PROGRAM OPERACYJNY KAPITAŁ LUDZKI Człowiek – najlepsza inwestycja Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

Prezentacja na temat: "PROGRAM OPERACYJNY KAPITAŁ LUDZKI Człowiek – najlepsza inwestycja Uniwersytet im. Adama Mickiewicza."— Zapis prezentacji:

1 PROGRAM OPERACYJNY KAPITAŁ LUDZKI Człowiek – najlepsza inwestycja Uniwersytet im. Adama Mickiewicza

2

3 Poznań, 27 września 2012 r. Dlaczego wiedza przyrodnicza jest przydatna w życiu i jak ją zdobywać? dr inż. Mariusz Kąkolewicz ZTK WSE UAM

4 Co to jest WIEDZA? wiedzą jest to, co pozwala równoważyć relacje między jednostką a światem, czyli posiadane kompetencje poznawcze i instrumentalne – stosowane sposoby równoważenia relacji L.Kohlberg, R. Mayer (1993) Rozwój jako cel wychowania, [w:] Z. Kwieciński, L. Witkowski (red.) Spory o edukację. Dylematy i kontrowersje we współczesnych pedagogiach, Edytor, Warszawa, [za:] B. Śliwerski (2005) Współczesne teorie i nurty wychowania, Impuls, Kraków, s. 32

5 Wiedza wg Cz. Nosala terminem wiedza określa się wewnętrzne, znakowo-symboliczne struktury, za pośrednictwem których podmiot odzwierciedla, a następnie odwzorowuje świat zewnętrzny (prawidłowości poznawane w obrębie obiektów, relacji i procesów) w swoim mózgu Cz. Nosal (1990) Psychologiczne modele umysłu. PWN, Warszawa

6 Wiedza wg Glasersfelda Struktury pojęciowe, które konstytuują znaczenia lub wiedzę są konstruktami, które każdy sam buduje dla siebie. E. von Glasersfeld (2005) Introduction: Aspects of Constructivism. [w:] Constructivism. Theory, Perspectives and Practice. red. Fosnot C. T. Techers College Press, Columbia Univ., NY and London

7 Przydatność wiedzy przyrodniczej w życiu Poziom przedwiedzy przyrodniczej umożliwia i warunkuje dalsze uczenie się – poznawanie i rozumienie świata Wiedza przyrodnicza warunkuje świadome dokonywanie wyborów i podejmowanie decyzji dotyczących zachowań w realnym świecie przyrody i techniki

8 Przydatność wiedzy przyrodniczej w życiu - przykłady Kierowanie pojazdami i ich bezpieczna eksploatacja Świadoma eksploatacja urządzeń elektrycznych Rozumienie przyrodniczo-technicznych uwarunkowań decyzji i działań w gospodarce (GMO, energia atom.) Racjonalne podejmowanie decyzji indywidualnych w sferze: zdrowia, odżywiania, higieny itp. (nauka i pseudonauka – np. homeopatia) Rozumienie komunikatów medialnych odnoszących się przyrody i techniki (dostrzeganie błędów i głupot) Podstawy naukowe zachowań proekologicznych

9 Wiedza przyrodnicza źródłem radości Mogę wyobrazić sobie komórki kwiatu, skomplikowane procesy w nich zachodzące, które także mają swoje piękno. Nie jest tak, że piękne jest coś, bo ma rozmiar jednego centymetra, piękno jest również w mniejszej skali, w wewnętrznej strukturze. Także w procesach. Weźmy na przykład to, że kolor kwiatu ewoluował tak, żeby móc wabić zapylające go owady. To jest bardzo ciekawe (to oznacza, że owady rozróżniają kolory). Nasuwa się w związku z tym pytanie: czy poczucie estetyki mają także bardziej prymitywne organizmy? Wszystkie ciekawe pytania pokazują, że nauka jedynie wzmaga fascynację kwiatem, jego tajemniczość i urok. Tylko wzmaga, nie widzę jak miałaby osłabiać. R. Feynman, (oryg. 1999) Przyjemność poznawania, Prószyński i S-ka, Warszawa

10 Dzieci z wielką radością i zapałem poznają otaczający je świat, uczą się: chodzić, komunikować, orientować się w otoczeniu przyrodniczym i społecznym

11 S. Hawking doświadcza stanu nieważkości

12 Badania wiedzy przyrodniczej – uzasadnienie znaczenia osoby o większej wiedzy naukowej podejmują trafniejsze indywidualne decyzje m.in. jako pacjenci i konsumenci oraz w pracy zawodowej i codziennym życiu, ale także w sferze publicznej będąc bardziej otwartymi na innowacje i możliwości będące wynikiem globalnych przemian. Polacy na trzecim miejscu od końca (na 11 krajów) BBVA Foundation International Study on Scientific Culture, http://www.fbbva.es/TLFU/dat/Understandingsciencenotalarga.pdf (22.08.2012)

13 Jak zdobywać wiedzę przyrodniczą? W rzeczywistym świecie – zawsze, gdy to możliwe; Poprzez kontekst codziennego doświadczania i funkcjonowania w świecie; Świadomie i poprzez własną aktywność poznawczą; We współpracy z rówieśnikami w wiedzy; Z zaangażowaniem emocjonalnym. Wiedzy nie można przekazać, można ją jedynie samodzielnie zdobywać i się nią dzielić

14 Koncepcja umiejscowionego uczenia się wiedza powinna być zdobywana w warunkach, w miejscu i kontekście typowym dla poznawanych zagadnień, tam, gdzie wiedza ta jest w naturalny sposób generowana i wykorzystywana. Koncepcję tą można uznać za synergiczne połączenie: uczenia się przez działanie i doświadczanie, uczenia się we współpracy oraz miejsca, w którym zachodzi ten proces. J. Lave, E. Wenger (1991/2007), Situated Learning. Legitimate Peripheral Participation, Cambridge University Press, New York.

15 Koncepcja umiejscowionego uczenia się W warunkach umiejscowienia oczywista staje się metoda uczenia się przez odkrywanie lub ogólniej metoda poznania naukowego obejmująca: dostrzeżenie poznawczo nowego obiektu lub zjawiska w kontekście doświadczanej rzeczywistości, metodyczna obserwacja i określenie problemu poznawczego, sformułowanie hipotezy oraz jej weryfikacja prowadząca do wniosków, uogólnień i poszerzenia wiedzy.

16 … a tradycyjna edukacja szkolna Ponieważ współczesne nauczanie w szkole polega na zbieraniu doświadczeń zawsze w tym samym pomieszczeniu, w klasie szkolnej, może ono wspierać jedynie bardzo jednostronne rozumienie – dlatego też zmniejsza się jego efektywność (...) ponadto wiele z tego, czego się [uczeń – dop. MK] nauczył, jest bezużyteczne w sytuacjach praktycznych G. Mietzel (2002) Psychologia kształcenia, GWP, Gdańsk

17 Teoria qualiów w edukacji M. Kąkolewicz (2011) Uczenie się jako konstruowanie wiedzy. Qualia, świadomość i technologie informacyjne, Wyd. UAM, Poznań Qualia są doświadczane jako części jednolitych i zintegrowanych aktów świadomości, i nie jest możliwym doświadczenie np. odizolowanej czerwieni jabłka czyli pojedynczego quale - czerwieni. G. Edelman (2004) Wider then the Sky. The Phenomenal Gift of Consciousness, Yale Univ. Press, New Haven and London Qualia to surowe odczucia świadomego doświadczenia: bolesność - bólu, czerwoność – czerwieni. Qualia nadają świadomemu doświadczeniu, ten jego szczególny charakter. V.S. Ramachandran, W. Hirstein (1997) Three Laws of Qualia. What Neurology Tells Us about the Biological Functions of Consciousness, Qualia and the Self, Journal of Consciousness Studies, 4, No. 5-6, 1997, pp. 429–58,

18 Qualia towarzyszą: percepcji, doznaniom, emocjom, a nawet myślom i pragnieniom. Bezpośrednia aktywność stwarza możliwość interioryzacji qualiów np. miękkości kredki

19 Dualny charakter pojęcia QUALIA Qualia to cechy i własności rzeczy doświadczanych zmysłowo rozpatrywanych w oderwaniu od tych rzeczy (obiektów, zjawisk, doznań wewnętrznych), Qualia to bezpośrednio i pierwszoosobowo odbierane cechy doznań zmysłowych (także emocji, myśli i pragnień) związanych z doświadczaniem obiektów lub zjawisk, które konstytuują ich świadomość w umyśle. Pojęcie to odnosimy więc zarówno do obiektywnie istniejące cechy świata rzeczywistego jak i do mentalnych reprezentacji doświadczeń zmysłowych, czyli perceptów. A. Clark (2007) Sensory and Perceptual Consciousness, [w:] M. Velmans, S. Scheider (red.) The Blackwell Companion to Consciousness, Blackwell Pub., Malden, MA USA; Oxford, GB; Carlton, Au

20 Wiedza a wyobrażenia Doświadczanie nowych bodźców wiąże się zawsze z budowaniem nowych lub modyfikowaniem wcześniejszych reprezentacji poznawczych, z budowaniem lub modyfikowaniem mentalnego obrazu świata i własnego Ja, czyli osobistych zinterioryzowanych wyobrażeń. Proces uczenia się jest procesem konstruowania wyobrażeń, o rzeczach, zjawiskach i zależnościach.

21 Qualia bezpośrednie a qualia medialne Istnieje zasadnicza różnica pomiędzy qualiami dostępnymi w procesach bezpośredniego poznawania i doświadczania obiektów i zjawisk w naturalnych uwarunkowaniach zewnętrznego świata, które konstytuować będą możliwie adekwatne reprezentacje umysłowe, a qualiami odnoszącymi się do qualiów (cech) komunikatów medialnych (qualia medialne).

