Podstawy przedsiębiorczości wg podręcznika „Z ekonomią na ty” Lekcja 11 – Młody menadżer, (czyli kto może prowadzić działalność gospodarczą, jak działa przedsiębiorstwo, jak osiągnąć zysk, dlaczego wszystko trzeba księgować ?).

Anatomia przedsiębiorstwa. Działalność gospodarcza to zarobkowa działalność wytwórcza, handlowa, budowlana, usługowa i wydobywcza prowadzona na własny rachunek i wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły. Jej celem jest osiągnięcie dochodu (zysku), a więc nadwyżki przychodów nad kosztami. Spółdzielnie to dobrowolne zrzeszenia prowadzące działalność gospodarczą w interesie swoich członków. Natomiast fundacje i stowarzyszenia mają charakter non-profit – celem ich działań nie jest zysk, lecz zamierzenia zapisane w statucie. Przedsiębiorstwo to zespół składników materialnych i niematerialnych zorganizowanych w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Jest ono jednostką wyodrębnioną pod względem organizacyjnym (to znaczy, że jest samodzielnie działającym podmiotem), prawnym i ekonomicznym (ma swój majątek, np. budynki urządzenia, surowce. Najważniejszym celem przedsiębiorstwa jest maksymalizacja osiągniętego zysku. W strukturze organizacyjnej przedsiębiorstwa wyróżnić można dyrekcje (tzw. komórkę zarządu), zakład produkcyjny lub też pracowników.

Jak spółkę założyć ? Ze względu na formę prawną przedsiębiorstwa można podzielić na indywidualne, będące własnością jednej osoby oraz spółki, których właścicielami może być wiele osób. Przedsiębiorstwa prowadzone przez jedną osobę nie mają osobowości prawnej, a wszystkie decyzje podejmuje osobiście właściciel, który odpowiada też całym swoim majątkiem za zaciągnięte przez firmę zobowiązania. Spółki dzielą się na osobowe, bez osobowości prawnej oraz spółki kapitałowe, które posiadają osobowość prawną, a ich majątek i zobowiązania są wyraźnie wyodrębnione od majątku właścicieli. Działalność spółek reguluje kodeks prawa handlowego.

Rodzaje spółek Spółka jawna – to spółka handlowa zawarta na mocy umowy pisemnej, działająca na zasadach określonych w kodeksie spółek handlowych i wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. Nie ma osobowości prawnej, ale może zaciągać zobowiązania, a wszyscy wspólnicy odpowiadają za nie majątkiem spółki i osobistym. Nazwa spółki musi zawierać nazwiska wspólników oraz określenie „spółka jawna” (lub w skrócie –sp.j.). Spółka partnerska – spółka osobowa zawarta na mocy aktu notarialnego wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. Spółkę taką założyć mogą przedstawiciele określonych zawodów – np.. Aptekarze, adwokaci czy architekci. Wspólnicy nie odpowiadają za zobowiązania zaciągnięte przez partnerów, a nazwa takiej firmy musi zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” albo „spółka partnerska” (w skrócie sp.p.) oraz określenie wykonywanego przez nich zawodu. Spółka komandytowa – jest spółką osobową, powstaje w wyniku umowy w formie aktu notarialnego, wpisana jest do Krajowego Rejestru Sądowego. Co najmniej jeden wspólnik, to znaczy komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia, a jeden tzw. komandytariusz – do wysokości określonej w umowie sumy komandytowej. Nazwa spółki powinna zawierać określenia w pełnym brzmieniu lub skrócie sp.k.

