Sposób odżywiania jako mechanizm wzmacniania i ograniczania stresu mgr Agnieszka Trela

Naukowe ujęcie odżywiania 1.Prowadzone od lat badania potwierdzają, że niewłaściwy sposób odżywania się może być powodem wielu negatywnych następstw. 2.Złe nawyki żywieniowej, pośpiech przy spożywaniu posiłku, powtarzalność składników odżywczych przyczyniają się do problemów w sferze gastrycznej ale i psychicznej człowieka. 3.Coraz istotniejsze staje się postrzeganie wpływu żywności nie tylko na kondycję fizyczną, ale także na samopoczucie i chęć działania (aktywności).

Znaczenie prawidłowego sposobu odżywiania się 1.Zawsze skład i sposób jedzenia mają wpływ na zdrowie człowieka. 2.Jakość żywności dostępnej obecnie dla człowieka w wielu przypadkach jest niewystarczająca dla pełnowartościowego odżywiania się ze względu na zawartość substancji konserwujących, polepszających smak i zapach, utrwalających konsystencję itp. 3.Dodatkowe szkody, powodujące utrwalanie negatywnych nawyków żywieniowych, powodują media, które z jednej strony propagują kult wysportowanego ciała, a z drugiej strony reklamują niejednokrotnie niezdrowe pokarmy.

Media a sposób żywienia 1.Jak podają źródła naukowe, ponad cztery piąte reklam produktów żywnościowych, emitowanych w telewizji, dotyczy żywności niezdrowej, takiej jak przekąski, fast- foody czy słodycze; tymczasem reklam produktów zdrowych jest kilkunastokrotnie mniej. 2.Tak propagowany sposób odżywiania się nie pozostaje bez wpływu na widzów, w tym szczególności dzieci, wśród których coraz częściej (w tym także w Polsce) dostrzegalne są wczesne stadia otyłości. 3.Brak odpowiednich rozwiązań prawnych (np. zakazu sprzedaży żywności fast-food w sklepikach szkolnych) dodatkowo utrwalają negatywne wzorce żywieniowe.

Wartość prawidłowego żywienia 1.Stresujący tryb życia, pośpiech, brak czasu na nie poddające się presji czasu spożywanie posiłku przyczynia się do powstawania negatywnych nawyków żywieniowych, których skutkiem mogą być rozmaite dolegliwości. 2.Zwiększenie zysku z produkcji żywności wiąże się ze stosowaniem wielu chemicznych środków ochrony roślin, kształtowania pożądanych cech zwierząt hodowlanych czy też eliminacji szkodników (tak roślinnych jak i zwierzęcych), czego efektem jest wzrastający udział chemii jako zbędnego, choć nie do uniknięcia, elementu pokarmów. 3.Dbałość o dobór odpowiednich składników pokarmowych leży więc w interesie każdego konsumenta.

Pośpieszne odżywianie się 1.Bardzo istotnym jest przeznaczanie odpowiedniej ilości czasu na spożywanie posiłków oraz w miarę jednostajnie wyznaczone pory odżywiania się. 2.W coraz szybszym tempie życia ludzi charakteryzuje narastający problem: kiedy i co zjeść? Brak wyraźnie nakreślonych zwyczajów żywieniowych często powoduje problemy gastryczne oraz otyłość. 3.Dużym problemem z punktu widzenia prawidłowego odżywiania się, jest tak zwana żywność wygodna, czyli wszelkiego rodzaju potrawy prawie gotowe, które wystarczy odgrzać, po czym są gotowe do spożycia-ilość zawartej w takich posiłkach chemii jest odwrotnie proporcjonalna do wartości odżywczej.

Szybkie spożywanie posiłków 1.Pośpieszne spożywanie jakiegokolwiek (gotowego czy też samodzielnie przygotowanego) posiłku jest też przyczyną stresu, wyrażającego się w wydzielaniu hormonów całkowicie zbędnych w procesach trawiennych. 2.Brak czasu na spokojne spożycie posiłku może także powodować zaleganie pożywienia w układzie trawiennym ze względu na dyspozycję psychiczną do przejadania się (brak czasu na posiłek = jedzenie „na zapas”), a niemożność właściwego strawienia takiej ilości pokarmu bywa przyczyną otyłości. 3.Dodatkowo, zaleganie pożywienia w poddanym stresowi układzie trawiennym prowadzi najczęściej do niespodziewanych i nieplanowanych skutków (biegunki, obstrukcje), a nadmierna ilość kwasów trawiennych może być powodem chorób układu trawiennego.

