Psychologia rozwoju człowieka

Prezentacja na temat: "Psychologia rozwoju człowieka"— Zapis prezentacji:

1 Psychologia rozwoju człowieka
Robert Lauks

2 Periodyzacja rozwoju 1. Okres prenatalny: 0-9 m.ż.
Narodziny 2. Okres niemowlęcy: od narodzin do 1 r.ż. w tym okres noworodkowy: od narodzin do 1 m.ż. 3. Okres poniemowlęcy: od 1 r.ż. do 3 r.ż. 4. Wczesne dzieciństwo: 2, 3 r.ż. do 6, 7 r.ż. 5. Średnie dzieciństwo: 6, 7, r.ż. do 11, 12 r.ż. 6. Okres dorastania: 11, 12 r.ż. do 17, 18, 20 r.ż. 7. Wczesna dorosłość: 17, 18, 20 r.ż. do 40, 45 r.ż. 8. Średnia dorosłość: 40, 45 r.ż. do 60, 65 r.ż. 9. Późna dorosłość: 60, 65 r.ż. do Śmierć

3 I. Rozwój motoryczny Po piątym roku życia główny kierunek rozwoju obejmuje sferę kontroli bardziej precyzyjnych ruchów angażujących mniejsze grupy mięśni. Biorą one udział w takich czynnościach jak rzucanie i chwytanie, pisanie i posługiwanie się narzędziami.

4 Od czego zależy rozwój motoryczny
Najpierw pojawiają się odruchy, a dopiero później czynności dowolne. Mięśnie prążkowane, które rozwijają się przez całe dzieciństwo kierują ruchami dowolnymi. Gdy są dostatecznie dojrzałe, możliwa jest koordynacja czynności dowolnych Rozwój ruchowy wykazuje możliwe do przewidzenia sekwencje zmian. Wyróżniamy dwa prawa dotyczące kierunku rozwoju: – prawo następstwa cefalokaudalnego –- prawo następstwa proksymodyskalnego –

5 d) można ustalić normy rozwoju ruchowego
d) można ustalić normy rozwoju ruchowego. Rozwój ruchowy przebiega we wczesnym dzieciństwie w sposób możliwy do przewidzenia Normy dotyczące różnych rodzajów czynności dowolnych tj. siedzenie, stanie, sięganie, chwytanie są używane przy ocenie rozwoju umysłowego do momentu, kiedy można stosować testy inteligencji oparte na zadaniach werbalnych. PROBLEM – TESTU NA INTELIGENCJĘ DLA DZIECI 3 – 5 letnich

6 e) zachodzą różnice w tempie rozwoju motorycznego
e) zachodzą różnice w tempie rozwoju motorycznego. Rozwój ruchowy w szczegółach różni się u poszczególnych jednostek. Pewne czynniki przyspieszają, inne zaś opóźniają tempo rozwoju ruchowego.

7 Etapy rozwoju lokomocji
1. przewracanie się z boku na bok. 2. przewracanie się z pleców na brzuszek i na odwrót ( 6 m-c) 3. pełzanie – wykorzystanie siły rąk, nogi odgrywają rolę pomocniczą 4. raczkowanie 5. samodzielne stanie, trzymając się czegoś (9 m- 6. pierwsze samodzielne kroki (około 1 roku) 7. dziecko samodzielnie chodzi – kroki krótkie i niepewne, dla utrzymania równowago pomaga sobie rękami

8 8) Przed ukończeniem 2-go roku życia dzieci umieją chodzić bokiem, tyłem, stać na jednej nodze przy pewnej pomocy. Potrafią stąpać na czubkach palców 9) 2 lata – wspinanie się. Dziecko potrafi wejść i zejść ze schodów. Wchodzi w pozycji wyprostowane z pomocą poręczy schodów lub ręki osoby dorosłej. Do zrobienia kroku używa zawsze tej samej nogi. W tym wieku dziecko potrafi zbiegać i wbiegać na nieduże wzniesienia. 10) 3 lata - wchodzi po schodach, stawia nogi naprzemiennie, omija przeszkody

