Przemoc w rodzinie a sytuacja zawodowa kobiet Prezentacja wyników badań Przygotowała: Danuta Duch

Materiał empiryczny: w badaniu wzięły udział kobiety z Warszawy i Łodzi, które doświadczały przemocy ze strony męża/partnera zrealizowano: 36 wywiadów swobodnych (2005 rok) badanie focusowe (2006 rok)

Cele badania: określenie w jaki sposób doświadczanie przemocy ze strony męża/partnera wpływa na funkcjonowanie kobiet na rynku pracy a w szczególności: zidentyfikowanie specyficznych barier, na jakie napotykają na rynku pracy kobiety doświadczające przemocy oraz określenie warunków, które ułatwiłyby godzenie życia rodzinnego i pracy zawodowej kobietom doświadczającym przemocy

Analiza materiału empirycznego: Perspektywa: Przemoc a praca zawodowa w życiu codziennym kobiet Perspektywa: Przemoc a praca zawodowa w historii życia kobiet

Przemoc a praca zawodowa w życiu codziennym kobiet - wyniki Stosunek sprawców do pracy zawodowej kobiet: - sprawca nie pozwala kobiecie na podjęcie pracy zawodowej (też: nakazuje pracę) - sprawca utrudnia kobiecie podjęcie i wykonywanie pracy zawodowej (ciągła krytyka jej osoby, jej osiągnięć, ingerencje u kierownika) - sprawca kontroluje kobietę w miejscu pracy (praca razem, wpadanie do miejsca pracy) - sprawca kontroluje pozyskiwane przez kobietę środki finansowe (zabieranie pieniędzy, wspólne konta, nie łożenie na życie)

Przemoc a praca zawodowa w życiu codziennym kobiet - wyniki Wpływ przemocy na pracę zawodową (1) Stres w pracy związany z niepokojem o to: - czy w domu wszystko w porządku („boimy się o dzieci, nie możemy pracować tyle ile byśmy chciały”) - co będzie się działo w domu jak wróci po pracy - jak ukryć w pracy ślady przemocy - czy sprawca nie pojawi się w pracy

Przemoc a praca zawodowa w życiu codziennym kobiet - wyniki ( 2) Gorsza kondycja psycho-fizyczna (zmęczenie, niewyspanie, rozdrażnienie, zdenerwowanie, kłopoty z koncentracją, komunikacją) (3) Niskie poczucie własnej wartości, niska samoocena, mała pewność siebie, brak wiary w siebie, problem z relacjami, nieufność, brak odporności na stres w pracy (4) Gorsze wypełnianie zadań i obowiązków zawodowych (mniejsza wydajność, mniejsza efektywność, błędne decyzje)

Przemoc a praca zawodowa w życiu codziennym kobiet - wyniki (5) Czas pracy: - spóźnienia - zwolnienia lekarskie z powodów urazów spowodowanych pobiciem - urlopy jedno-kilkudniowe ad hoc - mniejsza dyspozycyjność w pozostawaniu po godzinach (nie mogą liczyć na partnerów w opiece nad dziećmi) - zawieszenia kilkudniowe pracy firmy

Przemoc a praca zawodowa w życiu codziennym kobiet - wyniki (6) Ingerencje mężów/partnerów w miejscu pracy: - przychodzenie pijanych mężów do pracy (psucie opinii, wstyd) - kontrola kobiet, wyłudzanie pieniędzy - rozmowy z kierownikami mające na celu zaszkodzenie kobiecie - demolowanie firmy

Przemoc a praca zawodowa w życiu codziennym kobiet - wyniki (7) Utrata pracy: - zwolnienie z pracy - rezygnacja z pracy - utrata zdrowia i możliwości wykonywania pracy – renta

Przemoc a praca zawodowa w życiu codziennym kobiet - wnioski Czy kobiety doświadczające przemocy są dobrymi pracownicami? TAK kobiety doświadczające przemocy mają silną motywację do pracy, praca jest dla nich bardzo ważna

Przemoc a praca zawodowa w historii życia kobiet – wyniki Czym jest praca w życiu kobiet doświadczających przemocy? - praca jako azyl – zapomnienie, ucieczka w pracę - praca jako miejsce samorealizacji, budowania poczucia wartości, rekompensowania domowych porażek - praca jako sposób pozyskania względnej niezależności ekonomicznej

Przemoc a praca zawodowa w życiu codziennym kobiet - wnioski Kumulacja barier na rynku pracy: charakterystycznych dla kobiet („samotne” macierzyństwo, godzenie ról) charakterystycznych dla kobiet doświadczających przemocy (szczególnie o charakterze psychicznym) (w przypadku niektórych kobiet dodatkowo) - charakterystycznych dla osób z niskimi kwalifikacjami - wiek - karalność

Przemoc a praca zawodowa w historii życia kobiet – wyniki Kariery zawodowe kobiet doświadczających przemocy w dużej mierze zależą: 1. od posiadanego wykształcenia, kwalifikacji, umiejętności 2. od charakterystyk osobowościowych kobiety 3. od przebiegu pracy zawodowej przed doświadczaniem przemocy

Przemoc a praca zawodowa w historii życia kobiet – wyniki Kobiety o wyższym statusie społecznym lepiej sobie radzą na rynku pracy – dłużej pracują w jednym miejscu pracy, zmiana pracy (jeśli) podyktowana jest decyzją samej kobiety nie zaś pracodawcy, często wiąże się z przejściem do pracy bardziej odpowiadającej kobiecie (choć nie oznacza to lepiej płatnej, czy bardziej prestiżowej). Kobiety te wierzą w siebie i nie boją się bezrobocia.

Przemoc a praca zawodowa w historii życia kobiet – wyniki Na rynku pracy stosunkowo dobrze sobie też radzą kobiety, które nie posiadają wyższego wykształcenia, ale: - posiadają długi staż pracy w jednym zakładzie pracy - są dobre w swoim zawodzie, mają wysokie kwalifikacje zawodowe

Przemoc a praca zawodowa w historii życia kobiet – wyniki W przypadku kobiet o niższym statusie trudno mówić o ścieżkach zawodowych karier praca wykonywana dorywczo, krótko, „na czarno” Przyczyny: - po stronie kobiet – niska samoocena, brak kwalifikacji, brak koncentracji – trudno się uczą - specyfika rynku pracy dla osób niewykwalifikowanych - takie osoby łatwo zastąpić pracodawcy, łatwo zrezygnować pracownicy z niesatysfakcjonującej pracy, pracę zmianową trudno pogodzić z macierzyństwem

Przemoc a praca zawodowa w historii życia kobiet – wyniki Rola czynnika osobowościowego i wyobrażeń o własnej aktywności zawodowej - kobiety z niższym wykształceniem prowadzące własne interesy (zakład fryzjerski, sklepik osiedlowy) - kobiety, które kończą wyższe studia podejmują pracę a potem dopiero wchodzą w związki

Przemoc a praca zawodowa w historii życia kobiet – wyniki Praca a przemoc: Praca zawodowa nie zabezpiecza kobiet przed doświadczaniem przemocy w związku chociaż: posiadanie źródeł finansowych łagodzi przemoc ekonomiczną (nie zawsze też) i przemoc psychiczną („nie jestem darmozjadem”) Sukcesy zawodowe kobiety powodują narastanie przemocy w związku, co często prowadzi do załamania się karier zawodowych

Przemoc a praca zawodowa w historii życia kobiet – wyniki Praca zawodowa kobiet a trwanie w związku: (dwa rodzaje zależności) - praca zawodowa ułatwia wyjście ze związku z przemocą - satysfakcjonująca praca zawodowa ułatwia (sprzyja) trwaniu w związku Praca zawodowa zawsze ułatwia kobiecie funkcjonowanie przy wychodzeniu i po wyjściu ze związku z przemocą

Pomoc kobietom w funkcjonowaniu na rynku pracy Pracodawcy: Kobiety dobrymi, lojalnymi pracownicami, w które warto inwestować „To mu się opłaca. Kobieta odwdzięczy się” Kobieta silnie motywowana do pracy, bo: - praca ją dowartościowuje, chce się tu wykazać, wypełnianie pustki z domu – „lepiej realizujemy się w pracy” – przemoc wypycha kobietę z domu - kwestia utrzymania dziecka/dzieci

Pomoc kobietom w funkcjonowaniu na rynku pracy Oczekiwania kobiet w stosunku do pracodawców: ochrona, duże zrozumienie nie przerzucanie odpowiedzialności za zachowanie męża na pracownice (wzywanie policji do awanturujących się w pracy mężów) wsparcie a nie „pozbywanie” się problemu indywidualne potraktowanie pracownicy (np. czas pracy, poranne spóźnienia) „aby był człowiekiem” Zadanie: Uwrażliwianie pracodawców na problemy kobiet doświadczających przemocy

Pomoc kobietom w funkcjonowaniu na rynku pracy Pomoc w pokonywaniu barier – wsparcie w macierzyństwie: miejsca opieki nad dzieckiem (system organizacji żłobków, przedszkoli, opieki pozaszkolnej, umożliwiających kobietom pracę w różnych godzinach) Zadanie dla: władz administracyjnych, samorządowych, zakładów pracy, szkół, przedszkoli, rad osiedlowych

Pomoc kobietom w funkcjonowaniu na rynku pracy Pomoc w pokonywaniu barier – pomoc w podnoszeniu kwalifikacji i umiejętności kobiet o niższym statusie, pozwalajace odnaleźć się im na rynku pracy: kursy doszkalające, przekwalifikujące, system szkół wieczorowych, zaocznych, w których mogłyby uczestniczyć kobiety mając zapewnioną opiekę nad dziećmi kursy autoprezentacji Zadanie dla: urzędów pracy, władz samorządowych, organizacji kobiecych

Pomoc kobietom w funkcjonowaniu na rynku pracy Pomoc w pokonywaniu barier psychologicznych – wsparcie psychiczne, podnoszenie poczucia własnej wartości: profesjonalna pomoc psychologów treningi psychologiczne grupy wsparcia Zadanie dla: organizacji kobiecych, urzędów pracy, władz samorządowych

Pomoc kobietom w funkcjonowaniu na rynku pracy Pomoc w pokonywaniu barier – pomoc w rozwiązaniu sytuacji rodzinnej: Zapewnienie bezpieczeństwa kobiecie: - skuteczne interwencje w sytuacjach konfliktów rodzinnych - schronienie, odseparowanie od sprawcy – schroniska dla kobiet doświadczających przemocy

Pomoc kobietom w funkcjonowaniu na rynku pracy Informacja (wskazówki praktyczne co, gdzie i jak załatwić), pomoc prawna, pomoc psychologa, wsparcie (w decyzji, w odbudowie) Pomoc w pozyskaniu mieszkania (eksmisje, przydziały, zamiany mieszkań) Pomoc w kwestiach zabezpieczenia materialnego (zasiłki, alimenty, praca)

Pomoc kobietom w funkcjonowaniu na rynku pracy Pomoc w rozwiązaniu sytuacji rodzinnej to zadanie dla: policji, prokuratury, sądów, urzędów mieszkaniowych, urzędów pracy, zakładów pracy, ośrodków pomocy społecznej, organizacji kobiecych i innych.

Pomoc kobietom w funkcjonowaniu na rynku pracy Ważną rolę w pomocy kobietom doświadczającym przemocy w rozwiązywaniu ich problemów rodzinnych pełnią organizacje kobiece. Konieczność współpracy różnych podmiotów na rzecz pomocy kobietom doświadczającym przemocy.