Zbrodnia katyńska.

Prezentacja na temat: "Zbrodnia katyńska."— Zapis prezentacji:

1 Zbrodnia katyńska

2 Las katyński Zbrodnia katyńska (w Polsce określenie równoznaczne ze słowem Katyń i las katyński) – wymordowanie na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 r. przez NKWD. W obozach na terytorium ZSRR przetrzymywano nie mniej niż obywateli polskich – jeńców wojennych osadzonych w specjalnych obozach jenieckich NKWD w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz osób cywilnych. W skład tej grupy wchodzili zarówno oficerowie Wojska Polskiego – w tym pochodzący z rezerwy jak i oficerowie i podoficerowie Policji Państwowej i KOP. W liczbie ofiar zawiera się wymordowanie ponad 7 tys. osób aresztowanych po 17 września 1939 przez NKWD i przetrzymywanych w więzieniach na terenie okupowanych przez ZSRR Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej. Ofiary dokonanej zbrodni stalinowskiej zostały pogrzebane w zbiorowych mogiłach – w Katyniu pod Smoleńskiem, Miednoje koło Tweru, Piatichatkach na przedmieściu Charkowa i w przypadku 7 tysięcy ofiar w innych nieznanych miejscach. Zbrodnia była przeprowadzona w ścisłej tajemnicy, ale już w 1943 r. ujawniono zbiorowe groby w Katyniu. Las katyński był uprzednio miejscem masowych egzekucji obywateli ZSRR przez NKWD. Szacuje się, że w lesie katyńskim, oprócz polskich oficerów, pochowanych jest około 8-10 tys. obywateli byłego ZSRR. Tylko od sierpnia 1937 do listopada 1938 roku, czyli w czasie "wielkiego terroru", NKWD rozstrzelało tam 7088 osób.

3 Decyzja o mordzie na Polakach
5 marca 1940 r. Ławrientij Beria – Ludowy Komisarz Spraw Wewnętrznych ZSRR skierował do Józefa Stalina notatkę nr 794/B (794/Б), w której po zdefiniowaniu, że polscy jeńcy wojenni ( osób – w tym 97 proc. Polaków) oraz więźniowie w więzieniach Zachodniej Białorusi i Ukrainy ( osoby, z tego 1207 oficerów – w tym ogółem 57 proc. Polaków) stanowią "zdeklarowanych i nie rokujących nadziei poprawy wrogów władzy radzieckiej", stwierdził, że NKWD ZSRR uważa za uzasadnione :rozstrzelanie 14,7 tys. jeńców i 11 tys. więźniów, bez wzywania skazanych, bez przedstawiania zarzutów, bez decyzji o zakończeniu śledztwa i aktu oskarżenia, zlecenie rozpatrzenia spraw i podejmowania decyzji trójce w składzie: Wsiewołod Mierkułow (wpisany odręcznie prawdopodobnie przez Stalina powyżej skreślonego nazwiska Berii), Bogdan Kobułow, Leonid Basztakow. Notatka posiada cztery zatwierdzające podpisy: Stalina, Woroszyłowa, Mołotowa i Mikojana oraz dopiski – Kalinin – za, Kaganowicz – za. Zgodnie z notatką Biuro Polityczne KC WPK (b) tego dnia wydało decyzję nr P13/144 z zaproponowaną przez Berię treścią. 14 marca w gabinecie Bogdana Kobułowa, szefa Głównego Zarządu Gospodarczego NKWD, odbyła się narada. Uczestniczyło w niej kilkanaście osób, wśród nich szefowie Zarządu NKWD obwodu smoleńskiego, kalinińskiego i charkowskiego, ich zastępcy oraz komendanci wojskowi zarządów obwodowych NKWD. To im wówczas zlecono wymordowanie jeńców. 22 marca Beria wydał rozkaz nr "O rozładowaniu więzień NKWD USRR i BSRR" – w tych więzieniach większość więźniów stanowili polscy oficerowie i policjanci. 1 kwietnia z Moskwy wyszły trzy pierwsze listy – zlecenia skierowane do obozu ostaszkowskiego. Zawierały nazwiska 343 osób i były początkiem akcji "rozładowania obozów".