Rodzaje spółek –ciąg dalszy. Spółka cywilna – do niedawna bardzo popularna, obecnie zastąpiona została przez spółkę jawna. Umowę spółki cywilnej zawierały co najmniej dwie osoby, które wnosiły do firmy wkłady pieniężne lub pozapieniężne – ziemie, narzędzia, lokal itp. Wspólnicy ponoszą solidarną odpowiedzialność za zobowiązania finansowe spółki i gdy przekraczają one majątek firmy muszą je regulować z własnego majątku. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością – to spółka kapitałowa, czyli stanowiąca związek kapitału, a nie osób. Powstaje na mocy umowy notarialnej I zostaje wpisana do Krajowego Rejestru Sądowego. Kapitał Zakładowy Spółki powstaje z udziałów wnoszonych przez jej wspólników (może to być tylko jedna osoba), przy czym wartość udziału nie może być niższa niż 50 zł, a kapitału 50 tys. zł. Udziałowcy spółki wybierają jej zarząd, który podejmuje decyzje dotyczące bieżącej działalności spółki oraz ponosi odpowiedzialność prawną za podjęte przez firmę zobowiązania. W spółkach o wyższym kapitale (powyżej 500 tys. zł i większej liczbie udziałowców (powyżej 25) powołuje się także radę nadzorczą i komisje rewizyjną, które nadzorują pracę zarządu. Nazwa spółki powinna zawierać oznaczenie – „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”, w skrócie sp.z o.o.

Rodzaje spółek –ciąg dalszy. Spółka akcyjna – to spółka handlowa i kapitałowa zarazem, w której wspólnikami są właściciele akcji czyli akcjonariusze. Nazwę, siedzibę, zasady działania spółki, jej organy, wysokość kapitału oraz liczbę i wartość akcji określa statut spółki. Najważniejszy organ spółki to walne zgromadzenie akcjonariuszy, które wybiera radę nadzorczą i członków zarządu. Prawną odpowiedzialność za działania i zobowiązania firmy ponosi jej zarząd, finansową akcjonariusze do wysokości swych udziałów. Właściciele akcji mają też prawo do dywidendy, czyli części wypracowanego przez spółkę zysku proporcjonalnie do liczby posiadanych akcji, chyba że sami podejmą decyzje o przeznaczeniu zysku na inwestycje. Nazwa spółki powinna zawierać oznaczenie „spółka akcyjna”, w skrócie SA Akcje można nabywać bezpośrednio od spółki albo na giełdzie papierów wartościowych w ofercie publicznej – spółki akcyjne, które chcą być notowane na giełdzie muszą spełnić wiele wymagań dotyczących sposobu prowadzenia rachunkowości oraz publicznego informowania o wynikach finansowych. Przedsiębiorstwa można dzielić nie tylko ze względu na formę własności, ale także ze względu na inne cechy jak obszar działania, czy rozmiary.

Wielkie przedsiębiorstwa najczęściej wchłaniają mniejsze lub łączą się ze sobą, by uzyskać jeszcze większy zasięg i zysk. Najczęściej spotykane formy działania, to: Korporacja – grupa przedsiębiorstw, które choć często mają siedziby w różnych krajach, tworzą prawny i kapitałowy związek i kierowane są przez ten sam zarząd; ich kapitał przekracza setki milionów dolarów (np. Microsoft). Holding - spółka kapitałowa będąca właścicielem pakietów kontrolnych akcji innych przedsiębiorstw, tzw. „spółka matka ”dokonuje zakupów akcji spółek-córek i razem tworzą holding. W tej właśnie formie działa wiele korporacji. Koncern – związek firm działających na różnych rynkach i w różnych dziedzinach mających wspólny zarząd (np.Coca-Cola).

Ćwiczenie Jaka to spółka ? Przeczytaj poniższe opisy i określ, z jakiego rodzaju spółką mamy do czynienia w danym przypadku: A: Troje absolwentów wydziału prawa odbyło aplikację adwokacką i postanowiło założyć spółkę. B: Na walnym zgromadzeniu akcjonariusze odwołali dotychczasowy zarząd spółki oskarżając go o złe gospodarowanie majątkiem firmy. C; Firma Z ogłosiła upadłość. Jeden ze wspólników musi pokryć zobowiązania firmy z własnego majątku. Trzej pozostali ponoszą odpowiedzialność finansową jedynie do wysokości pewnej sumy. D; Wszyscy wspólnicy pewnej spółki odpowiadają za zobowiązania firmy nie tylko jej majątkiem, ale także osobistym. E: Zakładając spółkę X troje wspólników wniosło po pięć udziałów, które utworzyły kapitał zakładowy.

