ustalić, czy usługi oferowane przez daną przystań skierowane są na czysto lokalny rynek, czy też na rynek o szerszym zasięgu. Ponadto pomocniczo można także przeanalizować, jaką liczbę miejsc postojowych przystań taka oferuje w stosunku do ogólnej liczby takich miejsc oferowanych w kraju oraz w całej UE – jeżeli jest ona niewielka, wówczas jest to wskazówka, że wsparcie publiczne dla danej przystani może nie wywierać wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi UE. Decyzja KE z 29.04.2015 r. w sprawie SA.39403 – Pomoc inwestycyjna dla Portu Lauwersoog. Z praktyki decyzyjnej KE wynika także, że badanie przesłanki wpływu na wymianę handlową powinno się odbywać zwłaszcza w odniesieniu do stałych (długoterminowych) miejsc postojowych dla łodzi (w odróżnieniu od miejsc postojowych wynajmowanych na jeden lub kilka dni). To bowiem w odniesieniu do stałych (długoterminowych) miejsc postojowych KE uznaje, że może istnieć konkurencja między przystaniami w różnych państwach członkowskich, ponieważ w ich przypadku użytkownik ma realny wybór między różnymi przystaniami . Decyzja KE z 29.10.2003 r. w sprawie C 10/2003 – Pomoc dla holenderskich przystani dla łodzi rekreacyjnych, funkcjonujących za zasadzie non-profit.

Decyzja Komisji z 2. 10. 2013 r. w sprawie nr SA Decyzja Komisji z 2.10.2013 r. w sprawie nr SA.36105 – Stadion piłkarski w Chemnitz: dofinansowanie ze środków publicznych na renowację i rozbudowę stadionu piłkarskiego w Chemnitz, infrastruktura ma zostać przekazana lokalnemu klubowi piłkarskiemu, który będzie mógł wykorzystywać ją do własnych celów oraz udostępniać odpłatnie innym użytkownikom, finansowanie budowy infrastruktury, która ma być wykorzystywana do działalności gospodarczej, stanowi pomoc publiczną, zarządzanie dużym stadionem piłkarskim, jak i prowadzenie zawodowego klubu piłkarskiego może stanowić działalność gospodarczą, nawet w przypadku klubów trzecioligowych, rynek organizacji imprez sportowych i innego rodzaju wydarzeń publicznych jest otwarty na konkurencję, w odniesieniu do użytkowników końcowych stadionu dofinansowanie może stanowić dla nich pomoc publiczną, o ile są przedsiębiorcami a wysokość płaconego przez nich czynszu jest poniżej ceny rynkowej. Wniosek: pomoc publiczna.

Przykład – basen pływacki: Finansowanie basenu pływackiego nie będzie spełniało przesłanki wpływu na wymianę handlową, gdy łącznie spełnione zostaną takie warunki: z jego usług nie będą korzystać obywatele innych państw członkowskich lub odsetek tych osób będzie marginalny, co wskazywałoby na lokalny charakter obiektu (ok. 90% odwiedzających pochodzi z obszaru do 50 km od basenu), obiekt nie będzie przedmiotem aktywnej promocji nastawionej na pozyskanie zagranicznych klientów, w pobliskich miejscowościach nie znajdują się obiekty o porównywalnym charakterze, świadczące podobne usługi. Decyzja KE z dnia 12.01.2001 r. w sprawie N 258/2000 – Pomoc dla Parku Wodnego Dorsten.

Partnerstwo a pomoc publiczna Beneficjent wsparcia z RPO WP  beneficjent pomocy publicznej. Analiza występowania i dopuszczalności pomocy publicznej w studium wykonalności dla każdego partnera (nie tylko dla partnera wiodącego). Każdy partner może być beneficjentem pomocy publicznej! Intensywność pomocy określa się odrębnie dla każdego podmiotu, w odniesieniu do jego kosztów kwalifikowalnych i w zależności od dopuszczalnej dla niego maksymalnej intensywności. Natomiast w Generatorze Wniosków Aplikacyjnych należy wskazać zsumowaną wartość kosztów kwalifikowalnych projektu oraz kwotową wielkość pomocy, natomiast jeśli chodzi o intensywność pomocy, to w opinii IZ RPO WP, należy wyliczyć i podać średnią ważoną intensywności pomocy dla wszystkich partnerów.

Pomoc publiczna w różnych sektorach gospodarki

Sektor gospodarki odpadami i ochrona środowiska naturalnego Usuwanie i unieszkodliwianie odpadów i ścieków należy do zadań własnych gminy. Do celu realizacji tych zadań często buduje się infrastrukturę, która ma charakter monopolu naturalnego. Taką infrastrukturą będą sieci kanalizacyjne (a także, służące nieco innemu celowi, tj. zapewnieniu zaopatrzenia w wodę, sieci wodociągowe) czy też oczyszczalnie ścieków. Jeżeli wykonywanie danego rodzaju działalności gospodarczej odbywa się w warunkach monopolu naturalnego (infrastruktura nie doświadcza bezpośredniej konkurencji) i spełnione są pozostałe przesłanki (prywatne finansowanie w danym sektorze w danym państwie zwykle jest niewielkie; infrastruktura nie ma takiego charakteru, by selektywnie faworyzować jakieś przedsiębiorstwo lub sektor gospodarki, ale przynosi korzyści całemu społeczeństwu, wówczas uznaje się, że finansowanie budowy takiej infrastruktury nie stanowi pomocy publicznej (brak wpływu na konkurencję i handel). Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości, działania z zakresu ochrony środowiska naturalnego oraz nadzoru nad zanieczyszczeniami należą do prerogatyw władzy publicznej (wyrok TSUE w sprawie C- 343/95 Cali & Figli), a zatem ich wykonywanie nie będzie stanowić działalności gospodarczej. W związku z tym działania polegające na ochronie różnorodności gatunkowej, ochronie siedlisk, ochronie wód itp. nie będą klasyfikowane jako działalność gospodarcza. Inaczej w przypadku odbioru i wywozu ścieków lub odpadów przy pomocy środków transportu, takich jak samochody-śmieciarki czy też wozy asenizacyjne. Podobnie będzie w przypadku działalności w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów - działalność gospodarcza.

Komisja Europejska uznaje, że przyznanie środków publicznych na infrastrukturę związaną z dostarczaniem wody i odprowadzaniem ścieków, w tym budowę nowych, jak i modernizację istniejących instalacji, nie jest związane z udzieleniem pomocy publicznej. Nie jest bowiem spełniona przesłanka groźby zakłócenia konkurencji oraz wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi (monopol naturalny i prawny – wyłączona konkurencja na rynku i o rynek), a to z następujących powodów: przedsiębiorstwa wodno-ściekowe posiadają wyłączne prawa na rynkach lokalnych, tak więc rynek wodno-ściekowych, na którym działają jest zamknięty dla konkurencji, z tego względu brak jest zagrożenia naruszenia konkurencji; w przypadku gdy zarządzanie infrastrukturą lub świadczenie usług zlecane jest na zewnątrz, musi się to odbyć w drodze otwartej procedury przetargowej w celu ustalenia ceny rynkowej zapewniającej odpowiednie wynagrodzenie za zainwestowane w infrastrukturę środki publiczne. W przypadku cen rynkowych, jak i przy cenach pokrywających koszty, dostawca usług działający na rynku niższego szczebla nie może tym samym czerpać korzyści ekonomicznych z wykorzystywanej infrastruktury, a przepisy dotyczące pomocy publicznej nie mają w takim przypadku zastosowania (ponieważ brak jest „korzyści ekonomicznej"). jeżeli przedsiębiorstwo wodno-ściekowe działa na innych rynkach produktowych, lub geograficznych, obowiązują przepisy narzucające prowadzenie rozdzielnej rachunkowości, które wykluczają potencjalne subsydiowanie skrośne i zapewniają tym samym, że środki udzielone na infrastrukturę wodno-ściekową nie wpłyną na inne konkurencyjne rynki.

Opieka zdrowotna: Zasada: szpitale publiczne, które są nieodłączną częścią krajowej służby zdrowia i są prawie w całości finansowane ze składek na ubezpieczenie zdrowotne oraz innych środków państwowych, a usługi świadczą nieodpłatnie na zasadzie powszechnego objęcia ubezpieczeniem, nie są one przedsiębiorstwami. Nie zmienia tego fakt, że wprowadzone zostają niewielkie opłaty, które pokrywają jedynie niewielkie koszty usług. Działalnością gospodarczą nie jest działalność polegająca na wykonywaniu zabiegów medycznych ratujących życie w nagłych sytuacjach.

Niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej: Wyjaśnia UOKiK: w przypadku niepublicznych zakładów opieki zdrowotnej należy mieć na względzie, że NZOZ może wykonywać usługi zarówno w ramach kontraktu z NFZ, jak również „poza tym kontraktem”. Usługi wykonywane poza publicznym systemem opieki zdrowotnej oferowane są na warunkach czysto rynkowych (NZOZ samodzielnie ustala cenę tych usług) i mogą być kierowane do nieograniczonego kręgu osób, w tym do obywateli innych państw członkowskich. W związku z tym, wspieranie takiej działalności mogłoby skutkować naruszeniem konkurencji na rynku wewnętrznym. Ocena danego wsparcia ze środków publicznych w kontekście przepisów o pomocy publicznej będzie zatem uzależniona od tego, czy NZOZ wykonuje jedynie usługi medyczne w ramach kontraktu z NFZ, czy także prowadzi działalność medyczną poza publicznym systemem opieki zdrowotnej. Jeśli NZOZ prowadzi jednocześnie obydwie kategorie działalności (tj. w ramach kontraktu i poza kontraktem), konieczne jest albo całkowite rozdzielenie działalności komercyjnej i niekomercyjnej (jeśli to możliwe), np. poprzez wydzielenie działalności realizowanej poza publicznym systemem opieki zdrowotnej do podmiotu zależnego, albo prowadzenie odrębnej księgowości dla poszczególnych działalności. W przypadku, gdy wsparcie przeznaczone jest na infrastrukturę (np. sprzęt medyczny), konieczne jest oszacowanie proporcji, w jakiej infrastruktura ta będzie wykorzystywana do świadczeń w ramach NFZ, a w jakiej - komercyjnie. Jedynie wsparcie przeznaczone na działalność związaną z realizacją usług medycznych w ramach kontraktu z NFZ mogłoby być kwalifikowane jako niestanowiące pomocy publicznej.

