Założenia profilaktyki i terapii zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży Rzeszów- 31 maja 2012.

Prezentacja na temat: "Założenia profilaktyki i terapii zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży Rzeszów- 31 maja 2012."— Zapis prezentacji:

1 Założenia profilaktyki i terapii zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży
Rzeszów- 31 maja 2012

2 Krąg instytucji zatroskanych o „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży”
Sąd rodzinny Zespół kuratorów Wydział Polityki Społecznej Woj. Centrum Zdrowia Publicznego Narodowy Fundusz Zdrowia Urząd Marszałkowski Starostwo powiatowe Urząd miejski Oddział psychiatryczny Poradnia zdrowia psychicznego Centrum profilaktyki i terapii uzależnień Pielęgniarka środowiskowa Poradnia psychologiczna NGOs Hospicjum dla dzieci EDUKACJA Przedszkole Szkoła podst. Szkoła średnia Szkoła specjalna Ośrodek szkolno-wychowawczy Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Poradnia wczesnego wspomagania rozwoju Ośr. Rehab.-Eduk.-Wych. OCHRONA ZDROWIA POMOC SPOŁECZNA PCPR Ośr pomocy społecznej Ośr. interwencji kryzysowej Ośr. wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie Pogotowie opiekuńcze-wychowawcze Środowiskowy dom samopomocy Dom dziecka

3 List Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia 31 X 2011

4 List Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia 31 X 2011
Jaka jest rzeczywista sytuacja na Podkarpaciu?

5 List Rzecznika Praw Dziecka do Ministra Zdrowia 31 X 2011
Co to znaczy, że zaburzenia psychiczne rozpoznawane w okresie rozwojowym rzadko ulegają remisjom? Co to są zaburzenia psychiczne u dzieci i młodzieży?

6 Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży
Definicja negatywna /medyczna/ - zdrowie psychiczne to brak symptomów choroby i zaburzeń psychicznych. Definicja pozytywna /WHO/ zdrowie psychiczne to stan dobrego samopoczucia, gdy osoba realizuje swoje indywidualne zdolności i potencjał rozwojowy z zaangażowaniem na rzecz wspólnoty, w której żyje. Nat Kendall-Taylor and Anna Mikulak, 2009 Mental health is a state of well-being in which an individual realizes his or her own abilities, can cope with the normal stresses of life, can work productively and is able to make a contribution to his or her community. In this positive sense, mental health is the foundation for individual well-being and the effective functioning of a community.

7 Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży
Poczucie więzi i przynależności w bezpiecznych granicach i rozwojowych wymaganiach

8 Zaburzenia psychiczne, czy trudne uczucia?
Złość Lęk Smutek

9 Ograniczenia poznawcze naszego umysłu wymusza pracę zespołową w terapii zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży Kiedy trudno nam zrozumieć rzeczywistość, dokonujemy uproszczeń i kawałkujemy ją. Ptak, czy królik?

10 Wielo-wymiarowość wymusza pracę zespołową w terapii zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży
Avatar 2D Avatar 3D Wielo-dyscyplinarność i wielo-resortowość jest potrzebna, ale trudniej jest rozumieć się wzajemnie i współdziałać.

11 Mózg, jak komputer w sieci
Osobowość Sieć społeczna

12 Wprowadzenie do rozumienia zaburzeń psychicznych
Dualizm korpuskularno-falowy światła Dualizm zjawisk psychicznych – mózg to narząd ciała ze swoistym metabolizmem biochemicznym i procesor przetwarzający informacje

13 Zaburzenie psychiczne
Nieprawidłowa budowa anatomiczna mózgu lub zakłócenie na poziomie biochemicznym /hardware/ Zaburzenie przeżywania, zniekształcenia poznawcze, dysfunkcjonalne podstawowe przekonania o sobie i świecie /software/

14 Profilaktyka i terapia zaburzeń psychicznych dzieci i młodzieży
Wczesne wspomaganie rozwoju, kinezyterapia, integracja sensoryczna… Leczenie biologiczne - farmakoterapia Wychowanie, uczenie i terapia psychologiczna – wzmacnianie więzi i rozbudzanie samoświadomości