Jak prawidłowo jeść? 1.Piramida zdrowia wskazuje, jakiego typu składniki pożywienia powinny dominować w codziennej diecie, a jakich powinno być najmniej.

Test – typy konsumenta Na poniższe pytania należy odpowiedzieć według następującego klucza: nigdy (1), rzadko (2), czasami (3), zazwyczaj (4), cały czas (5). 1.Kiedy się boję/odczuwam lęk, zazwyczaj jem więcej. 2.Unikam potraw tłustych. 3.Nie jadam potraw mięsnych. 4.Nie mam czasu na spokojne jedzenie w ciągu dnia, dopiero wieczorem spożywam bardzo obfity posiłek. 5.Zazwyczaj jem więcej, gdy jestem sam, niż wtedy, gdy jem w grupie. 6.Smutek często powoduje u mnie głód. 7.Stres w pracy łagodzę obfitym posiłkiem po pracy. 8.Niektórych smacznych potraw unikam ze względu na ich tuczący wpływ na organizm. 9.Frustracja (doznawana w pracy lub w życiu osobistym) jest częstym powodem najadania się.

Test – typy konsumenta 9.Słodycze stanowią dla mnie wyzwanie, bowiem nie potrafię ograniczyć ich spożywania. 10.Odczuwam wstyd, jedząc niektóre potrawy, w szczególności w nadmiarze. 11.Nie kontroluję ilości jedzenia, spożywanych przeze mnie w sytuacjach stresogennych. 12.Czasami stosuję rozmaite diety/jestem na permanentnej diecie. 13.W sytuacjach stresowych niektóre potrawy wpływają na mnie odstresowująco. Punktacja: suma odpowiedzi z pytań nr 2, 3, 5, 8, 10, 11 i 13 potwierdza jedzenie restrykcyjne, a suma odpowiedzi z pytań 1, 4, 6, 7, 9, 12 i 14 potwierdza jedzenie emocjonalne.

Test – typy konsumenta 1.Suma punktów jedzenia emocjonalnego wyższa od 24 oznacza brak umiejętności innego radzenia sobie ze stresem jak „zajadanie go”, co często staje się przyczyną otyłości i problemów gastrycznych oraz ogólnoustrojowych; suma punktów jedzenia restrykcyjnego wyższa od 24 wskazuje na znaczące ograniczanie się i kontrolę tego, co i w jakiej formie jest spożywane; bardzo często może to powodować znaczące wahania wagi, nastroju, samopoczucia i ogólnego stanu zdrowia; niezbędny jest „złoty środek”, a więc takie ukształtowanie swoich nawyków żywieniowych, w efekcie których nie będzie dochodziło do żadnego nadzwyczajnego zakłócenia funkcjonowania ustroju.

Zasady zdrowego odżywiania 1.Zdrowe, zróżnicowane i oparte na dużej liczbie nisko przetworzonych składników odżywianie skutkuje niską zapadalnością na rozmaite choroby (w tym tak zwane choroby cywilizacyjne, jak nerwice, wrzody żołądka itp.) 2.Niezbędne jest aby: jeść z przyjemnością, urozmaicać pożywienie, starać się zachować stałe pory spożywania posiłków, w tym przynajmniej śniadanie, obiad i kolację (normą jest pięć posiłków dziennie); starać się tak przyrządzać posiłki, aby zawsze znalazły się w nich: białka, tłuszcze i węglowodany, witaminy i składniki mineralne, błonnik oraz woda. Należy pamiętać również o tym, iż białko buduje i odbudowuje, a nadmiar tłuszczu tworzy „tłuszczyk”; węglowodany powinny być podstawą żywienia. Z kolei błonnik, witaminy i składniki mineralne odgrywają dużą rolę w odżywianiu. Bardzo istotne jest również urozmaicenie w żywieniu.

BIBLIOGRAFIA 1.Gawęcki J., Mossor-Pietraszewska T. (red), Kompendium wiedzy o żywności, żywieniu i zdrowiu, PWN, Warszawa Kunachowicz H., Czamowska-Misztal E., Szczepańska A., Ners A., Podstawy żywienia człowieka, WSiP Warszawa Michaels Wheeler C., 10 prostych sposobów radzenia sobie ze stresem, GWP, Gdańsk 2011.