Wnioski: działalność szpitali w ramach umów z Narodowym Funduszem Zdrowia nie powinna być traktowana jako działalność gospodarcza. Jest ona bowiem finansowana praktycznie w całości przez państwo w ramach systemu solidarnościowego, zaś same usługi są świadczone nieodpłatnie. ten sam podmiot (ten sam szpital) może świadczyć tak usługi w ramach krajowego systemu ochrony zdrowia, jak i świadczyć, poza nim, usługi opieki zdrowotnej o charakterze komercyjnym. W takiej sytuacji, o ile spełnione zostaną wszystkie przesłanki występowania pomocy publicznej, publiczne finansowanie działalności o charakterze komercyjnym stanowi pomoc publiczną, natomiast finansowanie działalności w ramach krajowego systemu opieki zdrowotnej nie będzie stanowić pomocy publicznej.

Działalność gospodarcza zakładów opieki zdrowotnej: gdy szpitale, nawet publiczne, oferują usługi za wynagrodzeniem, które jest pobierane bezpośrednio od pacjentów lub z ich ubezpieczenia. Za wynagrodzenie należy w takiej sytuacji uznać „ekonomiczne świadczenie wzajemne za dane świadczenie”, nawet gdy jest zryczałtowane. Usługi medyczne o typowo komercyjnym charakterze, np. chirurgia plastyczna oraz inne typy zabiegów o charakterze planowanym, gdzie może występować zjawisko tzw. turystyki medycznej. W takich przypadkach pacjent ma dużą swobodę wyboru usługodawcy i występuje zjawisko mobilności pacjentów między państwami członkowskimi w celu wykonania zabiegów.

Przesłanka naruszenia lub zagrożenia naruszenia konkurencji i wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi: W odniesieniu do zabiegów planowanych w tym zakresie może istnieć pole do konkurencji między szpitalami, jako że pacjenci mają pewną możliwość zadecydowania, w którym szpitalu poddać się takiemu zabiegowi. Jeżeli szpital świadczy wysoko wyspecjalizowane usługi, dzięki którym cieszy się międzynarodową renomą lub jest położony w regionie o dużej migracji pacjentów z innych państw członkowskich (np. w regionach przygranicznych), to wsparcie takich szpitali może wywierać wpływ na wymianę handlową między państwami członkowskim. W celu zbadania wpływu na wymianę handlową bierze się pod uwagę takie wskaźniki, jak odsetek pacjentów zamieszkałych w innych państwach członkowskich, korzystających z zaplanowanych zabiegów, jak również skalę inwestycji zagranicznych inwestorów w podobne usługi w danym regionie. Brak wpływu na wymianę handlową dotyczy zwłaszcza niewielkich szpitali, usytuowanych w małych miejscowościach, zapewniających mieszkańcom tych miejscowości szeroki zakres usług podstawowej opieki zdrowotnej. Komisja zauważa też, że w przypadku podstawowych usług opieki zdrowotnej ważnymi czynnikami są język, którym posługują się pracownicy szpitali, a także obowiązujący system ubezpieczeń zdrowotnych, który ułatwia świadczeniobiorcom z jednego państwa członkowskiego korzystanie z tych usług. Z praktyki decyzyjnej KE wynika, że usługi podstawowej opieki medycznej są świadczone zwykle na niewielkim obszarze geograficznym i konkurencja między podmiotami świadczącymi te usługi ma charakter lokalny, a zatem zazwyczaj brak jest wpływu na wymianę handlową między państwami członkowskimi . Decyzja KE z 29 kwietnia 2015 r. w sprawie SA.37432 - Finansowanie szpitali publicznych w regionie Hradec Kralove.

Sektor B+R Co to jest organizacja prowadząca badania lub upowszechniająca wiedzę? Jest to podmiot (jak np. uniwersytet lub instytut badawczy, agencja zajmująca się transferem technologii, pośrednik w dziedzinie innowacji, fizyczny lub wirtualny podmiot prowadzący współpracę w dziedzinie badań i rozwoju) niezależnie od jego statusu prawnego (ustanowionego na mocy prawa publicznego lub prywatnego) lub sposobu finansowania, którego podstawowym celem jest samodzielne prowadzenie badań podstawowych, badań przemysłowych lub eksperymentalnych prac rozwojowych lub rozpowszechnianie na szeroką skalę wyników takich działań poprzez nauczanie, publikację lub transfer wiedzy. W przypadkach gdy tego rodzaju jednostka prowadzi również działalność gospodarczą finansowanie, koszty i dochody związane z tą działalnością gospodarczą należy rozliczać oddzielnie. Przedsiębiorstwa mogące wywierać decydujący wpływ na taki podmiot w charakterze, na przykład, jego udziałowców/akcjonariuszy czy członków nie mogą mieć preferencyjnego dostępu do uzyskanych przez niego wyników.

W przypadku organizacji prowadzących badania lub rozpowszechniających wiedzę uważa się, że następujące rodzaje działalności nie stanowią działalności gospodarczej: kształcenie mające na celu zwiększanie coraz lepiej wyszkolonych zasobów ludzkich, tj. w ramach w ramach krajowego systemu kształcenia finansowanego i nadzorowanego przez państwo; prowadzenie niezależnej działalności badawczej i rozwojowej, mającej na celu powiększanie zasobów wiedzy i lepsze zrozumienie, w tym współpracy w zakresie badań i rozwoju; rozpowszechnianie wyników badań; związane z transferem wiedzy, jeżeli są one prowadzone przez organizację prowadzącą badania lub infrastrukturę badawczą (w tym przez ich działy lub jednostki zależne) albo wspólnie z innymi podmiotami tego typu lub w imieniu innych podmiotów tego typu, a wszelkie zyski z tych działań są reinwestowane w zasadniczą działalność organizacji prowadzących badania. Zlecenie wykonania odpowiednich usług stronom trzecim w drodze procedury otwartej pozostaje bez uszczerbku dla niegospodarczego charakteru takiej działalności.

Co jest infrastruktura badawcza w rozumieniu GBER? Infrastruktura badawcza oznacza obiekty, zasoby i powiązane z nimi usługi, które są wykorzystywane przez środowisko naukowe do prowadzenia badań naukowych w swoich dziedzinach, i obejmuje wyposażenie naukowe lub zestaw przyrządów, zasoby oparte na wiedzy, takie jak zbiory, archiwa lub uporządkowane informacje naukowe, infrastrukturę opartą na technologiach informacyjno-komunikacyjnych, taką jak sieć, infrastrukturę komputerową, oprogramowanie i infrastrukturę łączności lub wszelki inny podmiot o wyjątkowym charakterze niezbędny do prowadzenia badań naukowych. Takie różne rodzaje infrastruktury badawczej mogą być zlokalizowane w jednej placówce lub "rozproszone" (zorganizowana sieć zasobów) zgodnie z art. 2 lit. a rozporządzenia Rady (WE) nr 723/2009 z dnia 25 czerwca 2009 r. w sprawie wspólnotowych ram prawnych konsorcjum na rzecz europejskiej infrastruktury badawczej (ERIC) (Dz. Urz. UE L 206 z 25.06.2009 r., s. 1, z późn. zm.). Środowisko naukowe – zinstytucjonalizowana bądź pozbawiona takiej struktury grupa lub sieć osób prowadzących systematyczną działalność mającą na celu pozyskiwanie wiedzy.

Zarządzanie infrastrukturą (w tym szczególnie transportową) a pomoc publiczna Przełomowe daty: 24.10.2002 r. (wyrok Aeroports de Paris), 24.03.2011 r. (wyrok Leipzig/Halle), 29.04.2015 r. (7 decyzji KE), 19.05.2016 r. (publikacja Komunikatu Komisji w sprawie pojęcia pomocy państwa).

Wyrok Trybunału z 24.10.2002 r. w sprawie C-82/01 P Aeroports de Paris: Teza: działalność polegająca na utrzymywaniu i zarządzaniu infrastrukturą transportową jest działalnością gospodarczą, jeśli polega na udostępnianiu infrastruktury za opłatą. Z orzeczenia tego wynika, że o ile zarządca pobiera opłaty za korzystanie z danej infrastruktury transportowej, to należy uznać, że świadczy za pomocą tej infrastruktury usługi w zamian za wynagrodzenie (tu: opłaty lotniskowe), a tym samym prowadzi działalność gospodarczą.

Wyrok Sądu z 24.03.2011 r. w sprawach T-443/08 i T-455/08 Leipzig/Halle, potwierdzony wyrokiem Trybunału z 19.12.2012 r. w sprawie C-288/11 P: Teza: publiczne finansowanie budowy infrastruktury, która będzie później wykorzystywana w celu prowadzenia działalności gospodarczej, stanowi pomoc publiczną. Nie da się zatem oddzielić etapu budowy od etapu eksploatacji. Co działo się w sprawie? Zdaniem skarżących, budowa infrastruktury lotniskowej nie stanowiła prowadzenia działalności gospodarczej, ale raczej wchodziła w zakres realizacji gospodarczej, regionalnej i transportowej polityki władz publicznych, tym bardziej że działalność ta nie przynosi zysku. Do tamtej pory zasadniczo uważano, że finansowanie infrastruktury ze środków publicznych nie podlega przepisom o pomocy państwa, ponieważ działalność w zakresie budowy i eksploatacji infrastruktury jest działalnością realizowaną w interesie ogólnym (publicznym). Czyli że inwestycje o charakterze infrastrukturalnym stanowią wykonywanie prerogatyw państwa, a nie prowadzenie działalności gospodarczej.

