prof. nadzw. dr hab. Elżbieta Trzęsowska-Greszta Katedra Psychologii Małżeństwa i Rodziny Instytut Psychologii, WFCh UKSW Warszawa Opieka naprzemienna - korzyści dla dziecka

Zasada przyznawania opieki nad dzieckiem  Zasada dobra dziecka (welfare, best interest of the child)  Wiedza naukowa ma odpowiedzieć na pytanie jaki typ opieki jest w najlepszym interesie dziecka.

Dobro dziecka wg wiedzy naukowej I połowa XX wieku 1. Zasada „wrażliwych lat” dzieci do lat 7  prawo do opieki przyznawano matce 2. Zasada podstawowego opiekuna – matka lub ojciec  w praktyce - opieka przyznawana matce, ojcom prawo do odwiedzin dziecka II połowa XX wieku i wiek XXI Równoważna opieka obojga rodziców - niezbędna dla prawidłowego rozwoju dziecka  opieka naprzemienna - równoważna, dzielona (shared), wspólna (joint)

Wiedza naukowa a współczesne formy opieki nd dzieckiem  Opieka równoważna – OPIEKA NAPRZEMIENNA - wspólna (joint custody), dzielona (shared parenting) – preferowana, korzystna, dominująca  Opieka nierównoważna – JEDEN PODSTAWOWY OPIEKUN (jak w I poł. XX wieku) – niekorzystna, w sytuacji wyjątkowej (wg zasady mniejszego zła)

 stały kontakt dziecka z obojgiem rodziców pomimo orzeczenia rozwodu  lepsze funkcjonowanie rodziców  lepsze funkcjonowanie dzieci Zalety opieki naprzemiennej

Zalety opieki naprzemiennej – wyniki badań Wskaźniki rozwoju i funkcjonowania dzieci w zależności od typu opieki: (1)mieszkające z dwójką biologicznych rodziców; (2)mieszkające raz z jednym raz z drugim rodzicem - opieka naprzemienna. (3)mieszkające z jednym rodzicem;

Zalety opieki naprzemiennej – wyniki badań Do badania wykorzystano KIDSCREEN, narzędzie opracowane przez dużą grupę specjalistów tj. lekarzy, psychologów, socjologów i pedagogów, w którym zamieszczono 10 podskal (Bergström i inni 2013) :

Zalety opieki naprzemiennej – wyniki badań WYNIKI: Opieka obojga rodziców - lepsze wskaźniki we wszystkich badanych skalach (m.in. Bergström i inni 2013) Skala I. „Zdrowie” Skala II. „Psychologiczny dobrostan” Skala III. „Nastrój i emocje” Skala IV. „Spostrzeganie siebie” Skala V. „Autonomia” Skala VI. „Relacja z rodzicem” Skala VII. „Zasoby materialne” Skala VIII. „Relacje z rówieśnikami” Skala IX. „Satysfakcja ze szkoły” Skala X. „Akceptacja społeczna” (min. czy nie jest ofiarą prześladowań w szkole).

Zalety opieki naprzemiennej – wyniki badań Opieka obojga rodziców - lepsze wskaźniki w: 1.poziomie samooceny 2.samoakceptacji 3.poczucia własnej wartości. (m.in. Bastaits i inni 2012)

Opieka naprzemienna - problemy Wady wspólnej opieki nad dzieckiem - życie w dwóch domach może powodować trudności wychowawcze i rozwojowe u dziecka, gdy rodzice:  prowadzą odmienny tryb życia, wyznają inne zasady życiowe, stosują odmienne metody wychowawcze.  dziecko może stać się zakładnikiem w zmaganiach rodziców o dominację w ich wzajemnej relacji.

Część badań wskazuje na:  dzieci - doświadczają konfliktu lojalności wobec obojga rodziców -- obciążenie psychiczne.  dzieci - niekiedy problem z tzw. poczuciem przynależności, ustaleniem swojego miejsca (posiadanie równolegle dwóch domów). Opieka naprzemienna - problemy

Bibliografia (wybór) Bastaits K., Ponnet K. i Mortelmans D. (2012). Parenting of divorced fathers and the association with children's self- esteem. Journal of Youth and Adolescence, 41, Bauserman R. (2002). Child adjustment in joint-custody versus sole-custody arrangements: a meta-analytic review. Journal of Family Psychology, 16, Bender W. N. (1994). Joint custody: The option of choice. Journal of Divorce and Remarriage, 21, Bergström M., Modin B., Fransson E., Rajmil L., Berlin M., Gustafsson, Hjern A. (2013). Living in two homes – a Swedish national survey of wellbeing in years olds with joint physical custody. Public Health, 13, Cavanagh S. i Huston A. (2008). The timing of family instability and children's social development. Journal of Marriage and Family, 70, Davies P. T. i Cummings M. (1994). Marital conflict and child adjustment: An emotional security hypothesis. Psychological Bulletin, 116, Fabricius W. V. i Luecken L. J. (2007). Postdivorce living arrangements, parent conflict, and long-term physical health correlates for children of divorce. Journal of Family Psychology, 21, Fehlberg B., Smyth B., Maclean M. i Roberts C. (2011). Legislating for shared time parenting after separation: A research review. International Journal of Law, Policy and the Family, 25, King V. (2006). The antecedents and consequences of adolescents' relationships with stepfathers and nonresident fathers. Journal of Marriage and the Family, 68, King V. i Heard H. E. (1999). Nonresident father visitation, parental conflict, and mothers satisfaction: What's best for child well-being? Journal of Marriage and the Family, 61, Melli M. S. (1999). Guideline review: Child support and time sharing by parents. Family Law Quarterly, 33, McInnes E., Orkin G., Flood M. i Swinbourne K. (2003). What's wrong with a presumption of joint custody? Family Matters, 65, Smyth B. (2004). Parent-child contact schedules after divorce. Family Matters, 69, Vanassche S., Sodermans A. K., Matthijs K. i Swicegood G. (2013). Commuting between two parental households: The association between joint physical custody and adolescent wellbeing following divorce. Journal of Family Studies, 19, Videon T. M. (2002). The effects of parent-adolescent relationships and parental separation on adolescent wellbeing. Journal of Marriage and the Family, 64,