6/23/2016 Wzrastające zainteresowanie preparatami roślinnymi jako potencjalnymi lekami wspomagającymi sprawia, że określenie w nich rodzaju i zawartości biogennych pierwiastków jest zagadnieniem ważnym i stale aktualnym. Zawartość makro- i mikroelementów w wielu produktach żywnościowych została określona, pozostaje natomiast problem ich biodostępności w surowcach roślinnych. MATERIAŁ I METODY Materiał badawczy stanowił surowiec farmaceutyczny mięty pieprzowej Folium Menthae pozyskany we wrześniu z 20 plantacji towarowych zlokalizowanych na trenie całego kraju (tab. 1) w latach Określenia całkowitej zawartości makro i mikroelementów. W celu określenia zawartości boru, selenu, sodu, potasu, magnezu, wapnia oraz miedzi, manganu, żelaza i cynku w próbkach natywnych surowców, spopielono je w piecu muflowym w temperaturze 450 °C aż do całkowitego mineralizacji. Uzyskany popiół rozpuszczono na gorąco w 1 mol kwasie HNO 3. Wyniki pomiarów wyrażono mg · 100 g s.m. surowca. Trawienie enzymatyczne in vitro przeprowadzono zgodnie z metodą opracowaną przez Skibniewska i in. [2002]. Próbki drobno zmielonych surowców umieszczono w kolbach stożkowych i potraktowano wodą dejonizowaną wytrząsając przez 10 min. Następnie do homogenatu dodano roztworu pepsyny i umieszczono w wytrząsarce z na 2 godziny. Podczas procesu inkubacji utrzymywano stałe pH. Do przygotowanych roztworów dodano pankreatynę i ponownie wytrząsano. Następnie trawione próbki odwirowano, a klarowny roztwór przeniesiono ilościowo do tygli kwarcowych dodając do mieszaniny stężonego kwasu azotowego i kwasu nadchlorowego. Tak przygotowane próby poddano mineralizacji. Zawartość składników mineralnych w trawionych i pierwotnych surowcach została ustalona przy zastosowaniu spektrometru absorpcji atomowej AAS 3 (Carl Zeiss, Jena, Niemcy). Potencjalną biodostępność względną (Bw), wyrażoną w % ilości natywnej, zwaną dalej „biodostępnością” wyrażono jako stosunek ilości składnika mineralnego uwolnionego podczas trawienia enzymatycznego z jednostki masy produktu (x1), do całkowitej ilości tego składnika w jednostce masy produktu (x2), pomnożony przez 100, wg wzoru: Bw [%] = (x1/x2) 100% WYNIKI I ICH OMÓWIENIE Zawartość składników mineralnych była zróżnicowana w poszczególnych próbach i wahała się od 333,10 do 538,41 mg · kg -1 s.m (ryc. 1); boru oznaczono od 31,40 do 39,70 mg · kg -1 s.m; selenu 3,90 do 20,17 mg · kg -1 s.m; sodu 61,70 do 71,09 mg · kg -1 s.m; potasu 20,40 do 31,40 mg · g -1 s.m; magnezu od 5,30 do 7,03 mg · g -1 s.m.; wapnia 19,70 do 25,12 mg · g -1 s.m; miedzi 2,27 do 14,66 mg · kg -1 s.m; manganu 41,20 do 105,82 mg · kg -1 s.m; żelaza oznaczono od 110,61 do 257,86 mg · kg -1 s.m, zaś cynku od 28,94 do 51,72 mg · kg -1 s.m. Spośród analizowanych pierwiastków stwierdzono znacząco większą potencjalną biodostępność: żelaza (63%), manganu (58%) i sodu (37%) w badanych próbach. Relatywnie małą biodostępność Mg (7%) i Ca (27%) zależną od składu i analizowanego pierwiastka. WojewództwoMiejscowośćPołożenie geograficzne opolskie Karczów50°70' N; 17°78' E Paruszowice51°08' N; 18°25' E małopolskie Walerianów51°51' N; 20°46' E Gorlice49°80' N; 21°17' E podkarpackie Faliszówka49°65' N; 21°61' E Wacławice49°88' N; 22°73' E warmińsko-mazurskie Gady53°88' N; 20°60' E Rachowo54°03' N; 19°41' E lubelskie Fajsławice51°09' N; 22°85' E Urzędów51°01' N; 22°17' E podlaskie Rabędy53°01' N; 21°69' E Babańce54°13' N; 23°31' E wielkopolskie Komorniki52°33' N; 16°81' E Puszczykowo52°28' N; 16°85' E kujawsko-pomorskie Aleksandrów Kujawski52°88' N; 18°73' E Kabały51°10' N; 18°83' E dolnośląskie Jary51°65' N; 15°84' E Oborniki51°17' N; 16°52' E mg · kg - 1 s.m Ryc. 1. Średnia zawartość pierwiastków ( mg · kg -1 s.m) i ich biodostępność w badanych surowcach (%) Tab 1. Lokalizacja plantacji towarowych mięty pieprzowej