4 Motywy podjęcia takiej decyzji są obecnie przedmiotem konstrukcji logicznych, gdyż nikt z bezpośrednich decydentów nie ujawnił ani nie pozostawił uzasadnienia. Wysuwane są przypuszczenia o zemście, w tym osobistej Stalina, za porażkę w wojnie 1920 r. co jest jednak mocno kwestionowane. Według innych opinii powodem była chęć pozbawienia narodu polskiego warstwy przywódczej, elity intelektualnej, której przedstawicielami byli zamordowani oficerowie, w części rezerwy. Motywem mogła być też chęć oczyszczenia zaplecza[potrzebne źródło] przed planowaną wojną uderzeniową na Niemcy. Ujawniony później fakt skrupulatnego przechowywania najbardziej obciążających dokumentów jest tłumaczony jako świadoma polityka Stalina wzajemnego krycia się i zbiorowej odpowiedzialności. Poglądy powyższe wyraża m.in. jeden z polskich rusycystów Jerzy Pomianowski.

5 Obozy zagłady Katyń, miejscowość pod Smoleńskiem z ośrodkiem wypoczynkowym NKWD. Wymordowanie 4410 jeńców z obozu kozielskiego, przy czym prawdopodobnie część skazanych zabito w Smoleńsku data nieznana z powodu braku źródeł, w siedzibie obwodowego NKWD na ul. Dzierżyńskiego 13. Konwoje z obozu w grupach od 50 do 344 osób były organizowane od 3 kwietnia do 12 maja. Ostatniego dnia zorganizowano dwa konwoje 205 osób skierowanych do obozu juchnowskiego. Zamordowani zostali pochowani na miejscu w ośmiu zbiorowych mogiłach. Wśród ofiar zbrodni znaleźli się kontradmirał Xawery Czernicki oraz generałowie Bronisław Bohatyrewicz, Henryk Minkiewicz i Mieczysław Smorawiński, a także jedyna kobieta – ppor. Janina Lewandowska. Zginął tam także wychowawca w klasie maturalnej oraz nauczyciel chemii i fizyki Karola Wojtyły, Mirosław Moroz ( ).Konwoje drogą kolejową w ciągu ok. doby, przez Smoleńsk były dowożone do stacji Gniezdowo naocznym świadkiem prawie całej trasy konwoju z 29 na 30 kwietnia 1940 r. był Stanisław Swianiewicz. Ze stacji kolejowej oficerowie byli przewożeni autobusem na miejsce zbrodni, gdzie nad masowymi grobami młodszym i silniejszym ofiarom zarzucano na głowę płaszcze wojskowe (szynele) i wiązano ręce sznurem produkcji radzieckiej przyciętym na równe odcinki, po czym wszystkich zabijano z bliskiej odległości strzałem pistoletu Walther kal. 7,65 mm, zwykle jednym w kark lub tył czaszki; niektóre ofiary były dodatkowo przebijane czworokątnym bagnetem radzieckim. Na miejscu zbrodni i pochówku znaleziono łuski od wymienionych pistoletów. Wykonywanie zbrodni na miejscu pochowania nie do końca jest bezsporne, są źródła wskazujące na to, że przynajmniej część ofiar wymordowano w Smoleńsku, podobnie jak w Charkowie i Kalininie – może na to wskazywać fakt, że w co najmniej jednej mogile zbiorowej ciała były ułożone inaczej niż w pozostałych, w sposób bardziej uporządkowany i ścisły, twarzami do dołu. Zwłoki ofiar zostały pochowane w ośmiu zbiorowych mogiłach. Bezpośrednimi – według zeznań z przełomu lat 80. i 90. XX w. nadzorcy Borodienkowa – wykonawcami morderstw byli m.in. pracownicy smoleńskiego więzienia NKWD Gwozdowskij, Stielmach, Silczienkow, Gribow.

6 Charków, Dzierżyńskiego 3 – siedziba obwodowego NKWD
Wymordowanie 3739 jeńców z obozu starobielskiego. Konwoje z obozu były organizowane od 5 kwietnia do 12 maja. Dwa konwoje z 25 kwietnia i 12 maja – łącznie 78 osób – skierowano do obozu juchnowskiego. Zamordowani, w tym generałowie Leon Billewicz, Stanisław Haller, Aleksander Kowalewski, Kazimierz Orlik-Łukoski, Konstanty Plisowski, Franciszek Sikorski, Leonard Skierski i Piotr Skuratowicz, zostali pochowani w zbiorowych mogiłach pod Charkowem, w VI rejonie strefy leśno-parkowej, 1,5 km od wioski Piatichatki. Konwoje docierały wagonami do Charkowa, a ze stacji kolejowej samochodami do wewnętrznego więzienia NKWD. Po identyfikacji jeńcom wiązano z tyłu ręce, wprowadzano do sali, w której wystrzałem w kark pozbawiano ich życia. Według ekspertów medycznych NKWD w takim przypadku przejście kuli przez rdzeń kręgowy powoduje skurcz mięśni i minimalny krwotok. Ciała zamordowanych z zawiązanymi na głowie płaszczami były w nocy wywożone ciężarówkami i grzebane. Egzekucjami kierowali naczelnik charkowskiego UNKWD major bp. Safonow, jego zastępca kapitan bp Tichonow, komendant charkowskiego UNKWD starszy lejtnant bp. Kuprin.

7 Kalinin (obecnie i poprzednio Twer) ul
Kalinin (obecnie i poprzednio Twer) ul. Sowiecka 5 – siedziba obwodowego NKWD Wymordowanie 6314 jeńców z obozu ostaszkowskiego. Konwoje z obozu były organizowane od 4 kwietnia do 16 maja. Trzy konwoje z 29 kwietnia, 13 i 16 maja – łącznie 112 osób – skierowano do obozu juchnowskiego. Ofiary mordu zostały pochowane pod Kalininem w miejscowości Miednoje w ponad 20 zbiorowych mogiłach. Konwoje jeńców były doprowadzane piechotą po lodzie jeziora Seliger do miejscowości Tupik (obecnie Spławucziastok) i stacji kolejowej Soroga, dalej wagonami przez stacje Piena i Lichosław trafiały do Kalinina (Tweru), do budynku NKWD (obecnie Twerski Instytut Medyczny). W pomieszczeniu piwnicznym identyfikowano każdego jeńca, po czym skutego doprowadzano do celi z drzwiami obitymi wojłokiem. Podobnie jak w Charkowie strzałem z pistoletu Walther pozbawiano go życia. Pierwszym razem, po nadejściu konwoju z 390 skazanymi kaci mieli trudności z wykonaniem egzekucji takiej ilości osób, i następne etapy nie przekraczały 250 ludzi. Zwłoki zamordowanych wynoszono na oczekujące ciężarówki, i wywożono do odległej o 32 km miejscowości Miednoje nad rzeką Twiercą, koło wioski Jamok. Tam na terenie letniskowym kalinińskiego NKWD, na skraju lasu znajdował się przygotowany już przez koparkę sprowadzoną z Moskwy, dół o głębokości 4-6 m, mogący pomieścić 250 zwłok. Ciała zrzucano bezładnie, po czym koparka zasypywała je, przygotowując jednocześnie dół na dzień następny. Terytorium to w czasie wojny ZSRR z III Rzeszą nie było pod okupacją niemiecką. Według zeznań z przełomu lat 80. i 90. XX w. byłego naczelnika kalinińskiego UNKWD Tokariewa do przeprowadzenia zbrodni została przysłana grupa, w skład której weszli m.in. starszy major bp Siniegubow, kombryg Kriwienko, major bp W. Błochin. Według innych danych Błochin krótko przed tą zbrodnią był katem Izaaka Babla, Wsiewołoda Meyerholda, Michaiła Kolcowa.

8 Kijów, ul. Korolienki 17 Wymordowanie 3435 (według innych danych 4181) więźniów z Zachodniej Ukrainy i pochowanie ich prawdopodobnie w Bykowni. Mińsk, ul. Lenina 17 Wymordowanie 3870 (według innych danych 4465) więźniów z Zachodniej Białorusi i pochowanie ich prawdopodobnie w Kuropatach.  Masowy mord ominął jedynie 395 jeńców wywiezionych z trzech obozów specjalnych do obozu juchnowskiego, a potem do griazowieckiego. Szerzej sprawa ta jest omówiona pod hasłem jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku).

