Pobierz prezentację
Pobieranie prezentacji. Proszę czekać
1
POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE
Wykład 1 Dr Kamilla Kurczewska Katedra Prawa Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
2
Cel postępowania sądowo- administracyjnego
celem postępowania sądowo- administracyjnego jest sprawdzenie przez organ niezawisły i niezależny od organów administracji publicznej czy działania tych organów są zgodne z prawem INICJATYWA CZAS REZULTAT SKARGA STRONY WYROK SĄDOWY Ustawowo nieokreślony
3
Przedmiot skargi do sądu administracyjnego
1 Decyzje administracyjne 2 Postanowienia na które służy zażalenie 3 Postanowienia kończące postępowanie 4 Akty dotyczące przyznania uprawnień wynikających z przepisów prawa 5 Bezczynność w przypadkach 1-4 6 Interpretacja podatkowa Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. Sądy administracyjne orzekają także w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują sądową kontrolę, i stosują środki określone w tych przepisach – np.. rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej. Uprawnionym do wniesienia skargi jest każdy, kto ma w tym interes prawny, prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym. Uprawnionym do wniesienia skargi jest również inny podmiot, któremu ustawy przyznają prawo do wniesienia skargi. Kilku uprawnionych do wniesienia skargi może w jednej sprawie występować w roli skarżących, jeżeli ich skargi dotyczą tej samej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności albo bezczynności organu. Sąd bada sprawę wyłącznie według kryterium legalności 7 Akty prawa miejscowego wydane przez jednostki samorządu terytorialnego 8 Akty prawa miejscowego wydane przez organy terenowej administracji rządowej 9 Uchwały jednostek samorządu terytorialnego z zakresu administracji publicznej
4
Podmioty postępowania sądowo-administracyjnego
wykład 2 Podmioty postępowania sądowo-administracyjnego Celem pierwszej części kursu jest wyjaśnienie podstawowych pojęć nauki o prawie oraz opisanie procesu tworzenia i stosowania „prawa”. Po zapoznaniu się z treścią wykładu i wykonaniu ćwiczeń uczestnik kursu powinien opisać etapy procesu legislacyjnego jak również wpływ prawa na życie społeczne. Prawo reguluje stosunki społeczne - co polega na tym, że wyróżnia pewne określone kategorie podmiotów „graczy”, którzy muszą zachowywać się według wyznaczonych reguł (w języku nauk o prawie – „norm”), dokonując opisanych czynności w celu wywołania pożądanych skutków w rzeczywistości społecznej. W efekcie – dzięki ustanowieniu „prawa” – stypizowane są warunki doprowadzenia do stanów zamierzonych a w razie konfliktu co do ustanowienia, zmiany czy zniesienia wzajemnych zobowiązań i uprawnień podmiotów prawa, można go rozstrzygnąć na gruncie obowiązujących reguł. Po wprowadzeniu podstawowych pojęć nauki o prawie, przejdziemy o przedstawienia „graczy” – typów podmiotów prawa i następnie „czynności prawnych” po czym szczegółowo zostaną omówione czynności obrotu gospodarczego. Pojęcia „prawo’ „norma” „przepis” „źródło prawa’ są pojęciami wieloznacznymi i nawet na gruncie nauk o prawie można je rozmaicie definiować, co więcej pojęcia te często są stosowane niekonsekwentnie przez autorów zajmujących się szczegółowymi dziedzinami prawa, (np. słowo „norma” jest używana zamiennie ze słowem „przepis”). Podobnie sprawa się ma z pojęciem źródła prawa, które posiada kilka znaczeń, w tym opracowaniu zajmować się będziemy „źródłami obowiązywania prawa”. W tym kursie wskazanym terminom zostaną wybrane i przyporządkowane konkretne definicje, które nie są oczywiście jednymi obecnymi w literaturze przedmiotu. LITERATURA Wstęp do prawoznawstwa / Józef Nowacki, Zygmunt Tobor, Katowice, Naukowa Oficyna Wydawnicza Elementy prawa Wojciech Kocot red. Warszawa, Difin Prawo dla ekonomistów Bogusława Gnela red. Wydawnictwo AE
5
Strony postępowania sądowo-administracyjnego
Sąd administracyjny organ skarżący Osoba fizyczna i osoba prawna ma zdolność występowania przed sądem administracyjnym jako strona (zdolność sądowa). Zdolność sądową mają także państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej. Zdolność sądową mają także inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Zdolność sądową mają ponadto organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. Zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz organizacje społeczne i jednostki organizacyjne. Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie. Osoba fizyczna niemająca zdolności do czynności w postępowaniu może je podejmować tylko przez swojego przedstawiciela ustawowego. Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mające zdolność sądową dokonują czynności w postępowaniu przez organy albo osoby uprawnione do działania w ich imieniu. W postępowaniu w sprawie sądowoadministracyjnej stronami są skarżący oraz organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego, jest uczestnikiem tego postępowania na prawach strony. Udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego, a także organizacja społeczna, w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie. Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników Uczestnik na prawach strony uczestnik
6
Podmioty uczestniczące w postępowaniu administracyjnym
Organ administrujący za pomocą form zdefiniowanych w prawie
7
Podmioty uczestniczące w postępowaniu administracyjnym
każdy, kto ma w tym interes prawny, (prokurator, RPO oraz organizacja społeczna w zakresie jej statutowej działalności, w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób, jeżeli brała udział w postępowaniu administracyjnym.) skarżący Osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego Uczestnik na prawach strony Osoba fizyczna i osoba prawna ma zdolność występowania przed sądem administracyjnym jako strona (zdolność sądowa). Zdolność sądową mają także państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej oraz organizacje społeczne nieposiadające osobowości prawnej. Zdolność sądową mają także inne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli przepisy prawa dopuszczają możliwość nałożenia na te jednostki obowiązków lub przyznania uprawnień lub skierowania do nich nakazów i zakazów, a także stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Zdolność sądową mają ponadto organizacje społeczne, choćby nie posiadały osobowości prawnej, w zakresie ich statutowej działalności w sprawach dotyczących interesów prawnych innych osób. Zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach sądowoadministracyjnych (zdolność procesową) mają osoby fizyczne posiadające pełną zdolność do czynności prawnych, osoby prawne oraz organizacje społeczne i jednostki organizacyjne. Osoba fizyczna ograniczona w zdolności do czynności prawnych ma zdolność do czynności w postępowaniu w sprawach wynikających z czynności prawnych, których może dokonywać samodzielnie. Osoba fizyczna niemająca zdolności do czynności w postępowaniu może je podejmować tylko przez swojego przedstawiciela ustawowego. Osoby prawne oraz jednostki organizacyjne mające zdolność sądową dokonują czynności w postępowaniu przez organy albo osoby uprawnione do działania w ich imieniu. W postępowaniu w sprawie sądowoadministracyjnej stronami są skarżący oraz organ, którego działanie lub bezczynność jest przedmiotem skargi. Osoba, która brała udział w postępowaniu administracyjnym, a nie wniosła skargi, jeżeli wynik postępowania sądowego dotyczy jej interesu prawnego, jest uczestnikiem tego postępowania na prawach strony. Udział w charakterze uczestnika może zgłosić również osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego, a także organizacja społeczna, w sprawach innych osób, jeżeli sprawa dotyczy zakresu jej statutowej działalności. Na postanowienie o odmowie dopuszczenia do udziału w sprawie przysługuje zażalenie. Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników osoba, która nie brała udziału w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wynik tego postępowania dotyczy jej interesu prawnego, a także organizacja społeczna Uczestnik
8
Model postępowania sądowo-administracyjnego
wykład 2 Model postępowania sądowo-administracyjnego Celem pierwszej części kursu jest wyjaśnienie podstawowych pojęć nauki o prawie oraz opisanie procesu tworzenia i stosowania „prawa”. Po zapoznaniu się z treścią wykładu i wykonaniu ćwiczeń uczestnik kursu powinien opisać etapy procesu legislacyjnego jak również wpływ prawa na życie społeczne. Prawo reguluje stosunki społeczne - co polega na tym, że wyróżnia pewne określone kategorie podmiotów „graczy”, którzy muszą zachowywać się według wyznaczonych reguł (w języku nauk o prawie – „norm”), dokonując opisanych czynności w celu wywołania pożądanych skutków w rzeczywistości społecznej. W efekcie – dzięki ustanowieniu „prawa” – stypizowane są warunki doprowadzenia do stanów zamierzonych a w razie konfliktu co do ustanowienia, zmiany czy zniesienia wzajemnych zobowiązań i uprawnień podmiotów prawa, można go rozstrzygnąć na gruncie obowiązujących reguł. Po wprowadzeniu podstawowych pojęć nauki o prawie, przejdziemy o przedstawienia „graczy” – typów podmiotów prawa i następnie „czynności prawnych” po czym szczegółowo zostaną omówione czynności obrotu gospodarczego. Pojęcia „prawo’ „norma” „przepis” „źródło prawa’ są pojęciami wieloznacznymi i nawet na gruncie nauk o prawie można je rozmaicie definiować, co więcej pojęcia te często są stosowane niekonsekwentnie przez autorów zajmujących się szczegółowymi dziedzinami prawa, (np. słowo „norma” jest używana zamiennie ze słowem „przepis”). Podobnie sprawa się ma z pojęciem źródła prawa, które posiada kilka znaczeń, w tym opracowaniu zajmować się będziemy „źródłami obowiązywania prawa”. W tym kursie wskazanym terminom zostaną wybrane i przyporządkowane konkretne definicje, które nie są oczywiście jednymi obecnymi w literaturze przedmiotu. LITERATURA Wstęp do prawoznawstwa / Józef Nowacki, Zygmunt Tobor, Katowice, Naukowa Oficyna Wydawnicza Elementy prawa Wojciech Kocot red. Warszawa, Difin Prawo dla ekonomistów Bogusława Gnela red. Wydawnictwo AE
9
Model postępowania przed sądem administracyjnym /1/
etap przed organem, który wydał decyzję Inicjatywa: rozstrzygnięcie Skarga strony Nowa decyzja w sprawie (w przypadku autorewizji) Zakres badań: Czy skarga zasługuje na uwzględnienie Przekazanie akt wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu Czy nie było pierwszej rozparawy przed sądem etap przed wojewódzkim sądem adm. rozstrzygnięcie Przekazanie akt wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu Postanowienie o odrzuceniu skargi Zakres badań: Czy skarga została złożona w terminie Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. Wyrok uchylający zaskarżoną decyzję/akt Czy został opłacony wpis w sprawach administracyjnych Wyrok stwierdzający nieważność zaskarżonej decyzji/aktu Czy skarga zawiera wszystkie elementy Wyrok oddalający skargę Czy postępowanie organów jest zgodne z prawem procesowym Czy decyzja jest zgodna z prawem materialnym
10
Model postępowania przed sądem administracyjnym /2/
etap przed Naczelnym Sądem Adm. rozstrzygnięcie Skarga kasacyjna strony, Zakres badań: Postanowienie o odrzuceniu skargi Czy skarga została złożona w terminie Czy został opłacony wpis w sprawach administracyjnych Wyrok uchylający zaskarżony wyrok i skierowujący sprawę do ponownego rozpoznania Czy skarga zawiera wszystkie elementy Czy skarga została sporządzona przez adwokata/radcę prawnego Wyrok oddalający skargę kasacyjną Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku. Czy postępowanie sądu I instancji jest zgodne z prawem procesowym Czy wyrok sądu I instancji est zgodny z prawem materialnym
11
Postępowanie przed sądem administracyjnym i instancji
Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi I etap przed organem, który wydał decyzję Inicjatywa: czynność Skarga strony Nowa decyzja w sprawie (w przypadku autorewizji) Zakres badań: Czy skarga zasługuje na uwzględnienie Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. Przekazanie akt wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu Czy nie było pierwszej rozprawy przed sądem
12
Środki dyscyplinujące organ administracji
Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia I etap przed organem, który wydał decyzję Inicjatywa: Skarga strony Bezczynność organu Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów
13
Postępowanie przed sądem administracyjnym I instancji
II etap przed sądem rozstrzygnięcie Przekazanie akt wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu Postanowienie o odrzuceniu skargi Zakres badań: 1 Czy zostal wyczerpany zwyczajny tryb zaskarżenia Wyrok uchylający zaskarżone rozstrzygnięcie 2 Czy skarga została złożona w terminie Wyrok stwierdzający nieważność zaskarżonego rozstrzygnięcia 3 Czy skarga zawiera wszystkie elementy Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. 4 Czy został opłacony wpis w sprawach administracyjnych Wyrok oddalający skargę Czy postępowanie organów jest zgodne z prawem procesowym Czy decyzja jest zgodna z prawem materialnym
14
/1/ Wyczerpanie zwyczajnych środków zaskarżenia
Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, (chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich) Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 4 i 4a, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. W przypadku innych aktów, jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi i nie stanowi inaczej, należy również przed wniesieniem skargi do sądu wezwać na piśmie właściwy organ do usunięcia naruszenia prawa. Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności.
