Społeczna odpowiedzialność uczelni Krzysztof Leja Wydział Zarządzania i Ekonomii Politechniki Gdańskiej Konferencja Naukowa „Społeczne wyzwania edukacji statystycznej” - Gdynia, marca 2016 r.

Plan prezentacji 1.O roli współczesnego uniwersytetu 2.Uwarunkowania społecznej odpowiedzialności uczelni proste pytania, skutki reform. 3.Uczelnia społecznie odpowiedzialna organizacją służącą otoczeniu, oczekiwania, regulatory, zdolności adaptacyjne. 4.Podsumowanie

O roli współczesnego uniwersytetu

Alisdar MacIntyre (filozof, etyk), że „uniwersytet znajduje się obecnie w sytuacji wyboru między projektem komercyjnej „korporacji doskonalenia zawodowego” (z wydziałem filozoficznym jako modną ciekawostką kulturoznawczą), a deficytową kontynuacją zasady integralności i uniwersalności wiedzy”. Stefan Kwiatkowski, twórca pierwszej w świecie katedry przedsiębiorczości intelektualnej, stawia pytanie „Szkoły wyższe - przykład organizacji nieinteligentnych?”, zauważając, że współczesne instytucje akademickie są traktowane jak czarne skrzynki, w których ważne są jedynie wejścia i wyjścia, co dalece upraszcza postrzeganie roli uczelni, sprowadzając jej ocenę do mnożących się wskaźników.

O roli współczesnego uniwersytetu Mats Alvesson, współtwórca krytycznego nurtu zarządzania (Critical Management Studies) dostrzega inflację wykształcenia na poziomie wyższym, którego celem w coraz większym stopniu jest „uzyskanie listów uwierzytelniających” niezbędnych do wykonywania atrakcyjnego zawodu, zamiast rozwijania umiejętności do: krytycznej refleksji, komunikowania się w mowie i piśmie, a także doskonalenia zdolności kognitywnych Dr Michał Zawadzki twierdzi, że „uniwersytet przedsiębiorczy uniemożliwia realizację procesów kształcenia, prowadząc do ich skorumpowania, i tym samym nie realizuje funkcji kulturowej konstytutywnej dla uniwersytetu, jakim jest demokratyzacja życia społecznego”

O roli współczesnego uniwersytetu Większość innowacji w instytucjach użyteczności publicznej zostaje im narzucona z zewnątrz bądź też przez katastrofę (P. Drucker) – przykład pruskiego dyplomaty Humboldta Czy jak twierdzi prof. M. Marody wiek, w którym dominował uniwersytet humboldtowski dobiegł końca? Czy reformy przeprowadzone w latach są katastrofą wyzwalającą nowe otwarcie uczelni? – „piękną katastrofą”

O roli współczesnego uniwersytetu Czy nie doszło do polipragmazji? Leczenie jest gorsze od choroby – wynik badań dr Marty Shaw – University of Minnesota i UJ Przepaść pomiędzy entuzjastami i przeciwnikami reform (parametryzacja, krk, standaryzacja, etc) pogłębia się…- co dalej?

O roli współczesnego uniwersytetu 1.Dlaczego system boloński i krk budzą takie emocje? 2.Izomorfizm: wymuszony, normatywny, mimetyczny 3.Biurokracja akademicka – algorytmy, procedury, księgi jakości, etc. Plagi akademickie na własne (?) życzenie

Uwarunkowania społecznej odpowiedzialności uczelni

J. Wilkin – dlaczego ekonomia (uczelnia) straciła duszę? S. Magala – czy uczeni odejdą ze skomercjalizowanego uniwersytetu? Czy obok kształcenia masowego, możliwe jest kształcenie elitarne? Proste (?) pytania (1)

Proste (?) pytania (2) Czy fetyszyzowanie nauk technicznych i badań stosowanych jest uzasadnione? Czy nauki inne niż humanistyczne nie są humanistyczne ? Gdzie jest człowiek w zdehumanizowanym uniwersytecie?

Proste (?) pytania (3) Czy celem nauki jest zdobywanie grantów, publikowanie punktów, uzyskiwanie cytowań? Czy znajomość wskaźników bibliometrycznych wystarczy do klasyfikowania uczonych, jak uważają administratorzy nauki? Czy pozycja Polski w rankingach naukowych odpowiada naszej pozycji ekonomicznej? Czego uczyć? i jak uczyć? vs Kogo uczyć? Po co uczyć?

