Doradca do spraw odnawialnych źródeł energii zawody przyszłości

Prezentacja na temat: "Doradca do spraw odnawialnych źródeł energii zawody przyszłości"— Zapis prezentacji:

1 Doradca do spraw odnawialnych źródeł energii zawody przyszłości
„ Doktryna Zrównoważonego Rozwoju historia i teraźniejszość, wpływ doktryny na branżę OZE” Robert Szlęzak

2 Cel i zakres Celem zajęć, jest zapoznanie uczestników szkolenia z doktryną „Zrównoważonego Rozwoju” historią jej powstania i rozwoju pojęcia a także przedstawienie jej wpływu na aktualne prawo i instytucje międzynarodowe w szczególności w kontekście branży OZE. Omówienie prawa międzynarodowego i instytucji związanych z doktryną ZR oraz przeprowadzenie warsztatów omawiających korzyści środowiskowe i ekologiczne płynące z lokalnych źródeł OZE.

3 Zamiast wstępu opowiem prawdziwą historię …
Około 400 roku n.e. osadnicy polinezyjscy przybiły do brzegu położonej 3200 kilometrów na zachód od wybrzeży Ameryki Południowej wyspy o powierzchni 166 km2 (Wyspa Wielkanocna). Kiedy ją zasiedlali była to wyspa tętniąca życiem w 100% pokryta lasami. Osadnicy przywieźli ze sobą kury, banany, słodkie ziemniaki i trzcinę cukrową. Polowali na delfiny i foki. Życie, które wiedli było dostatnie. Dzięki bogactwom naturalnym wyspy cywilizacja się rozwinęłą i w szcztowym okresie populacja liczyła od 7 do 20 tys. mieszkańsów (wg. rróżnych szacunków). Zapotrzebowanie na drewno również wzrosło i przekroczyło możliwości naturalnej reprodukcji drzewostanu. Lata wycinania drzew do budowy domów, wyrabiania lin, gotowania, a także zjadanie nasion tych drzew przez szczury, przywiezione przez osadników, doprowadziły do całkowitego wylesienia. Zniszczone zostały tereny lęgowe ptaków, a polowania spowodowały wyginięcie wszystkich gatunków ptaków lądowych. Około roku 1400 roku wycięto ostatnią palmę, a przywiezione przez osadników szczury uniemożliwiały ich regenerację nadgryzając orzechy Gdy zabrakło palm, nie można było zbudować łodzi do polowań na delfiny, ani też przenieść się łodziami na inną wyspę. Zasoby opału zmniejszyły się, strumienie zaczęły wysychać, a ziemia została poddana erozji i stała się jałowa. Kiedy 5 kwietnia 1722 roku holenderski odkrywca Jacob Roggeveen przybył do wybrzeży Wyspy Wielkanocnej, ujrzał ziemię pokrytą trawami, bez ani jednego drzewa lub krzewu wyższego niż 3 metry 5. Kwitnąca niegdyś kultura podupadła, a liczba ludności zmniejszyła się o do 2000 osób, żyjących w biedzie.

4 Około roku 400 n.e. osadnicy polinezyjscy przybiły do brzegu położonej 3200 kilometrów na zachód od wybrzeży Ameryki Południowej wyspy o powierzchni 166 km2 (Wyspa Wielkanocna). Kiedy ją zasiedlali była to wyspa tętniąca życiem w 100% pokryta lasami. Dzięki bogactwom naturalnym wyspy cywilizacja się rozwinęła i w szczytowym okresie populacja liczyła od 7 tys. do 20 tys. mieszkańców (wg. różnych szacunków). Kiedy 5 kwietnia 1722 roku holenderski odkrywca Jacob Roggeveen przybył do wybrzeży Wyspy Wielkanocnej, ujrzał ziemię pokrytą trawami, bez ani jednego drzewa lub krzewu wyższego niż trzy metry. Kwitnąca niegdyś kultura podupadła, a liczba ludności zmniejszyła się o do 2 tys. osób, żyjących w biedzie. Około 400 roku n.e. osadnicy polinezyjscy przybiły do brzegu położonej 3200 kilometrów na zachód od wybrzeży Ameryki Południowej wyspy o powierzchni 166 km2 (Wyspa Wielkanocna). Kiedy ją zasiedlali była to wyspa tętniąca życiem w 100% pokryta lasami. Osadnicy przywieźli ze sobą kury, banany, słodkie ziemniaki i trzcinę cukrową. Polowali na delfiny i foki. Życie, które wiedli było dostatnie. Dzięki bogactwom naturalnym wyspy cywilizacja się rozwinęłą i w szcztowym okresie populacja liczyła od 7 do 20 tys. mieszkańsów (wg. rróżnych szacunków). Zapotrzebowanie na drewno również wzrosło i przekroczyło możliwości naturalnej reprodukcji drzewostanu. Lata wycinania drzew do budowy domów, wyrabiania lin, gotowania, a także zjadanie nasion tych drzew przez szczury, przywiezione przez osadników, doprowadziły do całkowitego wylesienia. Zniszczone zostały tereny lęgowe ptaków, a polowania spowodowały wyginięcie wszystkich gatunków ptaków lądowych. Około roku 1400 roku wycięto ostatnią palmę, a przywiezione przez osadników szczury uniemożliwiały ich regenerację nadgryzając orzechy Gdy zabrakło palm, nie można było zbudować łodzi do polowań na delfiny, ani też przenieść się łodziami na inną wyspę. Zasoby opału zmniejszyły się, strumienie zaczęły wysychać, a ziemia została poddana erozji i stała się jałowa. Kiedy 5 kwietnia 1722 roku holenderski odkrywca Jacob Roggeveen przybył do wybrzeży Wyspy Wielkanocnej, ujrzał ziemię pokrytą trawami, bez ani jednego drzewa lub krzewu wyższego niż 3 metry 5. Kwitnąca niegdyś kultura podupadła, a liczba ludności zmniejszyła się o do 2000 osób, żyjących w biedzie.

5 … taką wyspą tylko, że w kosmosie jest nasza ZIEMIA.

6 Koncepcja zrównoważonego rozwoju opiera się na przekonaniu, że bez „usług” i „dóbr”, które zapewniają ekosystemy przyrodnicze na Ziemi, życie ludzi na obecnym etapie rozwoju cywilizacji nie jest możliwe. Zwolennicy koncepcji na poparcie swojej ideii podają przykłady z dziejów ludzkości, kiedy to zdarzało się jednak, że cywilizacje lub lokalne społeczności przekraczały granicę odnawiania się zasobów naturalnych i nadmiernie bądź niewłaściwie wykorzystywały ekosystemy. Miało to miejsce w przypadku cywilizacji Sumerów, Majów czy mieszkańców Wyspy Wielkanocnej i doprowadziło do upadku tych cywilizacji. Szacuje się, że ludzkość zużywa dziś o 25% więcej surowców naturalnych niż przyroda potrafi uzupełnić.

7 Zrównoważony rozwój (inaczej ekorozwój)
„Na obecnym poziomie cywilizacyjnym możliwy jest rozwój zrównoważony, to jest taki rozwój, w którym potrzeby obecnego pokolenia mogą być zaspokojone bez umniejszania szans przyszłych pokoleń na ich zaspokojenie."

