Instrumenty inżynierii finansowej UE z udziałem banków po 2013r. Prezentacja wyników najnowszych badań IBnGR Marta Penczar Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową

Projekt IBnGR Tytuł: Mechanizmy inżynierii finansowej w podnoszeniu efektywności absorpcji środków UE i ich znaczenie w polityce spójności po 2013 roku”. Projekt realizowany był w ramach Konkursu Dotacji „Fundusze europejskie na poziomie NSS” - III edycja organizowanego przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Celem projektu: Ocena obecnej i projekcja przyszłej roli mechanizmów inżynierii finansowej w absorpcji środków Unii Europejskiej w Polsce. Badania IBnGR prowadzone w ramach projektu MRR objęły m.in.: banki spółdzielcze fundusze pożyczkowe poręczeniowe. Opis projektu

Mechanizmy inżynierii finansowej a system dotacyjny – generalne wnioski  Bardzo duże przywiązanie pośredników do mechanizmu dotacyjnego.  Instrumenty inżynierii finansowej traktowane są jako „zło konieczne”, z którym trzeba będzie się zmierzyć.  Negatywna ocena mechanizmów zwrotnych wynikała na przykład z przekonania, że dotacja jako źródło finansowania bezzwrotnego jest korzystniejszym instrumentem dla MSP w porównaniu do instrumentów zwrotnych, a dochody krajowych przedsiębiorstw na tyle niewysokie, że powinny korzystać z dotacji, a nie rynkowych instrumentów zwrotnych.  Instrumenty inżynierii finansowej postrzegane są jako mechanizm znacznie droższy niż dotacyjny.  Ponad sześć lat finansowania projektów unijnych na zasadach dotacji przyczyniło się do ograniczenia postaw przedsiębiorczości i konkurencyjności. Generalne wnioski Jak oceniają Państwo politykę Unii Europejskiej polegającą na odejściu od systemu dotacyjnego na rzecz zwrotnych instrumentów finansowych?

Mechanizmy inżynierii finansowej - szanse i zagrożenia PozytywneNegatywne Mocne strony zwrotność środków efekt mnożnika kapitałowego Słabe strony konieczność wdrożenia się pośredników finansowych w system aplikowania o środki Szanse możliwość wykorzystania efektu mnożnika kapitałowego przy ograniczonej wielkości środków unijnych w kolejnej perspektywie finansowej wydłużenie okresu dystrybucji środków unijnych popraw dostępu do kapitału MSP; zmniejszenie luki kapitałowej w gospodarce Zagrożenia ryzyko zastąpienia „zdrowego” mechanizmu rynkowego udzielania kredytów mechanizmem urzędniczym kredytowanie podmiotów charakteryzujących się wysokim ryzykiem kredytowym, o nieznanej historii kredytowej

Czy wykorzystują Państwo instrumenty inżynierii finansowej dostępne w ramach programów unijnych? Wniosek: Nieznaczne zainteresowanie pośredników finansowych instrumentami inżynierii finansowej np. SMEG, JEREMIE, itp..), wynikające z początkowej fazy uruchamiania instrumentów zwrotnych Poziom wykorzystania mechanizmów inżynierii finansowej – dziś i jutro Czy zamierzają Państwo skorzystać instrumentów inżynierii finansowej? Wnioski: Chęć skorzystania ze zwrotnych instrumentów wsparcia finansowego deklarują w największym stopniu banki spółdzielcze (72%). Generalnie niski poziom zainteresowania IIF wśród fund. pożyczkowych i poręczeniowych wskazuje na brak możliwości efektywnego wykorzystania powierzonych im środków, a także brak zainteresowane zwrotną formą wsparcia finansowego.

Czy zamierzają Państwo skorzystać z instrumentów inżynierii finansowej? Banki Fundusze poręczenioweFundusze pożyczkowe

1.preferencyjne warunki cenowe wsparcia finansowego 2.preferencyjne warunki finansowania - niski wymagany wkład własny 3.preferencyjne warunki finansowania - długi okres finansowania MSP 4.prosta procedura aplikacyjna 5.możliwość skorzystania z tzw. „zachęt” (rezygnacja BGK z części przychodów odsetkowych w przypadku spełnienia określonych kryteriów) Jak uatrakcyjnić ofertę mechanizmów inżynierii finansowej? - 2,89 - 2,41 - 2,10 - 1,37 - 1,23 10 pkt. 1.zwiększenia/poszerzenia oferty banków 2.zmniejszenia ryzyka działalności poprzez gwarancje portfelowe w ramach specjalnych programów 3.wzrostu możliwości finansowania inwestycji o wyższym poziomie ryzyka - 2,10 - 1,53 - 1,03 5 pkt. Warunki atrakcyjności instrumentów inżynierii finansowej (SMEG, JEREMIE, JESSICA) Wykorzystanie instrumentów inżynierii finansowej powinno prowadzić do:

Stymulanty popytu banków na instrumenty inżynierii finansowej CzynnikiLiczba pkt. Grupa Irozwój oferty dla MSP (ułatwienie dostępu do finansowania)3,1 przewidywane zwiększone zapotrzebowanie MSP na kredyty 2,6 umożliwienie rozszerzenia prowadzonej działalności, poprzez przekazanie części ponoszonego ryzyka kredytowego (dywersyfikacja ryzyka) 1,9 Grupa IImożliwość ekspansji rynkowej i uzyskanie przewagi konkurencyjnej1,6 poprawa zdolności do oceny i zabezpieczania ryzyka1,3 zwiększenie zaangażowania Banku we współpracę z MSP aplikującymi o wsparcie z krajowych i regionalnych programów operacyjnych ,3 ulepszenie procedur oceny wiarygodności finansowej MSP1,0 Grupa IIIrozwinięcie akcji sprzedażowej na perspektywicznym i rozwijającym się rynku innowacyjnych firm 0,7 wzrost wiarygodności biznesowej poprzez współpracę z publicznymi międzynarodowymi instytucjami finansowymi 0,7 wzrost kompetencji pracowników w zakresie innowacji i zwiększenie ich umiejętności szacowania ekonomicznej żywotności projektów 0,6 prestiż płynący z faktu wyboru projektu naszego Banku w ramach konkursu i konkurencji takich instytucji z całej UE 0,3

Bariery rozwoju instrument inżynierii finansowej BarieryBankiOgółem pośrednicy brak zainteresowania (popytu) instytucji finansowych na tego typu instrumenty wysoki stopień skomplikowania procedur aplikacyjnych2,92,4 konieczność prowadzenia rozbudowanej sprawozdawczości2,42,0 ryzyko niewykorzystania pozyskanych środków (brak zainteresowania ze strony przedsiębiorstw) 2,01,5 brak rzetelnego źródła informacji (brak aktualnych i szczegółowych informacji) 1,8 trudności w spełnieniu kryteriów związanych z sytuacją finansową 1,81,7 konieczność posiadania i rozwijania wiedzy i doświadczenia nt. inżynierii finansowej 1,60,7 dość długi okres uruchamiania instrumentów inżynierii finansowej1,01,9 wysokie ryzyko prawne obsługi projektu związanego z pozyskaniem instrumentów inżynierii finansowej 0,91,4 różne metryki produktów w poszczególnych regionach0,4 niski poziom środków finansowych możliwych do pozyskania0,30,6 inne0,00,5 SUMA15 pkt.

Wnioski – Konkluzje – Rekomendacje (1) 1. Wykorzystanie mechanizmu pozadotacyjnego może przyczynić się do podniesienia efektywności absorpcji środków UE (z uwagi na efekt mnożnikowy) - środki UE mogłyby w większym stopniu niż do tej pory sprzyjać rozwojowi cywilizacyjnemu Polski. 2.Wykorzystanie mechanizmu pozadotacyjnego na szerszą skalę powinno być jednym z priorytetów polityki gospodarczej Polski w najbliższych latach, zwłaszcza że należy się liczyć z ograniczeniem wielkości środków przyznanych Polsce z budżetu UE. 3.Badania IBnGR wskazują, iż środki finansowe pozyskane w postaci dotacji stanowią obecnie istotną barierę ograniczającą zainteresowanie funduszy pożyczkowych i poręczeniowych zwrotnymi instrumentami finansowymi. 4.W opinii IBnGR, znaczną rolę w dystrybuowaniu instrumentów inżynierii finansowej mogą odegrać banki spółdzielcze, ze względu na rozbudowaną sieć placówek (4413 na koniec czerwca 2010 roku) oraz dobrą znajomość rynków lokalnych. Ponadto, aż ¾ ankietowanych banków spółdzielczych zadeklarowało chęć skorzystania ze zwrotnych instrumentów finansowych UE.

Wnioski – Konkluzje – Rekomendacje (2) 4. Na dzień dzisiejszy nie ma wypracowanej metodologii oceny efektywności absorpcji środków UE w oparciu o instrumenty zwrotne. Zdaniem IBnGR, odpowiednim wskaźnikiem, który pozwoli ocenić efektywność absorpcji środków unijnych w oparciu o instrumenty pozadotacyjne jest mnożnik kapitałowy. 5. Efektywność absorpcji środków UE powinna być także badana pod kątem możliwości ich wykorzystania przez pośredników finansowych - wsparcie powinno być przede wszystkim ukierunkowane do podmiotów gwarantujących osiągniecie wysokiego mnożnika kapitałowego. Wyznacznikiem efektywności pozyskanego wsparcia z UE powinna być jakość wydanych środków a nie tylko ich ilość.

Dziękuję za uwagę Kontakt: Marta Penczar tel Zespół: Bankowość i Rynki Finansowe Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową