REAGOWANIE W CZASIE KLĘSKI ŻYWIOłOWEJ

Prezentacja na temat: "REAGOWANIE W CZASIE KLĘSKI ŻYWIOłOWEJ"— Zapis prezentacji:

1 REAGOWANIE W CZASIE KLĘSKI ŻYWIOłOWEJ

2 Człowiekowi od samego początku jego istnienia towarzyszyły różne rodzaje zagrożeń. W miarę rozwoju cywilizacji oraz postępu technicznego zmieniał się tylko charakter i skala zagrożenia. O ile zagrożenia naturalne towarzyszyły człowiekowi od samego początku egzystencji, o tyle zagrożenia techniczne zmieniły swój charakter i zasięg w miarę rozwoju techniki, zagospodarowania terenów, wykorzystania coraz nowszych rozwiązań technologicznych.

3 Jednym z podstawowych przedsięwzięć w zakresie ochrony przed skutkami zagrożeń jest funkcjonowanie systemu monitoringu oraz wczesnego ostrzegania. W wielu wypadkach pozwala to na ograniczenie ewentualnych strat nawet do 40%. Monitorowanie zjawisk, wczesne wykrycie zagrożenia oraz ostrzeżenie ludności lub osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo mieszkańców jest podstawowym działaniem zmniejszającym skutki zagrożenia.

4 Poznanie natury zjawiska i jego skutków, w znacznym stopniu pozwala na podjęcie odpowiednich środków zaradczych i zwiększenie stopnia bezpieczeństwa mieszkańców.

5 POWODZIE Od początku istnienia ludzkości woda stanowiła nieodłączne źródło życia, ale i zagrożenia. Konieczność dostępu do niej powodowała, że ludzie zaczęli coraz częściej zagospodarowywać tereny leżące wzdłuż rzek. Coraz częściej odczuwali też skutki takiego postępowania. Zagospodarowywanie naturalnych terenów zalewowych powodowało, że z powodu występowania rzek z koryt straty były coraz większe.

6

7 Czynniki zagrożenia związane z charakterem powodzi dotyczą głównie:
poziomu wody: im poziom większy, tym straty i zniszczenia większe, prędkości przepływu wody, czasu zastoju wody, stopnia zanieczyszczenia wody, gruzowiska.

8 Czynniki zagrożenia związane z charakterystyką obszaru zalewowego dotyczą:
stanu zabudowy, stosowanych materiałów budowlanych, infrastruktury i jej uodpornienia na zalanie, ukształtowania terenu, zalesienia, retencji, zagospodarowania przestrzennego.

9 PRZEWIDYWANIE Przewidzenie zjawiska powodzi jest możliwe dzięki właściwemu monitoringowi, prognozowaniu, stosowaniu modeli symulacyjnych. Jest to jednak bardzo ogólne stwierdzenie, że takie zjawisko da się przewidzieć. Zazwyczaj trudno jest określić charakter powodzi, czas trwania, rzeczywiste stany wód na obszarach zalewowych czy inne parametry. Istnieje jednak możliwość określenia wielu czynników charakteryzujących powódź, choć w odniesieniu do tzw. flash flood – powodzi nagłej w terenie górskim jest to bardzo trudne. Tu czas reakcji liczy się w pojedynczych godzinach.

10 ZAPOBIEGANIE Zapobieganiem nazywamy działania w sferze technicznej (strukturalnej) mające za zadanie zapobiec wystąpieniu powodzi lub ograniczyć skutki w razie jej wystąpienia. Do głównych przedsięwzięć technicznych zaliczamy: - budowę zbiorników retencyjnych, - budowę wałów przeciwpowodziowych, - budowę kanałów ulgi, - budowę polderów przepływowych, - retencyjne przysposobienie zlewni.

11 REAGOWANIE Okres reagowania to przede wszystkim czas organizacji i prowadzenia działań ratowniczych. Główne przedsięwzięcia to: - ostrzeganie i alarmowanie ludności, - ewakuacja ludzi, zwierząt i mienia - ochrona pozostawionego mienia na terenach zalanych, - zapewnienie zastępczych miejsc pobytu, - odpompowanie wody z zalanych obszarów lub obiektów, - zapewnienie dostaw wody pitnej, lekarstw, żywności, środków higieny, - zapewnienie dostaw energii elektrycznej (np. szpitale). Wszystkie te przedsięwzięcia powinny mieć odniesienie w uprzednio opracowanych planach na wypadek sytuacji zagrożeń.

12 TRZĘSIENIE ZIEMI Trzęsienia ziemi należą do najczęściej występujących zdarzeń katastrofalnych. Po powodziach i tajfunach stanowią trzecie z kolei zagrożenie. Co kilkanaście sekund odnotowuje się na kuli ziemskiej mniejsze lub większe trzęsienia ziemi. Trzęsienie ziemi jest spowodowane ścieraniem się płyt tektonicznych. Najsilniejsze trzęsienia występują blisko granic płyt w skorupie ziemskiej, dlatego też strefy sejsmiczne pokrywają się z granicami uskoków. Uskok San Andreas o długości ponad 400 km, stanowi granicę między dwiema ogromnymi płytami. Ruch wzdłuż tego uskoku był przyczyną trzęsień ziemi w tym rejonie (np. w Japonii w 1932 r. zginęło ponad osób). Miejsce, w którym występuje źródło trzęsienia ziemi, nazywane jest hipocentrum – jest to ognisko trzęsienia ziemi. Hipocentrum znajduje się pod ziemią na różnych głębokościach, natomiast punkt znajdujący się na powierzchni ziemi nad hipocentrum nazywany jest epicentrum.

13

14 ZAPOBIEGANIE W rejonach zagrożonych trzęsieniami ziemi istotną rolę odgrywa zagospodarowanie przestrzenne oraz określenie warunków technicznych dla obiektów zlokalizowanych w tych strefach. Ogranicza się tam stawianie budowli, które mogłyby wywołać poważne wtórne skutki zagrożenia (zakłady chemiczne, elektrownie atomowe itp.).

15 REAGOWANIE W okresie reagowania są realizowane następujące główne zadanie: - natychmiastowe rozpoczęcie poszukiwania i ratowania poszkodowanych udziałem przeszkolonych zespołów ze sprzętem technicznym i psami ratownikami, - przygotowanie do pełnego funkcjonowania służb medycznych nie później niż w ciągu 72 godzin, - wstępna ocena skali zniszczeń oraz określenie zakresu ewentualnej niezbędnej pomocy od organizacji międzynarodowych. Zwrócenie się o udzielenie pomocy. Trzęsienia ziemi należą do tej grupy kataklizmów, których nie da się uniknąć i prawdopodobnie nigdy nie będzie dało się ich uniknąć. Poza aspektami technicznymi ogromną rolę spełnia świadomość i wiedza, że mieszka się na terenach zagrożonych.

16 OSUWISKO Nie tylko woda i ogień mogą być przyczyną tragedii, klęski żywiołowej. Błoto, ziemia i skały mogą mieć nie mniej niszczycielską moc. Osuwiska powstają w wyniku nagłych lub powolnych zmian w składzie i strukturze zbocza. Osuwiska z reguły są zdarzeniami wtórnymi, ale w szczególnych wypadkach mogą także być źródłem nowego zagrożenia. Przyczyną powstania osuwisk są zmiany w strukturze materiału (ziemia, skały) lub oddziaływanie mechaniczne.

17

18 PRZEWIDYWANIE Przewidzenie osuwiska jest możliwe dzięki wcześniej przeprowadzonym badaniom obszaru zagrożonego i stworzeniu tzw. map zagrożenia osuwiskami. Ocena zagrożenia dokonywana jest na podstawie zdarzeń historycznych, badań geologicznych, hydrologicznych, geomorfologicznych. Duże opady deszczu, powodzie, prawdopodobieństwo wystąpienia trzęsienia ziemi czy erupcji wulkanu to czynniki ryzyka na danym obszarze zwiększające prawdopodobieństwa wystąpienia osuwiska.