Skutki reform (1) 1960 r. – 13 mln, 2015 r. – ok. 180 mln studentów Efekt: społeczeństwo wiedzy czy społeczeństwo ignorantów Ilość x jakość = 1, czyli gra o sumie zerowej Fundamentalizm edukacyjny polityków, wizerunek czy rzeczywistość Rynek pracy nie jest przygotowany na dobrze wykształconych absolwentów (prof. J. Czapiński)

Skutki reform (2) Krajowe ramy kwalifikacji – miara edukacyjnej wartości dodanej czy zbiór pobożnych życzeń Co w zamian: metaumiejętności tj. umiejętność zdobywania nowych umiejętności Przywrócenie relacji mistrz – uczeń czy makdonaldyzacja uniwersytetów

Uczelnia organizacją służącą otoczeniu (inspiracja: H.I. Ansoff, B. Wawrzyniak)

O C Z E K I W A N I A StudenciStudenci R E G U L A T O R Y BiznesBiznes RynekRynek ZDOLNOŚCI ADAPTACYJNE PrawoPrawo UCZELNIA Kultura organizacyjna Presja społeczna Ruchy obywatelskieRząd i samorządSektor społeczny

w obszarze ekonomicznym (efektywność wykorzystania zasobów) w obszarze społecznym (rozszerzenie udziału interesariuszy) w obszarze etycznym (debata nad erozją etosu akademickiego) Oczekiwania

Regulatory Źródło: Opracowanie własne na podstawie: J. Fried, Government – University – Interfaces, Annual Conference on Higher Education Management and Development in Central, Southern and Eastern Europe, November 2006, ( ). Uniwersytet Uniwersytet liberalny Humboldta przedsiębiorczy Clarka SR- state regulations; AG – academic self-governance; SG – stakeholders guidance; MG – managerial governance; C- competition

Regulatory Uniwersytet Uniwersytet przedsiębiorczy społecznie odpowiedzialny Źródło: K. Leja, Looking for a model of the contemporary university, in: J. Brada, G. Stanley, W. Bienkowski, The University in the age of globalization, Palgrave Macmillan, 2012, SR- state regulations; AG – academic self-governance; SG – stakeholders guidance; MG – managerial governance; C- competition

Zdolności adaptacyjne Rada Powiernicza Uczelni – czy to możliwe? Próba odbudowy relacji mistrz-uczeń; I o masowy; II o, III o elitarny Ewolucja metod dydaktycznych od podających do aktywnych, odwrócone kształcenie (flipped learning – Uniwersytet SWPS) Odchodzenie od sztywnych struktur organizacyjnych, zespoły osią organizacyjną uczelni Od izomorfizmu do dywersyfikacji

Zdolności adaptacyjne Uniwersytet Organizacje niezależnie od położenia geograficznego (tworzą sieci współpracy) Rząd (przeznacza środki publiczne i oczekuje efektywności) Biznes (wspiera i oczekuje wsparcia) Pracownicy uczelni (tworzą wiedzę, są klientami wewnętrznymi) Instytucje nauki i szkolnictwa wyższego (ułatwiają tworzenie sieci) Parlament (tworzy prawo przy udziale uczelni) Studenci (współtworzą ofertę: student center zamiast teacher centre) Społeczeństwo (współfinansuje i oczekuje efektów)

Podsumowanie Cechy uczelni społecznie odpowiedzialnej Kształcenie wszystkich zainteresowanych i wspieranie wszystkich szczebli kształcenia (zaangażowanie w edukację szkolną) Wyjaśnienie znaczenia odkryć naukowych (popularyzacja nauki) Dbałość o dziedzictwo kulturowe Dążenie do budowania więzi z biznesem Podnoszenie kultury debaty publicznej i komunikacji międzyludzkiej Kształtowanie postaw krytycznych i obywatelskich Promowanie postaw nonkonformistycznych Dbałość o etykę Trzy władze wg H. Samsonowicza – sacerdotium, imperium, studium…

Dziękuję za uwagę