8 SPOŁECZEŃSTWO ZRÓWNO- WAŻONY ŚRODOWISKO EKONOMIA ZNOŚNY SPRAWIEDLIWY
WYKONALNY ŚRODOWISKO EKONOMIA

9 Historia pojęcia Pojęcie zrównoważonego rozwoju zostało wprowadzone przez Hansa Carla von Carlowitza i pochodzi z leśnictwa. Oznaczało ono taki sposób gospodarowania lasem w którym wycina się tylko tyle drzew, ile może w to miejsce urosnąć, tak by las nigdy nie został zlikwidowany, i aby mógł się zawsze odbudować. Koncepcja ta była na początku XIX wieku propagowana przez wszystkie niemieckie Wyższe Szkoły Leśnicze. Niemieckie leśnictwo cieszyło się wówczas dużym uznaniem na całym świecie, w związku z czym pojęcie to zostało przejęte przez wielu naukowców z innych krajów …

10 Historia pojęcia W XIX wieku pojęcie zrównoważonego rozwoju zostało przetłumaczone na angielski: „Sustained Yield Forestry”. Określenie „sustainable“ zostało następnie przejęte przez ruch ekologiczny i w latach osiemdziesiątych ponownie wprowadzone do debaty politycznej w ramach prac Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju (powołanej z inicjatywy ONZ w roku 1983 przez norweską polityk Gro Harlem Brundtland), dziś angielskim słowem „sustainable“ oznacza się całość zagadnień zrównoważonego rozwoju.

11 Klub Rzymski W 1972 roku z inicjatywy Klubu Rzymskiego powstał pierwszy raport-manifest noszący tytuł „Granice wzrostu”. Dokument stał się symbolem przełomu w podejściu do filozofii wzrostu, raport stanowi pionierską próbę prognozowania zjawisk globalnych. Twórcy raportu zakwestionowali przyjmowany dotąd pogląd, że nic nie ogranicza rodzaju ludzkiego w ekspansji a rozwój nauki i techniki zdolny jest pokonać bariery jakie tworzy środowisko. Zespół kierowany przez Medowska dokonał analizy wzajemnych relacji między demografią, produkcją i zmianami w środowisku przyrodniczym. Powstała wizja świata, w którym istniejące w latach 70-tych tendencje i zachodzące między nimi interakcje doprowadzą do wyczerpania nieodtwarzalnych zasobów (surowców mineralnych, wody, powietrza i gleby, żywych organizmów), a w konsekwencji do zagłady rodzaju ludzkiego.

12 Raport Brundtland Raport zatytułowany „Nasza Wspólna Przyszłość” opublikowany w 1987 roku jako wynik prac Światowej Komisji ds. Środowiska i Rozwoju (ang. the World Commission on Environment and Development) powołanej 1983 roku, zwanej „Komisją Brundtland”. Raport wprowadził do debaty politycznej i prawa międzynarodowego szeroką koncepcją polityczną zrównoważonego rozwoju i zdefiniował dwa podstawowe pojęcia stojące u podstaw tej doktryny politycznej: pojęcie "potrzeb„ w szczególności podstawowych potrzeb najbiedniejszych na świecie, którym należy nadać najwyższy priorytet oraz pojęcie ograniczeń w tym narzuconych zdolności środowiska do zaspokojenia potrzeb obecnych i przyszłych przez stan techniki i organizacji społecznej. Pewnego kwietniowego dnia 1968 r. włoski przedsiębiorca Aurelio Peccei zaprosił do swojego rzymskiego mieszkania kilku uczestników konferencji, którą za pieniądze fundacji rodziny Agnelli, właścicieli Fiata, zorganizował w Accademia Nazionale dei Lincei. Konferencja okazała się niewypałem – ekonomiści i uczeni w liczbie około 30 nie potrafili dać satysfakcjonującej odpowiedzi na pytanie, jakie mogą być konsekwencje eksplozji demograficznej. Nie umieli – jak ktoś to potem skomentował – spojrzeć odpowiednio daleko i szeroko. Wieczorem sześciu uczestników konferencji – polityków, naukowców i ekonomistów – spotkało się w domu jej organizatora i tam po paru godzinach rozmów założyli nieformalne stowarzyszenie, które miało inicjować debaty na temat konsekwencji przeludnienia planety. Nazwali je Klubem Rzymskim. Ludzie, których gościł Peccei, nie byli oczywiście jedynymi, którzy wówczas martwili się o to, czy zasoby Ziemi wystarczą dla wszystkich. Warto wspomnieć o raporcie zamówionym przez U Thanta, ówczesnego sekretarza generalnego ONZ, a opublikowanym w 1969 r. Alarmował on, że zniszczenie środowiska naturalnego osiągnęło takie rozmiary, że można już mówić o globalnym kryzysie. Mniej więcej wtedy na szerokie wody wypłynął ruch Zielonych. Jedna po drugiej powstawały lub zaczynały aktywniej działać organizacje ekologiczne. Zaangażowało się w nie wiele osób, które wcześniej lub później otarły się o Klub Rzymski. Od początku w Klubie pierwsze skrzypce grali dwaj ludzie: Peccei, który mu szefował, i szkocki naukowiec Alexander King, dyrektor ds. badań Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD), współorganizator owej nieudanej konferencji. Kiedy Peccei zmarł w 1984 r., to właśnie King przejął po nim prezesurę Klubu, z której zrezygnował w 1999 r. w wieku 90 lat. Od tego czasu organizacją kieruje jordański książę El Hassan bin Talal.

13 IPCC IPCC - Intergovernmental Panel on Climate Change (Międzyrządowy Zespół do spraw Zmian Klimatu), utworzony przez ONZ w 1988 roku. Celem IPCC jest ocena wpływu i ryzyka związanego z działalnością ludzi na zmianę klimatu oraz określenia światowych uregulowań mających ograniczyć emisji spalin do atmosfery. IPCC stanowi stałe forum współpracy naukowców z wielu krajów. IPCC publikuje raporty, które mają duże znaczenie w formułowaniu narodowych i międzynarodowych programów klimatycznych i polityki finansowania badań zmian klimatycznych (pierwszy raport IPCC został opublikowany w 1990 roku, kolejne w 1995 i 2001, a ostatni w 2007 roku). Ekologiczny skandal w Organizacji Narodów Zjednoczonych. Przewodniczący ONZ-owskiego Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatycznych (IPCC) Rajendra Pachauri wykorzystywał fałszywe dane na temat topnienia lodowców w Himalajach, by zdobyć dotacje warte setki tysięcy funtów - czytamy na ( ). Pachauri kieruje instytutem badań energetycznych TERI z siedzibą w New Delhi. Dane na które powołują się krytucy to słowa dr. Syeda Hasnaina, glacjologa, który 10 lat temu wygłosił podważaną dziś tezę, zgonie z którą himalajskie lodowce znikną do 2035 r. Dziś Hasnain kieruje w TERI zespołem, który ubiegał się o dopłaty na badania lodowców. Pachauri twierdzi, że winę ponosi nie on, ale ludzie, którzy szykowali dokument, i zapowiada, że wyciągnie wobec nich konsekwencje. Choć wciąż jest głuchy na wezwania, aby podał się do dymisji, to przyznaje, że w słynnym raporcie, za który jego organizacja wraz z byłym wiceprezydentem Alem Gorem otrzymała Pokojową Nagrodę Nobla w 2007 r., może znajdować się znacznie więcej błędów.

