1 Szanse powrotu byłych osadzonych na otwarty rynek pracy w świetle doświadczeń z realizacji projektów finansowanych w ramach PIW EQUAL Wrocław, 30 stycznia 2008 r. Piotr Stronkowski Z-ca Dyrektora Departmentu Zarządzania EFS Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

2 Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL EQUAL jest częścią strategii Unii Europejskiej w zakresie tworzenia większej liczby lepszych miejsc pracy i zapewnienia szerokiego do nich dostępu. Jej podstawowym zadaniem jest wspieranie projektów przeciwdziałających marginalizacji społecznej i dyskryminacji na rynku pracy. Zadaniem Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL jest wypracowanie i testowanie, w trakcie realizacji projektów, innowacyjnych rozwiązań, które w przyszłości będą sprzyjać wyrównywaniu szans znalezienia zatrudnienia przez grupy społeczne doświadczające nierówności w dostępie do rynku pracy. Realizacja EQUAL polega na szukaniu kreatywnych rozwiązań długoterminowych. Rozwiązania powstające w ramach Programu mają charakter modelu - opisanego i przetestowanego wzoru postępowania.

3 Osadzeni na rynku pracy W polskich aresztach śledczych i więzieniach przebywa prawie 90 tysięcy osób (według danych publikowanych regularnie przez Centralny Zarząd Służby Więziennej – dane z listopada 2007 r.), Ponad jedna trzecia osadzonych (ok. 37%) jest zatrudniona. Zdecydowana większość dostaje za swoją pracę wynagrodzenie (ok. 85%), pozostali są angażowani nieodpłatnie przy robotach publicznych lub pracach na cele charytatywne.

4 EQUAL Projekty kierowane do osadzonych W ramach programu EQUAL w wybranych zakładach karnych prowadzone są działania mające na celu włączenie na rynek pracy więźniów i byłych skazanych. W ramach projektów testowane są nowe formy aktywizacji zawodowej więźniów i byłych skazanych: oszkolenia zawodowe dostosowane do potrzeb rynku pracy, oszkolenia z aktywnych form poszukiwania pracy, oterapie psychologiczne mające na celu zmianę postawy społecznej skazanych.

5 EQUAL Projekty kierowane do osadzonych W Polsce poza projektem „Czarna Owca” realizowane są cztery inne projekty kierowane do osadzonych: Projekt „Koalicja powrót do wolności” to przedsięwzięcie skierowane zarówno do skazanych i byłych skazanych, jak i do ich rodzin. W ramach tego projektu organizowane są szkolenia podnoszące ich umiejętności zawodowe oraz psychospołeczne. Partnerstwo zapewniło swoim beneficjentom również dostęp do poradnictwa prawnego i psychologicznego, zajęcia dla ofiar przemocy i możliwość skorzystania z pomocy grup wsparcia. Rezultatem projektu „Wyjść na prostą" jest między innymi standard oceny predyspozycji zawodowych skazanego i tzw. indywidualny planu działania zgodnie z metodologią stosowaną przez doradców zawodowych w służbach zatrudnienia.

6 EQUAL Projekty kierowane do osadzonych Projekt „Praca i godne życie dla kobiet – ofiar przemocy” skierowany jest do kobiet skazanych za przestępstwa popełnione z użyciem przemocy wobec swoich oprawców. Jego celem jest wypracowanie modelowych rozwiązań ułatwiających im podnoszenie kwalifikacji zawodowych oraz powrót na rynek pracy i utrzymanie się na nim. Projekt „Nowa droga” to z kolei próba stworzenia systemu zinstytucjonalizowanej pomocy osobom opuszczającym zakłady penitencjarne, łączącego szkolenia zawodowe z readaptacją społeczną. Administratorem tego przedsięwzięcia jest Centralny Zarząd Służby Więziennej.

7 EQUAL Europejska Platforma ws. (byłych)Osadzonych Wielka Brytania i Niemcy przewodzą grupie sterującej Europejskiej Platformy ws. (byłych)Osadzonych składającej się z 10 państw członkowskich (w tym Polski) współpracującej na bieżąco z 12 innymi państwami członkowskimi, Grupa Sterująca koordynuje szeregiem przedsięwzięć mających na celu upowszechnianie innowacyjnych rozwiązań wypracowanych w ramach IW EQUAL, W czerwcu 2007 r. w Warszawie odbyła się międzynarodowa konferencja „Prewencja czy Ponowne Uwięzienie?” poświęcona społecznej reintegracji i przywróceniu na rynek pracy byłych więźniów.

8 Prewencja czy ponowne uwięzienie? W konferencji wzięło udział ponad 200 osób, w tym reprezentanci większości państw członkowskich Unii Europejskiej, przedstawiciele: Ministerstw Sprawiedliwości, Pracy i Polityki Społecznej, Instytucji Zarządzających Programem EQUAL, Krajowych Struktur Wsparcia, a także reprezentanci pracodawców, mediów, organizacji pozarządowych i służb penitencjarnych, jak również Komisji Europejskiej: Dyrekcji Generalnej ds. Sprawiedliwości, Wolności i Bezpieczeństwa oraz Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równych Szans. Ponadto w konferencji uczestniczyli też goście z Ukrainy i Rosji.

9 Prewencja czy ponowne uwięzienie? Konferencja umożliwiła skonfrontowanie osób odpowiedzialnych za politykę karną i resocjalizację z dobrymi praktykami wypracowanymi w ramach IW EQUAL. Podczas konferencji dyskutowano nt.: oholistycznego podejścia do resocjalizacji, oszukania równowagi między poczuciem bezpieczeństwa obywateli a prawami obywatelskimi skazanych, okorzyści europejskiej współpracy.

Najważniejsze rekomendacje: należy zwalczać proceder politycznego wykorzystywania poczucia zagrożenia obywateli do wygrywania głosów –prowadzi on do nieracjonalnego zwiększenia populacji osadzonych, system penitencjarny i resocjalizacja osadzonych to nie tylko sprawa resortu sprawiedliwości (także edukacji, pracy i polityki społecznej, budownictwa, gospodarki itd.), elastyczne programy resocjalizacji, zdolne dostosowywać się do potrzeb rynku pracy muszą być stymulowane i rozwijane, skuteczna resocjalizacja wymaga współpracy instytucji państwowych, prywatnych i pozarządowych oraz zastosowania różnych metod interwencji. Prewencja czy ponowne uwięzienie?

Dziękuję za uwagę PIOTR STRONKOWSKI Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ul. Wspólna 2/