9 Masowy grób- ekshumacja 1943
Ciało majora WP, prawdopodobnie z 1 Pułku Szwoleżerów im. J. Piłsudskiego Węzeł katyński-ręce związane na plecach ofiary

10 Brama katyńska Część zamordowanych w Katyniu

11 Katastrofa polskiego samolotu rządowego
Katastrofa samolotu prezydenckiego – miała miejsce 10 kwietnia 2010 o godzinie 8:56 czasu polskiego (10:56 czasu lokalnego). Samolot Tupolew-154M, przewożący m.in. prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego z małżonką na uroczystości związane z obchodami 70. rocznicy zbrodni katyńskiej, rozbił się ok. 1,5 km od lotniska Smoleńsk-Siewiernyj pod Smoleńskiem. Ze wstępnych ustaleń wynika, że samolot zahaczył lewym skrzydłem o drzewo lub o maszt naprowadzający przy próbie lądowania we mgle. Katastrofy nikt nie przeżył. Na oficjalnej liście ofiar katastrofy opublikowanej przez polskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji znajduje się 89 pasażerów i 7 członków załogi

12 Lista ofiar katastrofy
Lech Kaczyński – prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Maria Kaczyńska – małżonka prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Ryszard Kaczorowski – ostatni prezydent Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie Krzysztof Putra – wicemarszałek Sejmu RP Jerzy Szmajdziński – wicemarszałek Sejmu RP Krystyna Bochenek – wicemarszałek Senatu RP Władysław Stasiak – szef Kancelarii Prezydenta RP Aleksander Szczygło – szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego Paweł Wypych – sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Mariusz Handzlik – podsekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP Andrzej Kremer – podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych Stanisław Komorowski – podsekretarz stanu w MON Tomasz Merta – podsekretarz stanu w MKiDN Andrzej Przewoźnik – sekretarz ROPWiM Maciej Płażyński – prezes Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”, poseł, były marszałek Sejmu RP Mariusz Kazana – dyrektor protokołu dyplomatycznego MSZ

13 Przedstawiciele Rodzin Katyńskich i innych stowarzyszeń
Posłowie Leszek Deptuła Grzegorz Dolniak Grażyna Gęsicka Przemysław Gosiewski Izabela Jaruga-Nowacka Sebastian Karpiniuk Aleksandra Natalli-Świat Arkadiusz Rybicki Jolanta Szymanek-Deresz Zbigniew Wassermann Wiesław Woda Edward Wojtas Senatorowie Janina Fetlińska Stanisław Zając Przedstawiciele Rodzin Katyńskich i innych stowarzyszeń Ewa Bąkowska – wnuczka gen. bryg. Mieczysława Smorawińskiego Anna Maria Borowska – córka ppor. Franciszka Popławskiego, wiceprezes Gorzowskiej Rodziny Katyńskiej (od 6 listopada 2009) Bartosz Borowski – wnuk Anny Marii Borowskiej (syn Franciszka Borowskiego) Edward Duchnowski – sekretarz generalny Związku Sybiraków ks. prałat Bronisław Gostomski – dziekan dekanatu Londyn-Północ, proboszcz parafii św. Andrzeja Boboli w Londynie o. Józef Joniec SchP – prezes Stowarzyszenia Parafiada ks. Zdzisław Król – kapelan Warszawskiej Rodziny Katyńskiej ks. Andrzej Kwaśnik – kapelan Federacji Rodzin Katyńskich Tadeusz Lutoborski – syn ppor. Adama Lutoborskiego

14 Zenona Bożena Mamontowicz-Łojek – prezes Polskiej Fundacji Katyńskiej
Stefan Melak – prezes Komitetu Katyńskiego adw. Stanisław Mikke – wiceprzewodniczący ROPWiM, redaktor naczelny dwumiesięcznika "Palestra" Bronisława Orawiec-Löffler – bratanica majora Franciszka Orawca, zamordowanego w Katyniu; członkini Stowarzyszenia Rodzin Katyńskich z Podhala Katarzyna Piskorska – córka Tomasza Piskorskiego Andrzej Sariusz-Skąpski – prezes Federacji Rodzin Katyńskich Wojciech Seweryn – rzeźbiarz, autor Pomnika Ofiar Katynia w Chicago Leszek Solski – syn kpt. Kazimierza Solskiego, oficera i sportowca oraz bratanek majora Adama Solskiego, zamordowanych w Katyniu Teresa Walewska-Przyjałkowska – Fundacja "Golgota Wschodu" Gabriela Zych – prezes Stowarzyszenia Rodzin Przedstawiciele Sił Zbrojnych RP gen. Franciszek Gągor – szef Sztabu Generalnego Wojska Polskiego gen. broni pil. Andrzej Błasik – dowódca Sił Powietrznych RP gen. dyw. Tadeusz Buk – dowódca Wojsk Lądowych RP abp gen. bryg. Miron Chodakowski – prawosławny ordynariusz Wojska Polskiego gen. bryg. Kazimierz Gilarski – dowódca Garnizonu Warszawa wiceadmirał Andrzej Karweta – dowódca Marynarki Wojennej RP gen. broni Bronisław Kwiatkowski – dowódca Operacyjny Sił Zbrojnych RP ks. ppłk Jan Osiński – Ordynariat Polowy Wojska Polskiego ks. płk Adam Pilch – p.o. naczelnego kapelana ewangelickiego WP bp. gen. dyw. Tadeusz Płoski – ordynariusz polowy Wojska Polskiego gen. dyw. Włodzimierz Potasiński – dowódca Wojsk Specjalnych RP

15 Osoby towarzyszące Załoga
adw. Joanna Agacka-Indecka – prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Czesław Cywiński – prezes Światowego Związku Żołnierzy AK ppłk Zbigniew Dębski – członek Kapituły Orderu Wojennego Virtuti Militari, sekretarz Klubu Kawalerów Orderu Wojennego Virtuti Militari Katarzyna Doraczyńska – pracownik biura prasowego Kancelarii Prezydenta, radna dzielnicy Praga Południe w Warszawie Aleksander Fedorowicz – tłumacz języka rosyjskiego ks. Roman Indrzejczyk – kapelan prezydenta Dariusz Jankowski – aspirant w Zespole Obsługi Organizacyjnej Kancelarii Prezydenta Janusz Kochanowski – Rzecznik Praw Obywatelskich gen. bryg. Stanisław Nałęcz-Komornicki – kanclerz Orderu Wojennego Virtuti Militari Janusz Krupski – kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Janusz Kurtyka – prezes Instytutu Pamięci Narodowej płk dr hab. Wojciech Lubiński – lekarz prezydenta Barbara Mamińska – dyrektor biura kadr i odznaczeń w Kancelarii Prezydenta Janina Natusiewicz-Mirer – sybiraczka, działaczka społeczna, dawna działaczka opozycji demokratycznej w Krakowie; osoba towarzysząca Annie Walentynowicz w podróży; ur. 1 stycznia 1940 Piotr Nurowski – prezes Polskiego Komitetu Olimpijskiego ks. prof. Ryszard Rumianek – rektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego[34] Sławomir Skrzypek – prezes Narodowego Banku Polskiego Izabela Tomaszewska – dyrektor zespołu protokolarnego Kancelarii Prezydenta, odpowiedzialna w Kancelarii za kontakty Pierwszej Damy; ur. 13 września 1955 Anna Walentynowicz – działaczka Wolnych Związków Zawodowych Janusz Zakrzeński – aktor teatralny i filmowy, członek rady programowej Związku Piłsudczyków Załoga  Załogę samolotu stanowili żołnierze i pracownice wojska pełniący służbę (zatrudnione) w 36 Specjalnym Pułku Lotnictwa Transportowego im. Obrońców Warszawy. kpt. Arkadiusz Protasiuk – dowódca załogi mjr Robert Grzywna – drugi pilot por. Artur Ziętek – nawigator chor. Andrzej Michalak – technik

16 Polska w żałobie