14 Szczyt Ziemi 1992 (ang. Earth Summit 1992)
Konferencja Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju (ang. United Nations Conference on Environment and Development, UN CED) przeprowadzona w Rio de Janeiro z udziałem 172 oficjalnych delegacji rządowych. W ramach konferencji przyjęto 5 dokumentów określających fundamenty polityki społeczno-gospodarczej nakazujące uwzględniać ochronę środowiska: Ramową konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, AGENDĘ 21 Konwencję o zachowaniu różnorodności biologicznej Deklarację dotyczącą kierunku rozwoju, ochrony i użytkowania lasów, Kartę Ziemi Karta Ziemi, nazwana po Szczycie Ziemi w Rio de Janeiro Deklaracją z Rio, zawiera zbiór 27 podstawowych zasad zrównoważonego rozwoju, wśród których prawa i obowiązki państw oraz obywateli wobec środowiska naturalnego i minimalizacji sfer ubóstwa odgrywają rolę podstawową. Zapisy Deklaracji, nawiązujące do przyjętej w 1982 roku Światowej Karty Przyrody i Raportu Brundland z 1987 roku, zostały uwzględnione m.in. w zasadach sześciu Programów Działań Unii Europejskiej oraz europejskich sieci miast zrównoważonego rozwoju, a w Polsce w nowej Konstytucji (art. 5), w ustawowej definicji zrównoważonego rozwoju oraz w podstawowych dokumentach strategicznych, a w szczególności w pierwszej (z 1991 roku) i drugiej polityce ekologicznej państwa (II PEP z 2000 roku). Zgodnie z ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 Prawo ochrony środowiska - zrównoważony - zdefiniowano jako: "rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń" (art. 3). Deklaracja z Rio w sprawie środowiska i rozwoju jest dokumentem o charakterze uniwersalnym, będącym wykładnią zasad trwałego i zrównoważonego rozwoju (ekorozwoju) w skali globalnej, regionalnej i krajowej. Agenda 21 stanowi zbiór zaleceń dla rządów i organizacji międzynarodowych dotyczących działań na rzecz trwałego i zrównoważonego rozwoju. Dokument składa się z czterech części: społeczno-ekonomiczne zagadnienia ekorozwoju, ochrona i gospodarka w środowisku, rola różnych grup społecznych w realizacji trwałego i zrównoważonego rozwoju oraz określenie środków realizacji. Deklaracja o ochronie lasów zawiera generalne zasady ochrony lasów w różnych strefach klimatycznych, z uwzględnieniem suwerennych praw krajów do eksploatacji zasobów leśnych. Kraje Północy zadeklarowały działania na rzecz redukcji zużycia energii, zanieczyszczeń i odpadów. Południe obiecywało większą ochronę lasów. Północ miała wspomóc kraje Południa w czystym ekologicznie rozwoju poprzez dopływ pieniędzy i nowoczesnych technologii – w tym celu stworzyła podatek (0,7% rocznego dochodu). Jednak już w 1993 został on obniżony do 0,29% i większość innych planów Agendy, których realizacja miała nastąpić do 2000, została ograniczona.

15 Szczyt Ziemi 1992 (ang. Earth Summit 1992)
Jesienią 1992 roku Sesja Zgromadzenia Ogólnego ONZ zatwierdziła wyniki UN CED, a dla międzynarodowej koordynacji działań w zakresie ekorozwoju i jako najwyższy globalny organ polityczny w tym zakresie powołała Komisję Ekorozwoju ONZ (ang. United Nations Commission on Sustainable Development - UN CSD), która już podczas swej pierwszej sesji w roku 1993, zaleciła rządom powołanie krajowych (narodowych) organów koordynacji i nadzoru nad realizacją procesów ekorozwoju.

16 Biała Księga UE (1997) Promocja energii elektrycznej z OZE stanowi priorytet UE cele tego priorytetu przedstawiono w Białej Księdze w sprawie Odnawialnych Źródeł Energii. Wskazano tam na bezpieczeństwo i dywersyfikację dostaw energii, ochronę środowiska naturalnego oraz spójność społeczną i gospodarczą. Uchwałą Rady z dnia 8 czerwca 1998 roku w sprawie odnawialnych źródeł energii oraz uchwała Parlamentu Europejskiego w sprawie Białej Księgi. Cel indykatywny: 12 % energii ze źródeł odnawialnych do roku 2010, w tym 22% energii elektrycznej z OZE

17 Cele indykatywne dla Europy

18 Szczyt Ziemi 2002 Światowy Szczyt Zrównoważonego Rozwoju (ang. The World Summit on Sustainable Development, WSSD), zorganizowany przez Organizację Narodów Zjednoczonych w Johannesburgu (RPA) w dniach od Głównym szczytu celem była dyskusja na temat globalnego zrównoważonego rozwoju. W trakcie szczytu, Sekretarz Generalny ONZ, Kofi Annan, zidentyfikował pięć kluczowych obszarów dyskusji: zaopatrzenie w wodę i sanitacja, energia, zdrowie, rolnictwo i bioróżnorodność. W Johannesburgu m.in. zobowiązano się: - do 2015 roku zmniejszyć o 50% liczbę osób żyjących poniżej granicy ubóstwa, - do 2015 roku zmniejszyć o połowę liczbę osób bez dostępu do wody pitnej, - do 2020 roku poprawić standard życia co najmniej 100 milionów mieszkańców obecnie istniejących slumsów, - do 2010 roku doprowadzić do znacznego osłabienia tempa wymierania rzadkich odmian fauny i flory, - do 2015 roku odnowić w morzach i oceanach zasoby ryb, - do 2020 roku zaprzestać wytwarzania i stosowania środków chemicznych w sposób szkodliwy dla ludzi i środowiska, - do roku 2015 zmniejszyć o dwie trzecie wskaźnik śmiertelności wśród niemowląt i dzieci oraz o trzy czwarte wskaźnik śmiertelności okołoporodowej matek, - ułatwić dostęp do tanich odnawialnych źródeł energii, …

19 DYREKTYWA 2004/8/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG DYREKTYWA 2006/32/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/76/EWG DYREKTYWA 2001/80/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania DYREKTYWA 2001/77/EC PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 27 września w sprawie promocji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku energii  DYREKTYWA 2003/30/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 8 maja 2003 roku w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych

20 Szczyt Ziemi 2009 Obradował w dniach od 7 do 18 grudnia 2009 r. w stolicy Danii Kopenhadze. Szczyt miał doprowadzić do przyjęcia międzynarodowego traktatu w sprawie redukcji emisji gazów cieplarnianych w kolejnych dekadach (kontynuacja zobowiązań Protokołu z Kioto). Uważa się, że szczyt zakończył się fiaskiem, tzn. jedynie przyjęciem deklaracji politycznej opisującej główne założenia nowej umowy …

21 Naukowcy uczestniczący w pracach Międzyrządowego Zespołu ds
Naukowcy uczestniczący w pracach Międzyrządowego Zespołu ds. Zmian Klimatu (IPCC) uważają, że aby ograniczyć zmiany klimatu, redukcje do roku 2020 powinny być na poziomie procent względem poziomu z roku czyli większe, niż rozważają to obecnie bogate kraje.

22 Zrównoważony rozwój leży w polu zainteresowań wielu organizacji międzynarodowych. Należą do nich m.in.: Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP), Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), Na forum europejskim zagadnienie zrównoważonego rozwoju jest przedmiotem prac takich instytucji Unii Europejskiej jak: Parlament Europejski, Komisja Europejska, Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny. Zrównoważony rozwój stanowi ważny element systemu prawa międzynarodowego, najważniejsze dokumenty to: Agenda 21, Konwencja o Dostępie do Informacji, Udziale Społeczeństwa w Podejmowaniu Decyzji oraz Dostępie do Sprawiedliwości w Sprawach Dotyczących Środowiska

23 „ Prawo Międzynarodowe i instytucje związane z Doktryną Zrównoważonego Rozwoju”

24 Prawo na Świecie i w UE IPPC (Międzynarodowa Konwencja dotycząca Ochrony Roślin) Konwencja Berneńska Konwencja Wiedeńska Konwencja z Aarhus Protokół Montrealski Protokół z Kioto Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu Konwencja Ramsarska Dyrektywa Siedliskowa Dyrektywa Ptasia Ramowa Dyrektywa Wodna Dyrektywa Azotanowa … Przepisy Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska obejmują obecnie ponad 1 tys. aktów prawnych i wciąż trwają prace nad kolejnymi. Unijna twórczość w zakresie przepisów środowiskowych wynika z faktu, że ochrona środowiska zawsze miała, ma i będzie miała duże znaczenie dla jakości życia. Problem pojawia się, kiedy zaczynamy mówić o zrównoważonym rozwoju, bo niełatwo jest skutecznie połączyć restrykcje środowiskowe ze stałym wzrostem gospodarczym, zwłaszcza w perspektywie długoterminowej. Jednocześnie mocno nagłaśniane w ostatnim czasie w mediach, drastyczne w skutkach, zmiany klimatu sprawiają, że wyzwanie to staje się nie tylko problemem urzędników oraz przedsiębiorców, ale również zajmują się nim głowy państw. Jednocześnie obserwujemy rosnącą świadomość ekologiczną społeczeństw. To pozytywne zjawiska. Działania strategiczne UE opierają się na założeniu, że polityka gospodarcza, społeczna i środowiskowa muszą być ze sobą ściśle powiązane. Funkcjonuje przy tym przekonanie, że coraz surowsze normy środowiskowe pobudzą wprowadzanie innowacji i efektywnych technologii. W rezultacie kraje UE, a tym samym przedsiębiorcy stają przed wciąż nowymi, ostrzejszymi wymogami. Nie można już pozostać obojętnym wobec tych zmian - można przyjąć postawę oczekiwania i skazać się w ten sposób na taktykę naprawiania błędów w przyszłości, albo stawić czoła wyzwaniom.

25 Dyrektywa Dyrektywa (zalecana, obowiązująca, wprowadzana na okres próbny) - akt prawa pochodnego Unii Europejskiej, którego mocą państwa członkowskie Unii zostają zobowiązane do wprowadzenia (implementacji) określonych regulacji prawnych, służących osiągnięciu wskazanego w dyrektywie, pożądanego stanu rzeczy. Ogłaszane w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej wchodzą w życie w terminie przez nie wskazanym lub dwudziestego dnia od ogłoszenia. Dyrektywy w wielu kwestiach pozostawiają krajom członkowskim Unii znaczną swobodę wyboru rozwiązań.

26 Konwencja Konwencja - ogólnie przyjęte w jakimś środowisku normy postępowania, myślenia. W prawie międzynarodowym konwencja jest pewnym rodzajem umowy międzynarodowej, która jest obecnie najważniejszym instrumentem regulującym stosunki międzynarodowe i jednym z dwóch niekwestio-nowanych źródeł prawa międzynarodowego. W prawie międzynarodowym występują także pojęcia „protokół”, „traktat” i „pakt”. Istotną cechą konwencji jest konieczność przystąpienia do niej i jej ratyfikowania przez poszczególne państwa.

27 IPCC (ang. Internation Plant Protection Convention)
IPPC została założona 1952 r. przez agendę ONZ zajmującą się głodem na świecie (FAO). Międzynarodowa Konwecja dotycząca Ochrony Roślin to organizacja, której zadaniem jest zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób roślin. Jedną z jej funkcji jest prowadzenie listy chorób i szkodników roślin. Inne zadania to monitorowanie rozprzestrzeniania się organizmów niszczących uprawy oraz zapewnianie koordynacji na tym polu wśród jej członków. W roku 2004 do IPPC należały 132 kraje. Polskę w IPPC reprezentuje Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin i Nasiewnictwa (PIORIN).

28 Konwencja Berneńska Konwencja berneńska, międzynarodowa konwencja o ochronie gatunkowej dzikiej flory i fauny europejskiej oraz ich siedlisk, podpisana 1979 w Bernie. Weszła w życie w 1982 r. Polska ratyfikowała ją 1996 r. jej stronami są państwa członkowskie Rady Europy, państwa niebędące jej członkami, a uczestniczące w przygotowaniu konwencji oraz Unia Europejska. Celem konwencji jest wprowadzenie efektywnej współpracy państw w zakresie ochrony przyrody, zwłaszcza zagrożonych europejskich gatunków flory i fauny oraz ich siedlisk.

29 Konwencja Wiedeńska Konwencja Wiedeńska w sprawie ochrony warstwy ozonowej (ang: Vienna Convention for the Protection of the Ozone Layer) - międzynarodowy traktat podpisany 22 marca 1985, przez państwa Wspólnoty Europejskiej mająca na celu tworzenie zarysu polityki ochrony warstwy ozonowej w krajach sygnatariuszach. Akt wszedł w życie w 1987 r. i zobowiązywał państwa sygnatariuszy do prowadzenia pomiarów w atmosferze poziomu gazów powodujących zubażanie warstwy ozonowej, ograniczenia ich emisji oraz prowadzenia badań nad skutkami zaniku warstwy ozonowej.

30 Protokół Montrealski Protokół Montrealski w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową – międzynarodowe porozumienie dotyczące przeciwdziałania dziurze ozonowej podpisane w Montrealu 16 września 1987 roku. W rocznicę jego uchwalenia obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Ochrony Warstwy Ozonowej.

31 Konwencja z Aarhus Konwencja o Dostępie do Informacji, Udziale Społeczeństwa w Podejmowaniu Decyzji oraz Dostępie do Sprawiedliwości w Sprawach Dotyczących Środowiska, podpisana 25 czerwca 1998 r. w Aarhus, w Danii, podczas IV Paneuropejskiej Konferencji Ministrów Ochrony Środowiska. W państwach, które ratyfikowały konwencję (m.in Polska), weszła ona w życie dnia 30 października 2001 r. Konwencja z Aarhus zajmuje szczególną pozycję w prawie międzynarodowym - nie jest to bowiem „zwykła” konwencja z dziedziny ochrony środowiska. Mniej dotyczy ona samej ochrony środowiska, bardziej natomiast prawa człowieka do czystego środowiska. W tym sensie prawo do informacji, do udziału w podejmowaniu decyzji i dostępu do sądownictwa w ochronie środowiska są często określane jako „następna generacja” praw człowieka i jako takie stanowią kluczowy element realizacji zasady zrównoważonego rozwoju.

32 Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu
Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (ang. United Nations Framework Convention on Climate Change – UNFCCC lub FCCC) – międzynarodowy traktat, sygnowany przez ONZ, podpisany podczas Konferencji Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju („Szczytem Ziemi 1992”) 5-go maja 1992 w Rio de Janeiro (wszedł w życie 21 marca 1994), określający założenia międzynarodowej współpracy dotyczącej ograniczenia emisji gazów cieplarnianych odpowiedzialnych za zjawisko globalnego ocieplenia. Początkowo traktat nie zawierał jakichkolwiek wiążących, podpisujące go państwa, nakazów dotyczących ograniczenia emisji gazów cieplarnianych. Z czasem ustanowiono odpowiednie protokoły wprowadzające limity emisji gazów. Najważniejszym jest protokół z Kioto z 1997 r., obecnie znany bardziej niż sama konwencja.

33 Agenda 21 (ang. Action Programme - Agenda 21)
Agenda 21 jest dokumentem programowym, który przedstawia sposób opracowania i wdrażania programów zrównoważonego rozwoju w życie lokalne. Dokument ten został przyjęty na konferencji "Środowisko i Rozwój" z inicjatywy ONZ w 1992 roku na II Konferencji w Rio de Janeiro. Agenda 21, stanowi zbiór ponad rekomendacji pod adresem rządów, międzynarodowych organizacji, społeczeństw i ich głównych grup, tzn. kobiet, młodzieży, dzieci, przedstawicieli sektora przedsiębiorczości, świata nauki i techniki, grup etnicznych, samorządów, organizacji związkowych i zawodowych, rolników.

34 Protokół z Kioto Protokół z Kioto - uzupełnienie Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (United Nations Framework Convention on Climate Change) i jednocześnie międzynarodowe porozumienie dotyczące przeciwdziałania globalnemu ociepleniu. Został wynegocjowany na konferencji w Kioto w grudniu Traktat wszedł w życie 16 lutego 2005 roku, trzy miesiące po ratyfikowaniu go przez Rosję 4 listopada 2004.

35 Protokół z Kioto Protokół nakłada na państwa obowiązek redukcji emisji gazów cieplarnianych (dwutlenek węgla (CO2), metan (CH4), podtlenek azotu (N2O), fluorowęglowodory (HFCs), perfluorokarbony (PFCs) i sześciofluorek siarki (SF6)). Art. 3 pdp.1 Protokołu określa ten obowiązek jako: „W celu zredukowania antropogenicznych emisji gazów cieplarnianych wymienionych w załączniku A, wyrażonych w ekwiwalencie dwutlenku węgla, w okresie zobowiązań od 2008 do 2012 r., o co najmniej 5 procent poniżej poziomu emisji z 1990 r. Strony wymienione w załączniku I zapewnią, indywidualnie lub wspólnie, iż zagregowane emisje tych gazów nie przekroczą przyznanych im ilości, obliczonych zgodnie z postanowieniami niniejszego artykułu oraz na podstawie określonych w załączniku B ilościowych zobowiązań tych Stron do ograniczenia i redukcji emisji”.

36 Protokół z Kioto Wysokość zobowiązań redukcyjnych dla poszczególnych stron zawartych w załączniku B do Protokołu: Unia Europejska (tzw. „piętnastka” z 1997 r.) zadeklarowało wspólną redukcję emisji o 8% a następnie dokonały wew. podziału: Dania i Niemcy zobowiązały się do redukcji o 21%, Portugalia ma prawo do wzrostu emisji o 27%, Grecja o 25%, Hiszpania o 15%. Polska i Węgry redukcja o 6%, Rosja i Ukraina deklaracja stabilizacji na poziomie roku bazowego (1990), USA redukcja o 7% (nie ratyfikowały protokołu, emisja USA to 35% światowej emisji gazów cieplarnianych) Australia deklaracja ograniczenia wzrostu o 8%.

37 Konwencja ramsarska (ang. Ramsar Convention on Wetlands)
Konwencja o obszarach wodno-błotnych mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życiowe ptactwa wodnego, podpisana 2 lutego 1971 roku podczas konferencji w irańskim kurorcie Ramsar nad brzegiem Morza Kaspijskiego. Konwencja weszła w życie 21 grudnia 1975 roku. Celem porozumienia jest ochrona i utrzymanie w niezmienionym stanie obszarów określanych jako "wodno-błotne". Szczególnie chodzi o populacje ptaków wodnych zamieszkujących te tereny lub okresowo w nich przebywające. Jest to 40 typów obszarów bagien, błot, torfowisk lub zbiorników wodnych; naturalnych lub sztucznych stałych lub okresowych, o wodach stojących lub płynących, słodkich, słonawych lub słonych, wraz z wodami morskimi. W lutym 2006 roku objęte konwencją ramsarską są 1634 obszary o łącznej powierzchni ponad 145 mln hektarów. Do tej pory podpisały ją 154 kraje, a początkowymi sygnatariuszami w 1971 roku było 18 państw. Polska ratyfikowała konwencję w 1978 roku. Najwięcej obszarów wykazanych w spisie konwencji ma Wielka Brytania, a największą powierzchnię tych obszarów - Kanada. Co trzy lata odbywają się spotkania uczestniczących w konwencji państw, a siedziba organizacji mieści się w Szwajcarii w mieście Gland. W Polsce jest 13 obszarów przyrody chronionej (łącznie ponad 125 tys. ha) wpisanych na listę konwencji ramsarskiej.

38 Dyrektywa Siedliskowa
Dyrektywy 92/43/EWG (Dyrektywa Habitatowa) w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Razem z Dyrektywą Ptasią stanowi podstawę europejskiego systemu ochrony przyrody Natura Dyrektywa wskazuje "ważne w skali europejskiej" gatunki roślin i zwierząt oraz typy siedlisk przyrodniczych dla których państwa członkowskie zobowiązane są powołać obszary ich ochrony - obszary Natura Dyrektywa jest wiążąca dla wszystkich państw Unii Europejskiej, które muszą wprowadzić jej postanowienia do prawa krajowego. .

39 Dyrektywa Ptasia Dyrektywa EWG 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 o ochronie dziko żyjących ptaków (ang. Directive on the Conservation of Wild Birds). Celami Dyrektywy są: ochrona przed wyginięciem wszystkich istniejących współcześnie populacji ptaków występujących w stanie dzikim w UE, prawne uregulowanie handlu i odłowu ptaków, przeciwdziałanie pewnym metodom ich odłowu i zabijania . .

40 Natura 2000 Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażanym od 1992 r. w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt w skali Europy, ale też typowych, wciąż jeszcze powszechnie występujących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla 9 regionów biogeograficznych, tj.: alpejskiego, atlantyckiego, borealnego, kontynentalnego, panońskiego, makaronezyjskiego, śródziemnomorskiego, stepowego i czarnomorskiego.

41 Natura 2000 Podstawą prawną tworzenia sieci Natura 2000 jest dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków i dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory. Podstawą wyznaczania obszarów Natura 2000 są jedynie kryteria naukowe. Sieć Natura 2000 tworzą dwa typy obszarów: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO), specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).

42 Dyrektywa Azotanowa Dyrektywa w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł związanych z rolnictwem. Dyrektywa precyzuje pod adresem krajów członkowskich UE następujące wymagania: monitorowanie zawartości azotanów w wodach gruntowych i otwartych, ustanowienie dobrowolnych kodeksów dobrej praktyki rolniczej, wyznaczenie stref szczególnej wrażliwości na skażenie wód azotanami, sprecyzowanie obligatoryjnych zabiegów agro-technicznych w strefach szczególnej wrażliwości. . Dyrektywa Azotanowa –jest podstawowym dokumentem Unii Europejskiej w sprawie ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł związanych z rolnictwem. Zgodnie z ustanowioną dyrektywą o jakości wody pitnej, stężenie azotanów w takiej wodzie nie może przekraczać 50 mg NO3 lub 11,3 mg N–NO3 w 1 dm-3. Dyrektywa azotanowa precyzuje pod adresem krajów członkowskich Unii Europejskiej następujące wymagania: monitorowanie zawartości azotanów w wodach gruntowych i otwartych ustanowienie dobrowolnych kodeksów dobrej praktyki rolniczej wyznaczenie stref szczególnej wrażliwości na skażenie wód azotanami sprecyzowanie obligatoryjnych zabiegów agrotechnicznych w strefach szczególnej wrażliwości

43 Ramowa Dyrektywa Wodna
Europejska Ramowa Dyrektywa Wodna (ang. The Water Framework Directive) jej celem jest zapewnienie długoterminowej poprawy i ochrony stanu wód i ma ona doprowadzić do traktowania wody jako odnawialnego dobra wspólnego, a nie jako eksploatowanego surowca lub towaru. Dotyczy ochrony zasobów i źródeł wody pitnej używanych również w celach wypoczynkowych, przemysłowych i rolniczych. WFD tworzy ramy prawne chroniące zasoby wodne w całej Europie. Wpłynie ona na wszystkie przedsiębiorstwa pozyskujące wodę z gruntu lub wód powierzchniowych oraz uwalniające ścieki. Wpłynie ona na wszystkie przedsiębiorstwa pozyskujące wodę z gruntu lub wód powierzchniowych oraz uwalniające ścieki.

44 Dyrektywa Powodziowa Dyrektywa 2007/60/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie oceny ryzyka powodziowego i zarządzania nim z 23 października 2007 r. Dyrektywa obejmuje wszelkie typy powodzi: związane z rzekami i jeziorami, występujące na obszarach miejskich i w strefach przybrzeżnych, czy wreszcie spowodowane gwałtownymi burzami czy tsunami. Nadrzędnym celem dyrektywy jest ograniczanie ryzyka powodziowego i zmniejszanie następstw powodzi w państwach Unii Europejskiej. Nowa legislacja (dyrektywa powodziowa) obliguje państwa członkowskie do oceny ryzyka powodziowego, informowania obywateli na potencjalnie zagrożonych obszarach oraz zaangażowania społeczeństwa w proces planowania do grudnia 2011 roku, państwa członkowskie dokonają wstępnej oceny ryzyka powodziowego w obszarach dorzeczy oraz związanych z nimi strefach przybrzeżnych. Na tej podstawie określone zostaną obszary, na których stwierdza się ‘istnienie dużego ryzyka powodziowego lub jego wystąpienie jest prawdopodobne’ (Art 5.1.); do grudnia 2013 roku, państwa członkowskie sporządzą mapy zagrożenia powodziowego i ryzyka powodziowego. Na mapach tych mają być wskazane obszary, w których prawdopodobieństwo powodzi jest: niskie (w tym obszary, na których powódz będzie miała charakter zdarzenia ekstremalnego); średnie (występowanie powodzi nie częściej niż co 100 lat); wysokie. Mapy muszą uwzględniać również informacje na temat szacunkowej liczby mieszkańców potencjalnie dotkniętych powodzią, rodzaju działalności gospodarczej i ważnych instalacjach na danym obszarze, jak też inne, ważne dla konkretnego obszaru informacje dodatkowe; do grudnia 2015 roku na podstawie tych map sporządzone zostaną plany zarządzania ryzkiem powodziowym. Plany te, skoordynowane na poziomie obszaru dorzecza muszą obejmować wszystkie aspekty zarządzania ryzykiem powodziowym, w szczególności działania ukierunkowane na zapobieganie, ochronę i właściwe przygotowanie, w tym prognozowanie powodzi i systemy wczesnego ostrzegania, z uwględnieniem specyfiki poszczególnych obszarów dorzecza. Plany takie mogą też obejmować elementy działań dla zrównoważonego rozwoju obszaru dorzecza, kontrolowane zalewanie niektorych obszarów czy skuteczną retencję wód.

45 3 X 20 (Pakiet klimnatyczno-energetyczny)
Pakiet klimatyczno-energetyczny to zestaw propozycji działań i regulacji prawnych, które mają umożliwić transformację państw UE do gospodarki niskoemisyjnej i „niskowęglowej” . Został przedstawiony przez Komisję Europejską 23 stycznia 2008r., a następnie zaakceptowany przez Radę Europy w marcu 2008 r., 17-go grudnia 2008 roku, Parlament Europejski przyjął pakiet 6-ciu ustaw nazywanych „Pakietem Klimatyczno-Energetycznym”. Celem pakietu jest zmuszenie krajów UE do "zielonej rewolucji" w przemyśle i energetyce. W skrócie pakiet określa się "3 x 20": ograniczenie emisji CO2 o 20%, zmniejszenie zużycia energii o 20% oraz wzrost zużycia energii ze źródeł odnawialnych w UE z obecnych 8,5% do 20% do roku 2020.

46 Dyrektywa 28 5-go czerwca 2009 r. w Dzienniku Urzędowym UE, pół roku po przyjęciu przez Parlament Europejski i Radę pakietu klimatycznego 3 x 20%, opublikowana została dyrektywa UE nr 2009/28/WE w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych. Dokument ten aktualizuje m.in. kwestię obowiązkowych celów i środków krajowych w zakresie stosowania energii ze źródeł odnawialnych do 2020 roku. Dyrektywa weszła w życie 25 czerwca 2009 r., zgodnie z art. 27 Dyrektywy, Państwa Członkowskie mają czas na implementację Dyrektywy najpóźniej do 5 grudnia 2010 roku.

47 DYREKTYWA 2004/8/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie wspierania kogeneracji w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe na rynku wewnętrznym energii oraz zmieniająca dyrektywę 92/42/EWG DYREKTYWA 2006/32/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 5 kwietnia 2006 r. w sprawie efektywności końcowego wykorzystania energii i usług energetycznych oraz uchylająca dyrektywę Rady 93/76/EWG DYREKTYWA 2001/80/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 23 października 2001 r. w sprawie ograniczenia emisji niektórych zanieczyszczeń do powietrza z dużych obiektów energetycznego spalania DYREKTYWA 2001/77/Ec PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 27 września w sprawie promocji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku energii  DYREKTYWA 2003/30/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 8 maja 2003 roku w sprawie wspierania użycia w transporcie biopaliw lub innych paliw odnawialnych DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE

48 Zielone technologie Wychodząc z założeń Pakietu 3 * 20, można przyjąć następujący podział zielonych technologii Technologie pozyskiwania energii z Odnawialnych Źródeł Energii Technologie ograniczające emisję CO2 Technologie zmniejszające energochłonność w tym podnoszące efektywność istniejących rozwiązań

49 Ograniczenie emisji CO2
Osiągnięcie podstawowego celu pakietu - redukcja CO2 o 20% do roku 2020 (w porównaniu do 1990r.) będzie stymulowana w oparciu o istniejący już unijny system handlu emisjami (ETS). Od 2013 roku zakłady przemysłowe będą musiały kupować prawa do emisji CO2 na specjalnych aukcjach. Obecnie na wniosek Niemiec energochłonnym branżom przemysłu przyznano wiele bezpłatnych uprawnień, elektrownie w Polsce i innych uboższych krajach będą mogły korzystać z nich, maksymalnie 70% w latach W 2020 r. obowiązek zakupu ma objąć 100% uprawnień.

50 Zmniejszenie zużycia energii
Narzędziem systemowym wpływającym na poprawę efektywności energetycznej budynków są wprowadzone w Polsce „Świadectwa charakterystyki energetycznej ”. Certyfikat, ocenia obiekt budowlany pod względem zużycia energii, określa wielkość zużycia energii związanej z ogrzewaniem i wentylacją, chłodzeniem, przygotowaniem ciepłej wody oraz oświetleniem wbudowanym.

51 Energia z OŹE Narzędziem systemowym wpływającym na rozwój sektora OŹE w Polsce, jest system emisji i obrotu Świadectwami Pochodzenia potwierdzającymi wytworzenie energii elektrycznej w odnawialnym źródle energii. Świadectwa pochodzenia mogą być wydane wyłącznie podmiotowi, który wytworzył daną porcję energii w źródle odnawialnym. Świadectwa pochodzenia podlegają obrotowi giełdowemu. Wszyscy producenci energii są zobowiązani do zakupu i umorzenia odpowiedniej, określonej procentowo ilości świadectw pochodzenia.

52 KONSTYTUCJA RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Rozdział I RZECZPOSPOLITA Art. 5. Rzeczpospolita Polska strzeże niepodległości i nienaruszalności swojego terytorium, zapewnia wolności i prawa człowieka i obywatela oraz bezpieczeństwo obywateli, strzeże dziedzictwa narodowego oraz zapewnia ochronę środowiska, kierując się zasadą zrównoważonego rozwoju.

53 Prawo Ochrony Środowiska
W Polsce definicja zrównoważonego rozwoju znalazła się w ustawie Prawo Ochrony Środowiska, mówi ono, że ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ, to "taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń."

54 Instytucje ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju w Polsce

55 Komisja do spraw Ekorozwoju
Komisja powołana przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej, Zarządzeniem nr 32 Prezesa Rady Ministrów z dnia 28 października 1994 roku . Jej celem była integracja rozwoju gospodarczego i społecznego z potrzebami ochrony środowiska i przyrody (ekorozwoju). Powołanie Komisji było elementem realizacji zobowiązania, jakie Polska przyjęła na Konferencji ONZ „Środowisko i Rozwój" w 1992r. w Rio de Janerio. Komisja działała w latach W 1998 roku, Rząd RP włączył sprawy ekorozwoju do prac stałego Komitetu Rady Ministrów do spraw Polityki Regionalnej i Zrównoważonego Rozwoju (KRMPRiZR).

56 Rada do Spraw Zrównoważonego Rozwoju
Powołana w Polsce, zarządzeniem Prezesa Rady Ministrów w dniu roku. Przewodniczącym Rady jest Minister Środowiska. Do zakresu działania Rady należy: 1) opracowywanie opinii o zgodności z zasadami zrównoważonego rozwoju, skierowanych pod jej obrady projektów dokumentów rządowych; 2) opracowywanie analiz, propozycji i wniosków mających na celu zapewnienie zrównoważonego rozwoju kraju. LINK:

57 Ministerstwo Środowiska
CENTRALNE ORGANY ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ NADZOROWANE PRZEZ MINISTRA ŚRODOWISKA: Główny Inspektor Ochrony Środowiska Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska Prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej Prezes Państwowej Agencji Atomistyki Prezes Wyższego Urzędu Górniczego

58 dr hab. inż. Andrzej Kraszewski prof. nadzwycz.
Politechnika Warszawska Wydział Inżynierii Środowiska Zakład Informatyki i Badań Jakości Środowiska

59 Ministerstwo Środowiska
JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE NADZOROWANE PRZEZ MINISTRA ŚRODOWISKA: Biuro Nasiennictwa Leśnego w Warszawie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Państwowe Gospodarstwo Leśne „Lasy Państwowe"

60 Ministerstwo Środowiska
JEDNOSTKI BADAWCZO-ROZWOJOWE NADZOROWANE PRZEZ MINISTRA ŚRODOWISKA: Instytut Badawczy Leśnictwa Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Instytut Ochrony Środowiska Krajowy Administrator Systemu Handlu Uprawnieniami do Emisji Państwowy Instytut Geologiczny

61 Organizacje społeczne a zrównoważony rozwój
Coraz częściej można zaobserwować działania na forum organizacji społecznych, które podchodzą do dyskusji społecznej wychodząc od ideii zrównoważonego rozwoju. Przykładem takich działań mogą być kroki podjęte przez środowiska związane z branżą OŹE (Odnawialne Źródła Energii). Środowiska te reprezentowane w Polsce np. przez PRK OZE (Polska Rada Koordynacyjna OZE), TRMEW (Towarzystwo Rozwoju Małych Elektrowni Wodnych) w Europie przez ESCHA (ang. European Small Hydropower Association) na Świecie przez IHA (ang. International Hydropower Association) promują i wprowadzają rozwiązania techniczne i prawne, których ocena wychodzi z założeń zrównoważonego rozwoju …

62 Organizacje społeczne a zrównoważony rozwój
lokalne społeczności … SPOŁECZEŃSTWO EKONOMIA ŚRODOWISKO ZNOŚNY WYKONALNY SPRAWIEDLIWY ZRÓWNO- WAŻONY Związki Wędkarskie WWF Greenpace Stowarzyszenia Miłośników Przyrody … Związki Zawodowe Stowarzyszenia Producentów Izby Gospodarcze Stowarzyszenia konsumentów …

63 OZE a Dialog Społeczny

64 Dialog społeczny Dialog społeczny jest fenomenem ostatnich dziesięcioleci w wielu państwach Europy i świata.  W większości krajów europejskich stale rozbudowywane są mechanizmy doskonalące prowadzenie negocjacji i konsultacji rządów z przedstawicielami głównych grup społecznych. Dzięki nim możliwe jest współdecydowanie partnerów społecznych w sprawach kluczowych dla swoich państw i dla nich samych.

65 Dialog społeczny Mechanizmy dialogu umożliwiają budowanie szerokiego konsensusu społecznego wokół wartości i kwestii fundamentalnych dla państw i obywateli. Partnerzy społeczni wspólnie z rządem starają się o wypracowanie rozwiązań, które czynią z ich krajów obszar konkurencyjny ekonomicznie, a także  przyjazny społecznie.