19 ZAPOBIEGANIE Działania techniczne związane są z uodpornieniem infrastruktury na zniszczenia, ulepszenia systemów drenażowych, modyfikacją stoków. Przy opracowaniu przedsięwzięć ochronnych uwzględnia się: - koszt przedsięwzięcia do kosztów ewentualnych strat, - liczbę ludzi, którzy mogą być bezpośrednio poszkodowani.

20 REAGOWANIE Czas reagowania jest stosunkowo krótki, dlatego istotne znaczenie ma ostrzeżenie ludności o zagrożeniu. Głównym zadaniem jest poszukiwanie poszkodowanych i udzielenie im pomocy. Udrożnia się drogi w celu umożliwienia dojazdu służbom ratowniczym. Zakres strat zarówno wśród ludności, jak i ekonomicznych, spowodowanych osuwiskami wymusza podejmowanie wielu działań już na etapie przygotowania i zapobiegania. Jak wielu innych zagrożeń, tak i osuwisk nie da się całkowicie wyeliminować z grupy zjawisk o dużym stopniu niebezpieczeństwa.

21 HURAGAN Jest to zjawisko, które budzi strach, ale także ciekawość. Huraganami zajmują się nie tylko naukowcy, ale znaczna grupa tzw. łowców huraganów, to jest ludzi, dla których huragan stanowi element przygody i poznawania natury. Huragany osiągają prędkości dochodzące do 350 km/h. Powstają na oceanach i niosą setki tysięcy ton pary wodnej, tworzącej gęste chmury i powodują ulewne deszcze. W ciągu roku tworzy się od 80 do 100 dużych huraganów. Przynoszą one ogromne straty materialne. Po wulkanach jest to kolejne zjawisko, którego nazwa pochodzi od boga. Na początku huragany oznaczano literami alfabetu, w późniejszym okresie przyjęło się nadawanie huraganom imion ludzkich.

22

23 PRZEWIDYWANIE Huragany można przewidzieć. Dzięki badaniom meteorologicznym, obserwacjom satelitarnym, znajomości częstotliwości i charakteru występowania huraganów na określonym obszarze dużym prawdopodobieństwem można zlokalizować miejsce powstawania huraganu oraz przewidzieć jego dalszy rozwój. Jednak to, że niektóre zjawiska można przewidzieć, nie znaczy wcale, że można nad nimi zapanować. Do takich zjawisk niewątpliwie należą huragany.

24 ZAPOBIEGANIE Oczywiście nie ma możliwości zapobieżenia huraganowi, lecz można w nieznacznym stopniu ograniczyć jego skutki. Dotyczy to głównie określenia warunków technicznych dla obiektów mieszkalnych oraz sposobów ochrony ludności. Podstawowym przedsięwzięciem jest budowa schronów na terenach zagrożonych. Wśród ofiar huraganu znaczną część stanowią osoby, które w czasie jego trwania przebywały w nieprzygotowanych pomieszczeniach lub przyczepach kempingowych.

25 REAGOWANIE Pierwszym etapem jest ostrzeżenie ludności o zagrożeniu. W wielu krajach stosuje się kilka stopni alarmów, są one związane ze skalą zagrożenia oraz czasem, w jakim może nastąpić realne zagrożenie. Pierwsze komunikaty i ostrzeżenia nadawane są z wyprzedzeniem 48 – 72 godzin. Co godzinę lub częściej nadaje się ostrzeżenia alarmowe informujące, kiedy zdarzenie może nastąpić (12 – 18 godzin). Komunikaty dotyczą głównie sposobów zachowania, tj. ewakuacji lub ukrycia w schronach. Huragan to zjawisko do przewidzenia, ale nie do opanowania. Wielu ludzi na znacznych obszarach musi nauczyć się z nimi żyć. I żyją, tracąc niejednokrotnie swój dobytek. Znajomość zjawiska i umiejętność zachowania się w czasie jego trwania pozwala zachować im jednak to, co najcenniejsze – życie. Mimo ogromnej niszczycielskiej siły straty w ludziach podczas huraganów są mniejsze niż podczas trzęsień ziemi. Metody ochrony mogą być różne, począwszy od rozwiązań technicznych, poprzez edukację, a na świadomości skończywszy, ale bez wątpienia przedsięwzięcia profilaktyczne gwarantują najskuteczniejszą ochronę.

26 SUSZA Nadmiar wody może być zagrożeniem, ale jej brak też bywa bardzo niebezpiecznym. Susza w przeciwieństwie do wcześniej opisanych zagrożeń stanowi potencjalnie największe zagrożenie, zarówno pod względem ekonomicznym, jak i społecznym. Susze mogą występować wszędzie, są konsekwencją anomalii pogodowych oraz nierozsądnej działalności człowieka. W rzeczywistości trudno jest zdefiniować „powstawanie” suszy. Łatwiejsze byłoby przeprowadzenie analizy przyczyn braku lub niedoboru wody.

27

28 PRZEWIDYWANIE Bardzo trudno jest przewidzieć suszę z dokładnością np. do miesiąca oraz szczegółowo zlokalizować obszar jej wystąpienia. Przewidywanie suszy opiera się na obserwacji dwóch głównych czynników: - opadów atmosferycznych, - temperatury. Na podstawie danych historycznych dla danego obszaru można określić zmiany klimatu, jeśli chodzi o zależność pomiędzy temperaturą a opadami atmosferycznymi. Obserwacja tych zjawisk, porównywanie ich wielkości i relacji czasowych pozwala z pewnym prawdopodobieństwem przewidzieć ewentualne wystąpienie suszy. Trzeba jednak pamiętać, że coraz częściej występują obecnie anomalie pogodowe i korzystanie z danych historycznych może być mylące.

29 ZAPOBIEGANIE Działania na tym etapie polegają na: - budowaniu systemów irygacyjnych

30 REAGOWANIE W wyniku suszy nie jest to typowe działanie, jak to ma miejsce w innych sytuacjach kryzysowych. Czas trwania zagrożenia i czas powstawania tu są różne. Szczególną uwagę należy poświęcić dystrybucji wody i ochronie zdrowia. Etap reagowania w skrajnym wypadku może trwać nawet całe lata. Należy się liczyć z ofiarami głodu. Działania na poszczególnych etapach suszy odbiegają znacznie od działań dla innych zdarzeń katastrofalnych. Wynika to z charakteru powstawania i trwania zjawiska.

31 POŻAR Ogień, żywioł będący podobnie jak woda dobrodziejstwem dla człowieka stanowi jednocześnie niejednokrotnie śmiertelne zagrożenie. Ogień nie zawsze jest wykorzystywany przez człowieka z rozsądkiem. Pożary są uwarunkowane różnymi czynnikami. Około 80% pożarów wybucha z powodu błędu człowieka. W czasie burz zapalają się od piorunów lasy. Sprzyjają temu warunki atmosferyczne. Do pozostałych przyczyn należy zaliczyć: - nieostrożność, - wypalanie traw, - wady urządzeń i instalacji elektrycznych, - wady urządzeń ogrzewczych na paliwo stałe, ciekłe i gazowe, - nie przestrzeganie przepisów technologicznych, - nieprawidłowe przechowywanie substancji niebezpiecznych, - wady środków transportu, - samozapalenia, - wyładowania atmosferyczne, - inne.

32

33 ZAPOBIEGANIE W wypadku zagrożenia pożarami wystarczy instalacja czujników przeciwpożarowych, urządzeń monitorujących i alarmujących. W wypadku wystąpienia prawdopodobieństwa pożarów przestrzennych (lasów) jest to organizacja systemów monitoringu (monitoringu tym wykorzystywanie zdjęć satelitarnych), punktów obserwacyjnych, systemów ostrzegania.

