BURZA MÓZGÓW (klasyczna) To metoda oparta na skojarzeniach swobodnych. Polega na generowaniu pomysłów w pracy zespołowej. Schemat pracy: PROBLEM↓ GENEROWANIE POMYSŁÓW ↓PRZERWA↓ OCENA POMYSŁÓW I WYBÓR ROZWIĄZANIA

GENEZA BM  Prawdopodobnie pewna odmiana BM była wykorzystywana ponad 3000 lat temu w Azji.  Jako twórcę metody uznaje się A. OSBORNA.  Powstała w latach XX w. po raz pierwszy wykorzystano ją w 1938 roku.  Po zakończeniu sesji wszyscy jej członkowie użyli nazwy „brainstorm”.  A. Osborn zaobserwował, że pomysły, które w pierwszej chwili wydawały się nierealne, po dopracowaniu i ocenie coraz częściej okazują się bardzo dobre – dlatego postulował odroczone wartościowanie oraz zakaz krytykowania pomysłów.

ZASADY (METODYCZNE) BM, ZASADY OSBORNA Podstawowe:  zakaz krytykowania nawet najbardziej dziwnych pomysłów  wytworzenie jak największej liczby pomysłów  odroczone wartościowanie (po około 48 godz.), ocenę przeprowadzają eksperci Uzupełniające:  zgłaszanie bezwzględnie wszystkich pomysłów, które się tylko nasuwają  połączenie i twórcza modyfikacja zebranych pomysłów  pomysły powinny być prezentowane przejrzyście i natychmiast zapisywane  pojedyncze zgłaszanie pomysłów  pomysły są własnością grupy (anonimowość pomysłów)

Burza mózgów nazywana jest „gwałtownym wstrząsem Umysłowym”; to metoda odroczonego wartościowania, w której wyraźnie oddzielono:  fazę generowania pomysłów od  fazy ich oceniania. Z tego względu organizacja pracy w metodzie została podzielona na dwa zespoły:  twórczy (zadaniowy),  oceniający.

ZESPÓŁ ZADANIOWY 1.SKŁAD – zróżnicowany zawodowo, także pod względem płci, wieku; bez osób pozostających ze sobą w zależności służbowej; powinien być interdyscyplinarny, uzależniony od problemu:  specjaliści z danej dziedziny – ok %,  specjaliści z dziedzin pokrewnych – ok %,  osoby nie związane z problemem; 2.LICZBA – od 6 do 15 osób (najefektywniejsze) 3.CZAS PRACY – ok. 1,5 godz.; 4.NAJLEPSZA PORA – późne przedpołudnie (godz ); 5.WARUNKI PRACY – odpowiednia, klubowa atmosfera, przy kawie, herbacie.

ROLA LIDERA GRUPY TWÓRCZEJ  odpowiednie cechy charakteru, silna osobowość (ale nie za silna), powinien cieszyć się autorytetem grupy,  wiedza merytoryczna o przedmiocie pracy, o problemie,  powinien znać zasady BM,  do jego zadań należy: przygotowywanie sesji twórczej, zaprezentowanie problemu, prowadzenie sesji, zwracanie szczególnej uwagi na przestrzeganie zasad BM, umiejętne zachęcanie biernych uczestników do dyskusji, stymulowanie twórczości członków zespołu, zgłaszanie własnych pomysłów

SEKRETARZ GRUPY TWÓRCZEJ W zespole twórczym bardzo ważny jest także sekretarz. Do jego obowiązków należy:  zapisywanie pomysłów w taki sposób, aby były widoczne dla wszystkich uczestników,  ewidencjonowanie zgłaszanych pomysłów,  rejestrowanie pomysłów dodatkowych zgłaszanych już po zakończeniu sesji,  zgłaszanie i zapisywanie również własnych pomysłów.

ZESPÓŁ OCENIAJĄCY BM Zespół oceniający składa się z trzech osób i ma za zadanie analizować i oceniać sformułowane przez zespół twórczy pomysły. Zbiera się około 48 godzin po zakończeniu przez niego pracy. Ocena jest trudna – wymaga wiedzy, odpowiedzialności. Wykreślane są te pomysły, których nie można zrealizować ze względów technicznych, finansowych, czasowych oraz pomysły nie rozwiązujące problem.

CZYNNIKI TŁUMIĄCE KTEATYWNOŚĆ W BM  głównie problemy osobowościowe członków grupy,  kompleks niższości, brak śmiałości wypowiedzi, nieumiejętności samodzielnego wysławiania się;  brak umiejętności grupowej dyskusji, brak chęci do pracy w grupie, brak poczucia przynależności do grupy;  autokratyzm lidera;  monopolizowanie dyskusji w grupie przez jednego lub wielu członków grupy;  zła atmosfera dyskusji;  zła organizacja pracy w grupie.

JEDNOOSOBOWA BM  to odmiana klasycznej BM stosowana przez jedną osobę;  trudno jest w niej wyraźnie oddzielić fazę generowania pomysłów od ich oceniania. Warto zatem przyjąć zasadę, że stworzonych pomysłów nie analizuje się i nie ocenia, dopóki nie zostanie sformułowana odpowiednia ich liczba;  faza oceny może mieć miejsce natychmiast po wygenerowaniu pomysłów lub może być przesunięta w czasie;  w fazie oceniania można uzupełnić pierwotną listę pomysłów o nowe;  wadą tej metody jest brak wzajemnej stymulacji i synergii;  zaletą metody jest większa szczerość i fantazja niż na forum grupy.

MIESZANA BM wykorzystuje się w niej zarówno sesje indywidualne, jak i zbiorowe, które występują naprzemiennie. Przynosi bardzo dobre rezultaty zwłaszcza wówczas, gdy członkami grupy są wybitne, bardzo twórcze jednostki znane z licznych opracowań racjonalizatorskich, patentów, innowacji. Podczas sesji indywidualnych rywalizują oni między sobą, co wyzwala dodatkową energię, wpływa pozytywnie na efektywność ich pracy. W czasie sesji zbiorowych analizuje się pomysły, dodatkowo wzbogaca się ich ilość, co w konsekwencji przekłada się na dużą efektywność tej odmiany.

Na pierwszym wspólnym spotkaniu uczestnicy zapoznają się z zasadami metody i otrzymują problem do rozwiązania, także informacje dodatkowe obejmujące na przykład terminy sesji grupowych. Na ostatniej sesji wspólnej pomysły są oceniane, wyznacza się także:  pomysły wymagające rozwinięcia,  pomysły inspirujące twórczość grupy,  obszary, w których brakuje pomysłów.

BURZA MÓZGÓW Z JEDNOCZESNYM OCENIANIEM złamana jest tu jedna z podstawowych zasad klasycznej odmiany BM – bezwzględny zakaz krytyki pomysłów. W metodzie tej jednocześnie pracują dwie grupy: jedna zajmuje się tworzeniem pomysłów, druga ich ocenianiem.

BURZA MÓZGÓW Z PRZERWAMI (typu stop and go) polega na tym, że przez 3 minuty zgłaszane są pomysły, po tym następuje 5-cio minutowa cisza, która jest czasem na inkubację pomysłów; dalszy ciąg sesji przebiega w podobnym rytmie – 3 minuty pomysłu, 5 minut namysłu.

BURZA MÓZGÓW O USTALONEJ KOLEJNOŚCI spontaniczne zgłaszanie pomysłów przez uczestników sesji twórczej (tak, jak w klasycznej odmianie), zastąpione jest tu wygłaszaniem ich w określonej kolejności wtedy, kiedy przypada kolej (np. według miejsca siedzenia przy stole, alfabetycznie, lub wykorzystując do tego elementy zabawy).

Technika Phillips 66 (Buzz session) to odmiana burzy mózgów zaproponowana przez L.D. Phillipsa, w której 6 zespołów pracuje niezależnie przez 6 minut formułując pomysły rozwiązania danego problemu. Podział na zespoły jest losowy. Po tym czasie spotykają się na sesji zbiorowej, wymieniają pomysły, tworzą jedną wspólną listę propozycji, która może być jeszcze uzupełniona o pomysły wspólnej pracy. Przebieg ten powtarza się wielokrotnie aż do momentu uzyskania zadowalającej liczny pomysłów.

TECHNIKA 635 odmiana ta nazywana jest także „Brainwriting”, dlatego, że słowne zgłaszanie pomysłów zostało tu zastąpione zapisywaniem ich na specjalnych arkuszach. W metodzie tej w sesji twórczej bierze udział 6 osób; każda z nich powinna zapisać na kartce 3 pomysły w czasie 5 minut. Po tym kartka przekazywana jest kolejnej osobie siedzącej obok. Procedurę powtarza się 5 razy. Sesja pomysłowości kończy się z chwilą, gdy każdy uczestnik napisze swoje pomysły na każdym formularzu. Po zakończeniu sesji pomysłowości następuje sesja oceniania, która przebiega identycznie, jak w oryginalnej metodzie.

WARIANT NAJBARDZIEJ SZALONYCH POMYSŁÓW Uczestnicy sesji zgłaszają najbardziej niesamowite pomysły. Jeżeli z jakiegoś powodu nie jest to możliwe (blokada twórczości) sesja zostaje zawieszona i wprowadza się drugi wariant metody – to tworzenie pomysłów na bazie spekulacji doprowadzonej do maksimum. Polega to na tym, że każdy formułuje idealne rozwiązanie problemu pomijając jakiekolwiek ograniczenia i bariery. Rozwiązania są zbierane i analizowane. Każdy traktowany jest jako źródło potencjalnego, nowego rozwiązania problemu.

QUICK THINK METHOD To metoda (odmiana BM), która powstała w 1968 roku. Wykorzystywana jest, kiedy czynnikiem krytycznym jest czas. Zamiast wcześniejszego wyjaśniania zasad członkom zespołu prezentuje się je na specjalnie przygotowanych arkuszach. Dalszy ciąg sesji przebiega, jak w klasycznej odmianie. Rezultaty sesji każdy z uczestników otrzymuje na piśmie.

TECHNIKA KOSZYKA POMYSŁÓW każdy uczestnik zapisuje swój pomysł na kartce papieru i wkłada ją do specjalnego koszyka. Następnie losuje się z niego kartkę, na której należy dopisać własne pomysły.

METODA ODWROTNEJ BURZY MÓZGÓW Służy do oceny pomysłów. Pozwala zidentyfikować słabe strony sformułowanych pomysłów, przewidzieć negatywne konsekwencje wprowadzania pomysłu w życie. Jest bardzo podobna do klasycznej BM, z tym że podczas sesji formułowana jest krytyka, która umożliwia ocenę pomysłów:  oceny dokonują te same osoby, które tworzyły pomysły,  umieszcza się listę z problemem i propozycjami rozwiązania,  uczestnicy wypowiadają się krytycznie o pomysłach, uwagi zapisywane są obok pomysłów,  propozycja, która uzyskała najmniej uwag krytycznych zostaje wybrana jako rozwiązanie.

BRAIN-NETTING jest próbą przeniesienia zagadnień klasycznej Burzy Mózgów do globalnej sieci internetowej i wykorzystania płynących z tego tytułu korzyści i możliwości jednoczenia jednostek w wirtualne grupy. Stwarza możliwość kontaktowania się często bardzo licznej grupy ekspertów, nawet znacznie oddalonych od siebie. Odległość nie gra tu bowiem roli, co więcej – może stać się atutem, bo spojrzenie na problem często z bardzo odległego punktu widzenia może przyczynić się do sformułowania oryginalnego rozwiązania. Dzięki temu możliwe jest też stworzenie różnorodnego kulturowo, interdyscyplinarnego zespołu ekspertów, którego efekty pracy mogą być bardzo wysokie.