Podstawowe pojęcia ekonomii

Plan wykładu Historia dyscypliny naukowej

Ad 3) Określenie „ekonomia” pojawiło się poraz pierwszy w starożytnej Grecji na przełomie V i IV wieku p.n.e., a użył go Ksenofont w pracy „Oikonomikos”. Oikos znaczy po grecku „dom”, „gospodarstwo”, zaś nomos – „prawo”.

Arystoteles przewyższył Ksenofonta stopniem uogólnienia zjawisk ekonomicznych. Ekonomia to nauka o prawach gospodarstwa domowego. Arystoteles (384 r. p.n.e.-322 r. p.n.e.)

Ekonomia polityczna „Traktat o ekonomii politycznej” powstał w 1615 roku. Przymiotnik „polityczny” wskazywał, że chodzi o naukę prawach gospodarstwa państwowego. Montchretien zajmował się problematyką finansów państwowych. Antoine de Montchretien ( ) był francuskim działaczem politycznym i reprezentował poglądy merkantylistów. Teoria mówiła o wysokiej samowystarczalności kraju, która jest osiągana dzięki regulacji handlu z zagranicą, ograniczającej import towarów. Podkreślała znaczenie kolonizacji jako źródła kruszców i surowców.

Ojciec ekonomii politycznej kapitalizmu Twórca nowoczesnej szkoły myślenia ekonomicznego – ekonomii klasycznej – „Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów” Adam Smith ( )

David Ricardo ( ) – twórca „Zasad polityki ekonomicznej i opodatkowania” John Stuart Mill ( )

Założenia ekonomii klasycznej  nieograniczona, wolna konkurencja  „niewidzialna ręka” – regulator rynku  rząd nie ingeruje w sprawy gospodarki  interesy społeczne są wypadkową interesów indywidualnych

Ekonomia polityczna w Polsce Ekonomię polityczną w Polsce nazywano nauką o „gospodarstwie społecznym”. Zadaniem ekonomiki jest rozpoznanie i badanie w działaniach ludzkich przejawów gospodarności. Do najbardziej znanych pierwszych polskich ekonomistów zalicza się: Supińskiego („Szkoła polskiego gospodarstwa społecznego”), Grabskiego („Ekonomia społeczna”), Krzyżanowskiego i Langego.

Edward Taylor ( ) prezentował najbliższe współczesności ujęcie przedmiotu ekonomii. Jej przedmiotem jest gospodarowanie. Gospodarowanie polega na rozporządzaniu ograniczonymi środkami przy wielości celów, do jakich mogą być użyte. W związku z tym pojawia się wybór, występują zagadnienia wartości, kosztów, rozdziału dochodu społecznego.

Keynesizm – to jedna z dwóch wiodących XX-wiecznych szkół makroekonomicznych, której inicjatorem był John Maynard Keynes. Teoria przez niego prezentowana została po raz pierwszy przedstawiona w publikacji „Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądz”" w 1936 roku. Nowa teoria ekonomii popierała interwencjonizm państwa.

Definicja ekonomii

Ekonomia jest nauką badającą w jaki sposób gospodarujące społeczeństwo odpowiada na 3 zasadnicze pytania: „co?” „jak?” i „dla kogo?” (według Begga) Ekonomia jest nauką o gospodarowaniu. Ekonomia jest nauką badającą, w jaki sposób ludzie radzą sobie z rzadkością.

Gospodarowanie – to działalność ludzka, indywidualna i zbiorowa, która prowadzi do zaspokojenia potrzeb człowieka. Działalność ta polega na porównywaniu korzyści oraz kosztów i jest połączona z wyborem najlepszej dostępnej możliwości. Proces gospodarowania obejmuje:  produkcję dóbr materialnych i usług,  podział wytworzonych dóbr i usług,  wymianę podzielonych dóbr i usług,  konsumpcję wymienionych dóbr i usług, a więc użytkowanie dóbr, korzystanie z usług i spożywanie określonych dóbr.

Rzadkość oznacza ograniczoną wielkość zasobów w stosunku do nieograniczonych potrzeb Potrzeba to stan braku czegoś, wyzwalający w człowieku skłonność do działania

Cechy ekonomii

1.jest nauką dualną 2.jest nauką interdyscyplinarną 3.jest nauką nomotetyczną 4.jest nauką modelową 5.nie jest nauka doświadczalną

Ad1) Ekonomia ze względu na przedmiot badań, którym jest człowiek zaliczana jest do nauk społecznych, natomiast ze względu na sposób przeprowadzenia analizy do nauk ścisłych.

