cukrzyca Dzięki tej prezentacji dowiemy się czym właściwe jest cukrzyca, jak ją zwalczać i czy w ogóle jest to możliwe.

Czym właściwie jest cukrzyca ? Cukrzyca (z łac. Diabetes mellitus) to grupa chorób charakteryzująca się podwyższonym poziomem cukru we krwi (hiperglikemią). Wynika z defektu produkcji lub działania insuliny. Ze względu na przyczynę i przebieg choroby, można wyróżnić cukrzycę: typu 1, typu 2, cukrzycę ciężarnych i cukrzycę wtórną.

Cukrzyca u ludzi dzieli się na 4 rodzaje: X Typ 1 Typ 2 Ciążowa Wtórna Cechy Łatwa do wykrycia, ponieważ stwierdza się obecność cukru w moczu Bardzo duże stężenie cukru we krwi(stężenie na czczo co najmniej 8 godzin po spożyciu posiłku przekracza 125 mg%) Na cukrzycę w okresie ciąży cierpi 3-5% kobiet. 10% tej liczby stanowią kobiety z cukrzycą rozpoznaną jeszcze przed zajściem w ciążę. Charakterystyczne dla tej postaci cukrzycy są współistniejące z chorobą inne zaburzenia lub zespoły chorobowe. Przyczyny Uszkodzenie komórek Beta (wysepek Langerhansa) trzustki Genetyka oraz otyłość Zmiany hormonalne zachodzących w organizmie kobiety w czasie ciąży Przyczyną cukrzycy może być niedobór insuliny, czyli hormonu trzustkowego obniżającego poziom cukru we krwi lub oporność niektórych komórek ciała (np. mięśni, wątroby) na insulinę (insulinooporność), co upośledza przenikanie glukozy do wnętrza komórek. Leczenie Zastosowanie insuliny Modyfikacja stylu życia (odpowiednia dieta, regularna aktywność fizyczna ) i podanie leku przeciwcukrzycowego. Stosowanie specjalnej diety cukrzycowej (zwiększona ilość białka, odpowiednia liczba kalorii), pomiary glikemii za pomocą glukometru oraz oznaczeniach stężenia glukozy i acetonu w moczu. Terapia w cukrzycy wtórnej zależy od przyczyny wystąpienia podwyższonego poziomu cukru we krwi – leczenie schorzeń towarzyszących. Objawy Zmęczenie, osłabienie, wielomocz, zwiększone pragnienie, nadmierny apetyt, spadek masy ciała Występowanie Ludzie w młodym wieku Ludzie dorośli, ale z czasem chorują coraz młodsi Najczęściej kobiety powyżej 35 lat Występuje głównie wśród ludności tubylczej strefy międzyzwrotnikowej w krajach Azji, Afryki i Ameryki Południowej, w których niedożywienie i głód są powszechne.

Trochę więcej o cukrzycy Cukrzyca typu 1 (dawniej nazywana insulinozależną) – jest spowodowana rzeczywistym brakiem insuliny na skutek uszkodzenia komórek beta (wysp Langerhansa) trzustki. Choroba pojawia się najczęściej u dzieci i osób młodych. Leczenie wymaga stałego podawania insuliny. Zwykle przyczyną choroby jest uszkodzenie komórek β przez własny układ odpornościowy. Ostatecznie przeżycie osoby z tą postacią cukrzycy jest uzależnione od zewnętrznego podawania insuliny. Wydzielanie insuliny jest u nich znikome bądź w ogóle nieobecne.