66 Dialog Społeczny w Polsce
W Polsce rangę dialogu społecznego podkreśla Konstytucja. W jej Preambule istnieje odniesienie do dialogu społecznego jako podstawowej zasady, którą rządzi się państwo. Natomiast w Rozdziale I, art. 20 możemy przeczytać, że dialog społeczny i współpraca "partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej".

67 Definicje Udział społeczeństwa - Umożliwienie społeczeństwu wywierania wpływu na wyniki planów i efekty przebiegu prac w czasie ich prowadzenia. Pojęcie to oznacza wszelkie formy uczestnictwa w procesie podejmowania decyzji. Społeczeństwo (lub "ogół społeczeństwa") - Społeczeństwo oznacza osobę fizyczną lub prawną, bądź grupę takich osób oraz, zgodnie z ustawodawstwem lub praktyką krajową, ich stowarzyszenia, organizacje lub grupy.

68 Definicje Konsultacje społeczne - Konsultacje to udostępnianie dokumentacji, w odniesieniu do której można zgłaszać opinie i uwagi na piśmie, stwarzają możliwości wysłuchania społeczeństwa lub czynnie dążą do zebrania takich uwag i opinii, na przykład w drodze sondaży i wywiadów. Czynne zaangażowanie - Czynne zaangażowanie jest wyższym poziomem udziału społeczeństwa niż konsultacje. Polega ono na tym, że zainteresowane strony zapraszane są do aktywnego uczestnictwa w procesie planowania w formie dyskusji nad problemami i proponowania rozwiązań.

69 Definicje Zainteresowana strona (lub "grupa interesów") - każda osoba, grupa lub organizacja mająca interes lub "zagrożona" w związku z danym problemem albo ze względu na to, że odczuwa jego bezpośrednie skutki, albo dlatego, że może do pewnego stopnia wywierać wpływ na rezultaty działań podejmowanych w związku z nim. Pojęcie "zainteresowana strona" odnosi się również do tych członków społeczeństwa, którzy jeszcze nie wiedzą, że będą odczuwali takie skutki (w praktyce zaliczają się do nich poszczególni obywatele oraz wiele małych organizacji pozarządowych i przedsiębiorstw).

70 Definicje Szeroka społeczność - członkowie ogółu społeczeństwa mający jedynie niewielki interes w związku z danym problemem i ograniczony wpływ na rezultaty podejmowanych działań.

71 Ramowa Dyrektywa Wodna jako przykład dialogu społecznego
Celem udziału społeczeństwa we wdrażaniu Ramowej Dyrektywy Wodnej jest umożliwienie społeczeństwu wpływu na proces opracowywania planów gospodarowania wodami i programów działań.

72 Ramowa Dyrektywa Wodna
Dzięki temu procesowi możliwe będą: demokratyzacja procesu podejmowania decyzji, poprawa jakości podejmowanych decyzji, kształtowanie świadomości społecznej w kwestii problemów środowiskowych, uzyskanie społecznej akceptacji dla decyzji podejmowanych w zakresie planów i programów gospodarowania wodami, zapewnienie wymogów implementacyjnych Ramowej Dyrektywy Wodnej.

73 Ramowa Dyrektywa Wodna
nadanie bardziej przejrzystego i twórczego charakteru procesowi podejmowania decyzji, dostęp do informacji: o problemach, potrzebach, celach, możliwych sposobach i metodach wdrożenia, wzrost zrozumienia przez użytkowników wody problemów, zróżnicowanych potrzeb oraz kosztów ich zaspokojenia, osiągnięcie kompromisów poprzez ograniczenie konfliktów, nieporozumień w odniesieniu do zagadnień związanych z gospodarowaniem wodami, zmniejszenie opóźnień oraz bardziej skuteczne przeprowadzenie procesu wprowadzania w życie RDW.

74 Udział społeczeństwa to:
promowanie wśród użytkowników szeroko rozumianego szacunku dla wody, uświadomienie indywidualnego wpływu na środowisko wodne, kształtowanie poczucia indywidualnej odpowiedzialności za jakość środowiska wodnego, rozpowszechnianie wiedzy o: celach środowiskowych RDW, zrównoważonej gospodarce wodnej, wykształcenie umiejętności osiągania kompromisu. Ze społecznego punktu widzenia udział zainteresowanych grup i użytkowników wód w procesie podejmowania decyzji jest realizacją prawa obywateli do inicjowania oraz uczestniczenia w planowaniu lub programowaniu rozwoju własnego otoczenia (lub przynajmniej bycia informowanym o takich planach). Nie bez znaczenia jest również fakt, że udział społeczeństwa jest dla różnych grup użytkowników "szkołą" pozwalającą zrozumieć lepiej interesy innych grup i konieczność kompromisu. Pełni więc istotną rolę edukacyjną.

75 Formy udziału Ramowa Dyrektywa Wodna przewiduje trzy formy udziału społeczeństwa: dostarczanie informacji, konsultacje społeczne, czynne zaangażowanie.

76 Formy udziału Zgodnie z dyrektywą należy zapewnić dwie pierwsze z wyżej wymienionych form udziału, zaś do ostatniej z nich należy zachęcać. Mimo że dyrektywa nie wymaga czynnego zaangażowania, podkreślenia wymaga jego znaczenie dla osiągnięcia celów założonych w dyrektywie. Można przyjąć, że te trzy formy składają się na "udział społeczeństwa", chociaż zazwyczaj obejmuje on znacznie szerszy zakres działań niż zalecany w dyrektywie.

77 Inne przykłady … Dolina Rozpudy Lotnisko w Świdniku Farmy wiatraków
Elektrownie w Dunajcu Zakaz wjazdu pojazdów nie spełniających wymogów środowiskowych do centów miast (Niemcy, Wielka Brytania) Lotnisko we Frankfurcie Kraków – Budowa spalarni

78 „ Korzyści środowiskowe i ekologiczne płynące z lokalnych źródeł OZE” (warsztat praca w grupach)

79 Korzyści płynące z lokalnych źródeł OZE
Społeczeństwo / Ekonomia / Środowisko Szanse Zagrożenia Silne Strony Słabe Strony

80 „ Korzyści środowiskowe i ekologiczne płynące z lokalnych źródeł OZE” (podsumowanie warsztatu,
prezentacja wyników)

81 ŹRÓDŁA Fotografie: Wikimedia Commos ( ) Rano Raraku quarry ( blue marble ( ) Berdo Jan, 2006 „Zrównoważony rozwój: w stronę życia w harmonii z przyrodą” ( ) Gerwin Marcin, 2008 „Plan zrównoważonego rozwoju dla Polski: lokalne inicjatywy rozwojowe” ( ) Wikipedia „Zrównoważony rozwój” ( ) Raport Brundtland ( ) Rada Do Spraw Zrównoważonego Rozwoju ( ) Dz.U ; PROTOKÓŁ Z KIOTO do Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu

82 DZIĘKUJĘ

83 Ostrzeżenie! Informacja zawarta w niniejszej prezentacji może być poufna lub podlegać innym ograniczeniom formalno prawnym. Rozpowszechnianie, kopiowanie, ujawnianie lub przekazywanie osobom trzecim w jakiejkolwiek formie informacji zawartych w niniejszym dokumencie w całości lub w części bez zgody autora może stanowić naruszenie praw autorskich.