15 Zaburzenia psychiczne dotyczące dzieci i młodzieży wg. ICD-10
Zaburzenia rozwojowe i choroby psychiczne Zaburzenia lękowe, odżywiania, emocji i zachowania F 4* Zaburzenia lękowe, stres pourazowy F5* Zaburzenia odżywiania F90 Zespół nadpobudliwości psychoruchowej /ADHD/ F91 Zaburzenia zachowania F92 Mieszane zaburzenia zachowania i emocji /dzieci dysforyczne i depresyjne/ F93 Zaburzenia emocjonalne /lęk separacyjny, lęk społeczny, rywalizacja w rodzeństwie/ F94 Zaburzenia funkcjonowania społecznego /mutyzm wybiórczy/ F95-98 Tiki, moczenie nocne, zanieczyszczanie się kałem, jąkanie F2* Schizofrenia dziecięca F3* Depresja dziecięca F7* Upośledzenie umysłowe. F8* Zaburzenia rozwoju psychicznego –(psychologicznego) Zaburzenia rozwoju mowy i języka Zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych /dysleksja, dysortografia, akalkulia/ Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych /dysgrafia/ Całościowe zaburzenia rozwoju Autyzm dziecięcy /upośledzenie umysłowe/ Zespół Aspergera /norma intelektualna/

16 Przegląd zaburzeń psychicznych u dzieci i młodzieży ICD-10
Okres życia Zaburzenia rozwojowe i choroby psychiczne Zaburzenia emocji i zachowania inne pod silnym wpływem kulturowym Małe dziecko i wiek przedszkolny Zaburzenia mowy Upośledzenie umysłowe Zaburzenia rozwojowe całościowe - autyzm Zespół Aspergera Zaburzenia emocjonalne: lęk separacyjny, lęk społeczny zaburzenie związane z rywalizacją w rodzeństwie Zaburzenia pod postacią somatyczną: bóle brzucha Mutyzm wybiórczy; enuresis /moczenie nocne/ encopresis Wiek wczesnoszkolny Nadpobudliwość psychoruchowa ADHD Tiki chroniczne Touretta Zaburzenia umiejętności szkolnych: dysleksja, dysortografia, dyskalkulia Tiki przejściowe Zaburzenia pod postacią somatyczną: bóle głowy Depresyjne zaburzenie zachowania Zaburzenia zachowania Zaburzenia adaptacyjne Stres pourazowy Dorastanie i adolescencja Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne Depresja Psychoza Lęk społeczny Zachowania opozycyjno-buntownicze Zaburzenia odżywiania: anoreksja; bulimia Zachowania ryzykowne: picie alkoholu, zażywanie narkotyków, samookaleczenia, próby samobójcze

17 Rodzina Dom dziecka Szkoła
Środowisko wychowawcze Rodzina Dom dziecka Szkoła PSYCHOTERAPIA TERAPIA Pomaganie na poziomie przeżywania „sensu” w obszarze świadomości i relacji interpersonalnych. Podejście komunikacyjne i systemowe. Pomaganie na poziomie jednostkowego organizmu. Podejście medyczne lub paramedyczne Dziecko z objawem, zachowaniem problemowym Interwencja Wywiad środowiskowy Nadzór

18 Rodzina Dom dziecka Szkoła
Środowisko wychowawcze Rodzina Dom dziecka Szkoła Terapia medyczna lub paramedyczna Pomoc psychologiczna Edukacja Psychoterapia Konsultacja rodzinna Sesja wsparcia psychospołecznego Konferencja grupy rodzinnej Konferencja instytucjonalno-rodzinna Diagnoza zaburzeń mózgu: psychiatryczna, neurologiczna, psychologiczna pedagogiczna integracja sensoryczna Terapia: leki, usprawnianie, kinezyterapia, stymulacja, wspomaganie rozwoju. Dziecko z objawem, zachowaniem problemowym Ochrona prawna Wywiad środowiskowy Nadzór