15
Wyczerpanie zwyczajnych środków zaskarżenia jako warunek skutecznego wniesienia skargi
DZIAŁANIE ORGANU ADMINISTRACJI DZIAŁANIE STRONY Wydanie decyzji odwołanie Wydanie postanowienia zażalenie Wydanie aktu prawa miejscowego Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa Wydanie uchwały z zakresu administracji publicznej Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa Bezczynność w sprawach indywidualnych Zażalenie na bezczynność Inny akt lub czynność Wezwanie do usunięcia naruszenia prawa
16
/2/ Termin do wniesienia skargi
Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W przypadkach, gdy prawo nie przewiduje zwyczajnych środków zaskarżenia, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. (Termin ten nie ma zastosowania do wnoszenia skarg na akty prawa miejscowego organów jednostek samorządu terytorialnego i terenowych organów administracji rządowe). Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności.
17
Termin do skutecznego wniesienia skargi do sądu administracyjnego
Moment czasowy: 30 dni Doręczenie decyzji/ postanowienia Skarga 60 dni od daty doręczenia wezwania organowi, Ewent. 30 dni od daty otrzymania odpowiedzi Akty prawa miejscowego Skarga Jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności w postępowaniu sądowym bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. Postanowienie o przywróceniu terminu albo odmowie jego przywrócenia może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Przywrócenie terminu nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie powoduje dla strony ujemnych skutków w zakresie postępowania sądowego. Na postanowienie o przywróceniu terminu albo o odmowie jego przywrócenia przysługuje zażalenie. Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu. Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności, której nie dokonała w terminie. Po upływie roku od uchybionego terminu, jego przywrócenie jest dopuszczalne tylko w przypadkach wyjątkowych. 30 dni Bezczynność w sprawach indywidualnych Skarga
18
/3/ Wpis w sprawach sądowo-administracyjnych
Rodzaj wpisu i jego wysokość zależy od tego, czy przedmiot zaskarżenia wyrażony jest formie należności pieniężnej (wpis stosunkowy), czy też nie jest możliwe oznaczenie w taki sposób wartości przedmiotu zaskarżenia (wpis stały). W tym celu na wnoszącego pismo wszczynające postępowanie w danej instancji nałożono obowiązek podania wartości przedmiotu zaskarżenia, jeżeli od tej wartości zależy wysokość opłaty (art. 215 i 216 p.p.s.a.). W § 1 rozporządzenia unormowano wysokość wpisu stosunkowego, wynoszącego: odpowiednio 4% wartości przedmiotu zaskarżenia (przy należności pieniężnej objętej zaskarżonym aktem do zł, nie mniej jednak niż 100 zł), 3% (ponad zł do zł, nie mniej niż 400 zł); 2% (ponad zł do zł, nie mniej niż 1500 zł) i 1% (ponad zł, nie mniej niż 2000 zł i nie więcej niż zł). Wpis stały w sprawach skarg w sprawach nieobjętych wpisem stosunkowym wynosi w sprawach budownictwa 500 zł, zagospodarowania przestrzennego – 500 zł, nieruchomości – 200 zł, ewidencji ludności – 100 zł, a w przypadku skarg w sprawach niewymienionych – 200 zł. Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności.
19
Wpis w sprawach sądowo-administracyjnych
RODZAJ SKARGI OPLATA Skarga na decyzję 4 % lub 200 zl Skarga na postanowienie 4% lub 200 zl Skarga na akt prawa miejscowego 200 zl Skarga na bezczynność w sprawach indywidualnych 300 zl Skarga na inny akt lub czynność 300 zl
20
/4/ Obligatoryjne elementy skargi
Art. 57. § 1. Skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać: 1)wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności; 2)oznaczenie organu, którego działania lub bezczynności skarga dotyczy; 3)określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego. Art. 46. § 1. Każde pismo strony powinno zawierać: 1)oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; 2)oznaczenie rodzaju pisma; 3)osnowę wniosku lub oświadczenia; 4)podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika; 5)wymienienie załączników. § 2. Gdy pismo strony jest pierwszym pismem w sprawie, powinno ponadto zawierać oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku - adresu do doręczeń, lub siedziby stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników oraz przedmiotu sprawy, pisma zaś dalsze - sygnaturę akt. § 3. Do pisma należy dołączyć pełnomocnictwo, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który przedtem nie złożył pełnomocnictwa. § 4. Za stronę, która nie może się podpisać, podpisuje pismo osoba przez nią upoważniona, z wymienieniem przyczyny, dla której strona sama się nie podpisała. Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności.
21
Obligatoryjne elementy skargi
(DATA) Warszawa, 14 lipca 2000 r. (OZNACZENIE SĄDU ADMINISTRACYJNEGO) Sąd Administracyjny ul. Jasna Warszawa OZNACZENIE SKARŻĄCEGO Skarżący: X. Y. Zamieszkały w Warszawie ul. S. 10/15, Warszawa miejsce zamieszkania OZNACZENIE ORGANU Strona przeciwna: Samorządowe Kolegium Odwoławczego w , Wójt Gminy , ul , S WARTOŚĆ PRZEDMIOTU ZASKARŻENIA (czterysta tysięcy) zł SKARGA (OZNACZENIE RODZAJU PISMA) (OZNACZENIE ZASKARŻONEGO AKTU I ORGANU KTÓREGO SKARGA DOTYCZY( Skarga na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w z dnia sygn utrzymującą w mocy decyzję organu Wójta Gminy z dnia sygn (OSNOWA WNIOSKU) Wnoszę o:Stwierdzenie nieważności decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w z dnia sygn utrzymującej w mocy decyzję organu I instancjiStwierdzenie nieważności decyzji Wójta Gminy o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu nr z dnia UZASADNIENIE określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego (...) Plan zagospodarowania przestrzennego, który dopuszcza wyżej wskazany przebieg nie tylko godzi w prawo własności, lecz narusza również odpowiednie przepisy, które stanowią o dopuszczalności prowadzenia ciągów komunikacyjnych w pobliżu domu.(...)PODPIS strony lub przedstawiciela PODPIS X.Y podpis ZAŁĄCZNIKI 1. odpis skargi 2. mapa projektu modernizowanej drogi
22
POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE
Wykład 3 Dr Kamilla Kurczewska Katedra Prawa Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
23
Wstrzymanie wykonania decyzji
wykład 3 PODSTAWOWE ZAGADNIENIA Wstrzymanie wykonania decyzji Autorewizja decyzji Przekazanie akt Celem pierwszej części kursu jest wyjaśnienie podstawowych pojęć nauki o prawie oraz opisanie procesu tworzenia i stosowania „prawa”. Po zapoznaniu się z treścią wykładu i wykonaniu ćwiczeń uczestnik kursu powinien opisać etapy procesu legislacyjnego jak również wpływ prawa na życie społeczne. Prawo reguluje stosunki społeczne - co polega na tym, że wyróżnia pewne określone kategorie podmiotów „graczy”, którzy muszą zachowywać się według wyznaczonych reguł (w języku nauk o prawie – „norm”), dokonując opisanych czynności w celu wywołania pożądanych skutków w rzeczywistości społecznej. W efekcie – dzięki ustanowieniu „prawa” – stypizowane są warunki doprowadzenia do stanów zamierzonych a w razie konfliktu co do ustanowienia, zmiany czy zniesienia wzajemnych zobowiązań i uprawnień podmiotów prawa, można go rozstrzygnąć na gruncie obowiązujących reguł. Po wprowadzeniu podstawowych pojęć nauki o prawie, przejdziemy o przedstawienia „graczy” – typów podmiotów prawa i następnie „czynności prawnych” po czym szczegółowo zostaną omówione czynności obrotu gospodarczego. Pojęcia „prawo’ „norma” „przepis” „źródło prawa’ są pojęciami wieloznacznymi i nawet na gruncie nauk o prawie można je rozmaicie definiować, co więcej pojęcia te często są stosowane niekonsekwentnie przez autorów zajmujących się szczegółowymi dziedzinami prawa, (np. słowo „norma” jest używana zamiennie ze słowem „przepis”). Podobnie sprawa się ma z pojęciem źródła prawa, które posiada kilka znaczeń, w tym opracowaniu zajmować się będziemy „źródłami obowiązywania prawa”. W tym kursie wskazanym terminom zostaną wybrane i przyporządkowane konkretne definicje, które nie są oczywiście jednymi obecnymi w literaturze przedmiotu. LITERATURA Wstęp do prawoznawstwa / Józef Nowacki, Zygmunt Tobor, Katowice, Naukowa Oficyna Wydawnicza Elementy prawa Wojciech Kocot red. Warszawa, Difin Prawo dla ekonomistów Bogusława Gnela red. Wydawnictwo AE Odpowiedź na skargę
24
Wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu przez organ
W razie wniesienia skargi: 1)na decyzję lub postanowienie - organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, 2)na inne akty lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie aktu lub czynności w całości lub w części; 3)na uchwały organów jednostek samorządu terytorialnego i ich związków oraz na akty terenowych organów administracji rządowej - właściwy organ może, z urzędu lub na wniosek skarżącego, wstrzymać wykonanie uchwały lub aktu w całości lub w części, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
25
Postępowanie przed przed organem administracji /wstrzymanie wykonania aktu/
I etap przed organem, który wydał decyzję Inicjatywa: czynność Wniosek skarżącego Postanowienie o wstrzymaniu wykonania aktu Zakres badań: Z urzędu Czy zasadne jest wstrzymanie wykonania aktu w całości lub części Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. Postanowienie o odmowie wstrzymania wykonania aktu Czy zachodzą przesłanki z art. 108 k.p.a. /w przypadku decyzji Czy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie wykonania aktu
26
Wstrzymanie wykonania zaskarżonego aktu przez sąd
Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Odmowa wstrzymania wykonania aktu lub czynności przez organ nie pozbawia skarżącego złożenia wniosku do sądu. Dotyczy to także aktów wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach tej samej sprawy. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
27
Autorewizja decyzji /podstawa prawna/
Art. 54. § 3. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie.