Sąd odwołał się do orzeczenia Aeroports de Paris – podniósł, że w analizowanym przypadku zarządzający portem lotniczym prowadził działalność w sposób komercyjny, ponieważ nie udostępniał infrastruktury nieodpłatnie w interesie publicznym, lecz pobierał opłaty za jej użytkowanie. W wyroku w sprawie Leipzig-Halle Sąd stwierdził, że w celu ustalenia czy publiczne finansowanie działalności w zakresie budowy lub rozbudowy infrastruktury transportowej stanowi finansowanie działalności gospodarczej w rozumieniu prawa UE, a tym samym czy stanowi pomoc państwa, o której mowa w art. 107 ust. 1 TFUE, należy ustalić, czy późniejsza eksploatacja wybudowanej z wykorzystaniem publicznego wsparcia infrastruktury ma charakter gospodarczy, czy też nie ma takiego charakteru. Sąd uznał zatem, że działalności w zakresie budowy infrastruktury nie należy oddzielać od działalności w zakresie jej eksploatacji, a w konsekwencji, że charakter działalności w zakresie eksploatacji infrastruktury determinuje, jaki charakter będzie miała działalność w zakresie jej budowy.

O co chodzi w wyroku Leipzig/Halle? W rzeczywistości KE zauważała związek między budową eksploatacją infrastruktury już wcześniej. W wyroku chodzi więc o zaostrzenie podejścia do rozumienia działalności gospodarczej (choć sama jej definicja, wypracowana w orzecznictwie, nie uległa zmianie). Oceniając wsparcie na budowę infrastruktury pod kątem przepisów dotyczących pomocy państwa, należy najpierw ustalić czy dana infrastruktura będzie wykorzystywana do prowadzenia działalności gospodarczej, następnie zaś, czy działalności tej nie da się oddzielić od budowy infrastruktury. TSUE w drugim wyroku w sprawie Leipzig/Halle zaznaczył, że nie można uznawać, iż działalność w zakresie budowy i eksploatacji infrastruktury są ze sobą nierozerwalnie związane tylko dlatego, że dana infrastruktura jest niezbędna (ma kluczowe znaczenie) do prowadzenia działalności gospodarczej.

Wniosek z wyroku Leipzig/Halle: działalności gospodarczej nie będzie stanowiła budowa i eksploatacja infrastruktury: udostępnianej użytkownikom końcowym na równych i niedyskryminacyjnych zasadach, nieodpłatnie, w interesie publicznym. Czy podejście KE nie jest zbyt radykalne? Czy istotne jest rozróżnienie, czy w danym przypadku można mówić o wynagrodzeniu, świadczeniu wzajemnym za usługę w postaci możliwości korzystania z infrastruktury transportowej, czy raczej o daninie publicznej o wyraźnie nieekwiwalentnym względem kosztów budowy i eksploatacji danej infrastruktury wymiarze? Praktyka KE vs. doktryna.

Kiedy utrzymywanie i zarządzanie infrastrukturą nie jest działalnością gospodarczą? Najnowsza praktyka KE. dany rodzaj infrastruktury jest finansowany wyłącznie ze środków publicznych i zarządzany wyłącznie przez państwo jako wykonywanie podstawowych zadań władz publicznych (brak nawet cząstkowego zainteresowania podmiotów prywatnych). Tak więc nie został stworzony rynek dla takich usług; dana infrastruktura służy całemu społeczeństwu (służy interesowi ogólnemu); dana infrastruktura jest udostępniana bez opłat od użytkowników. Decyzja KE z 15.10.2014 r. w sprawie SA.36558 – Øresundsbro.

Komisja Europejska uważa także, że publiczne finansowanie zwyczajowych urządzeń udogadniających korzystanie z infrastruktury, która jest praktycznie całkowicie wykorzystywana do działalności niegospodarczej, nie stanowi pomocy publicznej, gdyż nie ma wpływu na wymianę handlową. Przykłady udogodnień: Płatny parking, Bar, Sklepik. Uwaga: jest to wyjątek – wykładnia zawężająca!

Kiedy finansowanie budowy (ale nie zarządzania Kiedy finansowanie budowy (ale nie zarządzania!) infrastruktury nie ma wpływu na konkurencję i wymianę handlową (przesłanki łączne); dany rodzaj infrastruktury zwykle nie doświadcza bezpośredniej konkurencji; prywatne finansowanie w danym sektorze w danym państwie zwykle jest niewielkie; infrastruktura nie ma takiego charakteru, by selektywnie faworyzować jakieś przedsiębiorstwo lub sektor gospodarki, ale przynosi korzyści całemu społeczeństwu.

Oświetlenie uliczne a pomoc publiczna Działalność gminy polegająca na zapewnianiu oświetlenia placów, alei, ulic i dróg znajdujących się na terenie gminy nie jest wykonywaniem działalności gospodarczej, lecz wykonywaniem prerogatyw władzy publicznej (potwierdza to art. 18 Prawa energetycznego). Nie sposób uznać, że jest to działalność gospodarcza, ponieważ nie polega na oferowaniu żadnych towarów lub usług na rynku. Dlatego też na poziomie gminy, w moim wstępnym oglądzie, dofinansowanie tego typu zadań nie będzie stanowiło pomocy publicznej. Jeżeli infrastruktura oświetleniowa jest w całości (tj. słupy, przewody, punkty świetlne, źródła światła) własnością przedsiębiorstwa energetycznego, wówczas pomocą publiczną będzie finansowanie ze środków publicznych (tak gminy, jaki i RPO) zadań wykraczających poza zakres wynikający z art. 18 Prawa energetycznego (również w przypadku, gdy majątek przedsiębiorstwa energetycznego jest dzierżawiony/wynajmowany gminie). Pomoc publiczną może także stanowić finansowanie tzw. publicznoprawnych obowiązków przedsiębiorstwa energetycznego (zgodnie z art. 4 ust. 1 Prawa energetycznego, przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się przesyłaniem lub dystrybucją energii, jest obowiązane utrzymywać zdolność urządzeń, instalacji i sieci do realizacji zaopatrzenia w te paliwa lub energię w sposób ciągły i niezawodny, przy zachowaniu obowiązujących wymagań jakościowych). Wniosek: finansowanie infrastruktury, która ściśle i bezpośrednio służy realizacji zadań gminy wynikających z art. 18 Prawa energetycznego, a zarazem nie wchodzi w zakres obowiązków przedsiębiorstwa energetycznego, wynikających z art. 4 Prawa energetycznego, nie będzie stanowiło pomocy publicznej.

Pomoc publiczna udzielana w ramach RPO WP 2014-2020 na podstawie przepisów o wyłączeniach blokowych – niektóre przykłady Rozporządzenie Komisji (UE) z dnia 17 czerwca 2014 r. nr 651/2014 uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z 26.06.2014 r., s. 1) – tzw. GBER (General Block Exemption Regulation – ogólne rozporządzenie ws. wyłączeń blokowych).

Badanie wystąpienia efektu zachęty Art. 6 GBER: Zasada: beneficjent składa do podmiotu udzielającego pomocy pisemny wniosek o udzielenie pomocy przed rozpoczęciem prac nad projektem lub rozpoczęciem działalności. „Rozpoczęcie prac" oznacza rozpoczęcie robót budowlanych związanych z inwestycją lub pierwsze prawnie wiążące zobowiązanie do zamówienia urządzeń lub inne zobowiązanie, które sprawia, że inwestycja staje się nieodwracalna, zależnie od tego, co nastąpi najpierw. Zakupu gruntów ani prac przygotowawczych, takich jak uzyskanie zezwoleń i przeprowadzenie studiów wykonalności, nie uznaje się za rozpoczęcie prac.

Pomoc inwestycyjna na infrastrukturę badawczą – art. 26 GBER Koszty kwalifikowalne: koszty inwestycji w rzeczowe aktywa trwałe i wartości niematerialne i prawne. Maksymalna intensywność: 50% kosztów kwalifikowalnych. Wykluczenie pośredniej pomocy publicznej: Cena pobierana za prowadzenie i użytkowanie infrastruktury odpowiada cenie rynkowej. Dostęp do infrastruktury jest udzielany szeregowi użytkowników na przejrzystych i niedyskryminacyjnych zasadach. Przedsiębiorstwom, które finansują co najmniej 10% kosztów inwestycji w infrastrukturę, można przyznać preferencyjny dostęp na bardziej korzystnych warunkach. Aby uniknąć nadmiernej rekompensaty, dostęp ten musi być proporcjonalny do wkładu przedsiębiorstwa w koszty inwestycji, a warunki te należy podawać do wiadomości publicznej.

Przykład 1: Stawka za wykonanie badań wynosi za 1 h: koszty zmienne (prąd, technik itp.) + marża w wysokości 100 zł.   Przedsiębiorstwo sfinansowało 10% nakładów na daną infrastrukturę badawczą, co przekłada się na kwotę 10 000 zł.  W opisanym modelu to przedsiębiorstwo może zamówić 100 h badań po stawce bez marży (a więc płacąc tylko koszty zmienne). Będzie to proporcjonalne do wniesionego wkładu (100 h x 100 zł/h = 10 000 zł). Uzyska w ten sposób preferencyjny dostęp proporcjonalny do wniesionego wkładu.

Przykład 2: Stawka za 1 h badań jest kalkulowana jako pewien stały „wkład” na koszty stałe + całość kosztów zmiennych. W takim przypadku przedsiębiorstwo partycypujące w kosztach budowy infrastruktury mogłoby płacić przez pewien czas (proporcjonalnie do wniesionego wkładu) stawkę równą kosztom zmiennym badań (bo w pewnym zakresie poniosło już nakłady na koszty stałe). Klucz: proporcjonalność i brak faktycznego zamknięcia infrastruktury!

