Definicja Eutrofizacja: zwiększony wpływ składników pokarmowych do wód, głównie azotu i fosforu, powodujący zwiększenie produkcji pierwotnej, wzrost glonów i roślin wyższych. Eutrofizacja powoduje wielkie zmiany w ekosystemach wodnych i degradację jakości wody, Prowadząc, między innymi, do deficytu tlenu, co może być zabójcze dla ryb. EUTROFIZACJA

Już od początku XX w. pojawiały się lokalnie problemy z nadmierną ilością składników odżywczych w śródlądowych zbiornikach wodnych, lub w strefie przybrzeżnej. Od połowy XX wieku eutrofizację na wielką skalę stwierdzono w Szwajcarii, Szwecji i w Ameryce Północnej, a nieco później w wielu krajach europejskich. Przykładami silnie zeutrofizowanych jezior w Europie są Jezioro Constanca, Jezioro Zurychskie, Jezioro Lugano i Lago Maggiore. Wiele estuariów i zatok położonych jest w środowiskach, w których stosuje się intensywne nawożenie ziemi, na przykład wzdłuż linii brzegowej Północnej i Południowej Ameryki, Afryki, Indii, Południowo-wschodniej Azji, Australii, Chin i Japonii. Dawniej uznawano, że są to problemy obszarów przybrzeżnych uprzemysłowionych regionów, takich jak obszary Morza Bałtyckiego czy morza Śródziemnego, obecnie eutrofizacja stała się problemem ogólnoświatowym.

E UTROFIZACJA BSEP 115B, Eutrophication in the Baltic Sea, 2007, Helcom HELCOM = Helsinki Commission Baltic Marine Environment Protection Commission

Zlewisko Morza Bałtyckiego Powierzchnia ponad km 2 Około 85 mln mieszkańców 9 krajów Ponad 80 rzek

Dlaczego Bałtyk jest tak podatny na eutrofizację? Zamknięte morze – słaba wymiana wód z oceanem Słabe zasolenie – stabilna stratyfikacja wód, słabe mieszanie Duża liczba mieszkańców – duża ilość zanieczyszczeń

S YMPTOMY EUTROFIZACJI W M ORZU B AŁTYCKIM

Stan chlorofilu-a w otwartych wodach Morza Bałtyckiego wyrażony jako wartość Ecological Quality Ratio (EQR). Wartości te są funkcją średniej letniej (czerwiec-wrzesień) zawartości chlorofilu- a w latach Czerwona linia oznacza wartość docelową EQR równą 0.67.

Związek ilości chlorofilu-a ze stężeniem substancji odżywczych Roczna produkcja pierwotna fitoplanktonu zależnie od tempa dopływu rozpuszczonego nieorganicznego azotu DIN na jednostkę powierzchni w różnych ekosystemach morskich (Nixon i in., 1996) Związek rocznego dopływu azotu (10 6 kg N) ze średnią letnią koncentracją chlorofilu-a i częstością zakwitów glonów w cieśninie Kattegat (Carstensen i in., 2004b)

Wpływ eutrofizacji na rozwój fitoplanktonu w Morzu Bałtyckim

Przezroczystość wody w latach

Czynniki wpływające na przezroczystość wody w Morzu Bałtyckim. Te zależne od eutrofizacji zaznaczono na zielono

Czynniki wpływające na zasięg roślinności podwodnej

Związek między różnymi parametrami SAV a stężeniem całkowitym azotu w wodzie morskiej w wodach przybrzeżnych Danii Związek między różnymi parametrami SAV a stężeniem składników odżywczych w południowej części Zatoki Fińskiej zimą

Płytka woda

Głęboka woda

Zasięg hypoxii: sezonowy (czerwony) i długoterminowej (czarny) w latach

Ocena stanu eutrofizacji (2005)

Mapa zlewiska Morza Bałtyckiego z oszacowanymi wartościami zawartości składników odżywczych w otwartych wodach a sześciu regionach Bałtyku: Zatoce Botnickiej, Morzu Botnickim, Zatoce Fińskiej, Zatoce Ryskiej, Bałtyku Południowym i cieśninach duńskich. DIN (rozpuszczony nieorganiczny azot) i DIP (rozpuszczony nieorganiczny fosfor) reprezentują warunki zimowe. TN (całkowita zawartość azotu) i TP (całkowita zawartość fosforu) reprezentują warunki średnioroczne

 Wzrost produkcji pierwotnej planktonu w porównaniu z produkcją bentosową  Dominacja bakteryjnego łańcucha pokarmowego nad klasycznym planktonowym, idącym od organizmów mniejszych ku dużym  Dominacja planktonu bezkrzemowego nad okrzemkami  Dominacja zooplanktonu galaretowatego (meduz) nad skorupiakami  Zwiększone osiadanie materii organicznej na dnie morza  Spadek ilości tlenu w warstwie przydennej spowodowany zużyciem tlenu przez rozkład materii organicznej kończący się hypoxią lub anoxią  Strata wyższych form życia, także ryb i żyjących w warstwie przydennej bezkręgowców z powodu zmniejszonej zawartości tlenu

Strategia zwalczania eutrofizacji. W oparciu o informacje National Research Council (2000) i Backera (2008)