Autorzy: Gabriela Gasyna, Agata Szewczak, Anna Szewczyk Systemy wyborcze w Polsce Autorzy: Gabriela Gasyna, Agata Szewczak, Anna Szewczyk

System wyborczy - definicja Ordynacja wyborcza (system wyborczy) ustala sposób głosowania oraz kandydowania we wszelkich wyborach. W Polsce prawo wybierania posłów, senatorów i prezydenta przysługuje każdemu obywatelowi Polski, który ukończył 18 lat. Prawo kandydowania ograniczone jest wiekiem. W wyborach do samorządu terytorialnego kandydat musi mieć ukończone 18 lat, w wyborach do Sejmu - 21 lat, a do Senatu - 30 lat. Kandydat na urząd Prezydenta Polski musi mieć ukończone 35 lat. Każda osoba kandydująca w wyborach powszechnych musi posiadać pełnię praw publicznych.

Wyróżnia się trzy ordynacje wyborcze: większościowa, proporcjonalna, Ordynacja wyborcza to procedura ustalania wyników wyborów polegająca na przeliczaniu liczby oddanych głosów na poszczególne komitety wyborcze i ustaleniu liczby mandatów. Wyróżnia się trzy ordynacje wyborcze: większościowa, proporcjonalna, mieszana.

System większościowy System większościowy polega na tym, że mandat otrzymuje ten kandydat, który uzyskał większą liczbę głosów ważnych w danym okręgu. W tym systemie okręgi są najczęściej jednomandatowe - każdy komitet wyborczy wystawia tylko jednego kandydata. System większościowy występuje w dwóch postaciach: system wyborczy większości bezwzględnej, warunkiem wyboru jest otrzymanie przez kandydata więcej niż połowy wszystkich ważnych głosów w okręgu wyborczym, w Polsce obowiązuje w pierwszej turze wyborów prezydenckich, system wyborczy większości względnej, mandat otrzymuje ten kandydat, który uzyskał większą liczbę głosów niż inni. W Polsce przy pomocy tego systemu przeprowadzane są wybory do Senatu.  KANDYDAT : A B C D Głosy: 500 400 200 100

Zalety i wady systemu większościowego - wyborcy głosują na pojedyńczych kandydatów - im silnejsza partia tym ma większe wpływy - parlament jest stabilny   Wady : - słabe partie z niską ilością głosów odgrywają małą rolę w parlamencie - reprezentatywność wyborów jest niepoprawna - partia może mieć problemy aby w ogóle dostać się do parlamentu

System proporcjonalny System proporcjonalny polega na tym, że terytorium państwa podzielone jest na okręgi wyborcze. Z każdego okręgu mandat może otrzymać kilku kandydatów. Dana partia (komitet wyborczy) uzyskuje tyle mandatów, jaka odpowiada uzyskanemu przez nią w wyborach poparciu tzn. liczba mandatów z danego okręgu jest proporcjonalna do liczby oddanych głosów. Liczbę mandatów, która przypada na daną listę partyjną przydziela się po podliczeniu ostatecznych wyników całych wyborów.  Proporcjonalność w wyborach oznacza, że do Sejmu wchodzą ci kandydaci z partyjnych list, którzy zdobyli największą liczbę głosów. Liczbę mandatów poselskich, która przypada na daną listę partyjną przydziela się po podliczeniu ostatecznych wyników całych wyborów. W systemie tym często wyjątkiem od proporcjonalności jest próg wyborczy, który to komitet musi osiągnąć w skali całego kraju, aby liczyć się w podziale mandatów. Podział mandatów natomiast ustalany jest według różnych metod matematycznych (np. d'Hondta, Sainte-Lague) W Polsce ordynacja proporcjonalna obowiązuje w wyborach do Sejmu, gdzie próg wyborczy wynosi 5% oraz liczba głosów przeliczana jest na mandaty według reguły d'Hondta. 

Zalety i wady systemu proporcjonalnego - wyborcy głosują na listy kandydatów, a nie pojedyńcze osoby - mandaty przydzielane są zgodnie z liczbą uzyskanych głosów - każda partia, nawet najsłabsza, ma ważny głos w życiu politycznym   Wady: - występowanie konfliktów w związku z tym, że każda partia ma głos - reprezentatywność legislatywy jest osłabiona - problemy z zawiązywaniem koalicji

System d’Hondta System d’Hondta Liczby głosów oddanych w okręgu na poszczególne listy zostają uporządkowane w ciąg liczb od największej do najmniejszej i następnie dzielone przez kolejne liczby całkowite tj. 1,2,3,4 itd. Z pośród uzyskanych wyników wybiera się tyle największych, ile jest mandatów do obsadzenia. Załóżmy że w okręgu X są 4 listy – A,B,C,D . Suma oddanych głosów wynosi 1200. Do obsadzenia jest 10 mandatów. Kto je dostanie?  Listy: A B C D Głosy/:1 500 400 200 100 :2 250 50 :3 166 133 66 33 :4 125 25 :5 80 40 20 Niebieskie pola wskazują największe ilorazy – dziesięć największych ilorazów gwarantuje obsadzenie 10 mandatów.

System St. Lague System St. Laguë (czyt. sant lag) Obliczenia prowadzone są w podobny sposób jak poprzednio. Różnica polega na dobraniu innych liczb, przez które zostaną podzielone głosy. Tym razem będą to liczby nieparzyste. Jak tym razem rozłoży się ciężar głosów w okręgu X? Listy: A B C D Głosy: 500 400 200 100 :1,4 357 286 143 71 :3 167 133 66 33 :5 80 40 20 :7 57 29 14 Jak widać zmiana systemu wpłynęła na sytuacją Partii A, ponieważ dostała jeden mandat więcej niż poprzednio.

System mieszany System mieszany łączy w sobie elementy systemu większościowego i proporcjonalnego. Tego typu systemy mają w zamierzeniu przeciwdziałać negatywnym skutkom stosowania ordynacji wyborczej jednego typu. System mieszany nazywany bywa również półprezydenckim, semiprezedenckim albo parlamentarno-prezydenckim. Jego zasadniczą cechą jest łączenie elementów systemu parlamentarno-gabinetowego z systemem prezydenckim. 

Zalety i wady systemu mieszanego - połączenie systemu większościowego z proporcjonalnym pozwala na ustabilizowanie rządów - najsilniejsze partie stabilizują parlament - zostaje zachowana reprezentatywność legislatywy   Wady : - utrudniony sposób głosowania - zniechęcenie wyborców do oddawania głosów, ponieważ zasady funkcjonowania tego systemu mogą być dla nich niejasne

KONIEC