Teatr grecki

Historia boga Dionizosa Teatr antyczny narodził się około VI wieku p.n.e. w Grecji. Początkowo miał charakter sakralny, gdyż wywodził się z uroczystości ku czci boga wina, witalności, życia i biesiad. Dionizos był synem Zeusa i śmiertelniczki Semele, która zmarła w czasie narodzin Dionizosa. Stało się tak ponieważ chciała zobaczyć swego kochanka, Zeusa w całym jego boskim majestacie. Kiedy Zeus spełnił jej życzenie spłonęła, gdyż oczy śmiertelniczki nie mogły znieść takiego widoku. Dionizosem opiekowały się nimfy, muzy uczyły go śpiewu i tańca, a pozostałymi sprawami wychowania zajmował się Sylen. Dionizos był bogiem, który wolał ziemię od Olimpu, był dobry i serdeczny dla ludzi i zwierząt. Potrafił stwarzać… miód i mleko, symbole dobrobytu. Nauczył ludzi na całym świecie, jak mają uprawiać winną latorośl.

W jego podróżach po świecie zawsze towarzyszył mu nieodłączny orszak złożony z satyrów, sylenów, bachantek i menad. Jest on bogiem wszystkiego co żywe, ma władzę na życiem i śmiercią. Jego żoną została Ariadna, piękna córka króla Krety, Minosa. Dionizos znalazł ją na wyspie Naksos, której kształt przypomina liść winnej latorośli.

Wielkie Dionizje WIELKIE DIONIZJE -miejskie - miały charatker podniosłego misterium. Trwały one początkowo pięć, potem sześć dni, a zaczynały się w końcu marca, kończyły wraz z nadejściem kwietnia. Pierwszego dnia składano Dionizosowi ofiarę z kozła. W trakcie tego obrzędu chór chłopięcy śpiewał dytyramby - wzniosłe hymny sławiące boga winnej latorośli. Natępnie w uroczystym pochodzie przenoszono posąg Dionizosa ze świątyni u stóp Akropolis do gaju Akademosa, gdzie odbywało się nabożeństwo, a następnie wielka uczta. Po zachodzie słońca przy blasku pochodni posąg boga wędrował do Aten. Przez kolejne dni przy udziale chórów chłopięcych i męskich wystawiano sztuki. Pieśń kultowa ku czci dionizosa - DYTYRAMB przekształciła się z czasem w tragedię opartą na dialogu Koryfeusza (przewodnika chóru) z chórem

Małe Dionizje DIONIZJE MAłE - wiejskie - miały charakter ludowej, wesołej zabawy. Obchodzono je w Attyce pod koniec grudnia i na początku stycznia. Czczono w ten sposób porę otwierania naczyń z młodym winem. Tak jak podczas wielkich dionizji, składano w ofierze kozła, a jego krwią polewano korzenie winnej latorośli. Przez następne dni miały miejsce wesołe zabawy, procesje, pochody zwane komos. Z pieśni o zaczepnym, żartobliwym charakterze, śpiewanych przez komos wykształciła się z czasem komedia

Budowa teatru Przedstawienia teatralne w starożytnej Grecji odbywały się na świeżym powietrzu, pozwalał na to ciepły klimat tego kraju. Widownia w teatrze greckim, czyli theatron, była zazwyczaj sytuowana na stoku wzgórza, i wyglądała podobnie do dzisiejszych widowni. Widzowie siedzący na kamiennych nie zasłaniali sobie nawzajem, a zarazem doskonale widzieli wszystko to co działo się na przestrzeni, na której występowali aktorzy wraz z chórem. Ta przestrzeń składała się z miejsca przeznaczonego dla chóru, czyli orchestry, ołtarza i skene, która była swego rodzaju garderobą. aktorzy występowali na proskenionie. Z czasem chór odgrywał w teatrze greckim, coraz to mniejszą rolę,odpowiadało temu zmniejszanie orchestry, na rzecz skene, do której z czasem dobudowano paraskenia.

Budowa tragedii greckiej W budowie antycznej tragedii greckiej koniecznymi częściami były: Prologos, który był zapowiedzią tematu tragedii; Parodos, który był pierwszą pieśnią chóru; Epejsodia, które były epizodami akcji, grali w nich aktorzy; Stasimony, które były pieśniami chóru, komentującego akcję, pouczającego bohaterów, opowiadającego o wydarzeniach. Stasimony były niekiedy zastępowane kosmosami; Exodos, który był ostatnią kwestią chóru, puentą całej tragedii.

Tragedia antyczna Tematykę przedstawień czerpano z mitologii a widz przychodził do teatru by przeżyć katharsis, czyli oczyszczenie z negatywnych uczuć w celu osiągnięcia wewnętrznego spokoju. W odróżnieniu do czasów współczesnych ludzie wykorzystywali moment przedstawienia do wspólnego biesiadowania, gdyż większość z przedstawianych dzieł była im doskonale znana .W teatrze obowiązywała zasada trzech jedności. Były to: jedność czasu miejsca i akcji. W trakcie przedstawienia bohater przeżywa konflikt tragiczny polegający na konieczności dokonania wyboru między dwoma równorzędnymi racjami, lecz jak się okazuje każdy wybór prowadzi do klęski. Czas przedstawień teatralnych był dla Greków świętem, dlatego ludzie przychodzili do teatru całymi rodzinami.

Zasada trzech jedności Akcja tragedii skupiała się tylko na jednym wątku, nie było żadnych wątków pobocznych, w ten sposób realizowano zasadę jedności akcji. Jedność miejsca wynikała z tego, że wszystkie wydarzenia działy się tylko w jednym miejscu. O tych, które z konieczności prawdopodobieństwa musiały dziać się gdzie indziej, opowiadał posłaniec. Jedność czasu polegała na tym, że wszystkie wydarzenia działy się w ciągu jednej doby, zwykle nie przekraczały czasu od wschodu do zachodu słońca.

Aktor Aktorami w teatrze greckim mogli być tylko mężczyźni, którzy odgrywali także role kobiece. Aktorów nie mogło być więcej, aniżeli trzech. Na twarzach mieli maski, a na nogach koturny, który dawały wrażenie, że aktorzy są wyżsi, niż w rzeczywistości. Maski miały otwory wykonane w taki sposób, aby zwiększyć akustykę głosu. Maski pełniły także inną funkcję, upodabniały aktora do granej przez niego postaci, informowały o wieku i płci bohatera. Aktorzy w teatrze greckim mieli na głowach peruki, a ich barwne kostiumy składały się z długiej szaty, zwanej chitonem i himationu, który był rodzajem krótkiego płaszcza zarzucanego na jedno ramię.

Wygląd aktora

Maski Maska była podstawowym elementem stroju starożytnego greckiego aktora. Dawała ona widzom wskazówkę dotyczącą przedstawianej przez aktora postaci. Dzięki temu rekwizytowi możliwe było odgrywanie wielu ról przez jedną osobę (zmiana roli odbywała się poprzez zamianę masek). W masce był duży otwór, który umożliwiał wypowiadanie tekstu w słyszalny dla widzów sposób (otwór tworzył rezonans). Używano czterech rodzajów masek: przedstawiających śmiech, płacz, gniew lub strach.

Maska służyła aktorom również do odgrywania ról kobiecych – ponieważ wszyscy aktorzy byli wówczas płci męskiej. Niektórzy znawcy teatru starożytnego twierdzą także, że maska służyła uniwersalizacji postaci. Miała pomóc w stworzeniu bohatera przeciętnego, takiego, z którym każdy z obserwujących widzów mógłby się utożsamić.

Twórcy antyczni Ajschylos Eurypides Sofokles

Ajschylos Ajschylos, Eschyl (525-456 p.n.e.), tragediopisarz grecki, pochodzący z Eleusis koło Aten, uważany za twórcę tragedii klasycznej. Brał udział w wojnach perskich, w bitwie pod Maratonem (490 p.n.e.), Salaminą (480 p.n.e.) i Platejami (479 p.n.e.). W ostatnich latach życia, wskutek konfliktu z władzami Aten i oskarżenia o zdradzenie tajemnic misteriów, uszedł na Sycylię. Zmarł w Geli. Był wielokrotnym zwycięzcą zawodów dramatycznych (po raz pierwszy 484 p.n.e.). Napisał 70 tragedii i 20 dramatów satyrowych.

Eurypides Eurypides (ok. 480-407/406 p.n.e.), jeden z trzech wielkich tragediopisarzy greckich (obok Ajschylosa i Sofoklesa). Uczeń filozofów jońskich, głosiciel poglądów demokratycznego odłamu sofistów. Ojciec tragedii psychologicznej i tragikomedii. Z ok. 90 napisanych przez niego sztuk teatralnych zachowało się 17, m.in. Medea, Hipolit, Błagalnice, Ifigenia w Taurydzie, Elektra, Orestes oraz ok. 1000 fragmentów. Atakowany za zbytnią nowoczesność swojej twórczości, pod koniec życia przeniósł się z Aten na dwór króla macedońskiego Archelaosa I.

Sofokles Sofokles (496-406 p.n.e.), tragediopisarz grecki, jeden z trzech wielkich tragików starożytnych (obok Ajschylosa i Eurypidesa). Brał udział w życiu politycznym Aten (był skarbnikiem Związku Ateńskiego, strategiem, kapłanem herosa-lekarza Amynosa). Autor ok. 120 sztuk (90 tragedii, 30 dramatów satyrowych). Zachowało się tylko 7 tragedii: Ajas, Antygona, Edyp król, Trachinki, Elektra, Filoktet, Edyp w Kolonie. W papirusach z Oksyrynchos w Egipcie odkryto 400 wierszy dramatu satyrowego Tropiciele.

Wpływ teatru greckiego na teatr współczesny

Przedstawienia teatralne wystawiane są od około 2500 lat Przedstawienia teatralne wystawiane są od około 2500 lat. Teatr współczesny różni się jednak znacznie od starożytnego. Obecnie siedzibami teatrów są budynki, a aktorami są zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Odmienna jest gra artystów, inne są kostiumy i dekoracje. Wiele słów i pojęć używanych współcześnie wywodzi się jednak z tradycji teatru greckiego, np:tragedia, komedia, dramat, scena. Niektóre dramaty starożytnych autorów wystawiane są również obecnie. Świadczy to o ponadczasowości poruszanych w nich problemów. Zmuszają do zastanowienia się nad celem i sensem ludzkiego życia oraz zasadami, których należ przestrzegać, aby było ono godne.

POJĘCIA ZWIĄZANE Z TEATREM Pochód bachiczny- był to pochód organizowany dwa razy do roku ku czci boga Dionizosa podczas, którego przewodnik prowadził dialog z pochodem Katharsis – oczyszczenie z negatywnych uczuć w celu uzyskania wewnętrznego spokoju. Satyr- jest to postać w mitologii greckiej, występująca w orszaku Dionizosa, która wyglądała jak pół człowiek pół kozioł. Tragedia-utwór dramatyczny, w którym występuje silnie zarysowany konflikt między dążeniami bohatera a wartościami i mocami wyższymi, jakim musi się on przeciwstawić, co prowadzi do nieuniknionej katastrofy.

Źródła INTERNET Wikipedia.pl Bryk.pl Antyk.klp.pl Portal wiedzy.onet.pl KSIĄŻKI Książka do historii do klasy 5”Dień dobry historio!” Książka do polskiego klasa 1”Słowa na czasie” Własna wiedza

Prezentacja została wykonana pod opieką Pani Anny Tuźnik. Przygotowali ją: Agnieszka Doraczyńska Adrianna Godziszewska Zofia Hemperek Karolina Mitura Daniel Fijoł