„Wspólne dla idei państwa prawa i rządów prawa jest przekonanie, że sprawowanie władzy musi się opierać na regułach prawa, a nie na kaprysie rządzących.”

Prezentacja na temat: "„Wspólne dla idei państwa prawa i rządów prawa jest przekonanie, że sprawowanie władzy musi się opierać na regułach prawa, a nie na kaprysie rządzących.”"— Zapis prezentacji:

1

2 „Wspólne dla idei państwa prawa i rządów prawa jest przekonanie, że sprawowanie władzy musi się opierać na regułach prawa, a nie na kaprysie rządzących.” (L. Morawski, Wstęp do prawoznawstwa, Toruń 2012)

3 Poprzedni stan prawny (sprzed uchwalenia ustawy z czerwca): Art. 5 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 1 sierpnia 1997 r. „Kandydatów na stanowisko sędziego Trybunału przedstawia co najmniej 50 posłów lub Prezydium Sejmu.” Art. 30 ust. 1 i 3 pkt 1 regulaminu Sejmu „1. Wnioski w sprawie wyboru lub powołania przez Sejm poszczególnych osób na stanowiska państwowe określone w art. 26 i 29 mogą zgłaszać Marszałek Sejmu albo co najmniej 35 posłów, z tym że na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego - Prezydium Sejmu albo co najmniej 50 posłów (…) 3. Wnioski składa się Marszałkowi Sejmu w terminie: 1) 30 dni przed upływem kadencji.”

4 Stan prawny (po wejściu w życie ustawy z czerwca): Art. 19 ust. 1 i 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 25 czerwca 2015 r. 1. Prawo zgłaszania kandydata na sędziego Trybunału przysługuje Prezydium Sejmu oraz grupie co najmniej 50 posłów. 2. Wniosek w sprawie zgłoszenia kandydata na sędziego Trybunału składa się do Marszałka Sejmu nie później niż 3 miesiące przed dniem upływu kadencji sędziego Trybunału. Art. 137a ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 25 czerwca 2015 r. W przypadku sędziów Trybunału, których kadencja upływa w roku 2015, termin na złożenie wniosku, o którym mowa w art. 19 ust. 2, wynosi 7 dni od dnia wejścia w życie niniejszego przepisu. Art. 30 ust. 1 i 3 pkt 1 regulaminu Sejmu (pozostaje bez zmian) 1. Wnioski w sprawie wyboru lub powołania przez Sejm poszczególnych osób na stanowiska państwowe określone w art. 26 i 29 mogą zgłaszać Marszałek Sejmu albo co najmniej 35 posłów, z tym że na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego - Prezydium Sejmu albo co najmniej 50 posłów (…) 3. Wnioski składa się Marszałkowi Sejmu w terminie: 1) 30 dni przed upływem kadencji.

5 Wybór sędziów w październiku 2015 r. 1. Zgłaszanie wniosków zgodnie z art. 137 ustawy – do 6 września 2015 r. 2. Zgłoszone kandydatury (29 września 2015 r.): a) Roman Hauser (kandydat Prezydium Sejmu) – na kadencję od 6 listopada b) Krzysztof Ślebzak (kandydat Prezydium Sejmu) – na kadencję od 6 listopada c) Andrzej Jakubecki (kandydat Prezydium Sejmu) – na kadencję od 6 listopada d) Bronisław Sitek (kandydat Prezydium Sejmu) – na kadencję od 2 grudnia e) Andrzej Sokala (kandydat Prezydium Sejmu) – na kadencję od 8 grudnia

6 Wniosek grupy posłów PiS do TK w sprawie zgodności z konstytucją art. 137 nowej ustawy o TK (K 29/15) 1.Złożony 23 października 2015 r.: a)ponad dwa tygodnie po wyborze nowych sędziów b)prawie cztery miesiące od uchwalenia nowej ustawy o TK 2.Art. 70 ust. 1 ustawy o TK „Z dniem zakończenia kadencji Sejmu i Senatu postępowanie w Trybunale w sprawach, o których mowa w art. 69, ulega zawieszeniu na 6 miesięcy.” 3.Art. 70 ust. 2 ustawy o TK „Jeżeli przed zakończeniem kadencji Sejmu i Senatu Trybunał zawiadomił wnioskodawców o terminie rozprawy przypadającym po jej zakończeniu lub że rozpoznanie wniosku nastąpi na posiedzeniu niejawnym, postępowanie w takich sprawach nie ulega zawieszeniu oraz może toczyć się bez udziału wnioskodawcy”