28
Postępowanie przed organem administracji /autorewizja decyzji/
I etap przed organem, który wydał decyzję Inicjatywa: czynność Skarga strony Nowa decyzja w sprawie (w przypadku autorewizji) Zakres badań: Czy skarga zasługuje na uwzględnienie Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. Przekazanie akt wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu Czy nie było pierwszej rozprawy przed sądem
29
Autorewizja decyzji /wyjaśnienie pojęć/
„w zakresie swojej właściwości” Artykuł 54 § 3 nie stanowi samoistnej podstawy dokonania weryfikacji decyzji, jego stosowanie musi pozostawać w powiązaniu z przepisami kodeksu postępowania administracyjnego lub przepisami szczególnymi, do których odsyła Kodeks postępowania administracyjnego. I OSK 843/07, VI SA/Wa 1235/05 „uwzględnić skargę w całości” uznanie za uzasadnione zarówno zarzuty, wnioski jak i wskazaną w niej argumentację. Jeżeli organ nie podziela niektórych zarzutów, nie uwzględnia w całości wniosków, kwestionuje przedstawioną w niej podstawę lub ocenę prawną naruszeń, to wówczas nie może wydać rozstrzygnięcia I OSK 581/07 „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie.
30
Autorewizja decyzji /nowa decyzja/
Autorewizja – wydanie decyzji „w zakresie swojej właściwości” rozstrzygnięcie Decyzja o utrzymaniu w mocy zaskarżonej decyzji I etap przed organem, który wydał decyzję Inicjatywa: Decyzja o uchyleniu zaskarżonej decyzji i wydanie nowej w jej miejsce Skarga strony „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie. Decyzja o uchyleniu zaskarżonej decyzji i i umorzeniu postępowania przed organem I instancji Decyzja o i umorzeniu postępowania przed organem I instancji
31
Autorewizja decyzji /postępowanie przed sądem/
co dzieje się z postępowaniem sadowo-administracyjnym j po wydaniu decyzji autorewizyjnej: etap przed sądem adm. Inicjatywa: Orzeczenie sądu Przekazanie: Postanowienie o umorzeniu postępowania sądowego /165 par 1 pkt 3 wzw z art. 54 par 3 upsa/ Zakres badań: skargi Czy została wydana nowa decyzjia akt „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie. odpowiedzi decyzji
32
Ukaranie organu grzywną
wykład 4 PODSTAWOWE ZAGADNIENIA Ukaranie organu grzywną Orzeczenie na podstawie akt Wystąpienie sygnalizacyjne Celem pierwszej części kursu jest wyjaśnienie podstawowych pojęć nauki o prawie oraz opisanie procesu tworzenia i stosowania „prawa”. Po zapoznaniu się z treścią wykładu i wykonaniu ćwiczeń uczestnik kursu powinien opisać etapy procesu legislacyjnego jak również wpływ prawa na życie społeczne. Prawo reguluje stosunki społeczne - co polega na tym, że wyróżnia pewne określone kategorie podmiotów „graczy”, którzy muszą zachowywać się według wyznaczonych reguł (w języku nauk o prawie – „norm”), dokonując opisanych czynności w celu wywołania pożądanych skutków w rzeczywistości społecznej. W efekcie – dzięki ustanowieniu „prawa” – stypizowane są warunki doprowadzenia do stanów zamierzonych a w razie konfliktu co do ustanowienia, zmiany czy zniesienia wzajemnych zobowiązań i uprawnień podmiotów prawa, można go rozstrzygnąć na gruncie obowiązujących reguł. Po wprowadzeniu podstawowych pojęć nauki o prawie, przejdziemy o przedstawienia „graczy” – typów podmiotów prawa i następnie „czynności prawnych” po czym szczegółowo zostaną omówione czynności obrotu gospodarczego. Pojęcia „prawo’ „norma” „przepis” „źródło prawa’ są pojęciami wieloznacznymi i nawet na gruncie nauk o prawie można je rozmaicie definiować, co więcej pojęcia te często są stosowane niekonsekwentnie przez autorów zajmujących się szczegółowymi dziedzinami prawa, (np. słowo „norma” jest używana zamiennie ze słowem „przepis”). Podobnie sprawa się ma z pojęciem źródła prawa, które posiada kilka znaczeń, w tym opracowaniu zajmować się będziemy „źródłami obowiązywania prawa”. W tym kursie wskazanym terminom zostaną wybrane i przyporządkowane konkretne definicje, które nie są oczywiście jednymi obecnymi w literaturze przedmiotu. LITERATURA Wstęp do prawoznawstwa / Józef Nowacki, Zygmunt Tobor, Katowice, Naukowa Oficyna Wydawnicza Elementy prawa Wojciech Kocot red. Warszawa, Difin Prawo dla ekonomistów Bogusława Gnela red. Wydawnictwo AE
33
Ukaranie organu grzywną
wykład 4 PODSTAWOWE ZAGADNIENIA Ukaranie organu grzywną Orzeczenie na podstawie akt Wystąpienie sygnalizacyjne Celem pierwszej części kursu jest wyjaśnienie podstawowych pojęć nauki o prawie oraz opisanie procesu tworzenia i stosowania „prawa”. Po zapoznaniu się z treścią wykładu i wykonaniu ćwiczeń uczestnik kursu powinien opisać etapy procesu legislacyjnego jak również wpływ prawa na życie społeczne. Prawo reguluje stosunki społeczne - co polega na tym, że wyróżnia pewne określone kategorie podmiotów „graczy”, którzy muszą zachowywać się według wyznaczonych reguł (w języku nauk o prawie – „norm”), dokonując opisanych czynności w celu wywołania pożądanych skutków w rzeczywistości społecznej. W efekcie – dzięki ustanowieniu „prawa” – stypizowane są warunki doprowadzenia do stanów zamierzonych a w razie konfliktu co do ustanowienia, zmiany czy zniesienia wzajemnych zobowiązań i uprawnień podmiotów prawa, można go rozstrzygnąć na gruncie obowiązujących reguł. Po wprowadzeniu podstawowych pojęć nauki o prawie, przejdziemy o przedstawienia „graczy” – typów podmiotów prawa i następnie „czynności prawnych” po czym szczegółowo zostaną omówione czynności obrotu gospodarczego. Pojęcia „prawo’ „norma” „przepis” „źródło prawa’ są pojęciami wieloznacznymi i nawet na gruncie nauk o prawie można je rozmaicie definiować, co więcej pojęcia te często są stosowane niekonsekwentnie przez autorów zajmujących się szczegółowymi dziedzinami prawa, (np. słowo „norma” jest używana zamiennie ze słowem „przepis”). Podobnie sprawa się ma z pojęciem źródła prawa, które posiada kilka znaczeń, w tym opracowaniu zajmować się będziemy „źródłami obowiązywania prawa”. W tym kursie wskazanym terminom zostaną wybrane i przyporządkowane konkretne definicje, które nie są oczywiście jednymi obecnymi w literaturze przedmiotu. LITERATURA Wstęp do prawoznawstwa / Józef Nowacki, Zygmunt Tobor, Katowice, Naukowa Oficyna Wydawnicza Elementy prawa Wojciech Kocot red. Warszawa, Difin Prawo dla ekonomistów Bogusława Gnela red. Wydawnictwo AE
34
Środki dyscyplinujące organ administracji /podstawa prawna/
Art. 55. § 1. W razie niezastosowania się do obowiązków, o których mowa w art. 54 § 2, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny w wysokości określonej w art. 154 § 6. Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym. Art. 154. § 6. Grzywnę, o której mowa w § 1, wymierza się do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów. „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie.
35
Środki dyscyplinujące organ administracji /aspekty proceduralne/
Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia Etap postępowania przed sądem rozstrzygnięcie Inicjatywa: Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. Postanowienie o ukaraniu grzywną Skarga skarżącego na bezczynność Zakres badań: Postanowienie o odmowie ukarania grzywną Bezczynność organu
36
Rozpoznanie sprawy przez sąd w razie bezczynności organu /podstawa prawna/
Art. 55. § 2. Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. rozstrzygnięcie Etap postępowania przed sądem Inicjatywa: Postanowienie o odrzuceniu skargi wniosek skarżącego o rozpoznanie + Odpis skargi Zakres badań: „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie. Wyrok uchylający zaskarżoną decyzję/akt Bezczynność organu Stan prawny /brak wątpliwości/ Wyrok stwierdzający nieważność zaskarżonej decyzji/aktu Stan faktyczny /brak wątpliwości/ Wyrok oddalający skargę
37
Wystąpienie sygnalizacyjne /podstawa prawna/
Art. 55. § 3. O rażących przypadkach naruszenia obowiązków, o których mowa w § 2 lub w art. 54 § 2, skład orzekający lub prezes sądu zawiadamia organy właściwe do rozpatrywania petycji, skarg i wniosków. Inicjatywa: czynność /19 pkt 8 regulaminu sa/ Etap postępowania przed sądem Prezes sądu Lub Skład orzekający Postanowienie o zawiadomieniu Zakres badań: „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie. Rażące przypadki naruszenia obowiązków Zarządzenie o zawiadomieniu
38
Postępowanie przed wojewódzkim sadem administracyjnym
wykład 5 Postępowanie przed wojewódzkim sadem administracyjnym Celem pierwszej części kursu jest wyjaśnienie podstawowych pojęć nauki o prawie oraz opisanie procesu tworzenia i stosowania „prawa”. Po zapoznaniu się z treścią wykładu i wykonaniu ćwiczeń uczestnik kursu powinien opisać etapy procesu legislacyjnego jak również wpływ prawa na życie społeczne. Prawo reguluje stosunki społeczne - co polega na tym, że wyróżnia pewne określone kategorie podmiotów „graczy”, którzy muszą zachowywać się według wyznaczonych reguł (w języku nauk o prawie – „norm”), dokonując opisanych czynności w celu wywołania pożądanych skutków w rzeczywistości społecznej. W efekcie – dzięki ustanowieniu „prawa” – stypizowane są warunki doprowadzenia do stanów zamierzonych a w razie konfliktu co do ustanowienia, zmiany czy zniesienia wzajemnych zobowiązań i uprawnień podmiotów prawa, można go rozstrzygnąć na gruncie obowiązujących reguł. Po wprowadzeniu podstawowych pojęć nauki o prawie, przejdziemy o przedstawienia „graczy” – typów podmiotów prawa i następnie „czynności prawnych” po czym szczegółowo zostaną omówione czynności obrotu gospodarczego. Pojęcia „prawo’ „norma” „przepis” „źródło prawa’ są pojęciami wieloznacznymi i nawet na gruncie nauk o prawie można je rozmaicie definiować, co więcej pojęcia te często są stosowane niekonsekwentnie przez autorów zajmujących się szczegółowymi dziedzinami prawa, (np. słowo „norma” jest używana zamiennie ze słowem „przepis”). Podobnie sprawa się ma z pojęciem źródła prawa, które posiada kilka znaczeń, w tym opracowaniu zajmować się będziemy „źródłami obowiązywania prawa”. W tym kursie wskazanym terminom zostaną wybrane i przyporządkowane konkretne definicje, które nie są oczywiście jednymi obecnymi w literaturze przedmiotu. LITERATURA Wstęp do prawoznawstwa / Józef Nowacki, Zygmunt Tobor, Katowice, Naukowa Oficyna Wydawnicza Elementy prawa Wojciech Kocot red. Warszawa, Difin Prawo dla ekonomistów Bogusława Gnela red. Wydawnictwo AE
39
II etap postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym
etap przed wojewódzkim sądem adm. rozstrzygnięcie Przekazanie akt wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu Zakres badań: Wyrok uchylający zaskarżoną decyzję/akt Czy postępowanie organów jest zgodne z prawem procesowym Wyrok stwierdzający nieważność zaskarżonej decyzji/aktu Czy decyzja jest zgodna z prawem materialnym Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. Wyrok stwierdzający naruszenie prawa przez zaskarżona decyzję Wyrok oddalający skargę
40
Sąd bada istniejące naruszenia OBIEKTYWNEGO porządku prawnego
Zakres orzekania Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd bada istniejące naruszenia OBIEKTYWNEGO porządku prawnego Sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
41
I etap postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym
etap przed wojewódzkim sądem adm. rozstrzygnięcie Przekazanie akt wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu Postanowienie o odrzuceniu skargi Zakres badań formalnych: Czy sąd jest właściwy Czy nie zachodzi res iudicata Czy nie zachodzi lis pendens Czy skarżący ma właściwą reprezentację Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. Czy skarga została złożona w terminie Czy został opłacony wpis w sprawach administracyjnych Czy skarga zawiera wszystkie elementy
42
przywrócenie terminu do wniesienia skargi
Art. 87. § 1. Pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu siedmiu dni od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. § 2. W piśmie tym należy uprawdopodobnić okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu. § 3. Wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia skargi wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. § 4. Równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności, której nie dokonała w terminie. Inicjatywa: Etap postępowania przed organem reakcja Wniosek skarżącego o przywrócenie terminu Przekazanie akt sądowi rozstrzygnięcie Skarga strony Etap postępowania przed sądem „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie. Postanowienie przywróceniu terminu Zakres badań: Postanowienie o odmowie przywrócenia terminu okoliczności wskazujące na brak winy w uchybieniu terminu Termin ustania przyczyny uchybienia terminu /7 dni, 1 rok/ Dołączenie do wniosku tekstu skargi
43
wykład 9 Sytuacje procesowe w postępowaniu przed wojewódzkim sadem administracyjnym Celem pierwszej części kursu jest wyjaśnienie podstawowych pojęć nauki o prawie oraz opisanie procesu tworzenia i stosowania „prawa”. Po zapoznaniu się z treścią wykładu i wykonaniu ćwiczeń uczestnik kursu powinien opisać etapy procesu legislacyjnego jak również wpływ prawa na życie społeczne. Prawo reguluje stosunki społeczne - co polega na tym, że wyróżnia pewne określone kategorie podmiotów „graczy”, którzy muszą zachowywać się według wyznaczonych reguł (w języku nauk o prawie – „norm”), dokonując opisanych czynności w celu wywołania pożądanych skutków w rzeczywistości społecznej. W efekcie – dzięki ustanowieniu „prawa” – stypizowane są warunki doprowadzenia do stanów zamierzonych a w razie konfliktu co do ustanowienia, zmiany czy zniesienia wzajemnych zobowiązań i uprawnień podmiotów prawa, można go rozstrzygnąć na gruncie obowiązujących reguł. Po wprowadzeniu podstawowych pojęć nauki o prawie, przejdziemy o przedstawienia „graczy” – typów podmiotów prawa i następnie „czynności prawnych” po czym szczegółowo zostaną omówione czynności obrotu gospodarczego. Pojęcia „prawo’ „norma” „przepis” „źródło prawa’ są pojęciami wieloznacznymi i nawet na gruncie nauk o prawie można je rozmaicie definiować, co więcej pojęcia te często są stosowane niekonsekwentnie przez autorów zajmujących się szczegółowymi dziedzinami prawa, (np. słowo „norma” jest używana zamiennie ze słowem „przepis”). Podobnie sprawa się ma z pojęciem źródła prawa, które posiada kilka znaczeń, w tym opracowaniu zajmować się będziemy „źródłami obowiązywania prawa”. W tym kursie wskazanym terminom zostaną wybrane i przyporządkowane konkretne definicje, które nie są oczywiście jednymi obecnymi w literaturze przedmiotu. LITERATURA Wstęp do prawoznawstwa / Józef Nowacki, Zygmunt Tobor, Katowice, Naukowa Oficyna Wydawnicza Elementy prawa Wojciech Kocot red. Warszawa, Difin Prawo dla ekonomistów Bogusława Gnela red. Wydawnictwo AE
44
ETAPY POSTĘPOWANIA W KAŻDEJ SPRAWIE SĄDOWO ADMINISTRACYJNEJ
I etap II etap III etap Sprawdzenie właściwości sądu Zbadanie zgodności z prawem postępowania Rozstrzygnięcie sprawy Sprawdzenie zachowania terminu Zbadanie zgodności z prawem decyzji Sprawdzenie kompletności skargi Sytuacja procesowa W każdej sprawie administracyjnej mamy do czynienia z trzema etapami: pierwszy jest poświęcony sprawdzeniu czy są spełnione warunki formalne prowadzenia sprawy, drugi – zbadaniu stanu faktycznego i przeprowadzeniu postępowania dowodowego, zaś trzeci poświęcony jest sporządzeniu rozstrzygnięcia sprawy. WSZCZĘCIE POSTĘPOWANIA Z URZĘDU I NA WNIOSEK Postępowanie administracyjne wszczyna się na żądanie strony lub z urzędu. Organ administracji publicznej może ze względu na szczególnie ważny interes strony wszcząć z urzędu postępowanie także w sprawie, w której przepis prawa wymaga wniosku strony. Organ obowiązany jest uzyskać na to zgodę strony w toku postępowania, a w razie nieuzyskania zgody - postępowanie umorzyć. TERMIN ZAŁATWIENIA SPRAWY ADMINISTRACYJNEJ według art. 35. k.p.a. organy administracji publicznej obowiązane są załatwiać sprawy bez zbędnej zwłoki. Niezwłocznie – czyli w terminie dwóch tygodni powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ. W terminie miesiąca powinny być załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego W terminie dwóch miesięcy organ powinien załatwić sprawę szczególnie skomplikowaną. Do terminów określonych w przepisach poprzedzających nie wlicza się terminów przewidzianych w przepisach prawa dla dokonania określonych czynności, okresów zawieszenia postępowania oraz okresów opóźnień spowodowanych z winy strony albo z przyczyn niezależnych od organu. O każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ administracji publicznej obowiązany jest zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki i wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Ten sam obowiązek ciąży na organie administracji publicznej również w przypadku zwłoki w załatwieniu sprawy z przyczyn niezależnych od organu. ŚRODEK ZASKARŻENIA BEZCZYNNOŚCI ORGANU Na niezałatwienie sprawy w terminie stronie służy zażalenie do organu administracji publicznej wyższego stopnia. Organ ten, uznając zażalenie za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości. Sytuacja procesowa Sprawdzenie litis pendentio i res iudicata Sytuacja procesowa Sprawdzenie zdolności strony do występowania w obrocie prawnym Sytuacja procesowa Sytuacja procesowa Sytuacja procesowa Sprawdzenie wyczerpania zwyczajnych środków zaskarżenia Sytuacja procesowa 44
45
Zawieszenie - obligatoryjne
Sąd zawiesza postępowanie z urzędu: 1) w razie śmierci strony lub jej przedstawiciela ustawowego, utraty przez nich zdolności procesowej, utraty przez stronę zdolności sądowej lub utraty przez przedstawiciela ustawowego charakteru takiego przedstawiciela, z zastrzeżeniem § 3; 2) jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie; 3) jeżeli strona lub jej przedstawiciel ustawowy znajduje się w miejscowości pozbawionej wskutek nadzwyczajnych wydarzeń komunikacji z siedzibą sądu; 4) jeżeli w stosunku do strony zostało wszczęte postępowanie upadłościowe, a sprawa dotyczy przedmiotu wchodzącego w skład masy upadłości; w razie przedstawienia przez sąd w tym postępowaniu pytania prawnego Trybunałowi Konstytucyjnemu; Nie zawiesza się postępowania w razie śmierci strony, jeżeli przedmiot postępowania odnosi się wyłącznie do praw i obowiązków ściśle związanych z osobą zmarłego.
46
Zawieszenie - fakultatywne
Sąd może zawiesić postępowanie z urzędu: 1) jeżeli rozstrzygnięcie sprawy zależy od wyniku innego toczącego się postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego, sądowego lub przed Trybunałem Konstytucyjnym; 2) jeżeli ujawni się czyn, którego ustalenie w drodze karnej lub dyscyplinarnej mogłoby wywrzeć wpływ na rozstrzygnięcie sprawy sądowoadministracyjnej; 3) jeżeli na skutek braku lub wskazania złego adresu skarżącego lub niewykonania przez skarżącego innych zarządzeń nie można nadać sprawie dalszego biegu; 4) w razie śmierci pełnomocnika, chyba że strona działa przed sądem osobiście. Jeżeli postępowanie karne lub administracyjne nie jest jeszcze rozpoczęte, a jego rozpoczęcie zależy od wniosku strony, sąd wyznaczy termin do wszczęcia postępowania, w innych przypadkach może zwrócić się do właściwego organu. Sąd może również zawiesić postępowanie na zgodny wniosek stron. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
47
Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach:
Wyłączenie sędziego Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach: 1)w których jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki; 2)swojego małżonka, krewnych lub powinowatych w linii prostej, krewnych bocznych do czwartego stopnia i powinowatych bocznych do drugiego stopnia; 3)osób związanych z nim z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli; 4)w których był lub jest jeszcze pełnomocnikiem jednej ze stron; 5)w których świadczył usługi prawne na rzecz jednej ze stron lub jakiekolwiek inne usługi związane ze sprawą; 6) w których brał udział w wydaniu zaskarżonego orzeczenia, jak też w sprawach o ważność aktu prawnego z jego udziałem sporządzonego lub przez niego rozpoznanego oraz w sprawach, w których występował jako prokurator; 7)w których brał udział w rozstrzyganiu sprawy w organach administracji publicznej. Powody wyłączenia trwają także po ustaniu uzasadniającego je małżeństwa, przysposobienia, opieki lub kurateli. Niezależnie od wymienionych przyczyn sąd wyłącza sędziego na jego żądanie lub na wniosek strony, jeżeli istnieje okoliczność tego rodzaju, że mogłaby wywołać uzasadnioną wątpliwość co do jego bezstronności w danej sprawie. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku. Wniosek o wyłączenie sędziego strona zgłasza na piśmie lub ustnie do protokołu posiedzenia w sądzie, w którym sprawa się toczy, uprawdopodabniając przyczyny wyłączenia. Do czasu rozstrzygnięcia sprawy o wyłączenie sędzia może spełniać tylko czynności niecierpiące zwłoki.