9 11) 6 lat – biegnąc unosi kolana, stawia nogi na palcach, kroki są dłuższe ruchu harmonijne. 12) 7 lat – porusza się podobnie do człowieka dorosłego 13) lat – dziecko opanowuje różnego rodzaju umiejętności sportowe (pływanie, jazda na łyżwach i nartach). Rower: Jazda na rowerku 3- i 2-kołowym. Drugi rok życia dzieci pchają przed siebie rowerek. W 3 lub 4-tym roku życia przy dobrych warunkach (możliwości uczenia się) każde dziecko potrafi jeździć na rowerku 3-kołowym. Około 6-tego roku życia, a czasami wcześniej dzieci dorastają do roweru 2- kołowego.

10 Etapy rozwoju chwytania i manipulacji
chwyt dowolny – 4,5 m. dz. usiłuje uchwycić przedmiot, kierując ku niemu obie ręce, chwyt dłoniowy – prosty – ok. 5,6 m. ż. dz. chwyta przedmiot, nakrywając go całą dłonią, kciuk nie bierze udziału. chwyt nożycowy – 7,8 m. ż. dz. posługuje się kciukiem ( ruchy przywodzenia i odwodzenia ). chwyt pęsetkowy – 9 m. – przeciwstawianie kciuka pozostałym palcom. chwyt szczypcowy – ok. 12 m. – chwyt związany z precyzyjnym trzymaniem małych przedmiotów

11 Sprawność samodzielnego jedzenia
druga połowa I – roku – niemowlęta próbują trzymać butelkę, kubek, sięgają po łyżeczkę. 8 m. ż. – umieją trzymać włożoną do ust butelkę. 9 m. ż  - potrafią włożyć but. z powrotem do ust. 11, 12 m. ż. – niemowlę potrafi trzymać samodzielnie kubek i próbuje samodzielnie jeść łyżeczką. Pod koniec 2 r. ż. umie posługiwać się widelcem oraz łyżką. W 6 r. ż większość dzieci opanowała sprawności związane z samodzielnym jedzeniem

12 Rzucanie i chwytanie piłki.
a) 2 r. ż. – niektóre dz. toczą, próbują rzucać piłkę. b) 4 r. ż. niewiele dz. potrafi dobrze rzucać i chwytać. c) 6 r. ż. – większość dz. umie wykonywać te czynności. Rozwój praksji – dz. staje się coraz bardziej samodzielne w dziedzinie samoobsługi prostych ruchów narzędziowych.

13 Lateralizacja – pojęcie, rodzaje, rozwój, znaczenie i sposób badania.
a) praworęczna – polega na posługiwaniu się prawą ręką, b) leworęczna – polega na posługiwaniu się lewą ręką, c) oburęczna – inaczej lateralizacja nie ustalona. Polega na wykonywaniu czynności jednakowo sprawnie zarówno prawą, jak i lewą ręką z tą samą szybkością.

14 Próby lateralizacji wg. Rene Zazzo
PRÓBA 1. „ Odkładanie kart” PRÓBA 2. „ Marionetka”. PRÓBA 3. „Patrzenie przez dziurkę w kartonie”. PRÓBA 4. „Zaglądanie do kalejdoskopu”. PRÓBA 5. „Klasy”. PRÓBA 6. „Kopanie piłki”.

15

16

17

18 MOWA Krzyk Głużenie - 1-3 mc (agu, ge, khe, gli, gli, ebw)
Gaworzenie - ok.6 mca (ga-ga, ma-ma-ma, ugh-uhf Mowa - od 1 roku

19 MOWA Mowa dziecka rocznego
wymawia pierwsze wyrazy np. mama, tata, ma, da. Słowo kojarzy z konkretnym przedmiotem, który widzi, dotyka. Powtarza za dorosłym proste wyrazy. Dziecko w tym wieku przestawia sylaby, zastępuje głoski trudniejsze łatwiejszymi. Wypowiada samogłoski a, o, u, e, y, i, spółgłoski m, p, b, a czasem t,d.

20 Mowa dziecka dwuletniego
Dziecko wypowiada coraz więcej wyrazów, a nawet zaczyna tworzyć zdania - na początku są to zdania dwu i trójwyrazowe, często bez czasownika. Do oznaczania czynności fizjologicznych i ruchu używa czasowników w bezokoliczniku. Głoski s,z,c,dz może zamieniać na ś,ź,ć, dź .

21 Mowa dziecka trzyletniego
Powinno wymawiać wszystkie samogłoski: a, ą, e, ę, o, u, i, y, a także następujące spółgłoski : Dziecko w tym wieku może jeszcze przestawiać sylaby i zniekształcać słowa, ale powinno już wymawiać zdania rozwinięte. Często pojawiają się neologizmy - wyrazy wytworzone przez dziecko. Może pojawić się niepłynność mowy (najczęściej proces rozwojowy). Trzylatek potrafi powiedzieć swoje imię. To okres, w którym dziecko bardzo interesuje się otaczającym światem i zaczyna zadawać mnóstwo pytań. W mowie dziecka mogą pojawić się głoski s,z,c,dz, ale ich brak jest jeszcze normą. Podobnie jest z głoskami sz, rz, cz, dż, r, które są zastępowane głoskami s,z,c,dz, l.

22 Mowa dziecka 4-letniego
w wieku 4 lat powinno też nauczyć się wymawiania głosek: s, z, c, dz, W mowie nadal pojawiają się neologizmy, choć coraz rzadziej. Dziecko w tym wieku powinno umieć opowiedzieć krótką bajkę. Powinno posługiwać się, ze zrozumieniem, wyrażeniami przyimkowymi (nad, pod, obok itp.), a także rozpoznawać kolory. Czterolatek zadaje bardzo dużo pytań. Jego wypowiedzi wybiegają poza aktualnie przeżywaną sytuację - powinien on umieć powiedzieć o przyszłości i przeszłości. Brak głosek sz,rz,cz,dż,r jest nadal normą.

23 Dziecko 5-letnie w wieku 5 lat powinno też nauczyć się wymawiania głosek: sz, ż, cz, dż, r, Dziecko w tym wieku tworzy wypowiedzi wielozdaniowe, poprawne gramatycznie, dokonuje autokorekty i chętnie poprawia wypowiedzi innych osób. Często pojawia się hiperpoprawność w wyniku nowoopanowanej głoski (np. lustro - rustro) - jest to zjawisko rozwojowe i szybko mijające.

24 Dziecko 6-letnie Powinno wymawiać wszystkie głoski: samogłoski i spółgłoski Dziecko w tym wieku powinno mieć opanowaną dźwiękową stronę języka, mówić poprawnie, zachowując właściwy akcent, rytm i melodię. W tym wieku, po raz kolejny może pojawić się problem niepłynności mowy, którego przyczyną może być stres związany z pójściem do szkoły i przygotowaniem do niej.

25 ROZWÓJ POZNAWCZY / SPOŁECZNY

26 Koncepcje rozwoju poznawczego są różne – spośród wielu wybrano:
J. Piageta E. Eriksona J Piaget: - jego koncepcja rozwoju, korzystając ze swego umysłu, aktywnie konstruuje własne zasoby wiedzy

27 Piaget etapy rozwoju myślenia:

28 Dziecko w wieku przedszkolnym - charakterystyka

29 Myślenie Myśli egocentryczne Nie umie szeregować
Operuje wyobrażeniami ale nie rozumie przekształceń Klasyfikuje wg jednego wymiaru i nie dostrzega zależności między klasami Zdobywa wiedzę dzięki zmysłowej manipulacji Brak niezmienników – pojęć stałości

30 Sfera emocjonalno -społeczna
Ma trudności z kontrolowaniem zachowań- przewaga spontaniczności, impulsywności Prezentuje zmienność reakcji z sytuacji na sytuację Jest nastawiony na inicjowanie działań i czerpanie przyjemności z ich realizacji Ma niską tolerancję na stres, napięcia Łączy je silne więzi z rodzicami, dlatego robi wiele by uzyskać ich akceptację

31 Źródła trudności Zabawa Potrzeba zmysłowej manipulacji
Percepcja ważniejsza od wiedzy Trudność z uogólnianiem doświadczeń Nieokiełznana ciekawość Egocentryzm Niska tolerancja na stres Niekończona inicjatywa

32 Cele pracy z umysłem przedszkolaka
Utrzymanie ciekawości Inicjatywa – różnorodne działania i błędy Praca pod kierunkiem dorosłego i w grupie Warunki do doświadczania zmian w świecie

33 Myślenie przedszkolaków – możliwości jego rozwoju
Zmysłowa manipulacja i eksperymentowanie Zabawy orientacyjne (ciało i przestrzeń) Szukanie rytmów Szukanie przyczyn i przewidywanie skutków Liczenie (prawidłowości i numerowanie) Szeregowanie i klasyfikowanie Ćwiczenie pojęć stałości

34 Próby Piegetowskie - materiał

35

36

37

38

39 Fazy rozwoju psychospołecznego wg Eriksona

40 Dziecko w wieku szkolnym - charakterystyka

41 Myślenie Rozumuje logicznie ale w oparciu o konkrety
Rozumie przekształcenia Umie szeregować i klasyfikować Stopniowo opanowuje niezmienniki Potrafi przyjąć różne punkty widzenia

42 SFERA EMOCJONALNO - SPOŁECZNA
Rozwija relacje rówieśnicze i korzysta z porównań społecznych Nastawienie na efekt rozwija w nim zachowania do kooperacji i rywalizacji Na bazie doświadczeń i informacji zwrotnych rozwija samoocenę i postawy wobec siebie samego Jest coraz bardziej ukierunkowany na cel , pracę Uczy samokontroli

43 Źródła trudności Zabawa a cel Energia i ruchliwość
Krótkotrwała koncentracja Stopniowe nabywanie niezmienników Brak rozumowania hipotetyczno-dedukcyjnego

44 Praca z umysłem ucznia – jej cele
Rozwijanie kierowania zasobami uwagi Kształtowanie sfery emocjonalno-motywacyjnej Nabycie konkretnych umiejętności szkolnych Nabywanie niezmienników Rozwój koordynacji wzrokowo ruchowej

45 Myślenie uczniów – możliwości jego rozwoju
Działanie na konkretach Wyciąganie wniosków, przewidywanie Doświadczanie celowości działań Poznawanie wlasnych mozliwości i ograniczeń eksperymentowanie

46 TEST WESCHLERA 5 – 16 lat SKALA SŁOWNA SKALA BEZSLOWNA - WYKONANIOWA

47 Wiadomości (np. pytanie "z czego robi się ubrania
Wiadomości (np. pytanie "z czego robi się ubrania?") - posługiwanie się wiadomościami zgromadzonymi w pamięci długotrwałej. Powtarzanie liczb (np. pytanie "proszę powtórzyć liczby: ") - bada zdolność do koncentracji, uwagi, możliwości uczenia się, posługiwania się wzorcami i zmieniania ich. Słownik (np. pytanie "co to jest kolumna?") - bada ogólną inteligencję słowną, używanie języka i zdolność uczenia się słownego, zainteresowania i doświadczenia badanego, wykorzystywanie zdobytej edukacji.

48 Arytmetyka (np. pytanie "ile długopisów można kupić za 63 zł
Arytmetyka (np. pytanie "ile długopisów można kupić za 63 zł., jeśli jeden kosztuje 9 zł.?") - bada rozumowanie liczbowe koncentrację i uwagę, rozumowanie logiczne, abstrakcyjne Rozumienie (np. pytanie "co zrobisz, jeżeli znajdziesz na ulicy dowód osobisty?") - bada wiedzę dotyczącą reguł społecznych, moralnych, Podobieństwa (np. pytanie "w czym są podobne rzeka i ocean?") - badają abstrakcyjne rozumowanie logiczne, myślenie asocjacyjne, operowanie pojęciami.

49 Braki w obrazkach (brakuje istotnego detalu np
Braki w obrazkach (brakuje istotnego detalu np. brak drzwi na rysunku domu) - badają kontakt z rzeczywistością, świadomość elementów otoczenia, percepcję związku całości z częściami figur, zdolność spostrzegania. Porządkowanie obrazków (przedstawiane są obrazki stanowiące elementy historyjki) - bada rozumienie sytuacji interpersonalnych, umiejętność przewidywania konsekwencji. Wzory z klocków (prosi się o ułożenie wzoru z kolorowych klocków, wg wzoru na pokazywanym obrazku) - badają koordynację wzrokowo- ruchową, zdolności analizy i syntezy,

50 Układanki (przedstawiane są elementy pewnej figury, które należy złożyć) - badają zdolność do rozróżniania podobnych konfiguracji, umiejętność analizy i syntezy, koordynację wzrokowo-ruchową, szybkość manipulacji. Symbole cyfr (przedstawiane są cyfry i symbole je zastępujące, osoba badana proszona jest o zastąpienie szeregu cyfr tymi symbolami) - badają zdolności uczenia się, koncentrację, pamięć krótkotrwałą, koordynację wzrokowo- ruchową.

51

52 Fazy rozwoju seksualności
1. Niemowlęcy i poniemowlęcy (0-3 rż) - ciekawość i eksploracja własnego ciała - trening czystości ciało swoje i innych traktuje naturalnie 2. Przedszkolny (3-7 rż) - eksploracja ciała –wzrost - zabawy w dom - pytana „skąd się wziąłem” - autoerotyzm (10% dzieci) - fizjologiczny ekshibicjonizm - wulgaryzmy

53 2. Przedszkolny (3-7 rż) - poczucie przynależności do płci - różnicowanie psychiczne cech płci - zazdrość wobec rodziców - ciekawość seksualna fantazje i twórczość erotyczna 3. Szkolny (7 -11 rż) - separatyzm płci i antagonizm - fascynacja dorosłymi własnej płci - porównywanie narządów płciowych, wspólna masturbacja - identyfikacja z własna płcią - erekcje w wyniku bodźców nieseksualnych

54 3. Szkolny (7 -11 rż) - potrzeba intymności - potrzeba oparcia i więzi z rówieśnikami - skłonność do obnażania się przed dorosłymi (7%) poczucie tożsamości 4. Dojrzewanie: - autoerotyzm - fantazje seksualne - zainteresowanie własną płcią - związki heteroseksualne - inicjacja i kontakty seksualne

55 Uczeń w okresie dorastania - charakterystyka

56 Myślenie Początki rozumowania formalnego (abstrakcyjnego i hipotetyczno-dedukcyjnego) Rozwój umiejętności wyciągania ogólnych wniosków, co sprzyja pojawianiu się i rozwoju: -refleksyjności -krytycyzmu -formułowania własnych opinii -metaforycznego ujmowania zdarzeń -niezależności od sądów innych osób

57 SFERA EMOCJONALNO-SPOŁECZNA
Wzrost wrażliwości zmysłowej Zachwianie równowagi emocjonalnej Zachwianie wewnętrznej równowagi Próby uniezależniania od rodziców i osób dorosłych Nawiązanie relacji z rówieśnikami tej samej i przeciwnej płci Rozmyślania o: systemie wartości przyszłym zawodzie i typie kształcenia tożsamości seksualnej

58 Separatyzm w okresie dojrzewania
Poczucie przynależności, czyli świadomość "my" cechującego członków. Zasada odrębności powodująca, że inni są określani w kategoriach "oni" lub "wy". Wspólne wartości i wypływające z nich normy. Wewnętrzna organizacja grupy (??)

59 Przyczyny psychologiczne
alienacja i osamotnienie młodych bunt wobec dorosłych, zasad i norm brak skierowania na wartości ogólne zagrożenie beznadziejnością brak poczucia własnej wartości adaptacja obronna jednostki Czy pytamy samych zaintersowanych ?

60 Przyczyny psychospołeczne
umasowienie i demokratyzacja kultury; powojenna eksplozja demograficzna i odmłodnienie społeczeństwa, a wraz z tym wzrost ilościowy i jakościowy poziomu wykształcenia. wydłużony okres wejścia w dorosłość rozbieżność między sferą wartości deklarowanych a praktyką życiową dorosłych

61 Bunt przeciwko: instytucjom socjalizującym (szkołom, kościołowi);
instytucjom masowego komunikowania (telewizja, prasa); instytucjom rozpowszechniania kultury (kina, teatry); instytucjom represyjnym i wyposażonym w sankcje (państwu, prawu); innym instytucjom o sztywno określonych przepisach działania (może należeć do nich rodzina).

62 Rozwój moralności – społeczny (diagnoza)
Dylemat Heinza

63 Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga
I Poziom moralności przedkonwencjonalnej Moralność unikania kary – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia irracjonalnego strachu przed karą. Moralność własnego interesu – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia nagród i przewidywanych korzyści osobistych.

64 Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga
II Poziom moralności konwencjonalnej Moralność harmonii interpersonalnej – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia przewidywanego braku aprobaty ze strony osób pozostających w bezpośrednich relacjach oraz na podstawie wyobrażeń o „znaczących” i „grzecznych” osobach.

65 Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga
Morlaność prawa i porządku – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia uznanych autorytetów, obowiązujących norm i pełnionych ról społecznych.

66 Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga
III Poziom moralności pokonwencjonalnej Moralność umowy społecznej – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia ogólnych norm, które są uznane i zweryfikowane przez ogół członków społeczeństwa przy uwzględnieniu relatywnej wartości osobistych opinii jednostki.

67 Stadia rozwoju moralnego – teoria L. Kohlberga
Moralność uniwersalnych zasad etycznych – podmiot uzasadnia sądy z punktu widzenia ustalonych i uogólnionych przez siebie zasad etycznych.

68 Wczesna dorosłość

69 Zadania rozwojowe okresu wczesnej dorosłości:
Powyższe sposoby kategoryzacji są ściśle związane z warunkami społeczno- kulturowymi, w jakich żyje jednostka, stąd trudno określić uniwersalne granice wczesnej dorosłości. Przyjmuje się, że między a 35 rokiem życia młody człowiek osiąga pełnię sił fizycznych i poziom intelektualny potrzebny do osiągnięcia niezależności ekonomicznej

70 Pojęcie zadania rozwojowego wprowadził R. J
Pojęcie zadania rozwojowego wprowadził R. J. Havighurst i oznacza ono problem, wobec którego staje jednostka w danym okresie swojego życia. Wynikają z 3 źródeł: 1) dojrzewanie fizyczne ) naciski kulturowe ) indywidualne aspiracje i wartości rozwiązanie problemu- szczęście niepowodzenie- smutek

71 Psycholog wyróżnia następujące zadania rozwojowe w okresie wczesnej dorosłości:
1) wybór małżonka 2) uczenie się współżycia z nim 3) założenie własnej rodziny 4) wychowywanie dzieci 5) prowadzenie domu 6) rozpoczynanie pracy zawodowej 7) podjęcie obowiązków obywatelskich 8) znalezienie pokrewnej grupy społecznej Podejmowanie tych zadań łączy się z przyjmowaniem ról społecznych.

72 Levinson wyróżnił 4 okresy biegu życia człowieka:
1) dzieciństwo i adolescencja, 2) wczesna dorosłość(22- 45r.ż), 3) średnia dorosłość(40- 65r.ż.), 4) późna dorosłość(powyżej 60r.ż.) Wczesna dorosłość: a) okres przejścia do wczesnej dorosłości(17- 22r.ż.), b) faza nowicjatu(22- 28r.ż.)- w niej zaczyna tworzyć się nowa struktura życia, c) faza pośrednia(28- 33r.ż.)- przystosowanie się do nowej struktury, d) faza kulminacji(33- 40r.ż.)- ustabilizowanie się struktury życia, e) okres przejścia do średniej dorosłości(40- 45r.ż.) Wchodząc w dorosłość człowiek osiąga szczyt sprawności fizycznej, jednak w tym czasie towarzyszą mu liczne stresy i konflikty, gdyż realizuje swoje młodzieńcze aspiracje, zakłada własną rodzinę i dokonuje wielu ważnych wyborów.

73 Dojrzałość psychiczna:
Wypełnianie zadań dorosłości wymaga od jednostki pewnego stopnia dojrzałości psychicznej, której kształtowanie się jest, wg. Z. Chlewińskiego, procesem ciągłym, obejmującym całe życie; rozważa ją na trzech płaszczyznach: 1) autonomii jednostki 2) wglądu we własne motywy 3) stosunku do ludzi

74 Autonomia jednostki: ujawnia się, gdy człowiek dąży do realizacji swoich celów, pomimo czynników, które mogłyby je determinować obiektywnym wskaźnikiem tak rozumianej autonomii jest stabilność działania, mimo zaistnienia czynników zakłócających i utrudniających realizację zamierzeń przejawem silnej autonomii jednostki jest podejmowanie przez nią dążeń do realizacji swoich koncepcji w świecie czynnikiem sprzyjającym osiągnięciu dojrzałej autonomii jest proces integrowania wizji dotyczących własnego życia z możliwościami, jakie daje świat

75 Wgląd we własne motywy postępowania:
kontakty z innymi ludźmi są znakomitym źródłem wiedzy o sobie relacje jednostki z innymi zależą od samowiedzy dane empiryczne wskazują na to, że opisując innych, jednostka bierze pod uwagę te wymiary osobowości, które obecne są w obrazie jej własnej osoby im większa wiedza o sobie, tym większe szanse poznania innych, a w konsekwencji możliwości podejmowania właściwych decyzji(związanych z wypełnianiem zawodowych i rodzinnych obowiązków) samowiedza wiązkowa: układ wzajemnie uporządkowanych sądów, gdzie relacje między poszczególnymi wiązkami są niejasne lub w ogóle nieokreślone samowiedza hierarchiczna: zbiór sądów i samoocen uporządkowanych pod względem stopnia ogólności(dzięki niej młody człowiek potrafi dokonywać słusznych wyborów)

76 Stosunek do innych: postawa odpowiedzialności i szacunku dla drugiej osoby niezależność od kogokolwiek postawa szacunku wobec ludzi o odmiennych poglądach, przy jednoczesnym bronieniu swojego zdania umiejętność kontroli swoich emocji posiadanie realistycznego obrazu świata

77 Myślenie - dorosłość

78 Kształtowanie się nowych własności myslenia:
wyniki badań wskazują, że najwyższy poziom sprawności w nabywaniu i posługiwaniu się wiedzą abstrakcyjną przypada na późny okres adolescencji (między 16 a 20r.ż.) poza umiejętnością rozwiązywania problemów laboratoryjnych, młody człowiek powinien osiągnąć sprawność w rozwiązywaniu zadań codziennych, które postrzegane są jako życiowo ważne, a dotyczą problematyki społecznej, moralnej lub politycznej badacze zwracają uwagę na to, że młody dorosły potrafi nie tylko znaleźć rozwiązanie problemu, ale przede wszystkim umie problem odkryć

79 Relatywizm w myśleniu młodych dorosłych
W. G. Perry zauważa, że młody dorosły potrafi myśleć relatywistycznie, w przeciwieństwie do osób będących na wcześniejszych etapach rozwoju relatywizm polega na zrozumieniu, że wiedza zależy od subiektywnych doświadczeń i punktu widzenia jednostki J. D. Sinnot twierdzi, że myślenie relatywistyczne jest wynikiem kształtowania się nowych struktur poznawczych, które nazywa operacjami relatywistycznymi powstają one w trakcie rozwiązywania codziennych zadań

80 Rozwój społeczny - rodzina

81 Periodyzacja życia rodzinnego:
faza wstępna- narzeczeństwo (od poznania się do ślubu) faza tworzącej się więzi małżeńskiej ( od ślubu do urodzenia się pierwszego dziecka) rozbudzanie i rozwój postaw rodzicielskich (od niemowlęctwa po okres osiągnięcia przez dziecko dojrzałości) faza wzajemnego partnerstwa rodzinnego (okres, w którym rodzice mieszkają razem z dorosłymi i samowystarczalnymi pod względem materialnym dziećmi) faza pustego gniazda (okres od momentu opuszczenia domu przez ostatnie dziecko do śmierci jednego ze współmałżonków)

