Tatarzy osiedlali się w Polsce już od XIV w., głównie w Wielkim Księstwie Litewskim. W zamian za służbę wojskową otrzymywali duże przywileje i status prawie równy szlachcie. Po II wojnie światowej w granicach Polski pozostały tylko dwie wioski tatarskie koło Białegostoku - Bohoniki i Kruszyniany. Obie posiadają drewniane, zabytkowe meczety, tatarskie cmentarze i ciągle żywe społeczności tatarskie. Nie mają oni nic wspólnego z wojującym islamem. Po prostu wyznają wiarę swoich przodków, zbierając się na nabożeństwach podczas kilkunastu świąt muzułmańskich w roku.

To tu z nadania Jana III Sobieskiego w drugiej połowie XVII wieku osiedlili się Tatarzy. Właśnie w tym roku mija już 330 lat od tych chwil...

Najważniejszymi obiektami są dwa unikalne w skali kraju zabytki - drewniane meczety. Świątynia młodsza i mniejsza znajduje się w Bohonikach, maleńkiej osadzie położonej wśród pól, kraina ta nie strzeże zazdrośnie swoich tajemnic ale też nie kokietuje masowego turysty...

O tym, że jest to świątynia wyznawców islamu, świadczy półksiężyc na szczycie minaretu sygnaturkowego. Meczet ten pochodzi z roku 1873 r.

Meczetem opiekuje się Pani Eugenia Radkiewicz, urodzona w pobliskiej wiosce Malawicze Górne w tatarskiej rodzinie.

W głównym pomieszczeniu wyznawcy islamu modlą się zwróceni twarzą na południe, w stronę Mekki, stronę tę wskazuje mihrab, czyli nisza w ścianie świątyni, tuż obok znajduje się podwyższenie, tzw. Mimbar.

Z tego miejsca imam, zwany przez miejscowych,,mołną" wygłasza piątkowe kazanie,,hutbę" Mimbar to jedyny fragment wnętrza meczetu, noszący znamiona artystycznej roboty.

Na ścianach znajdują się oprawne w ramy napisy arabskie,,muhiry" z wersetami z Koranu.

Modlitwy zaczerpnięte są z tzw.,,chamaiłów" będących odpowiednikiem brewiarzy oraz z koranicznego tekstu.

To właśnie mihrab, bardzo skromna wnęka w drewnie, w przeciwieństwie do bardzo bogato zdobionych, kamiennych lub marmurowych mihrabów w meczetach Wschodu.

Całe pomieszczenia szczelnie wypełnione są kolorowymi dywanami...

Bohoniki są miejscem w którym Tatarzy wspólnie obchodzą święta muzułmańskie tzw. bajramy. Wówczas zjeżdżają wierni z całej Polski, w samych bowiem Bohonikach mieszka już tylko kilka rodzin tatarskich.

Święta są okazją do zacieśniania więzów rodzinnych, nawiązywania kontaktów, wspólnego ze sobą przebywania, co przyczynia się do integracji Tatarów polskich.

Podczas świąt Tatarzy odwiedzają również groby bliskich, tradycja bowiem nakazuje aby zmarli byli chowani tylko na cmentarzach muzułmańskich.

Cmentarz,,mizar" w Bohonikach położony jest na wzgórzu porośniętym lasem, najstarsza inskrypcja pochodzi z 1796 roku.

Nowe mogiły przypominają swym wyglądem nagrobki chrześcijańskie, z taką jedynie różnicą, iż znajduje się na nich półksiężyc z gwiazdą i stylizowane wersety z Koranu

Drugim meczetem, starszym oraz większym od tego w Bohonikach jest meczet w Kruszynianach. Wyglądem swoim przypomina bardziej kościółek, posiada dwie wieżyczki, prezentuje się bardzo ciekawie.

Meczet w Kruszynianach - od strony wejścia dla kobiet

Wyposażenie wnętrza jest identyczne jak już wcześniej mogliśmy obserwować w Bohonikach...

Meczet w Kruszynianach, okno dla kobiet.

Na podłodze dywany, w środku minbar, mihrab, napisy koraniczne na ścianach... W półcieniu na miękkim dywanie można chociaż na chwilę zapomnieć o zgiełku z zewnątrz, można przymknąć oczy aby lepiej poczuć atmosferę i klimat tatarskiej świątyni...

Mizar jest równie urokliwy, mnóstwo starych płyt nagrobnych i kamieni, niektóre bez inskrypcji, albowiem w dawnych latach nie zawsze coś na nich pisano, a często czas już dokonał zatarcia wszelkich znaków...

Na koniec warto zaglądnąć do jurty, namiotu ludów koczowniczych, a takimi byli również i Tatarzy. Z zewnątrz pokryte płótnem lub skórą...

W środku wyposażone w meble i przedmioty codziennego użytku. Ciekawostką był fakt, że meblowanie w jurtach następowało przed jej budowaniem, albowiem często gabaryty przedmiotów nie pozwalały na wniesienie wąskim otworem przeznaczonym do wchodzenia :-)

Nieodłącznym elementem tatarskiego wizerunku były konie :-) podobnie jak i te pasące się w Kruszynianach.

Zdjęcia Błażej.M oraz kilka internet. Opr.Irenka