W społeczności ludzkiej i zwierzęcej funkcjonują rozmaite systemy znaków, za pomocą których jednostka nawiązuje więź z gromadą i przekazuje jej informacje. kodami Systemy te nazywamy kodami.
Znane są w biologii fakty porozumiewania się zwierząt, np. taniec pszczół. Człowiek w toku współżycia społecznego stworzył wiele kodów: języki naturalne, alfabety, piktogramy, kody naukowe, drogowe itd. Ludzie porozumiewają się ze sobą za pomocą języka a także innymi sposobami: mimiką, gestami, symbolami (np. w matematyce, chemii), sygnałami umownymi (np. znaki drogowe) itd.
język Najdoskonalszym środkiem komunikacji jest język, dzięki któremu możemy przekazywać więcej informacji; dzięki niemu możemy wyrazić swoje różne przeżycia oraz oddziaływać na innych.
Komunikacja językowa zachodzi zawsze w określonej sytuacji. By doszło do porozumienia, muszą być spełnione pewne warunki.
KOMUNIKAT JĘZYKOWY Aby mógł powstać KOMUNIKAT JĘZYKOWY: musi istnieć co najmniej dwóch ludzi: NADAWCA, który go przekaże i ODBIORCA – słuchacz; porozumienie będzie możliwe, jeśli zostanie między nimi nawiązany KONTAKT wzrokowy lub słuchowy (np. spotkanie lub rozmowa telefoniczna itp.); aby informacja została przekazana, nadawca i odbiorca muszą posługiwać się tym samym systemem znaków, muszą znać KOD. To dlatego Polak nieznający języka angielskiego nie porozumie się z Anglikiem; do odbioru informacji konieczne jest spełnienie jeszcze jednego warunku – znajomość KONTEKSTU, czyli wycinka rzeczywistości, do którego odnosi się przekaz, ponieważ tylko wtedy odbiorca zrozumie wypowiedź.
Pięć czynników wpływa zatem na to, że powstanie komunikat językowy nadawca odbiorca kontakt kod kontekst te 6 składników tworzy AKT KOMUNIKACJI JĘZYKOWEJ
KONTEKST (wycinek Rz., do którego odnosi się przekaz) NADAWCA (ten, kto wysyła komunikat) KONTAKT (wzrokowy, słuchowy) KOMUNIKAT JĘZYKOWY (informacja) KOD (system znaków; środek informacji) ODBIORCA (ten, który odbiera komunikat) AKT KOMUNIKACJI JĘZYKOWEJ SCHEMAT wg Jacobsona, Poetyka w świetle językoznawstwa (1960)
6 składnikom aktu komunikacji odpowiada kolejno FUNKCJI JĘZYKA 6 FUNKCJI JĘZYKA
FUNKCJE JĘZYKA SCHEMAT wg Jacobsona, Poetyka w świetle językoznawstwa (1960) Funkcja poznawcza (informatywna) Funkcja poetycka Funkcja ekspresywna Funkcja impresywna Funkcja fatyczna Funkcja metajęzykowa
Podsumowanie KONTEKST KOMUNIKAT JĘZYKOWY NADAWCA ODBIORCA KONTAKT KOD SCHEMATY wg Jacobsona, Poetyka w świetle językoznawstwa (1960) funkcja poznawcza funkcja poetycka funkcja ekspresywnafunkcja impresywna funkcja fatyczna funkcja metajęzykowa
ŹRÓDŁA: Roman Jacobson, Poetyka w świetle językoznawstwa, „Pamiętnik Literacki”, LI. Warszawa – Wrocław 1960, s Anita Gis, Podręcznik do kształcenia językowego. Zrozumieć słowo, Warszawa 2003, s. 43 – 45 [na podstawie: Bożena Chrząstowska, Seweryna Wysłouch, Poetyka stosowana, Warszawa 1978]