Motyw podróży w literaturze "Idź dalej niezłomnie, a mnie zostaw sny. Nic nie jest stracone, skończone też nie, Gdy droga przed tobą, a sam jesteś w tle." (E. Stachura, „Idź dalej”)

Kierunki wędrówki PODRÓŻ ZEWNĘTRZNAPODRÓŻ WEWNĘTRZNA Polega na zdobywaniu doświadczeń, ma wymiar konkretny, podróżniczo - edukacyjny. Bohater dąży w trakcie takiej podróży do celu. Związana jest ze zmianę środowiska i otoczenia. Podróżujemy, gdyż czujemy w sobie niepokój albo poprzez myślenie usiłujemy powrócić tam, skąd się wywodzimy. Wędrowanie staje się wtedy podróżą przez samego siebie, próbą dotarcia do istoty własnego "ja", sposobem na odkrycie najgłębszych pokładów świadomości i podświadomości, próbą zbliżenia się do absolutu.

W wielu przypadkach literackich wędrówka staje się oczywistą parabolą życia ludzkiego. Wędruję, czasem po świecie, a czasem po krainie własnych marzeń, pragnień i wspomnień..

Księga Wyjścia Mojżesz, obdarowany przez Boga mocą czynienia cudów, miał przekonać lud Izraela, aby ten poszedł za nim. Wędrówka do Ziemi Obiecanej była ucieczką z niewoli, drogą do „krainy mlekiem i miodem płynącej”, do wiecznego szczęścia. Izraelici podążali za wizją lepszego świata, uwalniając się z rąk ciemiężyciela, zdając się na łaskę Pana. Historia tej wędrówki to historia dążenia człowieka do pewnych wartości, drogą pełną wzlotów i upadków, kończąca się przymierzem z Bogiem. Motyw wędrówki Żydów stał się jednym z najbardziej inspirujących dla europejskiej literatury.

„Odyseja” Homer stworzył archetyp podróżnika, wędrowca, tułacza, którym w jego poemacie był Odyseusz. Głównym tematem "Odysei" są przygody powracającego spod Troi do domu króla Itaki, jednego z najważniejszych bohaterów wojny. Dziesięcioletnia podróż Odyseusza stała się w kulturze europejskiej synonimem upartej, niebezpiecznej wędrówki. Życie ludzkie jest pielgrzymowaniem. Od narodzin ku śmierci jesteśmy Homo viator (człowiek wędrowiec, człowiek pielgrzym według Gabriela Marcela). Życie nie jest jednak tylko podróżą zewnętrzną, od narodzin do śmierci. Jest także podróżą wewnętrzną. „Każdy z nas jest Odysem co wraca do swej Itaki.” Leopold Staff

Podróż Abrahama „Wyjdź z twojej ziemi rodzinnej i z domu twego ojca do kraju, który ci ukażę. Uczynię, bowiem z ciebie wielki naród, będę ci błogosławił i twoje imię rozsławię; staniesz się błogosławieństwem. Będę błogosławił tym, którzy tobie błogosławić będą, a tym, którzy tobie będą złorzeczyli, i Ja będę złorzeczył. Przez ciebie będą otrzymywały błogosławieństwo ludy całej ziemi” /Rdz / Wybór Abrahama jest całkowitym darem Bożym, inicjatywa leży po stronie Boga. Wezwanie jest bardzo wymagające - Abraham musi zerwać z rodziną, ojczyzną i wyruszyć w nieznane.

Odyseusz i Abraham Wiele ich łączyło. Obydwaj opuścili swój dom, swą ziemię ojczystą. Dla obydwu życie było ryzykowną wędrówką. Różniło ich jednak zasadniczo to, że Odyseusz wiedział, dokąd idzie, dlatego szedł przez wiedzę. Abraham nie wiedział, dlatego szedł przez wiarę. Odyseusz wędrując powracał, a Abraham wciąż się oddalał. Jego podróż była podróżą bezpowrotną. Wędrówka Odyseusza wydaje się być tylko pozorną podróżą i zmianą. Choć minął czas, Itaka była ta sama, ta sama była Penelopa i pies. Podróż Abrahama była niewiadoma i nieprzewidywalna. On szedł ku temu, co radykalnie inne.

Boska komedia Dante Alighieri przedstawia wizję Piekła, Czyśćca i Nieba. Pomysł wędrówki w zaświaty zaczerpnął autor od swoich poprzedników - ten motyw pojawia się zarówno w mitologii, jak i literaturze europejskiej okresu Średniowiecza. Dzieło Dantego należy zapewne odczytywać jako duchową podróż człowieka od upadku, pogrążenia się w grzechu do oczyszczenia z win, nawet świętości.

„Kandyd, czyli optymizm” Wolter w swej filozoficznej powiastce, określanej mianem "opowieści drogi ", opisuje wędrówkę Kandyda wypędzonego z rodzinnej Westfalii za to, iż ośmielił się romansować z córką barona - Kunegundą. Jego podróż staje się krytyką zarówno optymistycznej filozofii Leibniza, jak i skrajnego pesymizmu. Wraca z tułaczki by zamknąć się z najbliższymi we własnym gronie i "uprawiać swój ogródek„. Podróż przedstawiona jest jako ucieczka przed światem, niezrozumieniem, krytyką. Stanowi próbę stworzenia własnego, odosobnionego, bezpiecznego zakątka na świecie. Podróż może być ucieczką, jak rozrywka u Blaise Pascala, ucieczką w zapomnienie. Celem rozrywki jest zapomnienie. „Ludzie, nie mogąc znaleźć lekarstwa na śmierć, nędzę, niewiedzę, postanowili – aby osiągnąć szczęście – nie myśleć o tym”

Sonety krymskie Adam Mickiewicz zawiera w nich swój liryczny pamiętnik z podróży na Wschód. Sonety krymskie są opisem niezwykłych orientalnych krajobrazów. Mimo piękna przyrody poeta odczuwa samotność i wyobcowanie. Te zachwycające, zapierające dech w piersiach widoki przesiąknięte są tęsknotą za ojczyzną. Podróż, oddalenie się, uświadamia człowiekowi prawdziwą wartość i znaczenie tego, co pozostawia wyruszając w drogę.

Podróż do świata wspomnień- „Pan Tadeusz” Adam Mickiewicz uczynił swoją epopeję, napisaną na emigracji, sentymentalną wędrówką w szczęśliwy kraj lat dziecinnych. To tęsknota motywuje go do napisania swego dzieła i z niej biorą się wszystkie barwne opisy litewskiego świata. W "Epilogu" autor kontrastuje przedstawiony świat z emigracyjną rzeczywistością, w której nie potrafi się odnaleźć. Podróż może być także przekleństwem.

„W osiemdziesiąt dni dookoła świata” Verne opisuje historię zakładu podjętego przez Folga, londyńskiego dżentelmena, który postanawia opłynąć świat w osiemdziesiąt dni. Wraz ze swoim sługą, korzystając z wszelkich dostępnych środków lokomocji, wygrywa zakład, a podczas obfitującej w liczne przygody wędrówki, poznaje przyszłą żonę. Podróż jest ukazana jako szansa na nowe doświadczenia, zmianę dotychczasowego życia, sprawdzian umiejętności, a także niecodzienna przygoda i porcja adrenaliny. Celem podróży może być chęć zmierzenia się z wyzwaniem, ryzykiem. Jest to podróż odkrywcza i zdobywcza. Jednym jej celem może być chęć zmierzenia się z własnymi ludzkimi możliwościami, drugim – zaspokojenie ciekawości. Podróże kształcą i uczą.

„Mały Książę” Antoine de Saint-Exupéry ukazuje międzyplanetarną wędrówkę małego mieszkańca planety B-612. Podróżowanie dostarcza Małemu Księciu powodów do zdziwienia i stawiania pytań. Dzięki niej poznaje, czym jest miłość, przyjaźń i śmierć. Wartości, jakimi kierują się dorośli rozczarowują bohatera, który uosabia marzenia i poszukiwania dziecka. Podróż jest tu próbą odpowiedzi na nurtujące człowieka pytania o sens życia, znaczenie miłości, priorytety, którymi kierujemy się na co dzień. „Jesteśmy jedni dla drugich pielgrzymami, którzy różnymi drogami zdążają w trudzie na to samo spotkanie.” Antoine de Saint - Exupéry

„Don Kichot” XVII-wieczny ubogi szlachcic, który pod wpływem romansów rycerskich postanawia zostać błędnym rycerzem. Wyrusza na wyprawę, giermkiem swym czyni prymitywnego Sancho Pansę. Walczy z urojonymi przeciwnikami. Chce zdobyć sławę wielkiego rycerza, oczyścić świat z wszelkiego zła. Jego wędrówka jest próbą „uzdrowienia” świata, spełnienia i urzeczywistnienia marzeń.

„Hobbit, czyli tam i z powrotem” Z pełną odpowiedzialnością możemy określić „Hobbita” mianem powieści drogi. W czasie wędrówki bohaterowie natykają się na przeciwności losu, przeszkody, nikczemne postaci, ale także na życzliwych przyjaciół, u których mogą się schronić, zregenerować siły i zapasy żywności. Czas spędzony razem, wspólnota doświadczeń i przeżyć powodują, że pomiędzy bohaterami zawiązuje się prawdziwa nić przyjaźni. Chociaż wszyscy maszerowali wspólnie, to można powiedzieć, że najdłuższą drogę przebył Bilbo. Chodzi tu oczywiście o mentalne przemiany, jakie zaszły w hobbicie pod wpływem przeżytych po drodze przygód. Baggins stał się bardziej pewny siebie, odważny i odpowiedzialny. Celem podróży może być chęć zmiany. Usiłujemy odmienić sytuację, oderwać się od samych siebie. Udajemy się w podróż z nadzieją, że coś się zmieni, że my się zmienimy.

Jeśli mamy wątpliwości co do sensu i celu samej drogi życia jako metafizycznej wędrówki, wydaje się, że co do jednego nie możemy mieć wątpliwości. Sposobem wędrowania, pielgrzymowania, sensem drogi powinno być dobro.

KONIEC Przygotowała: Ewelina Polak kl. 1C