Znaczenie profilaktyki zdrowotnej w utrzymaniu sprawności do długowieczności Małgorzata Kaczmarczyk Kielce, 15 czerwca 2016 roku
Cel pracy Poznanie działań promujących zdrowie oraz zadań profilaktyki zdrowotnej w utrzymaniu sprawności do długowieczności.
Promocja zdrowia „proces umożliwiający ludziom kontrolę nad własnym zdrowiem oraz jego poprawę przez podejmowanie wyborów i decyzji sprzyjających zdrowiu, kształtowanie potrzeb i kompetencji do rozwiązywania problemów zdrowotnych oraz zwiększanie potencjału zdrowia”. /Karta Ottawska, 1986/
Cele promocji zdrowia Umacnianie zdrowia i związanej z nim jakości życia społeczeństwa (np. kształtowanie zdrowego stylu życia i sprzyjającego zdrowiu środowiska nauki, pracy). Zwiększanie aktywności fizycznej. Poprawa sposobu żywienia społeczeństwa oraz jakości zdrowotnej żywności. Ograniczenie spożywania substancji psychoaktywnych, alkoholu i palenia tytoniu. Zmniejszenie narażenia na szkodliwe czynniki środowiskowe. Zwiększenie dostępności, a także usprawnienie podstawowej opieki zdrowotnej. Usprawnienie wczesnej diagnostyki m.in. nowotworów złośliwych szyjki macicy.
Pozytywne starzenie się długowieczność, zdrowie fizyczne i psychiczne, sprawność poznawcza i funkcjonowanie społeczne, efektywne radzenie sobie, sprzyjające okoliczności życia (finanse, sąsiedztwo) i ogólna satysfakcja życiowa. /A. Bowling,2007 /
Profilaktyka zdrowotna działania mające na celu zapobieganie chorobom, poprzez ich wczesne wykrycie i leczenie
Fazy profilaktyki profilaktyka wczesna – utrwalanie prawidłowych wzorców zdrowego stylu życia profilaktyka pierwotna (I fazy) – zapobieganie chorobom poprzez kontrolowanie czynników ryzyka profilaktyka wtórna (II fazy) – zapobieganie konsekwencjom choroby poprzez jej wczesne wykrycie i leczenie (przesiewowe badanie skriningowe) profilaktyka III fazy – zahamowanie postępu choroby oraz ograniczenie powikłań
Starość negatywna choroba przewlekła → fizyczna niepełnosprawność → postępujące ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu → utrata dobrostany psychicznego → obniżenie zdolności funkcjonowania społecznego /Jacek Kozłowski, 2014/
Działania profilaktyczne „ruch jest w stanie zastąpić każde lekarstwo, ale wszystkie lekarstwa razem wzięte nie zastąpią ruchu” dr Wojciech Oczko
Zalecenia aktywności fizycznej przez WHO Osoby zdrowe, sprawne fizycznie, samodzielne – regularne uczestnictwo we wszystkich rodzajach aktywności życia codziennego. Osoby chore przewlekle, niezależne, samodzielne – regularna aktywność fizyczna dostosowana do możliwości poprawi sprawność fizyczną i zapobiegnie utracie niezależności. Osoby chore, niesprawne, zależne od innych – właściwie dobrany rodzaj aktywności poprawi jakość życia, umożliwi radzenie sobie w prostych czynnościach życia codziennego.
Proponowane formy aktywności fizycznej Zajęcia indywidualne lub grupowe Różne formy ćwiczeń – rozciąganie (stretching), relaksacja, aerobik trening mięśni – ćw. wytrzymałościowe, trening równowagi i „elastyczności” Ćwiczenia powinny obejmować formy łatwe lub o umiarkowanym stopniu trudności, np. spacer, taniec, pływanie, jazda na rowerze, gimnastyka Ćwiczenia powinny sprawiać radość i powodować odprężenie Ćwiczenia powinny być prowadzone regularnie, jeśli to możliwe codziennie.
Sposób odżywiania Właściwa dieta ma wpływ na sprawność, na samopoczucie, może oddalić lub zapobiec wystąpieniu wielu przewlekłych schorzeń takich jak: -Cukrzyca -Osteoporoza -Choroby sercowo – naczyniowe -Nowotwory.
Działania profilaktyczne Kontrolowanie wartości ciśnienia tętniczego ↓140/90 mmHg Kontrolowanie masy ciała ↓BMI 18,5 -25,0
Działania profilaktyczne Monitorowanie wskaźników biochemicznych Stężenie cholesterolu HDL („dobry” cholesterol) 35 – 80 mg/dl (0,9 – 2,1 mmol/l) LDL („zły” cholesterol) ↓ 115mg/dl (3,5 mmol/l)
Działania profilaktyczne Monitorowanie wskaźników biochemicznych Stężenie glukozy 70 – 110 mg/dl (3,9 – 6,4 mmol/l) Stężenie Kreatyniny 0,7 – 1,4 mg/dl
Działania profilaktyczne Badania przesiewowe KOBIETY Mammografia, samobadanie piersi Badanie cytologiczne wymazu z kanału szyjki macicy Test na krew utajoną w kale, kolonoskopia Badania przesiewowe MĘŻCZYŹNI Badanie per rectum PSA (Prostate specific antigen - swoisty antygen gruczołu krokowego) Test na krew utajoną w kale, kolonoskopia
Podsumowanie Systematycznie realizowane działania promujące zdrowie i działania profilaktyczne dają szansę utrzymania samodzielności do późnych lat w starości.
Dziękuję za uwagę