Jeżeli infrastrukturę badawczą wykorzystuje się do prowadzenia zarówno działalności gospodarczej, jak i niegospodarczej, finansowanie, koszty i dochody z każdego rodzaju działalności należy rozliczać osobno, konsekwentnie stosując obiektywnie uzasadnione zasady rachunku kosztów. Jeżeli infrastruktura naukowo-badawcza otrzymuje finansowanie publiczne zarówno na działalność gospodarczą, jak i niegospodarczą, państwo członkowskie wprowadza mechanizm monitorowania i wycofania, aby zapewnić, że w wyniku zwiększenia udziału działalności gospodarczej w stosunku do sytuacji oczekiwanej w momencie przyznania pomocy nie przekroczono obowiązującej maksymalnej intensywności pomocy.

Mechanizm wycofania: Umowa o dofinansowanie zapewni w szczególności: 1) monitorowanie zakresu działalności gospodarczej prowadzonej na infrastrukturze badawczej, na którą pomoc jest udzielana, prowadzone: a) corocznie, co najmniej przez okres amortyzacji tej infrastruktury, b) na podstawie kryteriów wskazanych w umowie o dofinansowanie projektu, stosowanych przez cały okres monitorowania zakresu działalności gospodarczej prowadzonej na tej infrastrukturze, które mogą odnosić się do jej powierzchni lub czasu jej wykorzystania; 2) warunki i tryb zwrotu części dofinansowania w przypadku przekroczenia maksymalnej intensywności pomocy wskazanej w umowie o dofinansowanie projektu.

Pomoc inwestycyjna na środki wspierające efektywność energetyczną – art. 38 GBER Umiejscowiona w sekcji dot. pomocy na ochronę środowiska: Pomoc nie jest przyznawana na mocy tego przepisu w przypadku, gdy usprawnienia są realizowane w celu zapewnienia przestrzegania przez przedsiębiorstwa już przyjętych norm unijnych, nawet jeżeli normy te jeszcze nie obowiązują. Normy unijne – normy środowiskowe w rozumieniu art. 2 pkt 102 GBER: a) obowiązkowa norma unijna określająca poziom, jaki indywidualne przedsiębiorstwa powinny osiągnąć w zakresie ochrony środowiska; lub b)    obowiązek na mocy dyrektywy 2010/75/UE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczący stosowania najlepszych dostępnych technik (BAT) i zagwarantowania, że poziomy emisji zanieczyszczeń nie będą wyższe niż w przypadku stosowania BAT; w przypadkach, w których poziomy emisji związane z BAT zostały określone w aktach wykonawczych przyjętych na mocy dyrektywy 2010/75/UE, takie poziomy będą miały zastosowanie do celów niniejszego rozporządzenia; jeśli takie poziomy są wyrażone w formie zakresu, zastosowanie będzie miał limit, w przypadku którego po raz pierwszy osiągnięty jest BAT.

Efektywność energetyczna oznacza ilość zaoszczędzonej energii ustaloną w drodze pomiaru lub oszacowania zużycia przed wdrożeniem środka mającego na celu poprawę efektywności energetycznej i po jego wdrożeniu, z jednoczesnym zapewnieniem normalizacji warunków zewnętrznych wpływających na zużycie energii.

Koszty kwalifikowalne: dodatkowe koszty inwestycji niezbędne do osiągnięcia wyższego poziomu efektywności energetycznej. Ustala się je w następujący sposób: a)    jeżeli koszty inwestycji w efektywność energetyczną można wyodrębnić z całkowitych kosztów inwestycji jako oddzielną inwestycję, za koszty kwalifikowalne uznaje się koszty związane z efektywnością energetyczną; b)    w innych przypadkach koszty inwestycji w efektywność energetyczną określa się poprzez odniesienie do podobnej, mniej efektywnej energetycznie inwestycji, która prawdopodobnie zostałaby przeprowadzona w przypadku braku pomocy. Różnica między kosztami obu inwestycji określa koszt związany z efektywnością energetyczną i stanowi koszty kwalifikowalne. Intensywność: Zasada: 30% kosztów kwalifikowalnych + premia dla woj. pomorskiego 15 pkt proc. = 45%. + 20 pkt proc. dla małych przedsiębiorstw, + 10 pkt proc. dla średnich przedsiębiorstw.

Inwestycja referencyjna Należy zwrócić uwagę na specyfikę inwestycji wspierających osiągnięcie efektywności energetycznej w budynkach. W przypadku tego typu projektów ustalenie inwestycji referencyjnej może być trudne. Jeżeli nie można ustalić wiarygodnej inwestycji referencyjnej, dopuszczalne jest, aby jako koszt kwalifikowalny uwzględnić całkowity koszt projektu. Jako podstawę ustalenia kosztów stanowiłby wtedy art. 38 ust. 3 lit. a rozporządzenia nr 651/2014. Należy jednak zdecydowanie podkreślić, że koniecznym byłaby w takim przypadku weryfikacja, czy prowadzona inwestycja w budynkach nie zostałaby przeprowadzona ze względu np. na mające zastosowanie normy środowiskowe lub potrzeby inwestycyjne wynikające ze stanu technicznego budynku.  

Pomoc na inwestycje w układy wysokosprawnej kogeneracji – art. 40 GBER Pomoc na inwestycje przyznaje się wyłącznie na moce nowo zainstalowane lub odnowione. Z mocami odnowionymi będziemy mieli do czynienia w przypadku inwestycji realizowanej w funkcjonującej już instalacji, która nie jest nakierowana na zwiększenie jej mocy produkcyjnych. Należy podkreślić, że w takim przypadku pomoc będzie dopuszczalna jedynie, o ile inwestycja dotyczyć będzie znaczącej części instalacji, wydłużając jednocześnie przewidywany okres jej ekonomicznego wykorzystania. Dodatkowo, w takim przypadku działania związane z utrzymaniem funkcjonowania źródła energii oraz zwykła wymiana części, które podlegałyby wymianie w trakcie zwykłego okresu eksploatacji przedmiotowej instalacji, nie będą kwalifikować się do wsparcia. Nowa jednostka kogeneracyjna przynosi ogólne oszczędności energii pierwotnej w porównaniu z oddzielną produkcją energii cieplnej i elektrycznej. Modernizacja istniejącej jednostki kogeneracyjnej lub przekształcenie istniejącej jednostki produkcji mocy w jednostkę kogeneracyjną przynosi oszczędności energii pierwotnej w porównaniu z początkową sytuacją.

Kosztami kwalifikowalnymi są dodatkowe koszty inwestycji w urządzenia niezbędne do tego, by instalacja mogła funkcjonować jako wysokosprawna instalacja kogeneracyjna, w porównaniu z konwencjonalną instalacją energii elektrycznej lub grzewczej o takiej samej mocy, lub dodatkowe koszty inwestycji na modernizację w celu uzyskania wyższej sprawności, w przypadku gdy istniejąca instalacja spełnia już próg wysokiej sprawności. Inwestycja referencyjna powinna zostać ustalona przede wszystkim w oparciu o kryteria techniczne i ekonomiczne. Inwestycją porównywalną pod względem technicznym będzie w takim przypadku inwestycja o takich samych zdolnościach wytwórczych i wszystkich innych parametrach technicznych (z wyjątkiem tych, które są bezpośrednio związane z dodatkowymi inwestycjami w zamierzony cel). Dodatkowo, musi być ona wiarygodną ekonomicznie alternatywą dla ocenianej inwestycji. Należy jednak podkreślić, że ustalenie wiarygodnej ekonomicznie alternatywy powinno zostać przeprowadzone w odniesieniu do samej inwestycji (a nie do ekonomicznego uzasadnienia decyzji inwestycyjnej beneficjenta, czyli niezależnie np. od ewentualnych, jedynie potencjalnie możliwych korzyści związanych np. z wyborem najtańszej z możliwych opcji) i polegać na właściwym oszacowaniu kosztów inwestycji referencyjnej. Ma być ona wiarygodną, ale niekoniecznie najtańszą dostępną opcją. W przypadku pomocy na inwestycje w układy wysokosprawnej kogeneracji za inwestycję referencyjną należy uznać tradycyjny system produkcji energii elektrycznej lub cieplnej o takiej samej mocy pod względem efektywnej produkcji energii.

Do wyliczania maksymalnego dopuszczalnego poziomu pomocy publicznej na inwestycję typu greenfield z zastosowaniem metody tzw. inwestycji referencyjnej, IZ RPO WP mocno rekomenduje wykorzystanie dedykowanego temu narzędzia elektronicznego (arkusza kalkulacyjnego), dostępnego pod adresem: http://www.tgpe.pl/pl/a/analiza-w-zakresie-instalacji-referencyjnych-dla-oze-i-wysokosprawnej-kogeneracji-juz-dostepna. Greenfield: oznacza to, że narzędzia tego nie można wykorzystać w przypadku inwestycji modernizacyjnej istniejącego źródła, zwiększenia jego mocy itp. Intensywność: Zasada: 45% kosztów kwalifikowalnych + premia dla woj. pomorskiego 15 pkt proc. = 60%. + 20 pkt proc. dla małych przedsiębiorstw, + 10 pkt proc. dla średnich przedsiębiorstw.

Pomoc inwestycyjna na propagowanie energii ze źródeł odnawialnych – art. 41 GBER Pomoc inwestycyjną przyznaje się wyłącznie na nowe instalacje. Pomoc nie jest przyznawana ani wypłacana po oddaniu instalacji do eksploatacji i jest niezależna od wydajności. Nie oznacza to jednak, że pomoc nie może zostać przyznana na pewne kategorie prac dotyczące istniejących instalacji. Jeżeli bowiem inwestycja polega na odnowieniu bądź podniesieniu parametrów istniejącej instalacji, dotyczy jej zasadniczej części i przedłuża czas eksploatacji instalacji, może kwalifikować się do otrzymania pomocy. Nie kwalifikują się natomiast prace utrzymaniowe oraz wymiana pomniejszych części, które stanowią normalne prace w czasie eksploatacji instalacji. Pomoc nie może być przyznawana ani wypłacana po oddaniu instalacji do eksploatacji i jest niezależna od wydajności (co nie oznacza jednak, że niedopuszczalne jest wypłacenie ostatniej transzy pomocy krótko po zakończeniu inwestycji, tak aby IZ RPO WP/IP mogła podjąć stosowne działania w celu kontroli prawidłowości realizacji projektu).

Koszty kwalifikowalne: dodatkowe koszty inwestycji niezbędne do propagowania wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych. Ustala się je w następujący sposób: w przypadku gdy koszty inwestycji w produkcję energii ze źródeł odnawialnych można wyodrębnić z całkowitych kosztów inwestycji jako oddzielną inwestycję, na przykład jako łatwy do wyodrębnienia dodatkowy element w już istniejącym obiekcie, taki koszt związany z energią ze źródeł odnawialnych stanowi koszty kwalifikowalne; w przypadku gdy koszty inwestycji w wytwarzanie energii ze źródeł odnawialnych można określić poprzez odniesienie do podobnej, mniej przyjaznej dla środowiska inwestycji, która prawdopodobnie zostałaby przeprowadzona w przypadku braku pomocy, taka różnica między kosztami obu inwestycji określa koszt związany z energią ze źródeł odnawialnych i stanowi koszty kwalifikowalne; w przypadku niektórych małych instalacji, gdzie nie można określić mniej przyjaznej dla środowiska inwestycji, gdyż nie istnieją zakłady o ograniczonej wielkości, koszty kwalifikowalne stanowią całkowite koszty inwestycji w celu osiągnięcia wyższego poziomu ochrony środowiska. Kosztów, które nie są bezpośrednio związane z osiągnięciem wyższego poziomu ochrony środowiska, nie uznaje się za kwalifikowalne!

Inwestycja referencyjna powinna zostać ustalona przede wszystkim w oparciu o kryteria techniczne i ekonomiczne. Inwestycją porównywalną pod względem technicznym będzie w takim przypadku inwestycja o takich samych zdolnościach wytwórczych i wszystkich innych parametrach technicznych (z wyjątkiem tych, które są bezpośrednio związane z dodatkowymi inwestycjami w zamierzony cel). Dodatkowo, musi być ona wiarygodną ekonomicznie alternatywą dla ocenianej inwestycji. Należy jednak podkreślić, że ustalenie wiarygodnej ekonomicznie alternatywy powinno zostać przeprowadzone w odniesieniu do samej inwestycji (a nie do ekonomicznego uzasadnienia decyzji inwestycyjnej beneficjenta, czyli niezależnie np. od ewentualnych, jedynie potencjalnie możliwych korzyści związanych np. z wyborem najtańszej z możliwych opcji) i polegać na właściwym oszacowaniu kosztów inwestycji referencyjnej. Ma być ona wiarygodną, ale niekoniecznie najtańszą dostępną opcją. W przypadku pomocy inwestycyjnej na propagowanie energii ze źródeł odnawialnych za inwestycję referencyjną należy uznać: przy produkcji energii elektrycznej - tradycyjną elektrownię o takiej samej mocy pod względem efektywnej produkcji energii, przy produkcji energii cieplnej - tradycyjny system ciepłowniczy o takiej samej mocy pod względem efektywnej produkcji energii.

W przypadku wyliczania maksymalnego dopuszczalnego poziomu pomocy publicznej na inwestycję typu greenfield, z zastosowaniem metody tzw. inwestycji referencyjnej (lit. b powyżej), IZ RPO WP mocno rekomenduje wykorzystanie dedykowanego temu narzędzia elektronicznego (arkusza kalkulacyjnego), dostępnego pod adresem: http://www.tgpe.pl/pl/a/analiza-w-zakresie-instalacji-referencyjnych-dla-oze-i-wysokosprawnej-kogeneracji-juz-dostepna. Greenfield: oznacza to, że narzędzia tego nie można wykorzystać w przypadku inwestycji modernizacyjnej istniejącego źródła, zwiększenia jego mocy itp.

GBER nie zawiera precyzyjnej definicji tzw GBER nie zawiera precyzyjnej definicji tzw. małych instalacji (w szczególności odnoszącej się do wielkości ich zainstalowanej mocy), która mogłaby być stosowana na potrzeby udzielania pomocy inwestycyjnej w oparciu o art. 41 GBER. Należałoby więc przyjąć, że dla stwierdzenia, czy dana instalacja może być traktowana jako tzw. mała instalacja w rozumieniu art. 41 ust. 6 lit. c GBER, decydujący będzie jedynie brak dającej się ustalić wiarygodnej inwestycji referencyjnej (ze względu na wielkość instalacji). Taka ocena powinna zostać przeprowadzona indywidualnie dla każdej inwestycji. Może tak być np. w sytuacji, gdy dana instalacja jest używana jako wtórne źródło energii dla przedsiębiorstwa, gdy dostępne są odnawialne źródła energii (np. jest dostateczne nasłonecznienie), w celu zmniejszenia poboru konwencjonalnej energii z głównego jej źródła. Przyjmuje się, że za małe instalacje mogą być uznawane mikroinstalacje w rozumieniu art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. poz. 478, z późn. zm.), tj. instalacje o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 40 kW, przyłączone do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV lub o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 120 kW.

Intensywność: 45% kosztów kwalifikowalnych, jeśli koszty te oblicza się zgodnie z kryteriami określonymi w pkt a) lub b) powyżej + premia dla woj. pomorskiego 15 pkt proc. = 60%; 30% kosztów kwalifikowalnych, jeśli koszty te oblicza się zgodnie z kryteriami określonymi w pkt c) powyżej + premia dla woj. pomorskiego 15 pkt proc. = 45%. + 20 pkt proc. dla małych przedsiębiorstw, + 10 pkt proc. dla średnich przedsiębiorstw.

Pomoc inwestycyjna na efektywny energetycznie system ciepłowniczy i chłodniczy – art. 46 GBER Aby kwalifikować się do uzyskania pomocy publicznej o tym przeznaczeniu, tak źródło energii (zakład produkcyjny), jak i sieć dystrybucyjna muszą stanowić część efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego i chłodniczego (lub też całkowita inwestycja prowadzi do osiągnięcia takiego standardu przez system ciepłowniczy i chłodniczy). Komisja Europejska dopuszcza możliwość udzielenia pomocy publicznej na podstawie art. 46 GBER na inwestycję w sieci dystrybucyjne, które nie są częścią efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego lub chłodniczego, pod warunkiem, że w przyszłości przeprowadzona zostanie także inwestycja w zakład produkcyjny powodująca, iż system ciepłowniczy lub chłodniczy spełni standardy z art. 2 pkt 124 GBER. Takie inwestycje (tj. inwestycje w sieci dystrybucyjne i późniejsza w zakład produkcyjny) muszą stanowić część jednego projektu (zamierzenia) inwestycyjnego, które jednak realizowane jest etapami, w różnych momentach czasu. W takim przypadku konieczne byłoby przedłożenie przez potencjalnego beneficjenta informacji o obu etapach projektu (tj. części dot. sieci dystrybucyjnych oraz części dot. zakładu produkcyjnego), opisujących ich charakter, koszty i orientacyjny harmonogram realizacji.  

Za efektywny energetycznie system ciepłowniczy i chłodniczy uznaje się oznacza system, który spełnia kryteria efektywnego systemu ciepłowniczego i chłodniczego zdefiniowane w art. 2 pkt 41 i 42 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej, zmiany dyrektyw 2009/125/WE i 2010/30/UE oraz uchylenia dyrektyw 2004/8/WE i 2006/32/WE. Przy czym warte podkreślenia jest, że aby dany system mógł być zakwalifikowany jako efektywny energetycznie system ciepłowniczy lub chłodniczy, łącznie spełnione muszą być przesłanki zarówno z art. 2 pkt 41, jak i art. 2 pkt 42 dyrektywy 2012/27/UE.

Oznacza to, że efektywnym energetycznie systemem ciepłowniczym lub chłodniczym jest system, który łącznie spełnia następujące warunki: w danym systemie do produkcji ciepła lub chłodu wykorzystuje się w co najmniej 50% energię ze źródeł odnawialnych, lub w co najmniej 50% ciepło odpadowe, lub w co najmniej 75% ciepło pochodzące z kogeneracji, lub w co najmniej 50% wykorzystuje się połączenie takiej energii i ciepła; dany system stanowi rozwiązanie w zakresie ogrzewania i chłodzenia, które w porównaniu do podstawowego scenariusza odzwierciedlającego działalność w niezmienionych warunkach, wymiernie zmniejsza wkład energii pierwotnej wymaganej, aby dostarczyć jedną jednostkę energii dla potrzeb odnośnego systemu w sposób opłacalny, zgodnie z oceną w ramach analizy kosztów i korzyści, z uwzględnieniem energii niezbędnej do wydobycia, przetwarzania, przesyłu i rozdziału. Definicja efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego lub chłodniczego obejmuje zakłady produkcji energii cieplnej i chłodniczej oraz sieć (w tym związane z nią obiekty) niezbędne do dystrybucji energii cieplnej i chłodniczej z jednostek produkcyjnych do lokalu klienta.

Koszty kwalifikowalne w przypadku zakładu produkcyjnego (production plant): dodatkowe koszty niezbędne do budowy, rozbudowy i odnowienia jednej lub większej liczby jednostek wytwórczych w celu ich eksploatacji jako efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego i chłodniczego w porównaniu z tradycyjnym zakładem produkcyjnym. Inwestycja stanowi integralną część efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego i chłodniczego. Kosztami kwalifikowalnymi w przypadku sieci dystrybucji są koszty inwestycji.

Intensywność w przypadku zakładu produkcyjnego: Zasada: 45% kosztów kwalifikowalnych + premia dla woj. pomorskiego 15 pkt proc. = 60%. + 20 pkt proc. dla małych przedsiębiorstw, + 10 pkt proc. dla średnich przedsiębiorstw. Kwota pomocy w przypadku sieci dystrybucji nie przekracza różnicy między kosztami kwalifikowalnymi a zyskiem operacyjnym. Zysk operacyjny odlicza się od kosztów kwalifikowalnych ex ante albo poprzez mechanizm wycofania.

Pomoc inwestycyjna na infrastrukturę energetyczną – art. 48 GBER Pomoc przyznawana jest na rzecz infrastruktury energetycznej znajdującej się na obszarach objętych pomocą. Definicja infrastruktury energetycznej – art. 2 pkt 130 GBER. Pomoc na inwestycje w projekty dotyczące magazynowania energii elektrycznej i gazu oraz infrastrukturę naftową nie jest wyłączona z obowiązku zgłoszenia na mocy tego przepisu. Koszty kwalifikowalne: koszty inwestycji. Kwota pomocy nie przekracza różnicy między kosztami kwalifikowalnymi a zyskiem operacyjnym z inwestycji. Zysk operacyjny odlicza się od kosztów kwalifikowalnych ex ante albo poprzez mechanizm wycofania.

Infrastruktura energetyczna: w przypadku energii elektrycznej: infrastruktura do przesyłu, zgodnie z definicją w art. 2 ust. 3 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej; infrastruktura do dystrybucji, zgodnie z definicją w art. 2 ust. 5 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/72/WE z dnia 13 lipca 2009 r. dotyczącej wspólnych zasad rynku wewnętrznego energii elektrycznej; magazynowanie energii elektrycznej, definiowane jako obiekty służące do magazynowania energii elektrycznej, na stałe lub czasowo, w infrastrukturze naziemnej lub podziemnej lub na składowiskach, pod warunkiem że są bezpośrednio połączone z liniami przesyłowymi wysokiego napięcia zaprojektowanymi dla napięcia równego co najmniej 110 kV; wszelkie urządzenia lub instalacje mające istotne znaczenie dla pewnego, bezpiecznego i efektywnego funkcjonowania systemów, o których mowa w ppkt (i)-(iii), w tym systemy ochrony i monitorowania oraz systemy sterujące na wszystkich poziomach napięcia i podstacji; oraz inteligentne sieci, zdefiniowane jako dowolny sprzęt, linia, kabel lub instalacja, zarówno na poziomie przesyłu, jak i dystrybucji niskiego i średniego napięcia, mające na celu dwukierunkową komunikację cyfrową w czasie rzeczywistym lub zbliżonym do czasu rzeczywistego, interaktywne i inteligentne monitorowanie wytwarzania energii elektrycznej, przesyłu, dystrybucji i zużycia energii oraz zarządzanie takim wytwarzaniem, przesyłem, dystrybucją i zużyciem w ramach sieci energetycznych w celu stworzenia sieci skutecznie integrującej zachowania i działania wszystkich podłączonych do niej użytkowników - wytwórców, odbiorców i użytkowników będących zarazem wytwórcami i odbiorcami - w celu zapewnienia efektywnego pod względem ekonomicznym, zrównoważonego systemu elektroenergetycznego o niskim poziomie strat i wysokim poziomie jakości oraz zabezpieczenia dostaw i bezpieczeństwa;

w przypadku gazu: rurociągi przesyłowe i dystrybucyjne do transportu gazu ziemnego i biogazu, stanowiące część sieci, z wyłączeniem rurociągów wysokociśnieniowych wykorzystywanych do dystrybucji gazu ziemnego na etapie poszukiwawczo-wydobywczym; podziemne obiekty do magazynowania podłączone do gazociągów wysokociśnieniowych, o których mowa w ppkt (i); obiekty do odbioru, magazynowania i regazyfikacji lub rozprężania skroplonego gazu ziemnego lub przepustowość, m.in. w tłoczni gazu; sprężonego gazu ziemnego; oraz wszelkie urządzenia lub instalacje niezbędne do tego, by system mógł funkcjonować w sposób pewny, bezpieczny i skuteczny lub by umożliwić dwukierunkową

w przypadku ropy naftowej: rurociągi wykorzystywane do transportu ropy naftowej; pompownie i obiekty do magazynowania niezbędne do eksploatacji rurociągów ropy naftowej; wszelkie urządzenia lub instalacje istotne dla prawidłowego, bezpiecznego i efektywnego funkcjonowania systemu, w tym systemy ochronne, monitorujące i sterujące oraz infrastruktura zwrotnego przepływu; w przypadku CO2: sieci rurociągów, w tym powiązane stacje wspomagające, służące do transportu CO2 na składowiska, w celu wprowadzenia CO2 do odpowiednich podziemnych formacji geologicznych, gdzie ma miejsce trwałe składowanie.

Pomoc na badania środowiska – art. 49 GBER Kwalifikowalne projekty: badania, tym audyty energetyczne, bezpośrednio związane z inwestycjami: w układy wysokosprawnej kogeneracji; w środki mające na celu propagowanie energii ze źródeł odnawialnych; w efektywny energetycznie system ciepłowniczy i chłodniczy; w infrastrukturę energetyczną. Koszty kwalifikowalne: koszty realizacji badań. Intensywność: Zasada: 50% kosztów kwalifikowalnych. + 20 punktów procentowych w przypadku badań przeprowadzanych w imieniu małych przedsiębiorstw, + 10 punktów procentowych w przypadku badań przeprowadzanych w imieniu średnich przedsiębiorstw. Pomoc nie może zostać przyznana dużym przedsiębiorstwom na obowiązkowe audyty energetyczne (art. 8 ust. 4 dyrektywy 2012/27/UE z dnia 25 października 2012 r. w sprawie efektywności energetycznej), chyba że taki audyt energetyczny jest prowadzony w uzupełnieniu obowiązkowego audytu energetycznego.

Pomocne w interpretacji pomocy na energetykę: Wytyczne Komisji w sprawie pomocy państwa na ochronę środowiska i cele związane z energią w latach 2014-2020 (Dz. Urz. UE C 200 z 28.06.2014 r., s. 1).

Pomoc inwestycyjna na infrastrukturę sportową i wielofunkcyjną infrastrukturę rekreacyjną – art. 55 GBER Infrastruktura sportowa – wszelkie obiekty służące do uprawniania sportu zawodowego lub amatorskiego (jeśli jest na nich prowadzona działalność gospodarcza), np. stadiony sportowe i hale sportowe, baseny sportowe. Wielofunkcyjna infrastruktura rekreacyjna – infrastruktura służąca więcej niż jednemu celowi rekreacji, na którą składa się zaplecze rekreacyjne o wielofunkcyjnym charakterze, oferujące w szczególności usługi kulturalne i rekreacyjne, z wyłączeniem jednak hoteli i parków rozrywki. Przykładem mogą być wielofunkcyjne hale sportowo-widowiskowe. Zdaniem Komisji Europejskiej jako wielofunkcyjna infrastruktura rekreacyjna klasyfikowane są przystanie jachtowe (mariny), ponieważ służą one do uprawiania amatorskiego sportu, tj. żeglarstwa, a także służą innym celom rekreacji (np. turystycznym, kulturalnym) – Wyjaśnienia KE do GBER, marzec 2016 r.

Infrastruktura musi być udostępniania szeregowi użytkowników na przejrzystych i niedyskryminacyjnych zasadach. Jednakże przedsiębiorstwom, które finansują co najmniej 30% kosztów inwestycji w infrastrukturę, można przyznać preferencyjny dostęp na bardziej korzystnych warunkach. Wszelkie koncesje na budowę, modernizację lub prowadzenie wielofunkcyjnej infrastruktury rekreacyjnej bądź inne formy powierzenia osobie trzeciej takich zadań udzielane są na otwartych, przejrzystych i niedyskryminacyjnych zasadach, z należytym poszanowaniem obowiązujących zasad udzielania zamówień.

Najczęstsze kategorie kosztów, które nie są kwalifikowalne: Koszty kwalifikowalne: koszty inwestycji w rzeczowe aktywa trwałe oraz wartości niematerialne i prawne. Inżynier kontraktu, nadzór autorski, nadzór inwestorski – koszty kwalifikowalne. Najczęstsze kategorie kosztów, które nie są kwalifikowalne: zarządzanie projektem, prowadzenie rozliczeń (personel pośredni); promocja projektu. Jeżeli w projekcie partnerskim pomoc publiczna występuje w przypadku części partnerów (w tym partnera wiodącego), zaś w przypadku innych partnerów pomoc publiczna nie występuje, a nie jest możliwe przypisanie kosztów niekwalifikowalnych zgodnie z przepisami o pomocy publicznej (a kwalifikowalnych w przypadku braku pomocy publicznej) do konkretnego partnera (np. koszty zarządzania projektem), wówczas mogą one być kwalifikowalne proporcjonalnie (w proporcji, w jakiej pozostają koszty kwalifikowalne całego projektu nieobjęte pomocą publiczną do całości kosztów kwalifikowalnych projektu).

Kwota pomocy nie przekracza różnicy między kosztami kwalifikowalnymi a zyskiem operacyjnym z inwestycji. Zysk operacyjny odlicza się od kosztów kwalifikowalnych ex ante, na podstawie rozsądnych prognoz, albo przy użyciu mechanizmu wycofania. Zysk operacyjny – różnica między zdyskontowanymi dochodami a zdyskontowanymi kosztami operacyjnymi w danym cyklu życia inwestycji, gdy różnica ta jest wartością dodatnią (może też przyjmować wartość 0, jednak nigdy wartości ujemnej; oznacza to, że jeżeli występuje strata operacyjna, zysk operacyjny musi przyjąć wartość 0). Koszty operacyjne obejmują koszty, takie jak koszty personelu, materiałów, zakontraktowanych usług, komunikacji, energii, konserwacji, czynszu, administracji, lecz nie uwzględniają kosztów amortyzacji i kosztów finansowania, jeśli zostały one objęte zakresem pomocy inwestycyjnej. Przez cykl życia infrastruktury należy co do zasady rozumieć okres amortyzacji zgodnie z przepisami o rachunkowości.

Zysk operacyjny [operating profit] 1 1 000 000 PLN 400 000 PLN Przykład 1: Koszty kwalifikowalne: 10 mln zł. Okres amortyzacji: 5 lat. Rok Dochody [revenues] Koszty operacyjne Zysk operacyjny [operating profit] 1 1 000 000 PLN 400 000 PLN 600 000 PLN 2 1 200 000 PLN 450 000 PLN 750 000 PLN 3 800 000 PLN 900 000 PLN - 100 000 PLN 4 0 PLN 5 500 000 PLN 300 000 PLN Razem zysk operacyjny [tys. PLN]: 600 + 750 – 100 + 0 + 300 = 1 550 000 PLN Maksymalny dopuszczalny poziom dofinansowania z RPO WP: 10 000 000 PLN – 1 550 000 PLN = 8 450 000 PLN. Kwota ta jest niższa niż 85% kosztów kwal. (10 000 000 PLN x 85% = 8 500 000 PLN). Wniosek: można udzielić pomocy z RPO WP w kwocie maksymalnie 8 450 000 PLN.

Koszty kwalifikowalne: 10 mln zł. Okres amortyzacji: 5 lat. Rok Przykład 2: Koszty kwalifikowalne: 10 mln zł. Okres amortyzacji: 5 lat. Rok Dochody [revenues] Koszty operacyjne Zysk operacyjny [operating profit] 1 1 000 000 PLN 1 500 000 PLN - 500 000 PLN 2 1 200 000 PLN 1 600 000 PLN - 400 000 PLN 3 800 000 PLN 900 000 PLN - 100 000 PLN 4 0 PLN 5 500 000 PLN 300 000 PLN Razem zysk operacyjny [tys. PLN]: – 500 – 400 – 100 + 0 + 300 = – 700 000 PLN Maksymalny dopuszczalny poziom dofinansowania z RPO WP: Dobrze: 10 000 000 PLN – 0 PLN = 10 000 000 PLN. Ale nie więcej niż 10 000 000 PLN x 85%, tj. maksymalny poziom pomocy z RPO WP = 8 500 000 PLN. Źle: 10 000 000 PLN – (– 700 000 PLN) = 10 700 000 PLN. 10 700 000 PLN x 85% = 9 095 000 PLN.

Alternatywnie, w przypadku pomocy nieprzekraczającej 1 mln euro, maksymalną kwotę pomocy można ustalić na poziomie 80% kosztów kwalifikowalnych.

Pomoc inwestycyjna na infrastrukturę lokalną - art. 56 GBER Dotyczy finansowania przeznaczonego na zbudowanie lub modernizację lokalnej infrastruktury, które dotyczy infrastruktury przyczyniającej się na poziomie lokalnym do poprawy otoczenia biznesu i środowiska konsumenckiego oraz do modernizacji i rozwoju bazy przemysłowej. Takie obiekty infrastrukturalne umożliwiają stworzenie otoczenia sprzyjającego inwestycjom prywatnym i wzrostowi gospodarczemu, przyczyniając się tym samym do realizacji celów leżących we wspólnym interesie, a zwłaszcza priorytetów i celów strategii „Europa 2020”. Ocena lokalnego charakteru z punktu widzenia całej UE, a nie krajowego. Przykłady: dworce kolejowe, infrastruktura IOB.

Art. 56 GBER nie ma zastosowania do pomocy na infrastrukturę, która jest przedmiotem innych sekcji rozdziału III GBER, z wyjątkiem pomocy regionalnej, tj.: infrastruktura badawczo-rozwojowa, klastry innowacyjne, infrastruktura efektywnych energetycznie systemów ciepłowniczych i chłodniczych, infrastruktura energetyczna, w tym odnawialne źródła energii i związana z kogeneracją, infrastruktura dedykowana recyclingowi i ponownemu wykorzystaniu odpadów, infrastruktura szerokopasmowa, infrastruktura służąca zachowaniu kultury i dziedzictwa kulturowego, infrastruktura sportowa oraz wielofunkcyjna infrastruktura rekreacyjna, a także: infrastruktura portów lotniczych, infrastruktura portów morskich, oraz infrastruktura dedykowana (specjalna), tj. infrastruktura, który została zbudowana dla możliwych do ustalenia z góry przedsiębiorstw i dostosowana do ich potrzeb.

Recykling wg GBER: dowolny proces odzysku, w ramach którego materiały odpadowe są ponownie przetwarzane w produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach. Obejmuje to ponowne przetwarzanie materiału organicznego, ale nie obejmuje odzysku energii i ponownego przetwarzania na materiały, które mają być wykorzystane jako paliwa lub do celów wypełniania wyrobisk. Ponowne wykorzystanie (użycie) wg GBER: jakikolwiek proces, w wyniku którego produkty lub składniki niebędące odpadami są wykorzystywane ponownie do tego samego celu, do którego były przeznaczone.

Infrastruktura dedykowana Decyzja KE z 29.06.2011 r. w sprawie N 671/2008 – Pomoc dla Mercedes-Benz Manufacturing Hungary Korlátolt Felelősségű Társaság: budowa nowej infrastruktury kolejowej prowadzącej od narodowej infrastruktury kolejowej do fabryki samochodów osobowych Mercedes-Benz, która to infrastruktura miała się znajdować się poza terenem fabryki, nie być jej własnością i teoretycznie być otwarta dla wszystkich potencjalnych użytkowników, Daimler AG (właściciel fabryki) płacić miał ceny rynkowe za dostęp do infrastruktury, KE uznała, że to w rzeczywistości nowe połączenie kolejowe będzie służyć jedynie fabryce samochodów Mercedes-Benz, a zatem wsparcie będzie przeznaczone dla konkretnego przedsiębiorstwa i co za tym idzie będzie to selektywna korzyść ekonomiczna, a więc dofinansowanie kosztów budowy tej infrastruktury to pomoc publiczna dla Daimler AG.

Taka infrastruktura jest udostępniana zainteresowanym użytkowników w oparciu o otwarte, przejrzyste i niedyskryminujące zasady. Cena pobierana za użytkowanie lub sprzedaż infrastruktury odpowiada cenie rynkowej. Wszelkie koncesje lub inne formy powierzenia osobie trzeciej eksploatacji infrastruktury udzielane są na otwartych, przejrzystych i niedyskryminacyjnych zasadach, z należytym poszanowaniem obowiązujących zasad udzielania zamówień. Koszty kwalifikowalne: koszty inwestycji w rzeczowe aktywa trwałe oraz wartości niematerialne i prawne. Kwota pomocy nie przekracza różnicy między kosztami kwalifikowalnymi a zyskiem operacyjnym z inwestycji. Zysk operacyjny odlicza się od kosztów kwalifikowalnych ex ante, na podstawie rozsądnych prognoz, albo przy użyciu mechanizmu wycofania.

Pomoc w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych w sektorze gospodarki odpadami komunalnymi: decyzja Komisji Europejskiej nr 2012/21/UE z dnia 20 grudnia 2011 r. w sprawie stosowania art. 106 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy państwa w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych, przyznawanej przedsiębiorstwom zobowiązanym do wykonywania usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (Dz. Urz. UE L 7 z 11.01.2012 r., str. 3)

Zakaz przyznawania wsparcia z EFRR na rzecz przedsiębiorstw w trudnej sytuacji w rozumieniu unijnych przepisów dotyczących pomocy państwa – art. 3 ust. 3 lit. d rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) z dnia 17 grudnia 2013 r. nr 1301/2013 w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu "Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia" oraz w sprawie uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1080/2006 (Dz. Urz. UE L 347 z 20.12.2013 r., s. 289). na potrzeby rekompensaty z tytułu świadczenia usług publicznych oraz pomocy de minimis – pkt 20 Wytycznych dotyczących pomocy państwa na ratowanie i restrukturyzację przedsiębiorstw niefinansowych znajdujących się w trudnej sytuacji (Dz. Urz. UE C 249 z 31.07.2014 r., s. 1): Przedsiębiorstwo uznaje się za znajdujące się w trudnej sytuacji, jeżeli bez interwencji państwa prawie na pewno będzie skazane na zniknięcie z rynku w perspektywie krótko- lub śred­nioterminowej. Przedsiębiorstwo uznaje się zatem za znajdujące się w trudnej sytuacji, jeżeli zachodzi co naj­mniej jedna z następujących okoliczności: a) w przypadku spółki charakteryzującej się ograniczoną odpowiedzialnością wspólników: więcej niż połowę subskrybowanego kapitału podstawowego utracono wskutek poniesionych strat. Ma to miejsce w przypadku, gdy odliczenie poniesionych strat z kapitałów rezerwowych (i z wszystkich innych elemen­tów ogólnie uznawanych za część funduszy własnych spółki) prowadzi do ujemnego wyniku przekraczającego połowę subskrybowanego kapitału podstawowego; b) w przypadku spółki, w której przynajmniej niektórzy wspólnicy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za długi spółki: więcej niż połowę kapitału spółki według dokumentów księgowych utracono wskutek poniesionych strat; c) przedsiębiorstwo jest przedmiotem zbiorowego postępowania upadłościowego lub zgodnie z prawem krajowym spełnia kryteria objęcia zbiorowym postępowaniem upadłościowym na wniosek wierzycieli; d) w przypadku przedsiębiorstwa, które nie jest MŚP, jeśli w ciągu ostatnich dwóch lat: (i) stosunek księgowej wartości kapitału obcego do księgowej wartości kapitału przedsiębiorstwa był większy niż 7,5; oraz (ii) wskaźnik pokrycia odsetek do EBITDA tego przedsiębiorstwa wynosił poniżej 1,0.

Brak selektywnej korzyści ekonomicznej przy rekompensacie z tytułu świadczenia usług publicznych – spełnienie wszystkich przesłanek z wyroku TSUE w sprawie C-280/00 Altmark Trans: a) przedsiębiorstwo jest zobowiązane do świadczenia usługi publicznej i ją wykonuje, a jednocześnie usługa ta jest jasno zdefiniowana; b) w celu uniknięcia przyznania korzyści ekonomicznej, która może faworyzować wybrane przedsiębiorstwo w stosunku do konkurencji, parametry na podstawie których ustala się rekompensatę powinny być określone obiektywnie i transparentnie zanim nastąpi nałożenie zobowiązania do świadczenia usług publicznych; c) rekompensata nie może przekroczyć kosztów poniesionych w związku z realizacją usługi publicznej z uwzględnieniem wpływów z tej usługi oraz rozsądnego zysku; d) jeżeli przedsiębiorstwo nie zostało wybrane zgodnie z procedurami zamówień publicznych gwarantującymi, że usługa będzie zapewniona po najmniejszym koszcie dla społeczności, rekompensata nie może przekraczać kosztów, jakie poniosłoby typowe przedsiębiorstwo, dobrze zarządzane i odpowiednio wyposażone do realizacji usługi publicznej, z uwzględnieniem wpływów generowanych przez usługę i rozsądnego zysku.

Interpretacja kryteriów Altmark – Komunikat Komisji w sprawie stosowania reguł Unii Europejskiej w dziedzinie pomocy państwa w odniesieniu do rekompensaty z tytułu usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym (Dz. Urz. UE C 8 z 11.01.2012 r., s. 4). W praktyce: skuteczne wykazanie spełnienia kryteriów Altmark, należy do rzadkości.

Rekompensata: wszelkie przysporzenia, w dowolnej formie (np Rekompensata: wszelkie przysporzenia, w dowolnej formie (np. dotacja, dokapitalizowanie, zwolnienie podatkowe lub wynagrodzenie), otrzymywane przez operatora w celu pokrycia kosztów związanych ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym. Operator: jednostka budżetowa lub samorządowy zakład budżetowy gminy, spółka komunalna albo przedsiębiorca zewnętrzny.

Z wnioskiem o dofinansowanie może wystąpić: gmina: która zamierza wykonywać UOIG w formie samorządowego zakładu budżetowego lub jednostki budżetowej, która zamierza wykonywać UOIG za pośrednictwem swej spółki komunalnej (i po otrzymaniu dofinansowania udostępni odpowiednie aktywa spółce komunalnej), która zamierza powierzyć wykonywanie UOIG przedsiębiorcy zewnętrznemu lub wewnętrznemu, lecz wybranemu tak jak zewnętrzny (po otrzymaniu dofinansowania i zrealizowaniu projektu przekaże majątek wytworzony w ramach jego realizacji przedsiębiorcy zewnętrznemu), operator: spółka komunalna, która zamierza wykonywać UOIG na rzecz macierzystej gminy, przedsiębiorca zewnętrzny lub wewnętrzny, lecz wybrany tak jak zewnętrzny (jeżeli dofinansowanie ma otrzymać bezpośrednio przedsiębiorca realizujący projekt i to on będzie stroną umowy o dofinansowanie).

W celu prawidłowej realizacji obowiązku świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym konieczne jest zapewnienie odpowiedniej infrastruktury niezbędnej do świadczenia usługi na odpowiednim poziomie, z której będzie korzystał operator (w pewnych przypadkach infrastruktura ta musi zostać wybudowana lub zmodernizowana). Usługi polegające na prowadzeniu punktu selektywnego zbierania odpadów komunalnych (PSZOK) stanowią usługi w ogólnym interesie gospodarczym wykonywane w ramach zadań własnych samorządu gminy. Podmiot eksploatujący PSZOK należy uznać za operatora, a przekazywane mu środki traktować jako rekompensatę z tytułu świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym. (Uwaga: w przypadku PSZOK linia demarkacyjna – w RPO projekty o wartości do 2 mln PLN kosztów kwalifikowalnych i obsługujące do 20 000 mieszkańców)

Okres kwalifikowalności wydatków w zakresie dofinansowania ze środków UE rozpoczyna się od 1 stycznia 2014 r. Infrastruktura powstała w wyniku realizacji projektu przez gminę, która otrzymała dofinansowanie ze środków funduszy UE przed dokonaniem wyboru operatora wykonującego usługi w zakresie gospodarki odpadami, a który zakończył się rzeczowo i finansowo po dokonaniu wyboru tego operatora, może zostać przekazana bezpośrednio (z pominięciem procedury konkurencyjnej) temu operatorowi, jeśli możliwość taka została przewidziana na etapie udzielania zamówienia publicznego (w ogłoszeniu o zamówieniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia). W przeciwnym wypadku operator infrastruktury powinien zostać wybrany zgodnie z zasadami określonymi w Ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Aby dofinansowanie z programów operacyjnych zostało prawidłowo rozliczone w ramach rekompensaty z tytułu świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym umowa o świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym, choćby warunkowo, musi zobowiązywać operatora do określonego działania, np. zakupu składników majątkowych, i tym samym przewidywać rekompensatę z tego tytułu. Z umowy wynika również moment, w którym operator jest uprawiony do otrzymania rekompensaty (całości lub części). W przypadku otrzymania dofinansowania ze środków programów operacyjnych zmianie ulega nie kwota rekompensaty, lecz źródło jej finansowania. Przedsiębiorca zewnętrzny lub co prawda wewnętrzny, lecz wybrany z zastosowaniem takich samych zasad, jak przedsiębiorca wewnętrzny, może ubiegać się o dofinansowanie ze środków funduszy UE, jeśli było to przewidziane w ramach procedury udzielania zamówienia publicznego albo innej analogicznej procedury, w wyniku której powierzono temu przedsiębiorcy świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym bądź otrzymane dofinansowanie może zostać uwzględnione w ramach obowiązującej umowy o świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym.

W każdym przypadku, gdy o dofinansowanie ubiega się operator (niezależnie od jego statusu), a nie gmina, zawarcie umowy o dofinansowanie jest możliwe wyłącznie wówczas gdy operator ten zawarł z właściwą gminą (a nie ma dopiero zawrzeć) umowę o świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym, w ramach której ma zostać udzielone dofinansowanie ze środków funduszy UE w formie rekompensaty z tytułu świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym. Jeżeli o dofinansowanie wystąpiła gmina, przekazanie spółce komunalnej dofinansowania albo majątku wytworzonego z udziałem dofinansowania nie może nastąpić przed zawarciem umowy o świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym. Jeżeli o dofinansowanie wystąpiła spółka komunalna, przyznanie spółce dofinansowania, rozumiane jako zawarcie umowy o dofinansowanie projektu ze środków funduszy UE, nie może nastąpić przed zawarciem umowy o świadczenie usług w ogólnym interesie gospodarczym.

Korzyść wynikająca z przekazania składników majątkowych operatorowi w związku ze świadczeniem przez niego usług w ogólnym interesie gospodarczym powinna zostać uwzględniona w kalkulacji rekompensaty otrzymywanej przez operatora, ponieważ obniża koszty, które ponosi on w związku ze świadczeniem usług w ogólnym interesie gospodarczym w stosunku do sytuacji, w której ww. składniki nie zostałyby mu udostępnione. Przekazywane lub udostępniane operatorowi w związku ze świadczeniem przez niego usług w ogólnym interesie gospodarczym składniki majątkowe stanowią część rekompensaty, niezależnie od tego, czy mają do nich dostęp na równych i niedyskryminacyjnych zasadach inni przedsiębiorcy działający na danym rynku.

Wysokość rekompensaty nie może przekraczać kwoty niezbędnej do pokrycia kosztów netto wynikających z wywiązywania się ze zobowiązań z tytułu świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym, przy uwzględnieniu odpowiednich wpływów i rozsądnego zysku z kapitału zainwestowanego niezbędnego do wywiązywania się z tych zobowiązań.

Załączniki do wniosku o dofinansowanie: w zależności od tego, kto wnioskuje o dofinansowanie (gmina czy operator) i czy złożenie wniosku następuje przed czy po podpisaniu umowy o świadczenie UOIG między gminą a operatorem – patrz 94-99 Wytycznych Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 22 września 2015 r. w zakresie reguł dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym w ramach zadań własnych samorządu gminy w gospodarce odpadami komunalnymi.

Przy rekompensacie z tytułu świadczenia usług publicznych w sektorze gospodarki odpadami komunalnymi – lektura obowiązkowa: Wytyczne Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 22 września 2015 r. w zakresie reguł dofinansowania z programów operacyjnych podmiotów realizujących obowiązek świadczenia usług w ogólnym interesie gospodarczym w ramach zadań własnych samorządu gminy w gospodarce odpadami komunalnymi. Dostępne pod adresem: https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/media/10377/wytyczne_odpady_221015.pdf.

Pomoc de minimis Podstawa prawna: rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 19 marca 2015 r. w sprawie udzielania pomocy de minimis w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 (Dz. U. poz. 488), wydane w oparciu o rozporządzenie Komisji (UE) nr 1407/2013 z dnia 18 grudnia 2013 r. w sprawie stosowania art. 107 i 108 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej do pomocy de minimis (Dz. Urz. UE L 352 z 24.12.2013, s. 1). Co do zasady: całkowita kwota pomocy de minimis przyznanej przez państwo jednemu przedsiębiorstwu nie może przekroczyć 200 000 euro w okresie trzech lat podatkowych (inaczej np. w sektorze transportu). Pomoc ma na celu wspieranie rozwoju gospodarczego i społecznego województwa pomorskiego w ramach RPO WP 2014-2020. Pomoc może być udzielona przedsiębiorcy na pokrycie części kosztów kwalifikowalnych (zgodnie z regulaminem konkursu, Wytycznymi dotyczącymi kwalifikowalności wydatków w ramach RPO WP 2014-2020 itd.) i nie może przekroczyć maksymalnego poziomu dofinansowania dla danego Działania/Poddziałania RPO WP 2014-2020.

Główny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich Dziękuję za uwagę Główny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich ul. Augustyńskiego 2, 80-819 Gdańsk tel. 58 326 81 47, 58 326 81 48, 58 326 81 52 e-mail: punktinformacyjny@pomorskie.eu www.pomorskiewunii.pl 117