Ad 2) Ekonomia korzysta z dorobku takich nauk jak:  historia  geografia  psychologia  socjologia  prawo  prakseologia (nauk o racjonalnym zachowaniu)  matematyka  statystyka  ekonometria  modelowanie matematyczne

Ad 3) Ekonomia jako nauka nomotetyczna zajmuje się formułowaniem praw i prawidłowości ekonomicznych. Prawidłowości ekonomiczne są to związki i relacje istniejące w realnej rzeczywistości gospodarczej, np. takie jakie zachodzą między ceną, popytem i podażą na dane dobro. Prawo ekonomiczne jest słownym sformułowaniem określającym związki pomiędzy poszczególnymi składnikami procesu gospodarczego.

Ad 4) Model jest celowym uproszczeniem rzeczywistości stosowanym dla lepszego zrozumienia danego zjawiska, działania danego prawa ekonomicznego.

Podejścia stosowane w analizie ekonomicznej Ekonomia pozytywna zajmuje się światem takim jaki jest, a nie jaki powinien być. Ekonomia normatywna dokonuje ocen wartościujących, stwierdzając jakie powinny być ceny, wynagrodzenia, zatrudnienie oraz jaka powinna być polityka gospodarcza.

Rodzaje ekonomii Mikroekonomia zajmuje się badaniem poszczególnych rynków funkcjonujących w ramach gospodarki. Zajmuje się takimi zagadnieniami jak: co określa cenę dobra, co decyduje o wielkości produkcji danej firmy, gałęzi, co decyduje o wysokości płac, zysków itd.

Makroekonomia zajmuje się opisem i analizą zjawisk rozwoju gospodarczego oraz funkcjonowaniem gospodarki jako całości. Uwzględnia relacje typu poszczególne rynki – państwo. Makroekonomia bada takie zjawiska jak dochód narodowy i czynniki jego wzrostu, problemy równowagi ogólnej i rynkowej, funkcjonowanie całej gospodarki w kontekście płac, zatrudnienia, pieniądza, banków.

Mezoekonomia opisuje i analizuje zjawiska związane ze zmianami w działowo-gałęziowej, sektorowej i regionalnej strukturze produkcji i zatrudnienia.

Międzynarodowe stosunki gospodarcze (ekonomia międzynarodowa) różnicuje od innych dziedzin ekonomii zakres zainteresowań badawczych. W MSG akcent jest położony na powiązaniach między przedsiębiorstwami, krajami i grupami krajów, występujących w skali międzynarodowej.

Rodzaje czynników wytwórczych

Produkcja jest możliwa dzięki wykorzystaniu czynników produkcji (wytwórczych). Wyróżnia się trzy podstawowe czynniki produkcji: pracę, ziemię i kapitał. Praca to zespół świadomych i celowych czynności człowieka, dzięki której oddziałuje on na otaczającą go przyrodę i przekształca ją.

Ziemia obejmuje szeroko rozumiane zasoby naturalne czyli ziemię w ścisłym tego słowa znaczeniu (ziemię uprawną, grunty pod zabudowę, tereny rekreacyjne), oraz wszelkie zawarte w niej bogactwa naturalne, drogi, lasy, wody itd. Kapitał obejmuje potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej budynki, maszyny, urządzenia, środki transportu, narzędzia, surowce i zapasy produktów (kapitał fizyczny) oraz różnego typu środki finansowe jak środki pieniężne, papiery wartościowe (kapitał finansowy)

Ekonomiści listę czynników produkcji poszerzają o:  technologię – sposób łączenia trzech podstawowych czynników produkcji w procesie wytwarzania  organizację  przedsiębiorczość  informację

Krzywa możliwości produkcyjnych

Przykład W gospodarce jest 5 robotników. Każdy z nich może wytworzyć dziennie albo 5 krzeseł albo 4 swetry. Skonstruuj krzywą możliwości produkcyjnych.

W przedstawionym przykładzie występuje zjawisko tzw. substytucyjności prostej (wymienności). Aby zwiększyć produkcję o określoną liczbę swetrów należy rezygnować cały czas z takiej samej ilości krzeseł.