22 Trylobity - Ellipsocephalus hoffi 503 mln. Jince Czechy

23

24 Ryba - Lycoptera davidi 150 mln. prov. Liaoning, Chiny

25 Muszle ??? Jerzykowo

26

27

28 Poznawanie medialne a wiedza upozorowana Komunikaty medialne są zawsze uproszczonymi, często przekłamanymi i zawsze niepełnymi, reprezentacjami qualiów obiektu lub zjawiska realnego, oddziałującymi na wybrane jedynie zmysły (najczęściej tylko na wzrok). Przekaz medialny zawsze pozbawiony jest działaniowego i emocjonalnego kontekstu naturalnej (umiejscowionej) sytuacji poznawczej. Zastępowanie poznawania bezpośredniego uczeniem się (lub nauczaniem) z mediów prowadzi do tworzenia niepełnych i uproszczonych. reprezentacji umysłowych – wiedzy upozorowanej.

29 Rola komunikatów medialnych w toku podającym Tworzenie uproszczonych reprezentacji umysłowych (wiedzy upozorowanej). Aktywowanie śladów pamięciowych– w procesach odpamiętywania (jeśli one istnieją). Werbalne komunikaty nauczyciela są najmniej efektywne. Najczęściej nie prowadzą do zrozumienia (i adekwatnego wyobrażenia), a uczeń może je co najwyżej werbalnie odtworzyć. Są one szczególnie nieefektywne gdy opisywane zagadnienie jest dla ucznia całkowicie nowe.

30 uczniowie swoje odpowiedzi zapisywali na tablicy interaktywnej, chętnie wybierali kolor pióra, którym chcieli pisać, a swoje błędy poprawiali za pomocą gumki http://www.partnerstwodlaprzyszlosci.edu.pl/chemia/ ….

31 nauczyciel użył funkcji przewijania, aby uczniowie mogli odpowiedzieć na wszystkie pytania zawarte w tym zadaniu http://www.partnerstwodlaprzyszlosci.edu.pl/chemia/ ….

32 nauczyciel pokazał ilustrację pokazującą tworzenie się smogu nad dużymi miastami i omówił cechy tego zjawiska http://www.partnerstwodlaprzyszlosci.edu.pl/chemia/ ….

33 emisja filmu zamieszczonego na płycie CD […] pomogła im poznać niszczące właściwości kwaśnych opadów http://www.partnerstwodlaprzyszlosci.edu.pl/chemia/ ….

34 gimnazjaliści zapoznali się z właściwościami fizycznymi estrów http://www.partnerstwodlaprzyszlosci.edu.pl/chemia/ ….

35 uczniowie dzięki ilustracji [ ! ] zamieszczonej na płycie [CD-ROM] dowiedzieli się jaki zapach mają poszczególne związki [estry] http://www.partnerstwodlaprzyszlosci.edu.pl/chemia/ ….

36 Taka dydaktyka to najgorszy przykład nauczania transmisyjnego według modelu: Ona mówi, oni nie słuchają Jej http://www.partnerstwodlaprzyszlosci.edu.pl/chemia/ ….

37 Rola mediów w aktywnym uczeniu się w warunkach umiejscowienia Tworzenie komunikatów medialnych przez uczącego w procesie bezpośredniego uczenia się stymuluje i wspomaga procesy poznawcze i refleksję oraz uruchamia emocję. Powracanie do samodzielnie wytworzonych komunikatów medialnych stymuluje odpamiętywanie rzeczy i zjawisk (sytuacji uczenia się) wraz z całym kontekstem emocjonalnym.

38 Edukacyjne znaczenie rejestracji medialnych … … wybranych przez podmiot poznawanych obiektów lub zjawisk np. przyrodniczych polega na stymulowaniu koncentracji i refleksji. Już sam zamiar wykonywania np. fotografii wywołuje konieczność stymulującego percepcję, pełniejszego oglądu rzeczywistości i świadomego wyboru kadru, obejmującą poza wyborem kompozycji kadru także analizę: układu plam barwnych, linii, zależności tonalnych, świateł itd., co w naturalny sposób wymusza koncentrację uwagi na qualiach czyli cechach poznawanego obiektu.

39 Szczególna rola filmu Film umożliwia ukazanie zarówno obiektu i zjawiska jak i kontekstu sytuacyjnego. Materiał filmowy, umiejscawia także w konkretnej sytuacji używanie pojęć, osadzając dialog lub komentarz w określonym kontekście czasu, miejsca i okoliczności. Istotną rolę odgrywa współoddziaływanie obrazu, ruchu i dźwięku oraz najbogatsze ukazanie qualiów medialnych. W największym stopniu oddziałuje na sferę emocjonalną.

40 Konstruowanie wiedzy przyrodniczej przez ucznia liceum może i powinno wykorzystywać te same metody naukowego poznania, co badania akademickie.

41 Dziękuję za uwagę Chętnie odpowiem na pytania M. Kąkolewicz mariuszk@amu.edu.pl

42