Wykorzystanie map numerycznych i teledetekcji w turystyce i edukacji leśnej III Krajowa Konferencja „SYSTEM INFORMACJI PRZESTRZENNEJ W LASACH PAŃSTWOWYCH” Rogów, r. Krystyna Stankiewicz, Emilia Wiśniewska INSTYTUT GEODEZJI I KARTOGRAFII Warszawa, ul. Modzelewskiego 27

Tworzenie nowoczesnych systemów informacji przestrzennych wymaga zastosowania nowoczesnych technologii oraz korzystania z wieloźródłowych baz danych odniesionych przestrzennie. Coraz częściej systemy informacji przestrzennej przeznaczone są nie tylko dla osób zajmujących się gromadzeniem i analizowaniem danych przestrzennych w celu zarządzania, administrowania i wspomagania procesów decyzyjnych, ale także udostępniane są szerokiemu gronu odbiorców. Systemy takie powinny przekazywać informacje w sposób czytelny, interesujący i przyciągający uwagę. Przykładem takiego systemu mogą być aplikacje dedykowane turystyce i edukacji leśnej, w których odniesione przestrzennie dane przyrodnicze i turystyczne prezentowane są na odpowiednio przygotowanych materiałach kartograficznych. WSTĘP

DANE Podstawowym źródłem danych zasilających systemy informacji turystycznej i przyrodniczej powinny być przede wszystkim bazy danych odniesione przestrzennie, takie jak: Baza Danych Topograficznych (TBD), Leśna Mapa Numeryczna, Baza danych Corine Land Cover, Regionalne bazy danych, Ortofotomapy i mapy satelitarne. Przestrzenna lokalizacja obiektów i zjawisk jest bardzo pomocna przy prezentacji szeregu rozmaitych informacji dotyczących lasów w systemach turystycznych i edukacyjnych. Dodatkowy walor takim systemom dają również prezentacje czasowe ukazujące przebieg różnorodnych zjawisk oraz atrakcyjne wizualizacje trójwymiarowe. FRAGMENT CYFROWEJ MAPY POLSKI © IGiK

DOSTOSOWANIE DANYCH DO POTRZEB SYSTEMÓW INFORMACJI TURYSTYCZNEJ I EDUKACJI LEŚNEJ Przy wyborze i przetwarzaniu materiałów źródłowych wykorzystywanych w aplikacjach dedykowanych turystyce i edukacji leśnej należy pamiętać, że będą one udostępniane szerokiej grupie odbiorców, a nie konkretnej grupie zawodowej. Dlatego też wykorzystywane mapy tematyczne lub materiały teledetekcyjne muszą być przetworzone do takiej postaci, która będzie łatwa w odbiorze dla użytkowników. Informacje pozyskane z krajowych i regionalnych baz danych powinny w zależności od potrzeby podlegać: selekcji, generalizacji, uzupełnieniu o dodatkowe opisy, zdjęcia, filmy.

DOSTOSOWANIE DANYCH DO POTRZEB SYSTEMÓW INFORMACJI TURYSTYCZNEJ I EDUKACJI LEŚNEJ DOBÓR SKAL Materiały kartograficzne powinny być dobrane w zależności od rodzaju prezentowanych zjawisk oraz od zasięgu prezentowanego obszaru. Należy o tym szczególnie pamiętać przy włączaniu do projektu danych satelitarnych. Inne zjawiska mogą być zaprezentowane na kompozycji barwnej zdjęcia satelitarnego Landsat TM o pikselu 30x30m, a inne zjawiska na kompozycji barwnej zdjęcia satelitarnego IKONOS o pikselu 4x4m lub 1x1m (w przypadku fuzji kanałów). Ważna jest również kolorystyka finalnych kompozycji zdjęć satelitarnych wykorzystywanych jako mapy podkładowe. Niejednokrotnie należy, nawet kosztem utraty części informacji, zrezygnować z typowych przetworzeń stosowanych w teledetekcji, w wyniku których roślinność jest prezentowana w barwach nienaturalnych. Mapa satelitarna jest łatwiejsza w odbiorze, jeżeli jej kolorystyka jest zbliżona do rzeczywistej.

WYKORZYSTANIE DANYCH DO POTRZEB SYSTEMÓW INFORMACJI TURYSTYCZNEJ I EDUKACJI LEŚNEJ NUMERYCZNY MODEL TERENU (NMT) I TRÓJWYMIAROWE MODELE KRAJOBRAZU Jedną z form prezentujących układ przestrzenny danego regionu są trójwymiarowe modele krajobrazu. Do tworzenia takich modeli niezbędne są: numeryczny model terenu lub numeryczny model pokrycia terenu, tekstura naturalna lub symulowana. Szczególne znaczenie mają w tym przypadku numeryczne modele pokrycia terenu (np. model SRTM), które prezentują ukształtowanie górnego piętra drzewostanów.

WYKORZYSTANIE DANYCH W SYSTEMACH INFORMACJI TURYSTYCZNEJ I EDUKACJI LEŚNEJ NUMERYCZNY MODEL TERENU (NMT) I TRÓJWYMIAROWE MODELE KRAJOBRAZU Podczas tworzenia trójwymiarowych modeli krajobrazu naturalną teksturę powierzchni uzyskać można ze zdjęć lotniczych i satelitarnych. Tekstura symulowana może być stworzona w specjalnych programach graficznych na podstawie baz danych zawierających informacje o użytkowaniu ziemi, gatunkach, wieku i zwarciu drzewostanów. Przykład generowania sztucznej tekstury pokrycia powierzchni. © Consortium ReGeo – JRS Joanneum

SYMULACJE PROCESÓW Systemy dedykowane dla nieprofesjonalistów wymagają dodatkowych prezentacji. To co dla profesjonalisty jest oczywiste – w systemach edukacyjnych wymaga dodatkowego wyjaśnienia (najlepiej w ciekawej, atrakcyjne formie). Na przykład przedstawienie dynamiki niektórych zjawisk i procesów poprzez animacje dwu- i trójwymiarowe ułatwia ich zrozumienie. WYKORZYSTANIE DANYCH W SYSTEMACH INFORMACJI TURYSTYCZNEJ I EDUKACJI LEŚNEJ

PREZENTACJE CZASOWE 2D I 3D © Opracowanie D.Dukaczewski, IGiK Przykład: Kartograficzne prezentacje dynamiki zmian za pomocą animowanych map elektronicznych. WYKORZYSTANIE DANYCH W SYSTEMACH INFORMACJI TURYSTYCZNEJ I EDUKACJI LEŚNEJ

PRZYKŁAD SYSTEMU INFORMACJI TURYSTYCZNEJ I EDUKACJI LEŚNEJ © Consortium ReGeo – Taxus, IGiK