Cukrzyca typu 2 (dawniej nazywana insulinoniezależną) – to najczęstsza postać cukrzycy. U chorych zaburzone jest zarówno działanie, jak i wydzielanie insuliny. Chorzy są mało wrażliwi na działanie insuliny (insulinooporność). Zwykle w początkowej fazie choroby insulina jest wydzielana w większej ilości, ale niewystarczająco do zwiększonych przez insulinooporność potrzeb organizmu.  Po pewnym jednak czasie wydzielanie insuliny spada  wskutek zniszczenia nadmiernie obciążonych komórek β wysepek Langerhansa. Dokładne przyczyny rozwoju tych zaburzeń nie są jeszcze poznane. Leczenie polega zazwyczaj na redukcji masy ciała, stosowaniu diety cukrzycowej, wysiłku fizycznego oraz doustnych leków przeciwcukrzycowych; u części chorych po pewnym czasie trwania choroby konieczna jest insulinoterapia. Ta postać cukrzycy niejednokrotnie umyka przez wiele lat rozpoznaniu, gdyż hiperglikemia nie jest na tyle wysoka, by wywołać klasyczne objawy cukrzycy. Niemniej, u chorych już w tym czasie mogą rozwinąć się powikłania cukrzycy. Cukrzyca typu 2 występuje najczęściej u osób starszych, z otyłością lub innymi zaburzeniami metabolicznymi. Otyłość, zwłaszcza nadmiar tkanki tłuszczowej w okolicy brzusznej, powoduje oporność na insulinę.

Cukrzyca ciężarnych – przejściowe zaburzenie, pojawiające się u zdrowych dotąd kobiet i ustępujące całkowicie po zakończeniu ciąży. Niemniej stanowi ono zagrożenie dla płodu i kobiety, a ponadto u 30-50% kobiet, u których stwierdzano cukrzycę ciężarnych, w ciągu najbliższych 15 lat rozwija się cukrzyca typu 2. Uważa się, że przyczyną cukrzycy ciężarnych są zmiany fizjologiczne związane z ciążą. Cukrzyca ciężarnych przejawia się głównie w 3 trymestrze (6-9miesiąc ciąży), gdy najsilniej działają te hormony. Zagrożenia dla kobiety: zagrożenie przedwczesnym porodem, stan przedrzucawkowy, zwiększone prawdopodobieństwo cięcia cesarskiego. Zagrożenia dla płodu: glukoza i aminokwasy przenikają przez barierę łożyskową pobudzając przerost wysp trzustkowych płodu, co prowadzi u niego do zwiększenia wydzielania działającej anabolicznie insuliny. Skutkiem jest nadmierne wykorzystanie substratów do budowy własnych tkanek i duża masa urodzeniowa. Nadmiar moczu wydalanego przez płód powoduje wielowodzie, które może prowadzić do przedwczesnego porodu. Znaczna hiperglikemia u matki może doprowadzić do kwasicy u płodu, obumarcia wewnątrzmacicznego bądź wad wrodzonych m.in. serca i układu nerwowego .

Cukrzyca wtórna to postać cukrzycy, której przyczyną są różne zespoły chorobowe lub przyjmowane leki. Tak jak w przypadku cukrzycy typu 1 i typu 2 objawem cukrzycy wtórnej jest podwyższony poziom cukru we krwi. Cukrzyca nie jest jednak w tym przypadku wiodącą chorobą. Zwiększona glikemia jest spowodowana innymi chorobami lub wynika z przyjmowania substancji chemicznych zaburzających funkcję insuliny i metabolizm glukozy. Cukrzyca wtórna jest rzadką postacią cukrzycy, stanowiącą ok. 2-3% wszystkich przypadków.

Na kogo wypadnie na tego bęc… Z cukrzycą jest jak z popularną wyliczanką: na kogo wypadnie na tego bęc. Choć dziedziczy się tendencję do rozwijania się chorób autoimmunologicznych, to na którą z tych chorób wypadnie? Jednym się trafi cukrzyca, innym choroby tarczycy, a jeszcze innym celiakia czyli nietolerancja glutenu. A innym nie trafi się nic, bo żeby dana tendencja rozwinęła się w chorobę potrzeba jeszcze pewnych tzw. „czynników środowiskowych”. Zdarza się, że cukrzycę typu 1 mają dwie siostry, dwóch braci czy brat z siostrą. Ale w ostatecznym rozrachunku, w znaczącej liczbie przypadków więcej niż jedna cukrzyca w rodzinie się nie pojawia. Geny Choroby autoimmunologiczne Środowisko Cukrzyca typu 1 jest najczęstszą chorobą przewlekłą u dzieci, przyczyna zachorowania nie jest całkowicie jasna, wiąże się z predyspozycją genetyczną do chorób z autoagresji i wpływem czynników środowiskowych. Z nieznanych do końca przyczyn u dzieci dochodzi do nadmiernej aktywacji układu odporności (układu immunologicznego), który niszczy własne komórki beta dziecka produkujące insulinę. W momencie rozpoznania cukrzycy ok. 80% komórek beta jest już całkowicie zniszczonych co powoduje znaczny niedobór insuliny. Układ immunologiczny 8