48
Brak reprezentacji Dla strony niemającej zdolności procesowej, która nie ma przedstawiciela ustawowego, jak również dla strony niemającej organu powołanego do jej reprezentowania, sąd na wniosek strony przeciwnej ustanowi kuratora, jeżeli strona ta podejmuje przeciwko drugiej stronie czynność niecierpiącą zwłoki. Postanowienie sądu może zapaść na posiedzeniu niejawnym. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
49
Pełnomocnictwo może być:
Strony i ich organy lub przedstawiciele ustawowi mogą działać przed sądem osobiście lub przez pełnomocników. Pełnomocnikiem strony może być adwokat lub radca prawny, a ponadto inny skarżący lub uczestnik postępowania, jak również rodzice, małżonek, rodzeństwo lub zstępni strony oraz osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia, a także inne osoby, jeżeli przewidują to przepisy szczególne. Pełnomocnikiem osoby prawnej lub przedsiębiorcy, w tym nieposiadającego osobowości prawnej, może być również pracownik tej jednostki albo jej organu nadrzędnego. Dotyczy to również państwowych i samorządowych jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej. Osoba prawna lub zarząd spółki partnerskiej świadczący na podstawie odrębnych przepisów pomoc prawną przedsiębiorcy, osobie prawnej lub innej jednostce organizacyjnej, mogą udzielić pełnomocnictwa procesowego - w imieniu podmiotu, któremu świadczą pomoc prawną - adwokatowi lub radcy prawnemu, jeżeli zostały do tego upoważnione przez ten podmiot Pełnomocnictwo może być: ogólne - do prowadzenia spraw przed sądami administracyjnymi; do prowadzenia poszczególnych spraw; 3) do niektórych tylko czynności w postępowaniu. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
50
Wojewódzkiego sądu administracyjnego
wykład 10 Orzeczenia Wojewódzkiego sądu administracyjnego Celem pierwszej części kursu jest wyjaśnienie podstawowych pojęć nauki o prawie oraz opisanie procesu tworzenia i stosowania „prawa”. Po zapoznaniu się z treścią wykładu i wykonaniu ćwiczeń uczestnik kursu powinien opisać etapy procesu legislacyjnego jak również wpływ prawa na życie społeczne. Prawo reguluje stosunki społeczne - co polega na tym, że wyróżnia pewne określone kategorie podmiotów „graczy”, którzy muszą zachowywać się według wyznaczonych reguł (w języku nauk o prawie – „norm”), dokonując opisanych czynności w celu wywołania pożądanych skutków w rzeczywistości społecznej. W efekcie – dzięki ustanowieniu „prawa” – stypizowane są warunki doprowadzenia do stanów zamierzonych a w razie konfliktu co do ustanowienia, zmiany czy zniesienia wzajemnych zobowiązań i uprawnień podmiotów prawa, można go rozstrzygnąć na gruncie obowiązujących reguł. Po wprowadzeniu podstawowych pojęć nauki o prawie, przejdziemy o przedstawienia „graczy” – typów podmiotów prawa i następnie „czynności prawnych” po czym szczegółowo zostaną omówione czynności obrotu gospodarczego. Pojęcia „prawo’ „norma” „przepis” „źródło prawa’ są pojęciami wieloznacznymi i nawet na gruncie nauk o prawie można je rozmaicie definiować, co więcej pojęcia te często są stosowane niekonsekwentnie przez autorów zajmujących się szczegółowymi dziedzinami prawa, (np. słowo „norma” jest używana zamiennie ze słowem „przepis”). Podobnie sprawa się ma z pojęciem źródła prawa, które posiada kilka znaczeń, w tym opracowaniu zajmować się będziemy „źródłami obowiązywania prawa”. W tym kursie wskazanym terminom zostaną wybrane i przyporządkowane konkretne definicje, które nie są oczywiście jednymi obecnymi w literaturze przedmiotu. LITERATURA Wstęp do prawoznawstwa / Józef Nowacki, Zygmunt Tobor, Katowice, Naukowa Oficyna Wydawnicza Elementy prawa Wojciech Kocot red. Warszawa, Difin Prawo dla ekonomistów Bogusława Gnela red. Wydawnictwo AE
51
Wyrok uchylający zaskarżoną decyzję /podstawa prawna/
Art. 145. § 1. Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: 1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi: a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;
52
Wyrok stwierdzający nieważność zaskarżonej decyzji /podstawa prawna/
Art. 145. § 1. Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: 2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;
53
Wyrok stwierdzający wydanie zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa
Art. 145. § 1. Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: 3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.
54
Wyrok oddalający skargę /podstawa prawna/
Art. 151. W razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala Oddalenie skargi na niezgodność decyzji z prawem zamyka organowi administracyjnemu drogę do stwierdzenia nieważności decyzji, ze względu na związanie go oceną prawną zawartą w wyroku sądu, a próby stwierdzenia nieważności decyzji rozpoznawanej już wcześniej przez Sąd (oddalający skargę na niezgodność tej decyzji z prawem) są w istocie w odniesieniu do przedmiotu rozstrzygnięcia sądowego, niedopuszczalną ingerencją w prawomocne orzeczenie sądu. IV SA 1816/03 VII SA/Wa 1997/07
55
Związanie organu wyrokiem
wykład 11 Związanie organu wyrokiem Celem pierwszej części kursu jest wyjaśnienie podstawowych pojęć nauki o prawie oraz opisanie procesu tworzenia i stosowania „prawa”. Po zapoznaniu się z treścią wykładu i wykonaniu ćwiczeń uczestnik kursu powinien opisać etapy procesu legislacyjnego jak również wpływ prawa na życie społeczne. Prawo reguluje stosunki społeczne - co polega na tym, że wyróżnia pewne określone kategorie podmiotów „graczy”, którzy muszą zachowywać się według wyznaczonych reguł (w języku nauk o prawie – „norm”), dokonując opisanych czynności w celu wywołania pożądanych skutków w rzeczywistości społecznej. W efekcie – dzięki ustanowieniu „prawa” – stypizowane są warunki doprowadzenia do stanów zamierzonych a w razie konfliktu co do ustanowienia, zmiany czy zniesienia wzajemnych zobowiązań i uprawnień podmiotów prawa, można go rozstrzygnąć na gruncie obowiązujących reguł. Po wprowadzeniu podstawowych pojęć nauki o prawie, przejdziemy o przedstawienia „graczy” – typów podmiotów prawa i następnie „czynności prawnych” po czym szczegółowo zostaną omówione czynności obrotu gospodarczego. Pojęcia „prawo’ „norma” „przepis” „źródło prawa’ są pojęciami wieloznacznymi i nawet na gruncie nauk o prawie można je rozmaicie definiować, co więcej pojęcia te często są stosowane niekonsekwentnie przez autorów zajmujących się szczegółowymi dziedzinami prawa, (np. słowo „norma” jest używana zamiennie ze słowem „przepis”). Podobnie sprawa się ma z pojęciem źródła prawa, które posiada kilka znaczeń, w tym opracowaniu zajmować się będziemy „źródłami obowiązywania prawa”. W tym kursie wskazanym terminom zostaną wybrane i przyporządkowane konkretne definicje, które nie są oczywiście jednymi obecnymi w literaturze przedmiotu. LITERATURA Wstęp do prawoznawstwa / Józef Nowacki, Zygmunt Tobor, Katowice, Naukowa Oficyna Wydawnicza Elementy prawa Wojciech Kocot red. Warszawa, Difin Prawo dla ekonomistów Bogusława Gnela red. Wydawnictwo AE
56
Wyrok /konsekwencje dla organu/
Art. 153. Ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność było przedmiotem zaskarżenia.
57
zakres związania organu wyrokiem WSA /ocena prawna/
może dotyczyć zarówno stanu faktycznego, I SA/Bk 277/09 I SA/Gd 909/08 I SA/Go 681/08 wykładni przepisów prawa materialnego I SA/Bk 277/09 I SA/Gd 909/08 I SA/Go 681/08 Ocena Prawna wykładni przepisów procesowego, I SA/Bk 277/09 I SA/Gd 909/08 I SA/Go 681/08 prawidłowości korzystania z uznania administracyjnego, I SA/Bk 277/09 kwestii zastosowania określonego przepisu prawa jako podstawy do wydania właśnie takiej decyzji. I SA/Bk 277/09 I SA/Gd 909/08 ocena prawna pozostająca w związku z rozpatrywaną sprawą, /a nie wykładnią in abstracto/. I SA/Go 676/08 I SA/Go 681/08
58
wskazania co do dalszego postępowania
zakres związania organu wyrokiem WSA /wskazania co do dalszego postępowania/ wskazania co do dalszego postępowania konsekwencje oceny prawnejI SA/Gd 909/08 I SA/Gd 635/08 sposobu działania w toku ponownego rozpoznania sprawyI SA/Gd 909/08 I SA/Gd 635/08 wskazanie kierunku, w którym powinno zmierzać przyszłe postępowanie dla uniknięcia wadliwości I SA/Gd 909/08 I SA/Gd 635/08
59
zakres związania organu ustaleniami WSA /postępowania przyszłe/
postępowanie sądowoadministracyjne postępowanie administracyjne, w którym zapadło zaskarżone rozstrzygnięcie administracyjne przyszłe postępowanie administracyjne, w sprawie stwierdzenia nieważności aktu Jak głęboko sięga zakres związania organu oceną prawną I SA/Łd 1230/08 wznowienia postępowania administracyjnego, ewentualne przyszłe postępowanie sądowoadministracyjne, także przed NSA w przypadku ewentualnego rozpoznawania skargi kasacyjnej od ponownego wyroku sądu pierwszej instancji
60
POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE
Wykład Dr Kamilla Kurczewska Katedra Prawa Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 60
61
Zakres czynności sądu – kasatoryjny model orzekania
Art. 133. § 1. Sąd wydaje wyrok po zamknięciu rozprawy na podstawie akt sprawy, chyba że organ nie wykonał obowiązku, o którym mowa w art. 54 § 2. Wyrok może być wydany na posiedzeniu niejawnym w postępowaniu uproszczonym albo jeżeli ustawa tak stanowi. Czy sąd ma obowiązek uwzględnić zmiany stanu faktycznego, które nastąpiły po wydaniu decyzji przez organ nie Czy sąd ma obowiązek uwzględnić zmiany stanu prawnego, które nastąpiły po wydaniu decyzji przez organ nie
62
Postanowienie o odrzuceniu skargi
Sąd odrzuca skargę: 1) jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego; 2) wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia; 3) gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi; 4) jeżeli sprawa objęta skargą pomiędzy tymi samymi stronami jest w toku lub została już prawomocnie osądzona; 5) jeżeli jedna ze stron nie ma zdolności sądowej albo jeżeli skarżący nie ma zdolności procesowej, a nie działa za niego przedstawiciel ustawowy albo jeżeli w składzie organów jednostki organizacyjnej będącej stroną skarżącą zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie; 6) jeżeli z innych przyczyn wniesienie skargi jest niedopuszczalne. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
63
Wyrok oddalający skargę /podstawa prawna/
Art. 151. W razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala Oddalenie skargi na niezgodność decyzji z prawem zamyka organowi administracyjnemu drogę do stwierdzenia nieważności decyzji, ze względu na związanie go oceną prawną zawartą w wyroku sądu, a próby stwierdzenia nieważności decyzji rozpoznawanej już wcześniej przez Sąd (oddalający skargę na niezgodność tej decyzji z prawem) są w istocie w odniesieniu do przedmiotu rozstrzygnięcia sądowego, niedopuszczalną ingerencją w prawomocne orzeczenie sądu. IV SA 1816/03 VII SA/Wa 1997/07
64
Wyrok uchylający zaskarżoną decyzję /podstawa prawna/
Art. 145. § 1. Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: 1) uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi: a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy;
65
Wyrok stwierdzający nieważność zaskarżonej decyzji /podstawa prawna/
Art. 145. § 1. Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: 2) stwierdza nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach;
66
Wyrok stwierdzający wydanie zaskarżonej decyzji z naruszeniem prawa
Art. 145. § 1. Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: 3) stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach.
67
Wyrok w sprawie aktu lub interpretacji
Sąd, uwzględniając skargę na akt lub czynność, oraz interpretację prawa podatkowego, uchyla ten akt lub interpretację albo stwierdza bezskuteczność czynności. sąd może również w wyroku uznać uprawnienie lub obowiązek wynikające z przepisów prawa Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
68
Wyrok stwierdzający nieważność zaskarżonej uchwały lub aktu prawa miejscowego /podstawa prawna/
Art. 147. § 1. Sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności. Art. 91 USG 1. Uchwała lub zarządzenie organu gminy sprzeczne z prawem są nieważne. Art. 79 USP 1. Uchwała organu powiatu sprzeczna z prawem jest nieważna. Art. 82 USW 1. Uchwała organu samorządu województwa sprzeczna z prawem jest nieważna.
69
Wyrok stwierdzający wydanie zaskarżonej uchwały lub aktu prawa miejscowego z naruszeniem prawa/podstawa prawna 1/ Art. 147. § 1. Sąd uwzględniając skargę na uchwałę lub akt, o których mowa w art. 3 § 2 pkt 5 i 6, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności. Art. 91 USG 4. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały lub zarządzenia, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę lub zarządzenie wydano z naruszeniem prawa.. Art. 79 USP 4. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa. Art. 82 USW 5. W przypadku nieistotnego naruszenia prawa organ nadzoru nie stwierdza nieważności uchwały, ograniczając się do wskazania, iż uchwałę wydano z naruszeniem prawa.
70
Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie
Wyrok stwierdzający wydanie zaskarżonej uchwały lub aktu prawa miejscowego z naruszeniem prawa/podstawa prawna 2/ Art. 94. USG 1. Nie stwierdza się nieważności uchwały lub zarządzenia organu gminy po upływie jednego roku od dnia ich podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały lub zarządzenia w terminie określonym w art. 90 ust. 1, albo jeżeli są one aktem prawa miejscowego. 2. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały lub zarządzenia z powodu upływu terminu określonego w ust. 1, a istnieją przesłanki stwierdzenia nieważności, sąd administracyjny orzeka o ich niezgodności z prawem. Uchwała lub zarządzenie tracą moc prawną z dniem orzeczenia o ich niezgodności z prawem. Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego co do skutków takiego orzeczenia stosuje się odpowiednio. Art. 82.USP 1. Nie stwierdza się nieważności uchwały organu powiatu po upływie 1 roku od dnia jej podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały w terminie, o którym mowa w art. 78 ust. 1, albo jeżeli uchwała jest aktem prawa miejscowego. 2. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały z powodu upływu terminu określonego w ust. 1, a istnieją przesłanki stwierdzenia nieważności, sąd administracyj ny orzeka niezgodności uchwały z prawem. Uchwała taka traci moc prawną z dniem orzeczenia o jej niezgodności z prawem. Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego co do skutków takiego orzeczenia stosuje się odpowiednio. Art. 83.USW 1. Nie stwierdza się nieważności uchwały organu samorządu województwa po upływie jednego roku od dnia jej podjęcia, chyba że uchybiono obowiązkowi przedłożenia uchwały w terminie określonym w art. 81, albo jeżeli uchwała jest aktem prawa miejscowego. 2. Jeżeli nie stwierdzono nieważności uchwały z powodu upływu terminu określonego w ust. 1, a istnieją przesłanki stwierdzenia nieważności, sąd administracyjny orzeka o niezgodności uchwały z prawem. Uchwała taka traci moc prawną z dniem orzeczenia o jej niezgodności z prawem. Przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego co do skutków takiego orzeczenia stosuje się odpowiednio. Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie
71
Los rozstrzygnięć spraw indywidualnych wydanych na podstawie uchwały lub aktu
Art. 147. § 2. Rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych, wydane na podstawie uchwały lub aktu, o których mowa w § 1, podlegają wzruszeniu w trybie określonym w postępowaniu administracyjnym albo w postępowaniu szczególnym.
72
Nakazanie podjęcia aktu lub czynności
Sąd, uwzględniając skargę na bezczynność organów zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub interpretacji lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
73
Od momentu jej uchylenia Decyzji od momentu jej wydania
skutki poszczególnych typów rozstrzygnięć wojewódzkiego sądu administracyjnego postanowienie o odrzuceniu skargi zaskarżona Decyzja skutki Decyzji Wyrok oddalający skargę zaskarżona Decyzja skutki Decyzji Wyrok Uchylający decyzję skutki Decyzji Od momentu jej uchylenia Zaskarżona Decyzja Roszczenie o odszkodowanie Odrzucenie skargi: Sąd odrzuca skargę ze względów formalnych: np. jeżeli sprawa nie należy do właściwości sądu administracyjnego; wniesioną po upływie terminu do jej wniesienia; gdy nie uzupełniono w wyznaczonym terminie braków formalnych skargi. Sąd odrzuca skargę postanowieniem. Uwzględnienie skargi: 1. Sąd uwzględniając skargę na decyzję lub postanowienie: uchyla decyzję lub postanowienie w całości albo w części, jeżeli stwierdzi: a) naruszenie prawa materialnego, które miało wpływ na wynik sprawy, b) naruszenie prawa dające podstawę do wznowienia postępowania administracyjnego, c) inne naruszenie przepisów postępowania, jeżeli mogło ono mieć istotny wpływ na wynik sprawy; 2. Sąd uwzględniając skargę na decyzje lub postanowienie ma obowiązek stwierdzić nieważność decyzji lub postanowienia w całości lub w części, jeżeli zachodzą przyczyny określone w art. 156 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach; 3. Sąd stwierdza wydanie decyzji lub postanowienia z naruszeniem prawa, jeżeli zachodzą przyczyny określone w Kodeksie postępowania administracyjnego lub w innych przepisach, to znaczy wtedy gdy z jakichś powodów nie można stwierdzić nieważności lub uchylić decyzji, choć narusza ona prawo 4. Sąd uwzględniając skargę na uchwałę organów samorządu lub akt prawa miejscowego, stwierdza nieważność tej uchwały lub aktu w całości lub w części albo stwierdza, że zostały wydane z naruszeniem prawa, jeżeli przepis szczególny wyłącza stwierdzenie ich nieważności. Rozstrzygnięcia w sprawach indywidualnych, wydane na podstawie tej uchwały lub aktu, podlegają wzruszeniu w trybie określonym w postępowaniu administracyjnym albo w postępowaniu szczególnym. 5. Sąd uwzględniając skargę jednostki samorządu terytorialnego na akt nadzoru uchyla ten akt. 6. Sąd uwzględniając skargę na bezczynność organów zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu lub dokonania czynności lub stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa. Nieuwzględnienie skargi W razie nieuwzględnienia skargi sąd skargę oddala wyrokiem. Sąd rozstrzyga sprawę wyrokiem, wydanym po zamknięciu rozprawy. Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną. Sąd nie może wydać orzeczenia na niekorzyść skarżącego, chyba że stwierdzi naruszenie prawa skutkujące stwierdzeniem nieważności zaskarżonego aktu lub czynności. Sąd stosuje przewidziane ustawą środki w celu usunięcia naruszenia prawa w stosunku do aktów lub czynności wydanych lub podjętych we wszystkich postępowaniach prowadzonych w granicach sprawy, której dotyczy skarga, jeżeli jest to niezbędne dla końcowego jej załatwienia. Wyrok Stwierdzający nieważność decyzji Zaskarżona Decyzja Roszczenie o odszkodowanie skutki Decyzji od momentu jej wydania Wyrok o stwierdzeniu wydania z decyzji z naruszeniem prawa zaskarżona Decyzja skutki Decyzji Roszczenie o odszkodowanie
74
Obowiązki organu po wydaniu wyroku przez sąd administracyjny
wykład 12 Obowiązki organu po wydaniu wyroku przez sąd administracyjny Celem pierwszej części kursu jest wyjaśnienie podstawowych pojęć nauki o prawie oraz opisanie procesu tworzenia i stosowania „prawa”. Po zapoznaniu się z treścią wykładu i wykonaniu ćwiczeń uczestnik kursu powinien opisać etapy procesu legislacyjnego jak również wpływ prawa na życie społeczne. Prawo reguluje stosunki społeczne - co polega na tym, że wyróżnia pewne określone kategorie podmiotów „graczy”, którzy muszą zachowywać się według wyznaczonych reguł (w języku nauk o prawie – „norm”), dokonując opisanych czynności w celu wywołania pożądanych skutków w rzeczywistości społecznej. W efekcie – dzięki ustanowieniu „prawa” – stypizowane są warunki doprowadzenia do stanów zamierzonych a w razie konfliktu co do ustanowienia, zmiany czy zniesienia wzajemnych zobowiązań i uprawnień podmiotów prawa, można go rozstrzygnąć na gruncie obowiązujących reguł. Po wprowadzeniu podstawowych pojęć nauki o prawie, przejdziemy o przedstawienia „graczy” – typów podmiotów prawa i następnie „czynności prawnych” po czym szczegółowo zostaną omówione czynności obrotu gospodarczego. Pojęcia „prawo’ „norma” „przepis” „źródło prawa’ są pojęciami wieloznacznymi i nawet na gruncie nauk o prawie można je rozmaicie definiować, co więcej pojęcia te często są stosowane niekonsekwentnie przez autorów zajmujących się szczegółowymi dziedzinami prawa, (np. słowo „norma” jest używana zamiennie ze słowem „przepis”). Podobnie sprawa się ma z pojęciem źródła prawa, które posiada kilka znaczeń, w tym opracowaniu zajmować się będziemy „źródłami obowiązywania prawa”. W tym kursie wskazanym terminom zostaną wybrane i przyporządkowane konkretne definicje, które nie są oczywiście jednymi obecnymi w literaturze przedmiotu. LITERATURA Wstęp do prawoznawstwa / Józef Nowacki, Zygmunt Tobor, Katowice, Naukowa Oficyna Wydawnicza Elementy prawa Wojciech Kocot red. Warszawa, Difin Prawo dla ekonomistów Bogusława Gnela red. Wydawnictwo AE
75
Co to znaczy „niewykonanie wyroku”
II SAB/Ol 16/08 niewydanie w określonym terminie aktu lub niedokonanie, określonych przez sąd czynności procesowych. Dotyczy to zarówno obowiązków objętych sentencją wyroku jak też wskazań zawartych w jego uzasadnieniu. II SAB/Ol 16/08 nierespektowanie przy ponownym rozstrzyganiu sprawy oceny prawnej czy wskazań sąduco do dalszego postępowania wyrażonych w wyroku Sądu uchylającym wcześniej I OSK 154/08 Niewykonanie wyroku w części dotyczącej zwrotu zasądzonych na rzecz strony skarżącej kosztów postępowania nie jest podstawą do podjęcia środków dyscyplinujących
76
Postępowanie dyscyplinujące organ - wymierzenie grzywny /podstawa prawna/
Art. 154. § 1. W razie niewykonania wyroku uwzględniającego skargę na bezczynność oraz w razie bezczynności organu po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność aktu lub czynności strona, po uprzednim pisemnym wezwaniu właściwego organu do wykonania wyroku lub załatwienia sprawy, może wnieść skargę w tym przedmiocie żądając wymierzenia temu organowi grzywny § 6. Grzywnę, o której mowa w § 1, wymierza się do wysokości dziesięciokrotnego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie odrębnych przepisów. Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności.