82 W większości przypadków, dojrzała osoba:
posiada dobrze rozwinięty system wartości i realistyczne pojęcie własnej osoby przejawia stabilność w zachowaniu emocjonalnym utrzymuje satysfakcjonujące relacje społeczne radzi sobie z wymaganiami dorosłości poprzez realistyczną ocenę przyszłych celów i ideałów ujawnia zdolność do radzenia sobie z problemami życiowymi wzrasta jej efektywność w zakresie strategii planowania pogłębia się rozumienie przez nią otoczenia rozszerza zasób środków potrzebnych do osiągnięcia szczęścia

83 N. Chmielnickiego- opiera się na rozpoznaniu okresów konfliktów i harmonii w dynamice życia rodzinnego.Opierając się na badaniach rodzin nauczycielskich wyróżnił sześć okresów spiętrzania konfliktów w rodzinie: bezpośrednio po ślubie po urodzeniu pierwszego dziecka po urodzeniu drugiego dziecka kiedy dziecko osiąga r. ż. kiedy dziecko osiąga r. ż. po usamodzielnieniu się dziecka

84 Motywy zawierania małżeństwa:
Miłość- para pragnie wspólnie uczestniczyć w trwałym i intymnym związku, który w ich odczuciu jest najlepiej reprezentowany przez instytucję małżeństwa. Partnerstwo- spędzenie z kimś życia w stabilnej i wyraźnie określonej instytucji. Możliwość bycia razem, wspólne wypełnianie obowiązków domowych i spędzanie wolnego czasu. Konformizm- małżeństwo jako „sprawa do załatwienia”. Po zaręczynach, wzięcie ślubu jest postrzegane jako końcowa faza procesu wyboru towarzysz życia. Przyczyną tego motywu jest społeczny nacisk, wywierany pośrednio bądź bezpośrednio przez rodzinę, przyjaciół, i innych.

85 Usankcjonowanie seksu- Status małżeński dostarcza społecznej aprobaty dla aktywności seksualnej.
Przyznanie dzieciom osobowości prawnej. Dzieci urodzone w związku małżeńskim mają prawną tożsamość. Poczucie gotowości- Para zrealizowała już wszystkie cele, które pragnęła osiągnąć przed zawarciem związku. Mogło to dotyczyć zakończenia kształcenia, rozpoczęcia kariery lub kierowania się osobistymi lub rodzinnymi sprawami.

86 Miłość małżeńska: R. Sternberg wyróżnia trzy elementy miłości: namiętność, intymność i zaangażowanie. Udział tych elementów w życiu małżeńskim jest różny w kolejnych etapach rozwoju związku miłosnego między partnerami. Wg. B. Wojcieszke fazy tego związku układają się najczęściej w następującej kolejności: zakochanie (dominuje namiętność) romantyczne początki (występuje namiętność i intymność) związek kompletny (obecne wszystkie trzy elementy) związek przyjacielski (występuje intymność i zaangażowanie) związek pusty (obecne zaangażowanie ale bez intymności) rozpad związku(gdy zanika zaangażowanie)

87

88

89

90 Fazy życia rodzinnego:
Rola rodziców wobec ich dorastających dzieci ulega istotnej zmianie. Zmianę to wymusza coraz bardziej realistyczny a nawet krytyczny stosunek dzieci do rodziców. Rodzice przestają być autorytetami dzieci. W tym wypadku powinni zaakceptować zwiększone potrzeby autonomii dorastających dzieci. Kryzys wieku średniego – obserwacja dorastających dzieci i przeżywanie na nowo dylematów i rozterek z własnego wieku dorastania. Uświadomienie sobie jak wiele czasu upłynęło od momentu gdy sami byli w wieku swoich dzieci. Faza „opuszczonego gniazda” – odejście dzieci z domu rodzinnego. Okres trudny dla rodziców, którzy często chcą opóźnić moment „odejścia: dzieci z domu. Przez to wyrządzają im krzywdę. Pozostają z uczuciem pustki i smutku. Badania wskazują, że te reakcje są częstsze u matek niż ojców.