34 REAGOWANIE Prowadzenie działań ratowniczych ma na celu możliwie szybką likwidację zagrożenia. Polega to na uruchomieniu i zadysponowaniu odpowiednich sił i środków po otrzymaniu sygnału do akcji. Podstawowe działania to: - rozpoczęcie likwidacji zagrożenia (gaszenie pożaru), - ewakuacja ludzi i zwierząt, - ochrona innych obiektów znajdujących się w strefie zagrożenia, - zapewnienie przejezdności dróg, - zapewnienie pomocy medycznej poszkodowanym, - zapewnienie doraźnych miejsc dla ewakuowanych.

35 AWARIE CHEMICZNE I RADIACYJNE
Konsekwencją rozwoju przemysłu w świecie było pojawienie się źródła zagrożeń dla człowieka i środowiska – promieniotwórczych i toksycznych środków przemysłowych. Są one wykorzystywane do produkcji wielu wyrobów niezbędnych społeczeństwu.

36 ZAPOBIEGANIE Jest to wdrażanie urządzeń i systemów monitorujących procesy technologiczne, sygnalizujących wszelkie nieprawidłowości lub wystąpienie awarii. Ważna jest też produkcja środków transportu spełniających wymogi bezpieczeństwa pod względem wytrzymałości mechanicznej.

37 REAGOWANIE Głównym zadaniem jest izolacja terenu oraz wyszukiwanie i wyniesienie z niebezpiecznego rejonu osób poszkodowanych, likwidowanie źródła zagrożenia, ostrzeżenie i ewakuacja ludności ze strefy niebezpiecznej oraz udzielanie poszkodowanym pomocy medycznej.

38 KATASTROFA BUDOWLANA Katastrofy budowlane bardzo często są wtórnym skutkiem innych zdarzeń (np. trzęsień ziemi). Zdarzają się też jednak katastrofy lokalne, które powodują duże straty materialne, społeczne oraz ofiary w ludziach. Przyczyny katastrof budowlanych: - zły stan techniczny budynków, - zły stan techniczny urządzeń wodnych, - obsunięcia ziemi, - trzęsienia ziemi, huragany, powodzie, - błędy człowieka.

39 ZAPOBIEGANIE stosowanie właściwych materiałów budowlanych,
budowanie obiektów zgodnie z normami.

40 REAGOWANIE W wypadku obiektu punktowego (budynku) – przeszukanie obiektu, rozpoznanie, ewakuacja ludzi, pomoc poszkodowanym, zabezpieczenie terenu katastrofy, odcięcie mediów (woda, gaz, prąd), wyznaczenie w razie potrzeby objazdów, sprawdzenie stanu technicznego obiektu. W wypadku katastrofy stwarzającej wtórne zagrożenie skażeniami – ewakuacja ludności ze stref zagrożonych, ciągłe pomiary stanu atmosfery i gleby. Likwidacja źródła skażenia. Sprawdzenie stanu technicznego obiektu.

41 Do zagrożeń transportowych możemy zaliczyć: katastrofę drogową, kolejową, powietrzną, wodną.
Przyczyny tych katastrof są podobne. Są wśród nich przyczyny związane z działalnością człowieka oraz od niego niezależne np.: niekorzystne warunki atmosferyczne, zły stan transportu, terroryzm, zły stan (torowisk, dróg dla pojazdów i kolei), błąd człowieka, nie przestrzeganie przepisów Zapobiegać można tym katastrofom jeżeli się przestrzega podstawowych zasad bezpieczeństwa jak np.: używanie sprawnego sprzętu technicznego, budowę dróg, lotnisk i torowisk które będą spełniały warunki techniczne, znakowanie szczególnie niebezpiecznych miejsc itp. Reakcja musi być natychmiastowa.

42 Ważna jest organizacja służb ratowniczych i zapewnienie ciężkiego sprzętu oraz rozpoznanie, segregacja i ewakuacja poszkodowanych z miejsca zdarzenia (karetki, śmigłowce). Podczas dużej katastrofy może dojść do pożarów, wybuchów. Muszą więc zostać podjęte działania mające na celu ugaszenie poszczególnych pożarów i zabezpieczenie pojazdów z materiałami niebezpiecznymi.

43 Źródła: