Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

Prezentacja na temat: "Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym"— Zapis prezentacji:

1 Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym
Prawo bankowe – aspekty narodowe i wspólnotowe [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

2 Mechanizmy stosunków finansowych
Mechanizm regulacyjny Mechanizm rynkowy Państwo (prawodawca + nadzorca) Podmiot X Podmiot Y Nadrzędność organów publicznych Władztwo administracyjne Interwencjonizm gospodarczy Państwo ( prawodawca) Podmiot X Podmiot Y Równorzędność stron Autonomia woli stron Deregulacja [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

3 Sieć bezpieczeństwa finansowego
= zespół instytucji i rozwiązań prawnych mających na celu ochronę systemu finansowego przed DESTABILIZACJĄ wywołaną kryzysem gospodarczym lub nadmiernym ryzykiem Opinie….. KNF Co do wypłacalności d. podmiotu KOMITET STABILNOŚCI FINANSOWEJ + NBP Co do płynności sektora bankowego MF Co do ew. wsparcia podmiotu ze środków publicznych Główne zadania: Ocena sytuacji / zdarzeń / tendencji mogących stanowić zagrożenie dla krajowego systemu finansowego [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

4 Podział zadań w zakresie sieci bezpieczeństwa finansowego
NBP Instrumenty polityki pieniężnej Uruchomienie akcji kredytowych Zwolnienie z rezerwy obowiązkowej MF Wsparcie krajowych instytucji finansowych Rekapitalizacja krajowych instytucji finansowych KNF Środki nadzorcze BFG Pomoc bankom (kredyty i pożyczki) System gwarantowania depozytów Kurator w postępowaniu naprawczym banków [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

5 Operacje na skarbowych papierach wartościowych
Wsparcie (krajowych) instytucji finansowych przez Skarb Państwa (ustawa z dnia 12 lutego 2009 roku) Operacje na skarbowych papierach wartościowych Gwarancje SP Pożyczka SPW Sprzedaż SPW w formie ratalnej v z odroczonym terminem płatności Skarb Państwa: Emitent Żądanie odkupu SPW po określonym terminie z premią finansową Inwestor: Obligatariusz Kredyt refinansowy v międzybankowy NBP V inny bank Instytucja finansowa 1. Prowizja dla SP Gwarancja wypłaty sumy gwarantowanej minus ( kwoty uzyskane z zabezpieczenia + ze spłaty rat kredytowych) 2. Zabezpieczenie dla SP Max. suma gwarantowana = 50% kwoty kredytu pozostałej do spłaty Skarb Państwa [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

6 Rekapitalizacja (krajowych) instytucji finansowych (ustawa z dnia 12 lutego 2010 roku)
Model 1: Gwarancja (Skarbu Państwa) zwiększenia funduszy własnych Model 2: Przejęcie banku przez Skarb Państwa 1 KNF akceptuje program naprawczy 2 Instytucja finansowa emituje akcje, obligacje lub BPW 3 Skarb Państwa obejmuje nie nabyte akcje, obligacje i BPW, z zagwarantowanymi przywilejami co do dywidend i głosów na WZA Groźba utraty wypłacalności instytucji finansowej Opinia Prezesa NBP + Przewodniczącego KNF + Prezesa BFG Rada Ministrów – w imieniu Skarbu Państwa – przejmuje IF, dokonując przymusowego wykupu akcji [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

7 Bankowy Fundusz Gwarancyjny (1)
Jak chronić depozyty? Zadania BFG Ochrona (wypłaty) depozytów bankowych: 1989 – 1992 : Skarb Państwa : Narodowy Bank Polski Od r. – BFG = niepaństwowa osoba prawna ≠ bank ≠ fundusz celowy Pomoc bankom zagrożonym niewypłacalnością Preferencyjne pożyczki, kredyty, gwarancje bankowe System gwarantowania depozytów Ustawowy - obowiązkowy Umowny - dobrowolny [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

8 Bankowy Fundusz Gwarancyjny (2)
Umowa rachunku bankowego DEPONENT BANK Stosunek gwarancji bankowej Wypłata sumy gwarantowanej BFG POŚRED-NIK ANTYKRYZYSOWE ZMIANY W PRZEPISACH Do 2011 r. Od 2011 r. Limit wypłat euro euro Termin wypłat Max. 3 miesiące Max. 20 dni Dzień spełnienia warunku gwarancji Orzeczenie o upadłości banku Decyzja o zawieszeniu działalności banku Procedura wypłaty Przez syndyka Przez BFG lub pośrednika [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

9 Modele nadzoru finansowego
Nadzór (jaki?) Solo Integralny Mieszany Nadzór (czyj?) [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

10 Koncepcje nadzoru finansowego w UE
Teoria Praktyka Kooperacja ( dwustronne porozumienia regulujące współpracę 27 organów nadzoru z państw członkowskich Koordynacja / harmonizacja: regulacyjna ( przepisy o nadzorze i praktyka ich stosowania), instytucjonalna ( paneuropejskie komisje nadzoru), analityczna ( jednolity model analizy działalności banków) Centralizacja / unifikacja organów nadzorczych i prawa o nadzorze Do 2011 r. – model kooperacji Od 2011 r. – model de Larosiere’a: wzmocnienie współpracy między krajowymi organami nadzoru przez powołanie nowych podmiotów nadzoru w wymiarze UE, analizujących zagrożenia dla globalnego rynku finansowego, przy utrzymaniu niezależności regulacyjnej państw członkowskich. [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

11 Konstrukcja europejskiego nadzoru finansowego
Nadzór finansowy UE Wymiar mikro 1. Europejski Urząd Nadzoru Bankowego 2. Europejski Urząd Nadzoru Ubezpieczeń i Pracowniczych Programów Emerytalnych 3. Europejski Urząd Nadzoru Giełd i Papierów Wartościowych + krajowe organy nadzoru Wymiar makro Europejska Rada Ryzyka Systemowego (monitoring – ostrzeżenia – zalecenia – strategie) [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

12 Europejski Urząd Nadzoru Bankowego (European Banking Authority)
Informacje ogólne Ustanowiony Dyrektywą 1093/2010 Osoba prawna, siedziba: Londyn, odpowiada przed Parlamentem i Radą, jest niezależny od instytucji kontrolowanych Cel „Ochrona interesu publicznego na korzyść gospodarki UE, jej obywateli i przedsiębiorców Zadania Poprawa standardów prawnych w zakresie bankowości ( lepsza ochrona depozytów, lepsze procedury sanacyjne) Analiza ekonomiczna rynku finansowego, konkurencyjności przedsiębiorców, ryzyka systemowego Środki nadzorcze Zobowiązanie instytucji finansowej do przestrzegania określonych standardów / wytycznych lub do zaprzestania określonych praktyk Czasowy zakaz lub inne ograniczenia w prowadzeniu DG przez banki; decyzje EUNB są ważne przez 3 miesiące, jeśli nie ma ich przedłużenia – automatycznie wygasają Decyzje nadzorcze EUNB mają pierwszeństwo przez krajowymi środkami nadzorczymi, które nie mogą być sprzeczne ze środkami EUNB [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

13 Nadzór finansowy w Polsce
2006 r. r. Komisja Nadzoru Bankowego Komisja Nadzoru Finansowego Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych Komisja Nadzoru Papierów Wartościowych i Giełd Model solo Model zintegrowany [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

14 [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym
KNF – podstawowe dane KNF podlega Prezesowi RM, który ….powołuje Przewodniczącego KNF ….nadaje statut KNF ….przyjmuje roczne sprawozdanie finansowe KNF Skład KNF Przewodniczący + 2 zastępców (cenzus wiedzy, wykształcenia i doświadczenia) Minister Finansów Minister Pracy i Polityki Społecznej Prezes NBP Przedstawiciel Prezydenta RP Quorum = 4 osoby Organ wykonawczy Urząd Komisji Nadzoru Finansowego, wykonuje jej uchwały, postanowienia i decyzje administracyjne Finanse KNF Nadzór publiczny finansowany jest ze składek podmiotów nadzorowanych. Roczna składka banków = suma aktywów finansowych x (max.) 0,024% Podstawowe zadania: Sprawowanie nadzoru nad rynkiem finansowym Udział w przygotowaniu aktów prawnych dotyczących rynku finansowego Polubowne rozstrzyganie sporów na tle umów / usług finansowych Działania edukacyjne i informacyjne [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

15 KNF – zadania w zakresie nadzoru
LICENCJONOWANIE Banki, fundusze inwestycyjne, krajowe zakłady ubezpieczeń AUTORYZACJA: Powołanie Prezesa banku Powołanie dyrektora oddziału banku zagr. w PL Zmniejszenie funduszy uzupełniających Zmiana statutu banku Połączenie się z innym bankiem Utworzenie oddziału banku zagr. w PL Utworzenie oddziału banku krajowego za granicą Nabycie przedsiębiorstwa bankowego NADZÓR OSTROŻNOŚCIOWY badanie wyników finansowych banków badanie sposobu zabezpieczania zobowiązań banku kontrola przestrzegania przez banki regulacji ostrożnościowych Analiza dokumentów Inspekcje na miejscu Protokół nadzorczy Zamknięcie postępowania (brak uchybień) V Wszczęcie postępowania administracyjnego w celu nałożenia środków nadzorczych V Zawiadomienie prokuratury ŚRODKI NADZORCZE Funkcja dyscyplinująca - stosowanie środków nadzoru w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa / legalności działania [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