19 Postulaty dobrej praktyki
1. Wczesna diagnoza zaburzeń rozwojowych, dostosowanie wymagań i wspomaganie rozwoju /dzieci ze SPE, niepełnosprawnością/ 2. Dialogowe rozwiązywanie problemów dotyczących dzieci i młodzieży z zaangażowaniem rodziny i środowiska wychowawczego. Promocja pozytywnego rodzicielstwa. Umedycznienie problemu niewskazane. /fobia szkolna, dokuczanie, agresja - nauczanie indywidualne/. Status dziecka chorego, niepełnosprawnego, Kształcenie specjalne, SPE. Status dziecka zdrowego Sfera zaburzeń rozwojowych i chorób psychicznych Sfera problemów wychowawczych i emocjonalnych w systemach społecznych Przypadki 5sp tech Matk Zasiłek opiek

20

21 Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008

22 Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008

23 Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008

24 Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008 rozpowszechnienie chorób psychicznych
3,7 razy

25 Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008 poradnie zdrowia psychicznego
WZS PZPdz 2004 43,7% 19,8% 20,8% 2,6% 1,8% 8,5 % - zaburzenia rozwoju F8*

26 Raport o zdrowiu dzieci i młodzieży 2008 oddziały psychiatryczne dla dzieci
2005 39 % 20 % 11 % 9 % 6 %

27 Zaburzenia psychiczne dotyczące dzieci i młodzieży wg. ICD-10
Zaburzenia rozwojowe i choroby psychiczne Zaburzenia lękowe, odżywiania, emocji i zachowania 20 % 9 % F1* Zaburzenia od środków odurzających F 4* Zaburzenia lękowe, stres pourazowy F5* Zaburzenia odżywiania F90 Zespół nadpobudliwości psychoruchowej /ADHD/ F91 Zaburzenia zachowania F92 Mieszane zaburzenia zachowania i emocji /dzieci dysforyczne i depresyjne/ F93 Zaburzenia emocjonalne /lęk separacyjny, lęk społeczny, rywalizacja w rodzeństwie/ F94 Zaburzenia funkcjonowania społecznego /mutyzm wybiórczy/ F95-98 Tiki, moczenie nocne, jąkanie F2* Schizofrenia F3* Depresja dziecięca F7* Upośledzenie umysłowe. F8* Zaburzenia rozwoju psychicznego –(psychologicznego) Zaburzenia rozwoju mowy i języka Zaburzenia rozwoju umiejętności szkolnych /dysleksja, dysortografia, akalkulia/ Specyficzne zaburzenia rozwoju funkcji motorycznych /dysgrafia/ Całościowe zaburzenia rozwoju Autyzm dziecięcy /upośledzenie umysłowe/ Zespół Aspergera /norma intelektualna/ ? 11 % 6 % 39 %

28 Analiza Rzecznika Praw Dziecka Ewy Sowińskiej 2007
Analiza Rzecznika Praw Dziecka w związku z opublikowanym w dniu 25 lipca 2007 r. Raportem Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczącym pobytu wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych w szpitalach psychiatrycznych w latach

29 Spotkanie wojewódzkich i krajowych konsultantów 17 IX 2007
W celu pełniejszej oceny stanu i gwarantowanego przez państwo poziomu opieki psychologicznej i psychiatrycznej dzieci w Polsce Rzecznik Praw Dziecka zorganizowała w dniu 17 września r. spotkanie wojewódzkich i krajowych konsultantów pediatrii, psychiatrii, neurologii i chirurgii dziecięcej. Uczestniczyło w nim 28 konsultantów z całej Polski. W dniu 11 października 2007 r. odbyło się spotkanie medycznej części Opiniodawczo-Doradczej Rady Naukowej przy Rzeczniku Praw Dziecka.

30 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
System ochrony zdrowia psychicznego jest niewłaściwie zorganizowany – jego elementy są nierównomiernie rozmieszczone w skali kraju (ilość łóżek w poszczególnych województwach np.: mazowieckie 220 łóżek, podkarpackie 25 (był okres, że w podkarpackim było 0 łóżek).

31 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Dostępność do opieki psychiatrycznej w Polsce jest najgorsza w Europie (zwłaszcza opieki ambulatoryjnej).

32 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce, dokonana na podstawie opinii krajowego i wojewódzkich konsultantów psychiatrii dziecięcej. System jest skoncentrowany na opiece szpitalnej przy słabym rozwoju służb środowiskowych, które są bardzo skuteczne w opiece nad dziećmi i młodzieżą. Zbyt mały nacisk kładzie się na leczenie środowiskowe. Współfinansowanie opieki nad dzieckiem i młodzieżą w zakresie psychiatrii dziecięcej należy powierzyć samorządom na poziomie powiatu.

33 Porady w poradniach zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży.
Leczeni z zaburzeniami psychicznymi według wieku. Porady w poradniach zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży. Rok Liczba poradni Liczba udzielonych porad ogółem Ogółem lekarza psychologa innego terapeuty 1 dzień 2 dni 3 dni 4 dni 5 - 6 dni 2010 37 - 1 7 22 238 13 568 6 919 1 751 2009 31 6 16 287 7 209 7 288 1 790 2008 5 15 231 5 781 7 688 1 762 +88 %

34 Porady w poradniach psychologicznych
Rok Liczba poradni Liczba udzielonych porad ogółem czynnych w tygodniu lekarza psychologa innego terapeuty 1 dzień 2 dni 3 dni 4 dni 5 - 6 dni 2010 36 1 - 7 14 040 13 390 650 2009 38 11 895 11 397 498 2008 34 2 4 8 428 215 8 176 37 +17,5 %

35 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce, dokonana na podstawie opinii krajowego i wojewódzkich konsultantów psychiatrii dziecięcej. Uproszczenie zasad organizowania miejsc udzielania świadczeń ambulatoryjnych, dziennych, całodobowych.

36 Poradnictwo zdrowia psychicznego, opieka szpitalna i terapia uzależnień dla dzieci i młodzieży na Podkarpaciu Powiat Por. zdrowia psych. Por. leczenia uzależnień Por. psycholog. F9* Oddziały psych. stacjonarne Dzienne oddziały psych. m. Rzeszów 5 1 8 m. Przemyśl - brzozowski dębicki kolbuszowski łańcucki Poradnia psychologiczna w każdym powiecie?

37 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
W przypadku choroby psychicznej u dziecka, konieczne jest także leczenie rodziny. Wielokrotnie ze względu na odległość do placówki terapii ambulatoryjnej jest to niemożliwe. Na terenie istniejących placówek psychiatrii dzieci i młodzieży w zakresie lecznictwa zamkniętego należy inaczej sfinansować procedury leczenia psychoterapeutycznego. Obsada oddziału psychiatrii dzieci i młodzieży musi obejmować psychologów, terapeutów zajęciowych, muzykoterapeutów, pedagogów.

38 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Stygmatyzacja dziecka poprzez leczenie szpitalne w przypadku kiedy wystarczy leczenie środowiskowe lub ambulatoryjne.

39 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Niewspółmierne do rzeczywistych potrzeb finansowanie przez Narodowy Fundusz Zdrowia świadczeń z zakresu opieki psychiatrycznej. NFZ finansuje głównie opiekę szpitalną. Brak finansowania psychoterapii, która spełnia olbrzymią rolę w leczeniu.

40 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Brak kardy psychiatrów. W kraju mamy 220 lekarzy psychiatrów dziecięcych (a potrzebnych jest minimum 600). W Polsce lekarzy psychiatrów dziecięcych jest nieco ponad 200, co daje około 47 tys. dzieci i młodzieży na 1 lekarza. W tym zakresie Polska zajmuje ostatnie miejsce w Europie. W ciągu 10 lat liczba psychiatrów dzieci i młodzieży powinna się zwiększyć czterokrotnie.

41 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Zdaniem konsultantów milion dzieci w Polsce potrzebuje opieki psychologicznej i psychiatrycznej. Możliwość korzystania z bezpłatnej pomocy psychoterapeutycznej w zasadzie nie istnieje, a potrzeby systematycznie wzrastają. Ilość ta będzie bez wątpienia rosła, z uwagi na poprawiającą się dostępność opieki zdrowotnej, zwiększającą się świadomość społeczną potrzeby szukania pomocy u lekarzy psychiatrów oraz udokumentowanego bezwzględnego zwiększania się rozpowszechnienia chorób i zaburzeń psychicznych, w tym wśród dzieci i młodzieży.

42 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Większy nacisk należy położyć na rozwój placówek pomocy rodzinie świadczących pomoc w zakresie: interwencji kryzysowej, zapobiegania przemocy w rodzinie, poradnictwa czy specjalistycznej terapii rodzin (poradnie psychologiczno- pedagogiczne).

43 Rodzina Dom dziecka Szkoła
Środowisko wychowawcze Rodzina Dom dziecka Szkoła PSYCHOTERAPIA TERAPIA Pomaganie na poziomie przeżywania „sensu” w obszarze świadomości i relacji interpersonalnych. Podejście komunikacyjne i systemowe. Pomaganie na poziomie jednostkowego organizmu. Podejście medyczne lub paramedyczne Dziecko z objawem, zachowaniem problemowym Interwencja Wywiad środowiskowy Nadzór

44 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce – wnioski z przeprowadzonych spotkań.
Pracowników ww. placówek należy odpowiednio przeszkolić. Szkolenia powinny być krótkotrwałe i dotyczyć pomocy rodzinie i dziecku (nie ma potrzeby, żeby pracownicy tych placówek uzyskali uprawnienia psychoterapeuty). Szkolenia powinny być w odpowiednich odstępach czasu wznawiane, uzupełniane o nowe osiągnięcia i systemy terapeutyczne.

45 Ocena systemu ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce, dokonana na podstawie opinii krajowego i wojewódzkich konsultantów psychiatrii dziecięcej. Odrębne finansowanie pobytu dziecka z opiekunem a nawet rodziną, możliwość leczenia rodzinnego (NFZ nie finansuje pobytu opiekuna, co często blokuje dostęp do leczenia całodobowego i ogranicza dostęp)

46 Dyskusja między Rzecznikami
W związku z Raportem Rzecznika Praw Obywatelskich – Rzecznik Praw Dziecka skierowała do 38 placówek opiekuńczo- wychowawczych (socjalizacyjnych), z których 5-cioro lub więcej dzieci w latach kierowanych było do szpitali psychiatrycznych pytania pozwalające rozpoznać skalę problemu oraz podsumować wnioski Raportu.

47 Zapytanie Rzecznika Praw Dziecka
Pytania dotyczyły liczby dzieci hospitalizowanych w latach w szpitalach psychiatrycznych, które przed umieszczeniem w placówce były pod opieką psychiatry, przyczyn umieszczenia wychowanków w szpitalach psychiatrycznych, sposobu realizowania zaleceń pohospitalizacyjnych, odpowiedniego przygotowania kadry wychowawczej do prowadzenia zajęć z dziećmi wykazującymi zaburzenia w zachowaniu, przejawiającymi zachowania agresywne, z syndromem ADHD, rodzaju prowadzonych zajęć terapeutycznych dla dzieci, udziału rodziców lub opiekunów prawnych dzieci w procesie terapeutycznym, liczby dzieci skierowanych po hospitalizacji do innych placówek.

48 Polemika między rzecznikami
Należy pamiętać, że to lekarz kierujący dziecko do leczenia psychiatrycznego i lekarz przyjmujący na oddział są jedynymi uprawnionymi osobami, które są w stanie ocenić wskazania medyczne, oni też biorą za swoje decyzje pełną odpowiedzialność. W tym aspekcie wątpliwości Rzecznika Praw Dziecka budzi stwierdzenie z raportu Rzecznika Praw Obywatelskich „iż w niektórych przypadkach zgłoszenie przez kadrę placówki potrzeby hospitalizacji wychowanka w szpitalu psychiatrycznym było rodzajem kary za agresywne zachowanie. Lekarze wydawali skierowanie w obawie przed odpowiedzialnością, gdyby doszło do groźnego incydentu”.

49 Powody hospitalizacji dzieci i młodzieży z placówek opiekuńczo-wychowawczych
wzmożonej agresji czynnej i werbalnej względem otoczenia, stanowiącej zagrożenie dla życia innych dzieci, autoagresja, stanowiąca zagrożenie dla życia i zdrowia wychowanka, zachowania nieadekwatne do istniejącego bodźca i sytuacji społecznej, zażywanie środków odurzających, myśli i próby samobójcze, zagrażające życiu wychowanka, rzutujące na psychikę innych dzieci, moczenie nocne, tiki i stereotypie ruchowe, podejrzenie schizofrenii dziecięcej, niekontrolowane napady złości, przejawiające się stosowaniem przemocy względem innych dzieci, zagrażające ich zdrowiu i życiu, niczym nie uzasadniona zmienność nastrojów (chwiejność emocjonalna) od głębokiego żalu do euforycznego śmiechu, skłonności sadystyczne, zaburzenia w odżywianiu – anoreksja, bulimia.

50 Wypowiedź prof. ndzw. dr hab. med. Tomasza Wolańczyka
Prof. ndzw. dr hab. med. Tomasz Wolańczyk podkreślił, że„nie można zgodzić się też z przedstawionym w raporcie RPO stwierdzeniem: „W praktyce jednak, jak wynika z przedstawionej analizy, umieszczenie dziecka w szpitalu psychiatrycznym jest niejednokrotnie traktowane jako niemal dodatkowy „środek wychowawczy”. Wychowawcy zgłaszają do leczenia dzieci z zaburzeniami zachowania, agresją, ADHD, dysleksją, trudnościami szkolnymi i innymi, a lekarze – zapewne z obawy przed odpowiedzialnością – przyjmują je na leczenie i wypisują z zaleceniem indywidualnego życzliwego traktowania”. Na podstawie tego stwierdzenia można by bowiem wysnuć wniosek, że dzieci z zaburzeniami zachowania, agresją, ADHD nie powinny być leczone psychiatrycznie, co wydaje się rażącym i zagrażającym uproszczeniem. Szeroko używane określenie „zaburzenia zachowania” lub „agresja” jest opisem objawu, który może mieć bardzo różne przyczyny biologiczne, intrapsychiczne i społeczne. Okulary 3D

51 Wypowiedź prof. ndzw. dr hab. med. Tomasza Wolańczyka cd.
Inne będą metody postępowania w przypadku dziecka, u którego zachowania agresywne wynikają z doznawania przemocy w przeszłości, inne u dziecka, którego zachowania wynikają z niskiego rozumienia sytuacji społecznych, jak u dzieci z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi (spektrum zaburzeń autystycznych), a jeszcze inne – w przypadku agresji impulsywnej u dziecka z zespołem nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD). Kierowanie do szpitala psychiatrycznego dzieci z tym ostatnim rozpoznaniem jest osobnym problemem. Z jednej strony jest to zaburzenie wymagające przede wszystkim leczenia ambulatoryjnego, z drugiej zaś strony, w przypadku zaburzeń współwystępujących, wątpliwości diagnostycznych bądź niepowodzeń w prowadzonym leczeniu ambulatoryjnym wskazana może być diagnostyka w oddziale szpitalnym.” Komu i na co potrzebna jest hospitalizacja dziecka na oddziale psychiatrycznym?

52 Polemika między Rzecznikami
Zdaniem Rzecznika Praw Dziecka zbytnim uogólnieniem jest też twierdzenie raportu Rzecznika Praw Obywatelskich, że „w wielu przypadkach, zwłaszcza wychowanków umieszczonych w szpitalu z powodu zaburzeń zachowania, ADHD i trudności szkolnych czy adaptacyjnych pobytu w szpitalu psychiatrycznym zapewne można byłoby uniknąć. Świadczą o tym zapisy z karty informacyjnej. W szpitalu stosowano proste metody wychowawcze oparte na indywidualnym, życzliwym podejściu do wychowanka i konsekwentnym egzekwowaniu zasad. Takie też na ogół kierowano zalecenia do wychowawców w placówce.” A jakie powody hospitalizacji są w rodzinie?

53 Placówka opiekuńczo-wychowawcza quasi odziałem psychiatrycznym.
Najczęściej placówki realizowały zalecenia kontynuując opiekę w Poradniach Zdrowia Psychicznego, realizując recepty i nadzorując przyjmowanie odpowiednich leków oraz prowadząc terapię psychologiczną i pedagogiczną na swoim terenie. Jak deklarują dyrektorzy większości placówek, w większości zatrudniają one wykwalifikowaną kadrę pedagogiczną i psychologiczną natomiast tylko w kilku brakuje osób w pełni wykwalifikowanych do pracy z dziećmi z syndromem ADHD. Zarówno dla dzieci z zaburzeniami w zachowaniu jak i innymi dysfunkcjami rozwojowymi prowadzone są zajęcia adekwatne do ich indywidualnych potrzeb: indywidualna terapia psychologiczna, psychoterapia grupowa, indywidualne terapie pedagogiczne. Zajęcia te prowadzone są na ogół w ośrodkach, w których przebywają dzieci, wiele placówek korzysta z innych form terapii na zewnątrz. Na uwagę zasługuje fakt prowadzenia dla wychowanków systematycznych konsultacji psychiatrycznych przez lekarza psychiatrę w jednej z placówek – Pogotowia Opiekuńczego w Szczecinie. Ambulatoryjna terapia rodzinna w wersji dla opiekunów i dzieci z placówek-opiekuńczo wychowawczych?

54 Wnioski Rzecznika Praw Dziecka
Zdaniem Rzecznika Praw Dziecka w celu poprawy istniejącej sytuacji należy szukać jej przyczyn raczej w niewydolnym systemie niż złej woli wychowawców placówek.

55 Hospitalizacja z niewydolności opieki ambulatoryjnej
Dla lekarza pracującego w Przychodni skierowanie do oddziału często wydaje się jedyną możliwością przeprowadzenia pełnej diagnozy w sytuacji gdy np. w poradni nie pracuje psycholog, a zapewnione przez NFZ 2x60 minut na wizytę diagnostyczną nie wystarcza na przeprowadzenie pełnego wywiadu, badania psychiatrycznego, pediatrycznego i neurologicznego dziecka oraz oceny sytuacji w placówce. Poradnie unikają również przeprowadzenia kosztownych badań diagnostycznych, cedując to na oddziały szpitalne. Skierowanie dziecka do oddziału psychiatrycznego (i przyjęcie go doń) jest często jedyną formą zapewnienia mu diagnozy i terapii, a także formą przerwania błędnego koła patologicznych relacji w obrębie placówki, wynikających z odrzucenia i napiętnowania sprawiającego problemy wychowanka.

56 Postulat wielo-dyscyplinarności i włączenia środowiska wychowawczego
Sposobem uniknięcia dalszych, czasami zbędnych, hospitalizacji psychiatrycznych wychowanków domów dziecka jest zatem rozwinięcie systemu ambulatoryjnej opieki zdrowotnej nad dziećmi i młodzieżą, zarówno psychiatrycznej, jak i psychologicznej, umożliwiającej pracę terapeutyczną w obrębie placówki, z włączeniem do oddziaływań leczniczych całego zespołu opiekunów i wychowawców. A rodziny?

57 O dzieciach w placówkach opiekuńczo-wychowawczych
Omawiając stan ochrony zdrowia psychicznego dzieci w Polsce nie można pominąć faktu, że dzieci trafiające do opieki instytucjonalnej z definicji wymagają odpowiedniej opieki terapeutycznej (głównie psychologicznej) podobnie jak rodziny adopcyjne, zastępcze i personel domów dziecka. Zastanawiając się nad przyczynami zaistniałej sytuacji, a jednocześnie nad możliwościami przerwania tego błędnego koła warto odnieść się do sytuacji w domach dziecka. W warunkach polskich utrzymuje się wciąż anachroniczny, głęboko patologizujący model wychowania placówkowego, prowadzący do rozwoju zaburzeń więzi nawet u 40% dzieci przebywających w placówkach (wg danych z Rumunii).