77
Postępowanie dyscyplinujące organ - wymierzenie grzywny /postępowanie/
Inicjatywa: Etap postępowania przed organem reakcja Wezwanie skarżącego do wykonania wyroku Wykonanie wyroku Zakres badań: Niewykonanie wyroku Okoliczność niewykonania wyroku Etap postępowania przed sądem rozstrzygnięcie Skarga na bezczynność Skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie, chyba że skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. Przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy, przewidziany w ustawie. Jeżeli ustawa nie przewiduje środków zaskarżenia w sprawie będącej przedmiotem skargi, skargę na akty lub czynności, można wnieść po uprzednim wezwaniu na piśmie właściwego organu - w terminie czternastu dni od dnia, w którym skarżący dowiedział się lub mógł się dowiedzieć o wydaniu aktu lub podjęciu innej czynności - do usunięcia naruszenia prawa. Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. W tych przypadkach, skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpowiedzi organu na wezwanie do usunięcia naruszenia prawa, a jeżeli organ nie udzielił odpowiedzi na wezwanie, w terminie sześćdziesięciu dni od dnia wniesienia wezwania o usunięcie naruszenia prawa. Prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich mogą wnieść skargę w terminie sześciu miesięcy od dnia doręczenia stronie rozstrzygnięcia w sprawie indywidualnej, a w pozostałych przypadkach w terminie sześciu miesięcy od dnia wejścia w życie aktu lub podjęcia innej czynności uzasadniającej wniesienie skargi. Skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie lub bezczynność są przedmiotem skargi. Organ, przekazuje skargę sądowi wraz z aktami sprawy i odpowiedzią na skargę w terminie trzydziestu dni od dnia jej wniesienia. Organ, którego działanie lub bezczynność zaskarżono, może w zakresie swojej właściwości uwzględnić skargę w całości do dnia rozpoczęcia rozprawy. W razie niezastosowania się do obowiązków, sąd na wniosek skarżącego może orzec o wymierzeniu organowi grzywny Postanowienie może być wydane na posiedzeniu niejawnym Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności. W razie wniesienia skargi organ, który wydał decyzję lub postanowienie, lub dokonał zaskarżonego aktu może wstrzymać ich wykonanie , z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części, chyba że zachodzą przesłanki, od których w postępowaniu administracyjnym uzależnione jest nadanie decyzji lub postanowieniu rygoru natychmiastowej wykonalności albo, gdy ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania; Po przekazaniu sądowi skargi sąd może na wniosek skarżącego wydać postanowienie o wstrzymaniu wykonania w całości lub w części aktu lub czynności, jeżeli zachodzi niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody lub spowodowania trudnych do odwrócenia skutków, z wyjątkiem przepisów prawa miejscowego, które weszły w życie, chyba że ustawa szczególna wyłącza wstrzymanie ich wykonania. Postanowienia w sprawie wstrzymania aktu lub czynności wydane, sąd może zmienić lub uchylić w każdym czasie w razie zmiany okoliczności. Postanowienie o ukaraniu grzywną Zakres badań: Postanowienie o odmowie ukarania grzywną bezczynności po wyroku uwzględniającym skargę na bezczynność bezczynności po wyroku uchylającym lub stwierdzającym nieważność decyzji pisemne wezwanie organu do wykonania wyroku
78
Postępowanie dyscyplinujące organ - orzeczenie przez sąd w razie bezczynności organu /podstawa prawna/ Art. 154 § 2. Sąd, w przypadku, o którym mowa w § 1, może ponadto orzec o istnieniu lub nieistnieniu uprawnienia lub obowiązku, jeżeli pozwala na to charakter sprawy oraz niebudzące uzasadnionych wątpliwości okoliczności jej stanu faktycznego i prawnego. Inicjatywa rozstrzygnięcie Etap postępowania przed sądem Wniosek o wymierzenie grzywny złożony przez skarżącego Orzeczenie na podstawie skargi na czynność art. 3 par. 2 pkt 4 UPSA /Woś/ Zakres badań: „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie. Bezczynność organu Orzeczenie na podstawie skargi na bezczynność w zakresie art. 3 par. 2 pkt 4 UPSA /Woś/ Stan prawny /brak wątpliwości/ Stan faktyczny /brak wątpliwości/ Charakter sprawy Postanowienie o wymierzeniu grzywny /woś/
79
Postępowanie dyscyplinujące organ - wystąpienie sygnalizacyjne bezczynności organu /podstawa prawna/
Art. 155. § 1. W razie stwierdzenia w toku rozpoznawania sprawy istotnych naruszeń prawa lub okoliczności mających wpływ na ich powstanie, skład orzekający sądu może, w formie postanowienia, poinformować właściwe organy lub ich organy zwierzchnie o tych uchybieniach. § 2. Organ, który otrzymał postanowienie, obowiązany jest je rozpatrzyć i powiadomić w terminie trzydziestu dni sąd o zajętym stanowisku. Inicjatywa: rozstrzygnięcie postępowanie przed sądem skład orzekający sądu Postanowienie o przedstawieniu informacji organom własciwym lub zwierzchnim Zakres badań: „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie. istotne naruszeń prawa okoliczności mających wpływ na ich powstanie istotnych naruszeń prawa Inicjatywa: rozstrzygnięcie postępowanie przed organem organ Postanowienie – stanowisko w sprawie informacji Zakres badań: Wg informacji sądu
80
Roszczenie o odszkodowanie w w przypadku niewykonania /podstawa prawna/
Art. 154 § 4. Osobie, która poniosła szkodę wskutek niewykonania orzeczenia sądu, służy roszczenie o odszkodowanie na zasadach określonych w Kodeksie cywilnym. § 5. Odszkodowanie, o którym mowa w § 4, przysługuje od organu, który nie wykonał orzeczenia sądu. Jeżeli organ w terminie trzech miesięcy od dnia złożenia wniosku o odszkodowanie nie wypłacił odszkodowania uprawniony podmiot może wnieść powództwo do sądu powszechnego. „Prawo” w potocznym rozumieniu to zbiór reguł, które są uznawane za wiążące. Wyjaśnienia wymaga dlaczego zbiorowi reguł umownie przypisuje się cechę „obowiązywania”. O tym, że ten zbiór reguł jest uznawany za wiążący decyduje sposób ich opracowania, przyjęcia i ogłoszenia w specjalnej procedurze przez osoby do tego upoważnione. Stanowienie prawa. „Prawo’ jest stanowione w procesie legislacyjnym, opracowywane przez grupy ekspertów, następnie uchwalane przez Sejm – reprezentację narodu - w postaci ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Ustawy po podpisaniu przez prezydenta i ogłoszeniu w urzędowym publikatorze - Dzienniku Ustaw zaczynają obowiązywać po upływie wskazanego terminu. Po upływie wskazanego terminu nikt nie może powoływać się na nieznajomość opublikowanego prawa. Obowiązywanie prawa. „Prawo” obowiązuje na terytorium które jest objęte kompetencjami organów. Obowiązywanie oznacza, iż przekroczenie zakazów, nakazów lub też niespełnienie warunków wymaganych przez reguły odczytane z tekstów uznanych za źródła prawa spotyka się z sankcją w postaci doprowadzenia do zgodności z nakazami zakazami w drodze przymusu państwowego, bądź w przypadku niespełnienia warunków z sankcją w postaci bezskuteczności czynności. Stosowanie prawa. „Prawo” może być stosowane dobrowolnie lub też niedobrowolnie. Obywatele mogą zachowywać się zgodnie z prawem lub też gdy nie zachowują się tak – sądy lub organy administracji dokonują konkretyzacji reguł w indywidualnych przypadkach w wyrokach lub decyzjach, następnie za pomocą środków przymusu – egzekucji sadowej bądź administracyjnej – doprowadzają do stanu zgodności z orzeczeniem w konkretnej sprawie.
81
POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE
Wykład Dr Kamilla Kurczewska Katedra Prawa Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
82
Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego
Naczelny Sąd Administracyjny: 1) rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych, stosownie do przepisów ustawy; 2) podejmuje uchwały mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych; 3) podejmuje uchwały zawierające rozstrzygnięcie zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej; 4) rozstrzyga spory, o których mowa w art. 4; 5) rozpoznaje inne sprawy należące do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw. § 2. Do rozstrzygania sporów, o których mowa w art. 4, oraz do rozpoznawania innych spraw należących do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw stosuje się odpowiednio przepisy o postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym. Spory, o których mowa w art. 4, Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzyga na wniosek postanowieniem przez wskazanie organu właściwego do rozpoznania sprawy Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
83
PODSTAWY SKARGI KASACYJNEJ
Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie; 2)naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
84
WYMÓG ZASTĘPSTWA Art § 1. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, z zastrzeżeniem § 2 i 3. § 2. Przepisu § 1 nie stosuje się, jeżeli skargę kasacyjną sporządza sędzia, prokurator, notariusz, radca Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa albo profesor lub doktor habilitowany nauk prawnych, będący stroną, jej przedstawicielem lub pełnomocnikiem albo jeżeli skargę kasacyjną wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich. § 3. Skarga kasacyjna może być sporządzona przez: 1) doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; 2) rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej.
85
WYMOGI FORMALNE PISMA PROCESOWEGO - SKARGI KASACYJNEJ
Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
86
TRYB WNIESIENIA SKARGI KASACYJNEJ
Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
87
Etap postępowania przed Wojewódzkim Sądem Administracyjnym
I etap przed sądem rozstrzygnięcie Skarga kasacyjna strony, Zakres badań: Postanowienie o odrzuceniu skargi Czy skarga została złożona w terminie Czy został opłacony wpis w sprawach administracyjnych Przekazanie akt i skargi NSA Czy skarga zawiera wszystkie elementy Czy skarga została sporządzona przez adwokata/radcę prawnego Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku. Czy braki skargi zostały usunięte
88
Etap postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym
II etap przed sądem rozstrzygnięcie Skarga kasacyjna strony, Zakres badań: Postanowienie o odrzuceniu skargi Czy skarga została złożona w terminie Czy został opłacony wpis w sprawach administracyjnych Wyrok uchylający zaskarżony wyrok i skierowujący sprawę do ponownego rozpoznania Czy skarga zawiera wszystkie elementy Czy skarga została sporządzona przez adwokata/radcę prawnego Wyrok oddalający skargę kasacyjną Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku. Czy postępowanie sądu I instancji jest zgodne z prawem procesowym Czy wyrok sądu I instancji est zgodny z prawem materialnym
89
TRYB ROZPOZNAWANIA SKARGI KASACYJNEJ
Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. Strony mogą przytaczać nowe uzasadnienie podstaw kasacyjnych. § 2. Nieważność postępowania zachodzi: 1) jeżeli droga sądowa była niedopuszczalna; 2) jeżeli strona nie miała zdolności sądowej lub procesowej, organu powołanego do jej reprezentowania lub przedstawiciela ustawowego, albo gdy pełnomocnik strony nie był należycie umocowany; 3) jeżeli w tej samej sprawie toczy się postępowanie wcześniej wszczęte przed sądem administracyjnym albo jeżeli sprawa taka została już prawomocnie osądzona; 4) jeżeli skład sądu orzekającego był sprzeczny z przepisami prawa albo jeżeli w rozpoznaniu sprawy brał udział sędzia wyłączony z mocy ustawy; 5) jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw; 6) jeżeli wojewódzki sąd administracyjny orzekł w sprawie, w której jest właściwy Naczelny Sąd Administracyjny. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
90
ODDALENIE SKARGI KASACYJNEJ
Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie mimo błędnego uzasadnienia odpowiada prawu Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
91
UWZGLĘDNIENIE SKARGI KASACYJNEJ
Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
92
ZAGADNIENIE PRAWNE PRZY ROZPATRYWANIU SKARGI KASACYJNEJ
Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
93
ORZECZENIE MERYTORYCZNE PRZY ROZPATRYWANIU SKARGI KASACYJNEJ
Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
94
POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE
Wykład Dr Kamilla Kurczewska Katedra Prawa Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
95
PRAWO POMOCY Prawo pomocy może być przyznane stronie na jej wniosek złożony przed wszczęciem postępowania lub w toku postępowania. Wniosek ten wolny jest od opłat sądowych. Przyznanie prawa pomocy przed lub w toku postępowania rozpoznawczego obejmuje także postępowanie egzekucyjne. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
96
PRAWO POMOCY Prawo pomocy obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego stanowi uprawnienie strony do udzielenia pełnomocnictwa wyznaczonemu adwokatowi, radcy prawnemu, doradcy podatkowemu lub rzecznikowi patentowemu bez ponoszenia przez nią wynagrodzenia i wydatków adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
97
Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje:
PRAWO POMOCY Przyznanie prawa pomocy osobie fizycznej następuje: 1) w zakresie całkowitym - gdy osoba ta wykaże, że nie jest w stanie ponieść jakichkolwiek kosztów postępowania; 2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Osobie prawnej, a także innej jednostce organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej, prawo pomocy może być przyznane: 1) w zakresie całkowitym - gdy wykaże, że nie ma żadnych środków na poniesienie jakichkolwiek kosztów postępowania; 2) w zakresie częściowym - gdy wykaże, że nie ma dostatecznych środków na poniesienie pełnych kosztów postępowania. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
98
TRYB PRZYZNAWANIA PRAWA POMOCY
Wniosek o przyznanie prawa pomocy powinien zawierać oświadczenie strony obejmujące dokładne dane o stanie majątkowym i dochodach, a jeżeli wniosek składa osoba fizyczna, ponadto dokładne dane o stanie rodzinnym oraz oświadczenie strony o niezatrudnieniu lub niepozostawaniu w innym stosunku prawnym z adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym lub rzecznikiem patentowym. Wniosek składa się na urzędowym formularzu według ustalonego wzoru Rozpoznawanie wniosków o przyznanie prawa pomocy należy do wojewódzkiego sądu administracyjnego, w którym sprawa ma się toczyć lub już się toczy. Strona, która nie ma miejsca zamieszkania, pobytu lub siedziby na obszarze właściwości sądu, może złożyć wniosek w innym wojewódzkim sądzie administracyjnym. Wniosek ten przesyła się niezwłocznie do sądu właściwego Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
99
POSTĘPOWANIE SĄDOWO-ADMINISTRACYJNE
Wykład 7 Dr Kamilla Kurczewska Katedra Prawa Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie
100
POSTĘPOWANIE MEDIACYJNE
CEL Celem postępowania mediacyjnego jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa Na wniosek skarżącego lub organu, złożony przed wyznaczeniem rozprawy, może być przeprowadzone postępowanie mediacyjne, którego celem jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa. Postępowanie mediacyjne może być prowadzone mimo braku wniosku stron o przeprowadzenie takiego postępowania. Postępowanie mediacyjne prowadzi sędzia lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału. Posiedzenie mediacyjne odbywa się z udziałem stron. Na podstawie ustaleń dokonanych w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji. Na akt wydany na podstawie wyżej wskazanych ustaleń, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w sprawie na akt lub czynność, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne. Jeżeli skarga na akt lub czynność wydane lub podjęte na podstawie ustaleń, nie zostanie wniesiona albo skarga ta zostanie oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne. Sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli: 1) decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania; 2) strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy. W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.
101
POSTĘPOWANIE MEDIACYJNE
Na wniosek skarżącego lub organu, złożony przed wyznaczeniem rozprawy, może być przeprowadzone postępowanie mediacyjne, którego celem jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa. Postępowanie mediacyjne może być prowadzone mimo braku wniosku stron o przeprowadzenie takiego postępowania. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
102
POSTĘPOWANIE MEDIACYJNE
Postępowanie mediacyjne prowadzi sędzia lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału. Posiedzenie mediacyjne odbywa się z udziałem stron. Z przebiegu posiedzenia mediacyjnego spisuje się protokół, w którym zamieszcza się stanowiska stron, a w szczególności dokonane przez strony ustalenia co do sposobu załatwienia sprawy. Protokół podpisuje prowadzący postępowanie mediacyjne oraz strony. Na podstawie ustaleń dokonanych w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji. Jeżeli strony nie dokonają ustaleń co do sposobu załatwienia sprawy, podlega ona rozpoznaniu przez sąd. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
103
POSTĘPOWANIE MEDIACYJNE
Na akt wydany na podstawie ustaleń, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w sprawie na akt lub czynność, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne. Jeżeli skarga na akt lub czynność wydane lub podjęte na podstawie ustaleń, nie zostanie wniesiona albo skarga ta zostanie oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
104
POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE
CEL Celem postępowania uproszczonego jest zaoszczędzenie pracy sądowi – i orzekanie w składzie jednego sędziego bez wyznaczania rozprawy w sprawach prostych (zdaniem ustawodawcy) Na wniosek skarżącego lub organu, złożony przed wyznaczeniem rozprawy, może być przeprowadzone postępowanie mediacyjne, którego celem jest wyjaśnienie i rozważenie okoliczności faktycznych i prawnych sprawy oraz przyjęcie przez strony ustaleń co do sposobu jej załatwienia w granicach obowiązującego prawa. Postępowanie mediacyjne może być prowadzone mimo braku wniosku stron o przeprowadzenie takiego postępowania. Postępowanie mediacyjne prowadzi sędzia lub referendarz sądowy wyznaczony przez przewodniczącego wydziału. Posiedzenie mediacyjne odbywa się z udziałem stron. Na podstawie ustaleń dokonanych w postępowaniu mediacyjnym, organ uchyla lub zmienia zaskarżony akt albo wykonuje lub podejmuje inną czynność stosownie do okoliczności sprawy w zakresie swojej właściwości i kompetencji. Na akt wydany na podstawie wyżej wskazanych ustaleń, można wnieść skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia aktu albo wykonania lub podjęcia czynności. Skargę sąd rozpoznaje łącznie ze skargą wniesioną w sprawie na akt lub czynność, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne. Jeżeli skarga na akt lub czynność wydane lub podjęte na podstawie ustaleń, nie zostanie wniesiona albo skarga ta zostanie oddalona, sąd umarza postępowanie w sprawie, w której przeprowadzono postępowanie mediacyjne. Sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli: 1) decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania; 2) strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy. W trybie uproszczonym sąd rozpoznaje sprawy na posiedzeniu niejawnym w składzie jednego sędziego.
105
POSTĘPOWANIE UPROSZCZONE
Sprawa może być rozpoznana w trybie uproszczonym, jeżeli: 1) decyzja lub postanowienie są dotknięte wadą nieważności, o której mowa w art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego lub w innych przepisach albo wydane zostały z naruszeniem prawa dającym podstawę do wznowienia postępowania; 2) strona zgłosi wniosek o skierowanie sprawy do rozpoznania w trybie uproszczonym, a żadna z pozostałych stron w terminie czternastu dni od zawiadomienia o złożeniu wniosku nie zażąda przeprowadzenia rozprawy. Sprawa może być również rozpoznana w trybie uproszczonym w przypadku, o którym mowa w art. 55 § 2 - Jeżeli organ nie przekazał sądowi skargi mimo wymierzenia grzywny, sąd może na żądanie skarżącego rozpoznać sprawę na podstawie nadesłanego odpisu skargi, gdy stan faktyczny i prawny przedstawiony w skardze nie budzi uzasadnionych wątpliwości. Sąd rozpoznający sprawę w trybie uproszczonym może przekazać sprawę do rozpoznania na rozprawie. Od wydanego przez wojewódzki sąd administracyjny wyroku lub postanowienia kończącego postępowanie w sprawie przysługuje skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej. Skargę kasacyjną może wnieść strona, prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich po doręczeniu im odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Skargę kasacyjną można oprzeć na następujących podstawach: 1)naruszeniu prawa materialnego przez błędną jego wykładnię lub niewłaściwe zastosowanie, 2) naruszeniu przepisów postępowania, jeżeli uchybienie to mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Skarga kasacyjna powinna być sporządzona przez adwokata lub radcę prawnego, Skarga kasacyjna może być również sporządzona przez: doradcę podatkowego - w sprawach obowiązków podatkowych; rzecznika patentowego - w sprawach własności przemysłowej. Skarga kasacyjna powinna czynić zadość wymaganiom przepisanym dla pisma w postępowaniu sądowym oraz zawierać oznaczenie zaskarżonego orzeczenia ze wskazaniem czy jest ono zaskarżone w całości, czy w części, przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie, wniosek o uchylenie lub zmianę orzeczenia z oznaczeniem zakresu żądanego uchylenia lub zmiany. Skargę kasacyjną wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok lub postanowienie, w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia stronie odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Termin do wniesienia skargi kasacyjnej dla stron wiąże również prokuratora i Rzecznika Praw Obywatelskich. Jeżeli jednak orzeczenia nie doręcza się stronie prokurator i Rzecznik Praw Obywatelskich mogą w terminie trzydziestu dni od dnia wydania orzeczenia wystąpić o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia i wnieść skargę kasacyjną w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia odpisu orzeczenia z uzasadnieniem. Naczelny Sąd Administracyjny w razie uwzględnienia skargi kasacyjnej uchyla zaskarżone orzeczenie w całości lub w części i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania sądowi, który wydał orzeczenie, a gdyby sąd ten nie mógł rozpoznać jej w innym składzie innemu sądowi. Jeżeli przy rozpoznawaniu skargi kasacyjnej wyłoni się zagadnienie prawne budzące poważne wątpliwości, Naczelny Sąd Administracyjny może odroczyć rozpoznanie sprawy i przedstawić to zagadnienie do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów tego Sądu. Uchwała składu siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego jest w danej sprawie wiążąca. Jeżeli nie ma naruszeń przepisów postępowania, które mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy, a zachodzi jedynie naruszenie prawa materialnego, Naczelny Sąd Administracyjny może uchylić zaskarżone orzeczenie i rozpoznać skargę. W tym przypadku Sąd orzeka na podstawie stanu faktycznego przyjętego w zaskarżonym wyroku.
106
Dziękuję za uwagę Dr Kamilla Kurczewska, Katedra Prawa WSIiZ w Rzeszowie