16 KNF – środki nadzorcze wobec banków (art
KNF – środki nadzorcze wobec banków (art. 133, 138, 141 Prawa bankowego) AD REM AD PERSONAM ZALECENIE zwiększenia funduszy własnych, opracowania nowych strategii zarządzania ryzykiem Wystąpienie z WNIOSKIEM o ODWOŁANIE danej osoby ( np. z powodu strat, jakie wyrządziła) NAKAZ wstrzymania wypłat z zysku Imperatywne ZAWIESZENIE w CZYNNOŚCIACH ( np. zarzuty prokuratorskie) ZAKAZ tworzenia nowych placówek Imperatywne ODWOŁANIE ze stanowiska ( np. prawomocny wyrok za przestępstwo skarbowe) OGRANICZENIE DZIAŁALNOŚCI BANKU KARA FINANSOWA ( nie > 3 m-c wynagrodzenie danej osoby) UCHYLENIE ZEZWOLENIA + LIKWIDACJA do 10% przychodu banku, nie > zł Cele nadzoru 1. zapewnienie bezpieczeństwa środków pieniężnych na rachunkach bankowych 2. zapewnienie zgodności działalności banków z wszystkimi regulacjami prawnymi wiążącymi bank m.in.: ustawą prawo bankowe ustawą o NBP statutem banku decyzją KNF o wydaniu zezwolenia na utworzenie banku Zasady nadzoru Zasada legalizmu Zasada adekwatności Zasada zaskarżalności do WSA Zasada nienaruszalności umów z klientami (z wyjątkiem umów związanych z holdingiem lub sekurytyzacją) [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

17 Nadzór uzupełniający i skonsolidowany
Skonsolidowany ( - holdingi) Uzupełniający ( - konglomeraty) Holding: Grupa kapitałowa umożliwiająca spółce dominującej wpływ na działanie spółek zależnych Nie ma odrębności prawnej, własnego majątku czy osobowości prawnej Możliwość występowania „bliskich powiązań” i łamania zasady ARM’S LENGHT PRINCIPLE Nadzór: jeśli w holdingu działa instytucja kredytowa, nadzór nad nią sprawują władze państwa macierzystego (home country control), niezależnie czy jest ona w holdingu dominująca czy zależna Konglomerat Heterogeniczna grupa podmiotów finansowych prowadzących działalność w różnych obszarach rynku finansowego Często powstaje w wyniku fuzji i przejęć przedsiębiorstw, dla celów obniżenia i dywersyfikacji ryzyka oraz dla zwiększenia skali działania i zysku Przesłanki Lider musi być podmiotem regulowanym Lider musi być zaangażowany kapitałowo w inne podmioty z grupy Co najmniej 2 podmioty z grupy prowadzą działalność w różnych sektorach rynku ( bankowość – ubezpieczenia – inwestycje) Nadzór Władze państwa macierzystego sprawują nadzór nad tymi częściami konglomeratu, które od nich uzyskały licencję. Współpraca między organami nadzorczymi musi być bardzo spójna – ryzyko : CONTAGION EFFECT [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym

18 KNF – środki nadzorcze wobec SKOK
AD REM AD PERSONAM Zalecenia: 1) podjęcie środków koniecznych do przywrócenia płynności płatniczej lub osiągnięcia i przestrzegania norm, o których mowa w niniejszej ustawie; 2) usunięcie w wyznaczonym czasie stwierdzonych uchybień; 3) zwiększenie funduszy własnych; 4) zaniechanie określonych form reklamy. W przypadku niezrealizowania wcześniejszych zaleceń KNF może : wystąpić do właściwego organu kasy o odwołanie członków jej zarządu bezpośrednio odpowiedzialnych za stwierdzone uchybienia zawiesić w czynnościach poszczególnych członków zarządu kasy – tak jak w przypadku przedstawienia im zarzutów w postępowaniu karnym lub w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe lub spowodowania znaczących strat majątkowych kasy. ukarać finansowo członków zarządu SKOK – max. do 6 x minimalne wynagrodzenie za pracę W przypadku niezrealizowania wcześniejszych zaleceń: NAKAZ ograniczenia działalności NAKAZ zaprzestania działalności Odwołanie członka zarządu kasy – prawomocny wyrok za przestępstwo skarbowe lub powszechne ( z wyj. tych z oskarżenia prywatnego) [3] Bezpieczeństwo i nadzór finansowy w systemie bankowym