7 Projekt nowelizacji ustawy o TK z 12 listopada 2015 r. Art. 17 ust. 2 i 3 ustawy o TK po proponowanej nowelizacji: 2. Sędziów Trybunału wybiera Sejm. Wyboru dokonuje Sejm tej kadencji, w której następuje wygaśnięcie kadencji sędziego Trybunału, w którego miejsce wybierany jest jego następca. Sejm głosuje nad osobą kandydata indywidualnie, bezwzględną większością głosów, w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów 3. Kadencja sędziego wynosi 9 lat. Rozpoczyna się z dniem złożenia ślubowania. Art. 2 ustawy nowelizującej 1. W przypadku kandydatów, którzy przeszli procedurę przewidzianą w art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 25 czerwca 2015 r., a nie rozpoczęli kadencji w rozumieniu niniejszej ustawy, wybór przeprowadza się od początku, zgodnie z nowymi przepisami. 2. W terminie 7 dni od wejścia w życie niniejszej ustawy, podmioty uprawnione mogą zgłosić dodatkowych kandydatów.

8 Projekt nowelizacji ustawy o TK z 13 listopada 2015 r. 1.Wniesienie projektu – 13 listopada 2015 r. 2.Skierowanie do I czytania w Komisji Ustawodawczej – 17 listopada 2015 r. 3.I czytanie (Komisja Ustawodawcza) – 18 listopada 2015 r. 4.II czytanie – 18 listopada 2015 r. 5.III czytanie – 18 listopada 2015 r. 6.Uchwalenie – 18 listopada 2015 r. 7.Rozpatrzenie przez Senat – 19/20 listopada 2015 r. (bez poprawek) 8.Podpisanie ustawy przez Prezydenta RP – 20 listopada 2015 r.

9 Projekt nowelizacji ustawy o TK z 13 listopada 2015 r. Art. 37 ust. 2 regulaminu Sejmu: Pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu przeprowadza się w odniesieniu do projektów ustaw: o zmianie Konstytucji, budżetowych, podatkowych, dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu i Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów. Naruszenie: I czytanie odbyło się w Komisji Ustawodawczej Art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa: Do kompetencji Rady należy: opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących sądownictwa i sędziów, a także przedstawianie wniosków w tym zakresie. Naruszenie: nieczekanie na opinię KRS

10 Projekt nowelizacji ustawy o TK z 13 listopada 2015 r. Art. 37 ust. 2 regulaminu Sejmu: Pierwsze czytanie na posiedzeniu Sejmu przeprowadza się w odniesieniu do projektów ustaw: o zmianie Konstytucji, budżetowych, podatkowych, dotyczących wyboru Prezydenta, Sejmu i Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów. Naruszenie: I czytanie odbyło się w Komisji Ustawodawczej Art. 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o Krajowej Radzie Sądownictwa: Do kompetencji Rady należy: opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących sądownictwa i sędziów, a także przedstawianie wniosków w tym zakresie. Naruszenie: nieczekanie na opinię KRS

11 Projekt nowelizacji ustawy o TK z 13 listopada 2015 r. Art. 19 ust. 2 ustawy o TK po proponowanej nowelizacji: Wniosek w sprawie zgłoszenia kandydata na sędziego Trybunału składa się do Marszałka Sejmu 30 dni przed dniem upływu kadencji sędziego Trybunału. Art. 21 ust. 3 ustawy o TK po proponowanej nowelizacji: Złożenie ślubowania rozpoczyna bieg kadencji sędziego Trybunału Art. 1 pkt 6 i 7 ustawy nowelizującej: 6) uchyla się art. 136 i art. 137. 7) Wprowadza się art. 137a w brzmieniu: „Art. 137a. W przypadku sędziów Trybunału, których kadencja upływa w roku 2015, termin na złożenie wniosku, o którym mowa w art. 19 ust. 2, wynosi 7 dni od dnia wejścia w życie niniejszego przepisu”.

12 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Nowa ustawa o TK normuje inaczej niż regulamin termin wnoszenia kandydatur Art. 19 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 25 czerwca 2015 r. 2. Wniosek w sprawie zgłoszenia kandydata na sędziego Trybunału składa się do Marszałka Sejmu nie później niż 3 miesiące przed dniem upływu kadencji sędziego Trybunału. Art. 30 ust. 1 i 3 pkt 1 regulaminu Sejmu „1. Wnioski w sprawie wyboru lub powołania przez Sejm poszczególnych osób na stanowiska państwowe określone w art. 26 i 29 mogą zgłaszać Marszałek Sejmu albo co najmniej 35 posłów, z tym że na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego - Prezydium Sejmu albo co najmniej 50 posłów (…) 3. Wnioski składa się Marszałkowi Sejmu w terminie: 1) 30 dni przed upływem kadencji.”

13 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Nowa ustawa o TK normuje inaczej niż regulamin kwestię podmiotów mogących wnosić kandydatury Art. 19 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 25 czerwca 2015 r. 1. Prawo zgłaszania kandydata na sędziego Trybunału przysługuje Prezydium Sejmu oraz grupie co najmniej 50 posłów. Art. 30 ust. 1 i 3 pkt 1 regulaminu Sejmu „1. Wnioski w sprawie wyboru lub powołania przez Sejm poszczególnych osób na stanowiska państwowe określone w art. 26 i 29 mogą zgłaszać Marszałek Sejmu albo co najmniej 35 posłów, z tym że na stanowisko sędziego Trybunału Konstytucyjnego - Prezydium Sejmu albo co najmniej 50 posłów (…) 3. Wnioski składa się Marszałkowi Sejmu w terminie: 1) 30 dni przed upływem kadencji.”

14 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Nowa ustawa o TK normuje inaczej niż regulamin kwestię podmiotów mogących wnosić kandydatury Art. 19 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 25 czerwca 2015 r. 1. Prawo zgłaszania kandydata na sędziego Trybunału przysługuje Prezydium Sejmu oraz grupie co najmniej 50 posłów. Art. 5 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym z dnia 1 sierpnia 1997 r. „Kandydatów na stanowisko sędziego Trybunału przedstawia co najmniej 50 posłów lub Prezydium Sejmu.”

15 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Nowa ustawa o TK normuje inaczej niż regulamin kwestię podmiotów mogących wnosić kandydatury „To jak mam sobie poradzić z takim przepisem: inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi RP i Radzie Ministrów. Wszystkim razem?” (sędzia S. Wronkowska-Jaśkiewicz)

16 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Nowa ustawa o TK normuje inaczej niż regulamin kwestię podmiotów mogących wnosić kandydatury „To jak mam sobie poradzić z takim przepisem: inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, Senatowi, Prezydentowi RP i Radzie Ministrów. Wszystkim razem?” (sędzia S. Wronkowska-Jaśkiewicz)

17 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Nowa ustawa o TK normuje inaczej niż regulamin kwestię podmiotów mogących wnosić kandydatury Organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmu oraz tryb powoływania i działalności jego organów, jak też sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów państwowych wobec Sejmu określa regulamin Sejmu uchwalony przez Sejm (Art. 112 Konstytucji RP)

18 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Nowa ustawa o TK normuje inaczej niż regulamin kwestię podmiotów mogących wnosić kandydatury Jeżeli stwierdzi się, że ustawa również tej materii dotyczy (…) i podniesiony zostanie zarzut sprzeczności przepisów regulaminu z przepisami ustawy, to wstępną do rozważenia kwestią powinna być przede wszystkim odpowiedź na pytanie, czy przepisy zawarte w regulaminie mieszczą się w konstytucyjnie określonym zakresie przedmiotowym regulaminu. W przypadku pozytywnej odpowiedzi na to pytanie i stwierdzenia rzeczywistej sprzeczności między regulaminem a ustawą powstać może problem zgodności nie regulaminu z ustawą a ustawy z Konstytucją. (Orzeczenie TK z 26 stycznia 1993 r., sygn. akt U 10/92, OTK ZU 1993, nr 1, poz. 2, cz. III, pkt 2 uzasadnienia)

19 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Nowa ustawa o TK normuje inaczej niż regulamin kwestię podmiotów mogących wnosić kandydatury Organizację wewnętrzną i porządek prac Sejmu oraz tryb powoływania i działalności jego organów, jak też sposób wykonywania konstytucyjnych i ustawowych obowiązków organów państwowych wobec Sejmu określa regulamin Sejmu uchwalony przez Sejm (Art. 112 Konstytucji RP)

20 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Nowa ustawa o TK normuje inaczej niż regulamin kwestię podmiotów mogących wnosić kandydatury Art. 19 ust. 2 ustawy powołanej w punkcie 1 jest zgodny z art. 112 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 197 Konstytucji. (Sentencja wyroku z dnia 3 grudnia 2015 r., sygn. akt K 34/15) Wniosek: kwestia podmiotów zgłaszających kandydatów na sędziów TK nie mieści się w materii regulaminu Sejmu. Zgłoszenie kandydatur na podstawie samego regulaminu (jak miało to miejsce w przypadku sędziów wybranych 2 grudnia) jest niezgodne z Konstytucją.

21 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Proces wyboru sędziego TK niezakończony złożeniem ślubowania należy uznać za niedokończony, a zatem podlegający zasadzie dyskontynuacji prac parlamentu Art. 21 ust. 1 ustawy o TK: Osoba wybrana na stanowisko sędziego Trybunału składa wobec Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej ślubowanie następującej treści (…). Art. 4 ustawy o Rzeczniku Praw Obywatelskich Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków Rzecznik składa przed Sejmem następujące ślubowanie (…). Art. 15 ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli Przed przystąpieniem do wykonywania obowiązków Prezes Najwyższej Izby Kontroli składa przed Sejmem przysięgę następującej treści (…).

22 Najważniejsze tezy z opinii prof. Bogusława Banaszaka Proces wyboru sędziego TK niezakończony złożeniem ślubowania należy uznać za niedokończony, a zatem podlegający zasadzie dyskontynuacji prac parlamentu „Wraz z końcem kadencji wszystkie sprawy, wnioski i przedłożenia, w których nie doszło do zamknięcia prac parlamentarnych, uznaje się za ostatecznie załatwione w sensie niedojścia do skutku” (L. Garlicki, Zasada dyskontynuacji prac parlamentarnych, Studia Iuridica 1995, nr 28, s. 45).

23 Uchwały o stwierdzeniu braku mocy prawnej innej uchwały Sejmu „Biorąc pod uwagę nieprawidłowości ujawnione w toku kontroli, należy stwierdzić, że przedmiotowe uchwały nie mogą być uznane za uchwały, które mają moc prawną przypisywaną przez stosowne akty normatywne uchwałom o wyborze osoby na stanowisko sędziego TK (zob. szerzej Z. Ziembiński, Analiza pojęcia czynu, Warszawa 1972 r.). (...) Sejm jest władny ocenić i konwalidować swoje działanie. (…) Stwierdzenie braku mocy prawnej uchwał jest jedynie uznaniem (oceną), że ich podjęcie nastąpiło z naruszeniem przepisów procedury.” (Z uzasadnienia projektów uchwał)

24 Uchwały o stwierdzeniu braku mocy prawnej innej uchwały Sejmu Art. 7 Konstytucji RP Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa Art. 10 ust. 2 pkt 2 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych W Monitorze Polskim ogłasza się (…) uchwały Sejmu dotyczące:

25 Uchwały o stwierdzeniu braku mocy prawnej innej uchwały Sejmu „Biorąc pod uwagę nieprawidłowości ujawnione w toku kontroli, należy stwierdzić, że przedmiotowe uchwały nie mogą być uznane za uchwały, które mają moc prawną przypisywaną przez stosowne akty normatywne uchwałom o wyborze osoby na stanowisko sędziego TK (zob. szerzej Z. Ziembiński, Analiza pojęcia czynu, Warszawa 1972 r.). (...) Sejm jest władny ocenić i konwalidować swoje działanie. (…) Stwierdzenie braku mocy prawnej uchwał jest jedynie uznaniem (oceną), że ich podjęcie nastąpiło z naruszeniem przepisów procedury.” (Z uzasadnienia projektów uchwał)

26 Kolejny wybór 5 sędziów Art. 30 ust. 3 regulaminu Sejmu Wnioski składa się Marszałkowi Sejmu w terminie: 1) 30 dni przed upływem kadencji, 2) 21 dni od dnia odwołania lub stwierdzenia wygaśnięcia mandatu, 3) ustalonym przez Marszałka Sejmu w pierwszym dniu pierwszego posiedzenia Sejmu - w stosunku do kandydatów na zastępców przewodniczącego i członków Trybunału Stanu, 4) ustalonym przez Marszałka Sejmu w przypadku wyboru organu po raz pierwszy (…). 5) ustalonym przez Marszałka Sejmu w przypadku zaistnienia innych niż określone w pkt 1-4 okoliczności powodujących konieczność dokonania wyboru.

27 Postanowienie zabezpieczające

28 Art. 74 ustawy o TK: W sprawach nieuregulowanych w ustawie do postępowania przed Trybunałem stosuje się odpowiednio przepisy ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. 2014 r. poz. 101, z późn. zm.). Art. 755 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego: Jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni, nie wyłączając sposobów przewidzianych dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych. Art. 730 1 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego: Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Art. 68 ust. 1 ustawy o TK: Trybunał może wydać postanowienie tymczasowe o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której skarga dotyczy, jeżeli wykonanie wyroku, decyzji lub innego rozstrzygnięcia mogłoby spowodować skutki nieodwracalne dla skarżącego albo gdy przemawia za tym ważny interes skarżącego lub ważny interes publiczny.

29 Postanowienie zabezpieczające Art. 190 ust. 1 Konstytucji RP Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.

30 Wyrok TK z 3 grudnia 2015 r. Art. 137 ustawy powołanej w punkcie 1: a) jest zgodny z art. 112 Konstytucji oraz nie jest niezgodny z art. 62 ust. 1 i art. 197 Konstytucji, b) w zakresie, w jakim dotyczy sędziów Trybunału, których kadencja upływa 6 listopada 2015 r., jest zgodny z art. 194 ust. 1 Konstytucji, c) w zakresie, w jakim dotyczy sędziów Trybunału, których kadencja upływa odpowiednio 2 i 8 grudnia 2015 r., jest niezgodny z art. 194 ust. 1 Konstytucji.

31 Wyrok TK z 3 grudnia 2015 r. Art. 98 Konstytucji RP Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje. Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji. Art. 109 ust. 2 Konstytucji RP Pierwsze posiedzenia Sejmu i Senatu Prezydent Rzeczypospolitej zwołuje na dzień przypadający w ciągu 30 dni od dnia wyborów.

32 Wyrok TK z 3 grudnia 2015 r. Art. 137 ustawy o TK w brzmieniu badanym przez TK W przypadku sędziów Trybunału, których kadencja upływa w roku 2015, termin na złożenie wniosku, o którym mowa w art. 19 ust. 2, wynosi 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy. Art. 104 ust. 1 pkt 4 ustawy o TK Trybunał na posiedzeniu niejawnym wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania, jeżeli akt normatywny w zakwestionowanym zakresie utracił moc obowiązującą przed wydaniem orzeczenia przez Trybunał Art. 104 ust. 3 ustawy o TK Trybunał nie umarza postępowania z przyczyny, o której mowa w ust. 1 pkt 4, jeżeli wydanie orzeczenia jest konieczne dla ochrony konstytucyjnych wolności i praw.

33 Wyrok TK z 3 grudnia 2015 r. Art. 190 ust. 1 Konstytucji RP Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.

34 Konsekwencje wyroku TK z 3 grudnia 2015 r. TK orzekł merytorycznie o treści art. 137 ustawy o TK i w sentencji odniósł go do wyboru sędziów dokonanego 8 października oraz nie umorzył w tym zakresie postępowania a zatem Przepis ten, mając zastosowanie do wyboru sędziów dokonanego 8 października, nie utracił mocy obowiązującej a zatem Procedura naboru sędziów zapoczątkowana wyborem 8 października nie zakończyła się a zatem Wybór sędziów 8 października nie został unieważniony przez Sejm oraz nie uległ zakończeniu na skutek dyskontynuacji prac parlamentu a zatem Prezydent RP jest zobowiązany odebrać ślubowanie od 3 sędziów wybranych 8 października Sejm 2 grudnia 2015 r. wybrał 3 sędziów na miejsca już zajęte, a zatem wybór ten był bezprzedmiotowy (nieważny)