Zapobieganie cukrzycy Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 1 zależy od genetycznej predyspozycji oraz nieznanych czynników środowiskowych (przypuszczalnie zakażenia), a także niekontrolowanej odpowiedzi autoimmunologicznej, która atakuje insulinę produkowaną przez komórki beta. Badania prowadzone od lat 1980. sugerują, że karmienie piersią może obniżać ryzyko cukrzycy insulinozależnej. Ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2 może być zredukowane w wielu przypadkach poprzez dokonanie zmian w diecie oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Amerykańskie Towarzystwo Diabetologiczne zaleca utrzymywanie normalnej masy ciała, podejmowanie przynajmniej 2,5 godzin ćwiczeń fizycznych tygodniowo (szybki, nieprzerwany spacer wydaje się wystarczający), spożywanie umiarkowanej ilości tłuszczów, przyjmowanie w pokarmie odpowiedniej ilości błonnika oraz całych ziaren.

Rozpoznawanie cukrzycy Podstawowym objawem cukrzycy jest podwyższenie stężenia glukozy we krwi. W zależności od zaawansowania choroby może ono występować jedynie po spożyciu węglowodanów lub niezależnie od niego. Zawartość cukru we krwi (glikemię) podaje się w miligramach na 100 ml krwi (mg/dl) lub w milimolach na litr (mmol/l). I tak prawidłowa glikemia na czczo to 70–99 mg/dl. Niższe stężenie glukozy oznacza hipoglikemię, a wyższe oznacza : stan przedcukrzycowy (ang. prediabetes) czyli nieprawidłowa glikemia na czczo :   100–125 mg/dl lub cukrzycę, gdy stężenie glukozy zmierzone o dowolnej porze doby przekracza 200 mg/dl i występują objawy hiperglikemii (polidypsja, poliuria).

Rozpoznawanie cukrzycy Do najbardziej charakterystycznych objawów cukrzycy należą: - poliuria (wielomocz) – powyżej 3 l na dobę (glukoza w komórkach zatrzymuje więc wodę i pociąga ją za sobą do moczu). - polidypsja (zwiększone pragnienie) – zwiększona utrata wody z moczem powoduje olbrzymie pragnienie oraz wysychanie błon śluzowych i skóry. - polifagia (żarłoczność, wilczy głód) – z powodu braku insuliny glukoza znajdująca się we krwi nie może dostać się do tkanek, w których mogłaby być zużyta. W związku z tym, organizm mimo normalnej lub często zwiększonej podaży pożywienia głoduje (tzw. „głód wśród obfitości”, jako że współwystępuje tu czasem nawet znaczna hiperglikemia). Chory jest senny i zmęczony, odczuwa silny głód i mimo prób jego zaspokajania traci na wadze. Powyższe objawy są typowe dla cukrzycy typu 1, w cukrzycy typu 2 zwykle występują tylko niektóre z wymienionych objawów. Mimo to u chorych mogą się rozwijać powikłania cukrzycy.

Jak leczyć cukrzycę Zasadą współczesnej terapii cukrzycy jest leczenie wszystkich zaburzeń towarzyszących chorobie, a nie tylko kontrola gospodarki węglowodanowej (cukru we krwi). Ważne w profilaktyce i leczeniu cukrzycy jest: dążenie do normalizacji masy ciała, zwiększenie aktywności fizycznej, właściwa dieta, leczenie częstych w cukrzycy zaburzeń lipidowych, nadciśnienia tętniczego i innych chorób układu krążenia oraz utrzymywanie stężenia  cukru we krwi w przedziale wartości możliwie najbardziej zbliżonym do prawidłowych.

Cukrzyca u dzieci Potwierdzono, że ogromna większość (aż 97 %) dziecięcych przypadków to cukrzyca typu 1 - przewlekła choroba, która wymaga codziennej kontroli poziomu cukru we krwi i zastrzyków insuliny. Opieka wyspecjalizowanych pielęgniarek oraz wsparcie ze strony szkoły są dla chorych dzieci bezcenne. Kontrola wykazała także, że olbrzymia liczba przypadków cukrzycy typu 1 zdarza się wśród dzieci w wieku szkolnym. Część rodziców nie jest w stanie pracować, bo muszą podawać dzieciom insulinę w ciągu dnia.

Cukrzyca u dzieci

Cukrzyca w codziennym życiu Aby osiągnąć docelowe wartości poziomu cukru, niektóre osoby z cukrzycą spożywają w ciągu dnia pięć mniejszych posiłków, natomiast inni - zjadają 3 posiłki główne i kilka przekąsek. Niektóre sytuacje, wymagają odpowiedniego, niekiedy nawet dość znacznego, zwiększenia dawek insuliny – np. wtedy, gdy chcemy zjeść coś, co zawiera dużą ilość węglowodanów. Jest to jak najbardziej w porządku, dopóki chory na cukrzycę nie zrobi sobie z zajadania się takimi „smakołykami” swojego zwyczaju. Chorujący na cukrzycę muszą dokonywać pomiaru poziomu cukru we krwi (nawet kilkukrotnie w ciągu doby) i zgodnie z wynikiem pomiaru korygować jego wysokość (poprzez odpowiednie porcje posiłków i/lub leki).

Akcesoria cukrzyka Dziecku choremu na cukrzycę potrzebne są : glukometr pen pompa insulinowa glukagon bransoletka informująca o chorobie

Służy do pomiaru poziomu glukozy we krwi . Glukometr Służy do pomiaru poziomu glukozy we krwi .

Służy do domięśniowego wstrzykiwania insuliny . Pen Służy do domięśniowego wstrzykiwania insuliny .

Pompa insulinowa Zapewnia stały podskórny dopływ insuliny i pozwala na najlepsze wyrównanie poziomu cukru we krwi, zwłaszcza przy zmiennym dobowym zapotrzebowaniu podstawowym na insulinę.

Glukagon Zastrzyk ten ratuje życie pacjenta w przypadku dużego obniżenia poziomu cukru we krwi.

Bransoletka Bransoletka dla cukrzyków, która w przypadku nagłego wzrostu lub spadku poziomu cukru we krwi pozwala postawić szybką diagnozę i udzielić właściwej pomocy.

Ciekawostki Wśród chorych na cukrzycę znalazło się wielu znanych sportowców; ich sukcesy pokazały, że z dobrze wyrównaną cukrzycą można nie tylko prawidłowo funkcjonować w społeczeństwie, ale także uprawiać wyczynowo sport. Chory na cukrzycę Will Cross zdobył w 2003 roku biegun południowy – miał wówczas 26 lat. Wcześniej zdobył biegun północny, najwyższe szczyty obu Ameryk (McKinley i Aconcagua) i przeszedł Saharę. Chorując na cukrzycę typu 1 zdobywali medale olimpijskie: brytyjski wioślarz Steve Redgrave (5 złotych medali i 1 brązowy na pięciu kolejnych Igrzyskach Olimpijskich: 1984 Los Angeles – Sydney 2000), amerykański pływak Gary Hall, a także złoty medalista olimpijski z Pekinu w wioślarskiej czwórce podwójnej Michał Jeliński. Światowy Dzień Walki z Cukrzycą obchodzimy 14 listopada, w rocznicę urodzin odkrywcy insuliny - Fredericka Bantinga.

PAMIĘTAJ!!! Cukrzyca NIE jest chorobą zakaźną. Nie można się nią zarazić przez kontakt z osobą chorą. Cukrzyca jest chorobą insulinozależną – chory od chwili rozpoznania wymaga podawania insuliny, która jest lekiem ratującym życie. Cukrzyca trwa przez całe życie pacjenta – nie można jej jeszcze wyleczyć, ale potrafimy ją skutecznie leczyć.

Źródło: https://pl.wikipedia.org

opracował: Filip Korczyk, kl. V a Dziękuję za uwagę opracował: Filip Korczyk, kl. V a