O majątku, bilansie i wynikach finansowych. Najważniejsze fazy działalności produkcyjnej w większości przedsiębiorstw : 1.Zaopatrzenia; 2.Produkcja; 3.Magazynowanie konieczne jest posiadanie lub wynajmowanie pomieszczeń, gdzie pierw przechowywane są surowce, a potem wyprodukowane towary; 4.Transport – każde przedsiębiorstwo musi rozwiązać problem dowozu środków produkcji do zakładu i wywozu gotowych produktów do klientów lub punktów sprzedaży. 5.Zbyt – zapewnienie maksymalnej dostępności oferowanych produktów.

Aby prowadzić działalnośAby prowadzić działalnoś Aby prowadzić działalność gospodarczą, każde przedsiębiorstwo potrzebuje majątku. Można go podzielić na trwały i obrotowy. Do trwałego zalicza się te składniki majątku, które wykorzystywane są przez długi czas i zużywają się stopniowo np. budynki, maszyny, środki transportu, komputery, a także niektóre wartości niematerialne np. patenty, wzory użytkowe, obligacje. Środkami obrotowymi są te składniki majątku, które w procesie produkcyjnym szybko się zużywają np. surowce i materiały, benzyna, przedmioty nietrwałe, należące do przedsiębiorstw pieniądze. Wszystkie środki trwałe i obrotowe, jakimi dysponuje przedsiębiorstwo nazywane są jego aktywami. Majątek przedsiębiorstwa może być finansowany z różnych źródeł. Rozróżnia się kapitał własny przedsiębiorstwa, wnoszony przez założycieli czy właścicieli i pochodzący z wypracowanego przez firmę zysku oraz kapitał obcy, czyli środki pochodzące z zaciągniętych przez firmę kredytów. Kapitał własny i obcy to pasywa przedsiębiorstwa. Suma aktywów musi się równać sumie pasywów. Zestawienie wszystkich elementów majątku i źródeł ich finansowania nazywane jest bilansem przedsiębiorstwa. Dodatkowe informacje o wynikach finansowych przedsiębiorstwa są prezentowane w rachunku zysków i strat, gdzie uwidocznione zostają przychody z poszczególnych rodzajów działalności jak i koszty ich osiągnięcia.

Do oceny wyników finansowych przedsiębiorstwa służą wskaźniki rentowności, które pokazują stopień opłacalności wykorzystywanych w produkcji zasobów. Ważne jest też zawsze, czy przedsiębiorstwo zachowuje płynność finansową, czyli zdolność do regulowania bieżących zobowiązań. Prowadząc działalność gospodarczą każde przedsiębiorstwo ponosi różnego rodzaju koszty. Do kosztów stałych – to znaczy takich, które nie zmieniają się właściwie przy zmianach rozmiarów produkcji - zalicza się amortyzację (zużywanie się środków trwałych), czynsze czy płace administracji. Koszty zmienne – zależne od rozmiarów produkcji – to między innymi koszt surowców i materiałów, płace robotników, zużyte paliwo i energia. Aby sprostać konkurencji i zmieniającym się wymogom klientów i rynku przedsiębiorstwo musi się nieustannie rozwijać. Rozwój jest możliwy dzięki inwestycjom, czyli takim nakładom finansowym, które mają na celu osiągnięcie większego zysku.

Ćwiczenie Co produkują, jak sprzedają ? Podzielcie się na 5 grup i spróbujcie określić na czym polega działalność gospodarcza przedsiębiorstw zajmujących się: A: produkcją materiałów budowlanych; B: szyciem ubrań; C: produkcją lodów; D: działalnością wydawniczą; E: świadczeniem usług turystycznych. Odpowiedzcie na następujące pytania: Jakim majątkiem trwałym muszą dysponować ? W jakie surowce lub półprodukty się zaopatrują ? Na czym polega proces produkcyjny ? Co muszą magazynować ? Jak transportują swoje produkty ? Jak zorganizowany jest zbyt towarów ? Zakładamy, że wyżej wymienione firmy to spółki z ograniczoną odpowiedzialnością zatrudniające około 20 osób.

SPRAWDŹ SIĘ ZANIM SPRAWDZĄ CIE INNI. Co to jest i jak działa przedsiębiorstwo ? Jakie są rodzaje spółek i czym się one od siebie różnią ? Co to jest bilans i rachunek wyników przedsiębiorstwa ?