58 O dzieciach w placówkach opiekuńczo-wychowawczych
Dodatkowo, jak podkreślił Prof. Wolańczyk, wydaje się zupełnie ignorowany fakt, że populacja dzieci trafiających do opieki instytucjonalnej jest to populacja szczególna, ze względu na zwiększone narażenie na obciążenia genetyczne zaburzeniami psychicznymi, czynniki szkodliwe oddziałujące w okresie ciąży (alkohol, papierosy), a także odrzucenie, zaniedbania i krzywdzenie w dzieciństwie.

59 O szkoleniu pracowników
Zgodnie ze zdaniem ekspertów prezentowanym podczas spotkań w Biurze Rzecznika Praw Dziecka należy rozwijać system pomocy wychowawcom poprzez nauczanie nowoczesnych technik socjopedagogicznych w zakresie radzenia sobie z dziećmi agresywnymi. Powinny również być przeprowadzane cykliczne szkolenia pracowników placówek. Przykład matki nauczycielki po szkole dla rodziców i wychowawców Szkoła dla Rodziców i Wychowawców Rodzic - nauczyciel

60 Szkoła dla Rodziców i Wychowawców w województwie podkarpackim
grup w ramach programu "Zero tolerancji dla przemocy w szkole" - ogółem 18 grup, 256 osób uczestniczących w warsztatach ( Rzeszów, Mielec, Dębica, Stalowa Wola, Przemyśl), grup, 181 uczestników, w tym 10 grup w ramach programu "Bezpieczna i Przyjazna Szkoła" (miasta te same); grup, 153 uczestników; grup 69 osób (to część danych, pozostałymi może dysponować Przemyśl) grup, 229 osób ( Rzeszów, Przemyśl, Stalowa Wola, Łańcut, Dębica, Łężany k. Miejsca Piastowego) Uczestnikami warsztatów są: rodzice naturalni, zastępczy, adopcyjni, rodziny "zaprzyjaźnione", nauczyciele, wychowawcy szkół, przedszkoli, placówek wychowawczych.

61 Rozbicie resortowe i przerzucanie odpowiedzialności
W ocenie ekspertów spoza placówek, jeśli w domu dziecka zatrudniony jest psycholog, to zwykle nie ma on doświadczenia klinicznego ani psychoterapeutycznego. Sytuacja ta powodowana jest po części oddzieleniem systemu pomocy społecznej od systemu edukacji i opieki zdrowotnej, co prowadzi do wzajemnego przerzucania odpowiedzialności za nieprawidłowe zachowania dziecka pomiędzy personelem placówki, szkołą i poradnią psychologiczno-pedagogiczną, a poradnią zdrowia psychicznego.

62 W kierunku ustawy o wspieraniu rodziny i pieczy zastępczej
Konieczne zatem, staje się wspieranie wszelkich inicjatyw ustawodawczych prowadzących do zmiany obecnego modelu wychowania instytucjonalnego, zmiana przepisów dotyczących adopcji i rodzin zastępczych, promowanie powstawania rodzinnych domów dziecka. Ewa Sowińska 2007

63 Krąg instytucji zatroskanych o „Zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży”
Sąd rodzinny Zespół kuratorów Wydział Polityki Społecznej Woj. Centrum Zdrowia Publicznego Narodowy Fundusz Zdrowia Urząd Marszałkowski Starostwo powiatowe Urząd miejski Oddział psychiatryczny Poradnia zdrowia psychicznego Centrum profilaktyki i terapii uzależnień Pielęgniarka środowiskowa Poradnia psychologiczna NGOs Hospicjum dla dzieci EDUKACJA Przedszkole Szkoła podst. Szkoła średnia Szkoła specjalna Ośrodek szkolno-wychowawczy Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna Poradnia wczesnego wspomagania rozwoju Ośr. Rehab.-Eduk.-Wych. OCHRONA ZDROWIA POMOC SPOŁECZNA PCPR Ośr pomocy społecznej Ośr. interwencji kryzysowej Ośr. wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie Pogotowie opiekuńcze-wychowawcze Środowiskowy dom samopomocy Dom dziecka